۱۶۷میلیون متر مکعب سوی نجات آب

خراسان جنوبی، استانی خشک و نیمه‌خشک در شرق ایران، در آستانه بحرانی جدی در منابع آبی خود قرار دارد. مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی هشدار داده است که میزان بارندگی در استان نسبت به سال‌های گذشته بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته و بیش از ۸۰ درصد ظرفیت سدهای استان خالی است، این وضعیت، تهدیدی جدی برای تأمین آب شرب، کشاورزی و توسعه پایدار استان به شمار می‌رود.
این وضعیت بحرانی، به‌ویژه در بخش کشاورزی، که بیشترین مصرف آب را دارد، تهدیدی جدی برای امنیت غذایی و معیشت مردم است. کار از آزمون و خطا گذشته و مسئولان باید اقدام عملی انجام دهند.
هر چند رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان از اجرای پروژه‌های فنی و مهندسی در حوزه مدیریت منابع آب و خاک خبر داده موجب صرفه‌جویی بیش از ۱۶۷ میلیون مترمکعب آب شده، اما قدم های بزرگ تر و مؤثرتری برای نجات استان از بحران کم آبی باید برداشته شود. اسفندیاری این پروژه ها را برای ایرنا تشریح کرده که شامل توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، انتقال آب با لوله، احداث و بهسازی کانال‌های آبیاری عمومی، احداث استخرهای ذخیره آب کشاورزی، احیاء و مرمت قنوات، احداث جاده بین مزارع، تجهیز و نوسازی اراضی کشاورزی، اجرای عملیات آب و خاک در عرصه تشکل‌های کشاورزی و ایجاد شبکه‌های آبیاری و زهکشی بوده است.
به گفته او تاکنون شبکه‌های آبیاری و زهکشی در سطح سه هزار و ۶۱۱ هکتار از اراضی کشاورزی استان اجرا شده که نقش مؤثری در افزایش راندمان آبیاری، زهکشی اصولی اراضی و حفظ ساختار خاک داشته است. وی همچنین به تجهیز و نوسازی سه هزار و ۵۶۱ هکتار از اراضی کشاورزی سنتی اشاره کرد و گفت: «این اقدامات با هدف افزایش راندمان آبیاری، سهولت کاربردی ماشین‌آلات برای کاشت تا برداشت محصول، کشت یکپارچه و یکنواخت، کاهش مصرف آب و کود، کاهش هزینه‌های کارگری و افزایش سطح زیر کشت از طریق حذف پشته‌های اضافی و کانال‌های آبیاری سنتی اجرا شده‌اند. در زمینه سامانه‌های نوین آبیاری هم او تصریح کرد: «برخلاف روش‌های سنتی مانند آبیاری غرقابی که موجب اتلاف شدید آب می‌شود، سامانه‌های نوین آبیاری، آب را به‌صورت کنترل‌شده به ریشه گیاه می‌رسانند که علاوه بر صرفه‌جویی قابل توجه، از تبخیر، فرسایش خاک و رشد علف‌های هرز نیز جلوگیری می‌کند.» وی ادامه داد: «همچنین این سامانه‌ها باعث افزایش بهره‌وری، مدیریت بهتر نیروی کار و حفظ منابع آب زیرزمینی و سطحی می‌شوند.» رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان همچنین از اجرای گسترده طرح انتقال آب با لوله در سطح استان خبر داد و گفت: «تاکنون بیش از سه هزار و ۵۱ کیلومتر خطوط انتقال آب کشاورزی با استفاده از لوله اجرا شده است که منجر به کاهش چشمگیر تلفات آب در مسیر انتقال، تسهیل مدیریت آب، کاهش هزینه‌های نگهداری، و افزایش بهره‌وری سیستم‌های آبیاری شده است. وی با تأکید بر اهمیت استمرار این پروژه‌ها عنوان کرد: توسعه زیرساخت‌های آب و خاک یکی از راهبردهای کلیدی در مقابله با خشکسالی، حفظ منابع آبی و افزایش تولید پایدار کشاورزی در استان است. اما در دل این کویر خشک و بی‌رحم، سؤالی بزرگ هنوز بی‌پاسخ مانده است: آیا تلاش‌های جاری برای مدیریت آب و صرفه‌جویی کافی خواهد بود؟ قنوات که سال‌هاست نفس کشاورزی این دیار را تأمین می‌کردند، حالا آرام آرام خالی می‌شوند و زمین‌های تشنه زیر آفتاب سوزان، انتظار بارانی دیگر را می‌کشند. پروژه‌های نوین آبیاری، خطوط لوله و استخرهای ذخیره، تنها گامی کوچک در برابر این موج بی‌رحم کم‌آبی‌اند و آینده‌ای که پیش روست، همچنان نامعلوم و پر از چالش است. هر قطره آبی که صرفه‌جویی می‌شود، می‌تواند جان دوباره‌ای به کشاورزی خراسان جنوبی بدهد، اما اگر سرعت و وسعت اقدامات کافی نباشد، فردا دیر خواهد بود و حتی این تلاش‌ها نیز از میان شن‌های بی‌رحم کویر بلعیده خواهد شد. اکنون زمان تصمیم‌های بزرگ، مشارکت همه‌جانبه و استمرار پروژه‌هاست تا شاید زمین تشنه، دوباره جان بگیرد و امید به جریان آب، در دل این سرزمین کویری زنده بماند.