وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
گزارش های بانک مرکزی نشان می دهد که در سه ماه ابتدایی سال ۱۳۹۷ خروج سرمایه از کشور در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته شدت گرفته است و همین امر موجب شده تا خالص حساب سرمایه منفی تر شود. با توجه به این که فضای کسب و کار برخی از کشورهای حاضر در سند چشم انداز ۱۴۰۴ مساعدتر از فضای کسب و کار ایران می باشد، بنابراین این کشورها می توانند خطر بالقوه ای برای سرمایه های داخل ایران باشند.
به گزارش تابناک اقتصادی، در چند سال اخیر علیرغم اینکه همواره دولتمردان به دنبال جذب سرمایه های خارجی بوده اند اما روند خروج سرمایه از کشور به گونه ای بوده است که طبق گزارش های بانک مرکزی به جز سال ۱۳۹۳ در باقی سال ها تراز حساب سرمایه همواره منفی بوده است و سال به سال نیز منفی تر شده است. نمودار زیر روند حساب خالص سرمایه در سال های اخیر را نشان می دهد. همان گونه که ملاحظه می گردد خالص حساب سرمایه در سال ۱۳۹۶ به منفی ۱۹٫۳ میلیارد دلار رسیده است.
تکانه های ارزی، تصمیمات و سیاست های اشتباه دولت و بازگشت دوباره تحریم ها در یک سال اخیر باعث شده است تا محیط کسب و کار ایران دچار بی ثباتی هایی شود و روند خروج سرمایه از کشور شدت بگیرد. آمارهای بانک مرکزی نشان می دهند که در سه ماهه اول سال ۱۳۹۷ خالص حساب سرمایه منفی ۵٫۳ میلیارد دلار بوده است. این آمار را اگر در کنار آمار سه ماهه اول سال ۱۳۹۶ قرار دهیم و مقایسه کنیم، ملاحظه می گردد که وضعیت خروج سرمایه از کشور در بهار ۱۳۹۷ بدتر از مدت مشابه سال گذشته شده است.آمارها نشان می دهند که در بهار ۱۳۹۶ خالص حساب سرمایه منفی ۱٫۳ میلیارد دلار بوده است.
بنابراین خروج سرمایه از ایران به دلیل نامساعدتر شدن محیط کسب و کار رخ داده است و معمولاً سرمایه گذاران و فعالان اقتصادی سعی می کنند سرمایه های خود را به سمت کشورهایی هدایت کنند که محیط های کسب و کار آن ها مساعدتر از سایر کشورها باشد و سرمایه هایشان حفظ گردد. حالا پرسش این است که کدام کشورهای حاضر در سند چشم انداز ۱۴۰۴ می توانند مقاصد احتمالی سرمایه های ایرانی باشند و به عبارت بهتر کدام کشورها خطر بالقوه برای سرمایه های داخل ایران هستند؟
برای پاسخ به این پرسش باید این موضوع بررسی شود که محیط کسب و کار کدام کشورهای حاضر در سند چشم انداز ۱۴۰۴ از ایران مساعدتر است. برای این منظور گزارش سهولت (انجام) کسب و کار بانک جهانی می تواند در این زمینه کمک کننده باشد. به تازگی گزارش سال ۲۰۱۹ بانک جهانی در زمینه سهولت (انجام) کسب و کار در کشورها منتشر شده است. این گزارش ۱۹۰ کشور جهان را بر اساس مساعد بودن محیط کسب و کار رتبه بندی نموده است.
همان گونه که از نمودار زیر پیداست در سال ۲۰۱۹، فضای کسب و کار در کشورهایی چون گرجستان، امارات، آذربایجان، قزاقستان، ارمنستان، ترکیه، بحرین، قرقیزستان، ازبکستان، عمان، قطر، عربستان، کویت، اردن، مصر و تاجیکستان از کشور ایران مساعدتر و سهل تر بوده و این کشورها می توانند به نوعی به عنوان تهدیدی بالقوه برای سرمایه های درون ایران محسوب شوند. البته برخی کشورها مانند عربستان که محیط کسب و کار آن ها مساعدتر از ایران بوده طبیعتاً به دلیل مسائل سیاسی نمی توانند مقصد سرمایه های ایرانی باشند اما به هر صورت به عنوان یک تهدید بالقوه برای سرمایه های ایرانی مطرح می باشند.
در این بین سه کشور، گرجستان، آذربایجان و ترکیه در حال حاضر نسبت به سایر کشورها تهدیدی جدی تر برای سرمایه های داخلی ایران محسوب می شوند. آمارهای ده کشور اول مقصد گردشگر خروجی در سال ۱۳۹۶ نیز نشان می دهد که رشد گردشگران خروجی از ایران به این سه کشور در سال ۱۳۹۶ در مقایسه با سال ۱۳۹۵ بیشتر از سایر کشورها بوده است. هر چند شاید بخش اعظمی از این سفرها به منظور تفریح بوده باشد اما باید گفت که تعداد افرادی که از ایران به این کشورها جهت سرمایه گذاری سفر کرده اند هم کم نبوده است. به عنوان نمونه تنها در یک مورد، در یک سال گذشته شهروندان ایرانی در ترکیه، ۱۶۵۹ خانه خریداری نموده اند که این رقم در مقایسه با آمارهای قبلی رشد چشمگیری داشته است.
در انتها باید به این نکته اشاره نمود که توجه به محیط کسب و کار و بهبود آن، به عنوان یکی از موضوعات مهم و اساسی در جلوگیری از خروج سرمایه از کشور مطرح می باشد که مسئولین و به خصوص دفتر پایش محیط کسب و کار که از زیرمجموعه های وزارت اقتصاد می باشد باید به آن توجه ویژه ای داشته باشند.
