شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها از نخستین روزهای ورود به ایران، حواشی فراوانی را به‌همراه داشتند. حواشی خاصی که گواه عدم آگاهی و ضرورت گسترش سواد رسانه‌ای بود. حضور بی‌وقفه در این قبیل فضاها و عدم چارچوب‌بندی مطلوب و سازگار با فرهنگ ایرانی_اسلامی و انتشار انواع محتوا بدون محدودیتی خاص موجب ابراز نگرانی بسیاری از کارشناسان و متخصصین علوم ارتباطات شده است. اما آیا عموم مردم نیز در این حوزه احساس خطر کرده‌اند؟

برای ملموس‌تر شدن این موضوع، پای سخنان مادران و پدرانی نشستیم که هم خود از شبکه‌های اجتماعی به‌ویژه “اینستاگرام” استفاده می‌کنند و هم فرزندانشان. آن‌ها تجربیات شخصی خود را بیان و به تبیین راه‌کارهایی برای جلوگیری از تاثیرات سوء این فضا بر فرزندانشان پرداختند.

کنترل رفتار اینستاگرامی فرزندم

“مریم ۳۷ ساله”، اینستاگرام را مفید می‌داند و می‌گوید: «اینستاگرام اجازه دسترسی به اخبار نامحدود و غیر رسمی که عموم رسانه‌ها از انتشار آن‌ها دوری می‌کنند را به همگان می‌دهد. علاوه ‌بر این، من در این فضا با انواع سبک زندگی‌ها، رژیم‌های لاغری و… آشنا شدم و توانستم دوستان قدیمی‌ام را پیدا کنم که برایم بسیار ارزشمند بود. من منکر محتوای نامناسب و آسیب‌های این قبیل فضاها نیستم اما از آنجایی که پسر ۸ ساله‌ام علاقه بسیاری به حضور در اینستاگرام دارد، به‌جای منع او سعی کردم راه‌کاری پیدا کنم. پس از صحبت با ۲ مشاور کودک، با پسرم پیجی راه‌اندازی کردیم و آن صفحه را روی گوشی خودم هم سوئیچ کردم تا بتوانم تا حدودی حضور پسرم در اینستاگرام را کنترل کنم.»

مدیریت شبکه‌های اجتماعی

“ابوالقاسم ۴۰ ساله”، اینستاگرام را یکی از موثرین شبکه‌های اجتماعی می‌داند و می‌گوید: «من از این فضا استفاده‌های گوناگونی دارم. یکی از مهم‌ترین آن‌ها دسترسی به اخبار و سخنان افراد خاص و مسئولین است. این روزها زیاد می‌شنویم که قرار بر فیلتر شدن اینستاگرام است که به‌نظرم این کار تاثیرات منفی فراوانی دارد چون در فیلترینگ تلگرام تجربه کردیم و مشاهده شد که بسیاری از افراد به‌ویژه جوانان و نوجوانان برای دور زدن آن از انواع فیلترشکن‌ها استفاده کردند و به علت راه‌اندازی فیلترشکن روی تبلت و تلفن‌های همراه، خواسته و ناخواسته به تصاویر، فیلم‌ها و محتوای پورن و مستهجن نیز دسترسی پیدا کردند و عملأ این فیلتر کردن، نه تنها نتیجه‌ی مساعدی نداشت بلکه مخرب نیز بود.»

ابوالقاسم که پدر که ۱ دختر و ۱ پسر است، برای کنترل فرزندان در این فضا می‌گوید: «تکنولوژی‌های ارتباطاتی مانند تیغ دو لبه‌ای هستند که هم می‌توانند مفید باشند و هم مضر؛ ما نمی‌توانیم این تکنولوژی‌ها را مطلقأ نفی و یا تأیید کنیم، اما می‌توانیم فضای مجازی را مدیریت کنیم و اشکالی به‌وجود نمی‌آید که اجازه دهیم فرزندانمان از شبکه‌های اجتماعی، به‌صورت مدیریت شده استفاده کنند. به‌نظر من یکی از راهکارهایی که می‌تواند در این زمینه راه‌گشا باشد، طراحی سیم‌کارت‌هایی مخصوص کودکان و نوجوانان است که محدودیت‌های خاصی برای دسترسی به فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی داشته باشد. قبلا ما شبکه محلی داشتیم که در این شبکه، محتوای طبقه‌بندی و مدیریت شده، متناسب با سن افراد ارائه می‌شد. از طرفی هم، سیم کارت‌هایی با یک سری برنامه‌های پیش فرض داشتیم که فعال‌سازی اینترنت آن محدودیت‌های خاصی داشت و میدان دسترسی به گجت‌ها و فضای مجازی از پیش تعیین شده بود. اپراتورها می‌توانند این کار را احیا کنند.»

                                              برای مشاهده اینفوگرافی در سایز اصلی اینجا کلیک کنید

بچه‌ها دور زدن را بلدند

“سمیه” مادر دختری ۱۲ ساله‌ است که درباره حضور دخترش در اینستاگرام می‌گوید: «برای اینترنت وای‌فای منزل رمز گذاشتم. البته من برای دخترم تبلت و گوشی هم نخریده‌ام، اما یک صفحه اینستاگرام با نام خودش درست کردم که تنها روی گوشی خودم قابل روئیت است و برای استفاده از این فضا باید در حضور من وارد اینستاگرام شود. من شاغل هستم و در میان همکارانم زیاد شنیده‌ام که برای برنامه اینستاگرام رمز گذاشته‌اند و یا حافظه‌ی جستجو فرزندانشان را در این فضا چک می‌کنند، اما من اصلا این موارد را قبول ندارم چون امروزه، بچه‌ها به انواع تکنولوژی‌ها و راه‌های دور زدن آن‌ها آشنا هستند و به‌راحتی می‌توانند سابقه جستجو خود در اینستاگرام را پاک کنند، پس این روش نمی‌تواند راه حل مناسبی باشد.»