در عین حال اگر با ممنوعیت انتقال دلار، گردشگران عراقی با خود دینار به ایران بیاورند، نرخ این ارز در بازار ایران کاهش می‌یابد و به‌نظر نمی‌رسد دولت عراق تمایلی به این کار داشته باشد.

بانک مرکزی عراق اخیراً با صدور بخشنامه‌ای به بانک‌ها و صرافی‌های این کشور، فروش دلار آمریکا را به آن دسته از شهروندان عراقی که قصد سفر به ایران را دارند، ممنوع اعلام کرد و مقرر شده به چنین افرادی ارزهای جایگزین داده شود.

همین چند وقت پیش بود که اعلام شد عراق پول صادرات گاز ایران را به دینار عراق پرداخت می‌کند. این در حالی است که دینار عراق جهان‌روایی و پذیرش ارزهای معتبر بین‌المللی را ندارد.

**چرا دلار؟

۶۴ درصد بانک‌های مرکزی شناخته شده جهان از دلار آمریکا به‌عنوان ذخیره ارزی استفاده می‌کنند و بر اساس گزارش بانک جهانی، نزدیک به ۶۰ درصد معاملات در سطح دنیا با این ارز صورت می‌گیرد. به‌طور خلاصه، دلار ارزی رایج است که از جنگ جهانی دوم به این سو به‌عنوان ارزی معتبر پذیرفته شده است. پس از دلار، بالاترین میزان ذخایر ارزی جهان به یورو تعلق دارد که سهم آن بیش از ۲۰ درصد است.

اگر مسئله، تنها اختصاص ندادن دلار باشد و ارزهای جایگزینی مانند یورو مطرح باشد که از جهان‌روایی کافی برخوردار است، شاید بتوان گفت مسئله خاصی رخ نداده است. اما اگر مسئله اختصاص دینار برای هر نوع مراوده با ایران باشد، این مسئله می‌تواند برای ما هزینه‌هایی داشته باشد. ازجمله اینکه برای تبدیل دینار عراق به دلار، باید هزینه مبادله را پرداخت کنیم یا ناچار به واردات کالا از عراق هستیم که هزینه واردات را برای ما افزایش خواهد داد.

**دلار ممنوع!

احمد مجتهد، استاد اقتصاد و عضو هیأت مدیره بانک سامان در این رابطه به ایرناپلاس می‌گوید: گردشگران عراقی به‌جای دلار، می‌توانند یورو، دینار عراق یا هر ارز دیگری را با خود به ایران بیاورند. استفاده از دلار به‌طور مشخص تحت تحریم آمریکا قرار دارد. چیزی که اکنون با آن درگیر هستیم، تحریم دلاری است و می‌توانیم از یورو یا ارزهای دیگر استفاده کنیم که قابل تبدیل است.

مجتهد همچنین اظهار داشت: اگر قرار باشد پرداخت‌ها صرفاً با دینار عراقی صورت گیرد، مشکلاتی ایجاد می‌شود، زیرا کالاهای عراقی به‌اندازه‌ای نیست که نیازهای کشور ما را مرتفع کند.

وی در ادامه می‌گوید: حجم صادرات ایران به عراق چندین برابر واردات ما از این کشور است و ما قادر نیستیم با دینار عراقی کار زیادی انجام دهیم و باید آن را به ارز دیگری تبدیل کنیم. البته فعلاً یورو مجاز شمرده شده و ورود آن به ایران از سمت گردشگران عراقی، مشکلی ندارد.

**مبادلات پایاپای؛ راهی برای دور زدن تحریم‌ها

این مدرس دانشگاه همچنین می‌افزاید: با برخی از کشورها در حال شکل‌دهی به مبادلات پایاپای هستیم. حسن این کار، رهایی ما از تحریم‌های دلاری است. زیرا اگر پرداختی با دلار انجام شود، از طریق سیستم بانکی باید در نیویورک تسویه‌حساب شود که آمریکا جلوی آن را می‌گیرد. در عین حال، عیب چنین سیستمی این است که قدری محدود می‌شویم. از آنجایی که عمده صادرات ما نفت است، در مقابل آن تنها می‌توانیم کالا را از همان کشور وارد کنیم.

مجتهد در ادامه توضیح می‌دهد: فرضاً در صورت مبادله پایاپای با هند، دریافت روپیه به این معناست که تنها می‌توانیم کالاهای هندی را خریداری کنیم. ممکن است این کالاها در قیاس با نمونه‌های مشابه در سطح جهانی، از کیفیتی نازل‌تر یا قیمتی بالاتر برخوردار باشند. افزون بر این، ممکن است تمایل داشته باشیم از کشور دیگری کالا خریداری کنیم، اما مقدور نیست و از این جهت دچار محدودیت می‌شویم.

این مدیر بانکی البته یادآور می‌شود: به هر حال باید این نکته را در نظر گرفت که کشور ما در شرایط تحریم قرار دارد و گاهی اوقات لازم است حتی شرایطی را که به نفعمان نیست بپذیریم.

**افزایش ورود دینار به ایران، به نفع عراق نیست

مدیر امور بین‌الملل یکی دیگر از بانک‌ها در گفت‌وگو با ایرناپلاس می‌گوید: اگر این ممنوعیت تنها برای مسافران باشد، ممکن است برای ظاهرسازی باشد تا نشان دهند از تحریم‌های آمریکا تبعیت می‌کنند، اما در حقیقت تمایل دارند روابط خود را با ایران حفظ کنند.

وی معتقد است: اسکناس دلار موجود در کشور توسط بانک مرکزی عرضه می‌شود و گردشگران تأثیر چشم‌گیری بر این روند ندارند.

این کارشناس حوزه ارزی اظهار می‌کند: اگر قرار باشد دینار توسط گردشگران عراقی وارد ایران شود، این کار روی نرخ دینار در بازار ایران تأثیر کاهشی خواهد داشت. این مسئله چیزی نیست که دولت عراق نسبت به آن تمایل داشته باشد.