به گزارش فارس بهار تعطیلات که از راه برسد، مکان‌های گردشگری بسیاری پیش روی ما قد علم می‌کنند، در این ایام مسیرها و شهرهای بسیاری را می‌توان انتخاب کرد و به آنجا سفر کرد، از شمال گرفته تا جنوب و از شرق تا غرب ایران، هر کسی شهری را انتخاب می‌کند تا از زیبایی‌های خاص آن بهره ببرد.

تعطیلات نوروزی و سفر به مناطق مختلف ایران فرصتی برای ایجاد تنوع و شادی در زندگی است لذا مسافرت در بین خانواده‌های ایرانی به‌خصوص در ایام تعطیلات نوروزی طرفداران زیادی دارد و اگر شرایط لازم برای مسافرت فراهم باشد، خانواده‌ها مسافرت را به خانه‌نشینی ترجیح می‌دهند.

بیرجند مرکز استان خراسان‌جنوبی شهری تاریخی است که آثار سکونت و یا گذر انسان در دوره پیش از تاریخ در آن وجود دارد و زمان هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان جزو ایالات شاهنشاهی محسوب می‌شده و در دوره صفوی نیز بخش حاکم‌نشین بوده و مظاهر کالبد شهری در آن ایجاد می‌شود.

معماری زیبا و خاصی که در بنا‌های تاریخی بیرجند دیده می‌شود توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند، بنا‌های تاریخی و فرهنگی که در منطقه کویری بیرجند قرار دارد متعلق به دوران گذشته است و چشم‌انداز‌های تاریخی این شهر در کنار جاذبه‌های کویری آن توجه هر گردشگری را به خود جلب می‌کند.

قرائن و شواهد نشان‌دهنده این است که آبادانی و رونق شهر بیرجند از دوره صفویه به بعد بوده است که تقریبا تا اواسط دوره قاجاریه معماری و بافت هماهنگی را در برداشته است، یادمان‌های تاریخی بی‌شمار در این شهر نشانگر خانه‌های گلی و گنبدی شکل، کوچه‌های پیچ‌در پیچ و سابات‌ها که حکایت از دفاع در برابر دشمن بیگانه و یا مبارزه با توفان شن دارد.

نگین درخشان بیرجند را بیشتر بشناسید

ارگ کلاه‌فرنگی یکی از زیباترین آثار تاریخی در بیرجند است، این بنا در دوره قاجار و بین سال‌های ۱۲۶۴ تا ۱۳۱۳ هجری قمری ساخته شده و در حال حاضر این ارگ در محل فرمانداری (استانداری قدیم) واقع است، این ساختمان در گذشته به نام‌های دیگری همچون ارگ حسام‌الدوله، قصر بی‌بی عروس و ارگ سرکار نیز خوانده می‌شد.

صرف نظر از فرم زیگوراتی آن در بخش همکف کامل‌ترین نقشه و فضاسازی را دارا می‌باشد و قسمت ورودی ارگ جلوتر از طبقه همکف ایجاد شده که با چندین قوس طاق‌های زیبایی را در بنا به وجود آورده است، این ارگ منسوب به امیرحسن‌خان شیبانی و متعلق به امیر علم خزیمه بوده که وی آن را به فرمانداری بیرجند اهدا کرد.

ارگ کلاه‌فرنگی؛ سازه‌ای چشم‌نواز

بخش همکف ارگ کلاه‌فرنگی از یک پلان مربع شکل که اتاق‌های متعددی آن را احاطه کرده، تشکیل شده و در همین طبقه، چهار هشتی به شکل قرینه به چشم می‌خورد که اصلی‌ترین بخش ساختمان یعنی حوضخانه نیز در آن واقع است.

وجود آب‌نما در بخش حوضخانه علاوه بر زیبایی، تهویه‌ این قسمت از ارگ را نیز برعهده دارد. همچنین پنجره‌های نورگیر که در قسمت گنبدی کلاه‌ فرنگی تعبیه شده روشنایی و نور مورد نظر فضای حوضخانه را تامین می‌کند که هنرمندان سازنده‌ بنا با دیگر تزئیناتی که در این قسمت از ارگ انجام داده‌اند، فضایی زیبا و تماشایی را برای آیندگان به یادگار گذاشته‌اند.

از نکات جالب توجه در مورد معماری ارگ کلاه‌فرنگی بیرجند که می‌توان به طبقات آن اشاره کرد این است که با وجود تعبیه و ساخت شش طبقه در این عمارت، تنها دو طبقه همکف و طبقه اول قابل استفاده است و طبقات دیگر تنها به دلیل شکل‌پذیری ساختمان بنا، طراحی و ساخته شده است، البته بد نیست بدانید که شکل نخستین ارگ کلاه‌فرنگی بیرجند، به‌صورت دو بادگیر آن هم در طرفین یا در دو سمت بوده است که متأسفانه به دلیل بازسازی‌ها و تعمیراتی که در زمان‌های پس از ساخت بر آن صورت گرفته است، به‌طور کامل حذف شده و از بین رفته است.

ارگ کلاه‌فرنگی؛ نماد هنر و معماری

این ارگ که در مرکز شهر بیرجند و خیابان مطهری قرار دارد با شماره ۱۸۸۰ در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و مدت‌هاست که مالکیت بنا به دست فرمانداری است و امکان بازدید از آن برای عموم مردم مهیا نیست.

«علیرضا عباس‌زاده» معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان‌جنوبی در بازدید استاندار خراسان‌جنوبی از ارگ کلاه‌فرنگی بیرجند، اظهار داشت: این اثر تاریخی مدت‌هاست به دلیل یکسری مسائل اداری از دسترس مردم خارج و محل گلایه شهروندان شده بود.

وی با بیان اینکه درخواست استاندار خراسان‌جنوبی تعیین تکلیف این مجموعه فرهنگی و تاریخی بود، بیان داشت: استاندار خراسان‌جنوبی در جلسات مختلف قول بازگشایی و تعیین تکلیف این اثر را به فرهنگیان و شهروندان شهر بیرجند داده بود.

راه‌اندازی موزه تاریخ سیاسی در ارگ کلاه‌فرنگی

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان‌جنوبی اعلام کرد: قرار است در صورت تأیید استاندار خراسان‌جنوبی ارگ کلاه‌فرنگی بیرجند به عنوان موزه تاریخ سیاسی استان و شهر بیرجند استفاده شود که ایده بسیار هوشمندانه است.

عباس‌زاده بیان داشت: رفع مشکلات نهایی ارگ کلاه فرنگی بیرجند ( ۱۰ درصد کار باقیمانده) و انجام حصارکشی دیوار این ارگ، استقلال این اثر تاریخی از مجموعه اداری فرمانداری بیرجند کاملا مشهود خواهد بود و این اقدام را حتما پیگیری و به نتیجه نهایی خواهیم رساند.