اختلاف ژرف در استفاده از “آبهای ژرف”
با وجود شروع بهرهبرداری از آبهای ژرف در کشور و عزم مسئولان برای گسترش مطالعات و حفر چاههای بیشتر, این پروژه هنوز مخالفان و موافقان بسیاری در کشور دارد.
به گزارش خبرنگار محیط زیست باشگاه خبرنگاران پویا؛ آبهای ژرف شامل آبهای زیرزمینی است که در عمق بیش از ۱۵۰۰متری زمین قرار دارد، البته برخی کارشناسان آبهای پایینتر از عمق ۳۰۰متری زمین را آب ژرف میدانند، چراکه بهسادگی قابل دستیابی نیست. هرچند بخشی از این آبها، بهعنوان آبهای فسیلی چندین هزار ساله و تجدیدناپذیر شناخته میشود، اما تحقیقات علمی نشان میدهد حجم عظیمی از آبهای ژرف، قابل استفاده است.
منابع آب تجدیدپذیر منابعی هستند که آب برداشتشده از آنها، طی یک یا چند سال توسط بارشها جایگزین میشوند ولی منابع آب تجدیدناپذیر با روانآبهای ناشی از بارندگیها ارتباط ندارند، در واقع زمان تغذیه مجدد آبخوانهای منابع آب تجدیدناپذیر، بسیار طولانی و بهنوعی غیرقابل تخمین است و منظور از منابع آبهای ژرف تجدیدناپذیر، همان آبهای فسیلی است، آب فسیلی به سفرههای قدیمی از آب گفته میشود که هزاران سال پیش و در شرایط اقلیمی خاص آن زمانها زیر زمین ذخیره شده است.
بر اساس مطالعات دانشمندان در سطح جهانی ۴ نوع آب ژرف در اعماق زمین وجود دارد که عبارتند از:
۱. منابع آب ژرف معدنی
این نوع آبها در اعماق زمین و در فعل و انفعالات شیمیایی مربوط به مواد آتشفشانی شکل گرفتهاند، البته بخش زیادی از این منابع غیرقابل دسترسی هستند اما چیزی که مشخص است میزان بالای املاح موجود در این منابع است، بنابراین نمیتوان از آنها بهعنوان منبعی جهت استفاده بشر استفاده کرد.
۲. منابع آب ژرف با ساختار نفتی
اصولاً در بیشتر سفرههای نفتی زیر زمین بهمیزان قابلتوجهی نیز آب وجود دارد، بهشکلی که نفت در قسمت بالاتر و آب زیر آن قرار میگیرد. این منابع آبی نیز از کیفیت مناسبی جهت بهرهبرداری برخوردار نیستند و در صورت برداشت نیازمند تأسیسات بسیار پیشرفته برای بهبود کیفیت آن خواهند بود.
۳. منابع آب ژرف آبرفتی
این منابع از جمله منابع ژرف آبی هستند که زیر زمین حرکت میکنند و در لایههای رسوبات آهکی زمین با ضخامت بیش از ۷۰۰ متر ذخیره شدهاند. این منابع تجدیدپذیر محسوب میشوند و بهعبارتی میتوانند در چرخه هیدرولوژیکی آب شرکت داشته باشند اما مدت زمان کامل شدن یک چرخه از آنها ممکن است بسیار طولانی باشد، میزان کیفیت آنها نیز بسته به نوع رسوبات آبخوان میتواند متفاوت باشد.
۴. منابع آب ژرف گسلی
شکافهای موجود در ساختار زمین یا بهعبارتی ساختارهای گسلی زمین بستر مناسبی برای ذخیره و حتی حبس آب هستند، البته بسته به نوع ساختار زمینشناختی گسلها و با توجه به شیب هیدرولیکی میتوانند حرکت کنند و حتی از دسترس خارج شوند. این منابع نیز جزو منابع آب ژرف تجدیدپذیر محسوب میشوند و نسبت به سایر آبهای ژرف کیفیت مناسبتری دارند. این آبها بهتازگی بهعنوان منابع آب جایگزین و حل بحران آبی آینده بهویژه در کشور ما مورد مطالعه قرار گرفتهاند.
منابع عظیم آبهای ژرف فسیلی در کشور لیبی اولین بار در سال ۱۹۵۳ و حین حفاریهای نفتی کشف شد. حجم این مخزن عظیم آب زیرزمینی در حدود ۱۵۰هزار کیلومترمکعب تخمین زده شده است. پس از ملی شدن نفت در کشور لیبی و بهبود وضع اقتصادی و قدرت مالی این کشور، پروژه عظیمترین رودخانه مصنوعی ساخت بشر توسط معمر قذافی رئیس جمهور لیبی وقت در سال ۱۹۸۰ کلید خورد. هزینه این پروژه که در واقع سیستمی زیرزمینی جهت برداشت روزانه ۶.۵ میلیون مترمکعب از ۱۳۰۰ حلقه چاه فسیلی و انتقال آن به نقاط مختلف کشور لیبی بود، در حدود ۳۰ میلیارد دلار تخمین زده شده بود. با شروع جنگهای داخلی در این کشور و سرنگونی قذافی، این پروژه پس از گذشت ۳۷ سال هنوز به اتمام نرسیده است.
پروژهای مشابه جهت بهرهبرداری از آب زیرزمینی فسیلی در کشور اردن نیز انجام گرفت. پس از کشف سفرههای آب زیرزمینی فسیلی بزرگی با نام Disi در مرز اردن و عربستان، پروژهای برای بهرهبرداری سالانه ۹۹ میلیون مترمکعب آب ژرف و انتقال آن به پایتخت اردن، کلید خورد اما پس از کشف آلایندههای رادیواکتیوی در آبهای این سفره زیرزمینی این پروژه متوقف شد، هرچند وجود مواد رادیواکتیوی در منابع آبی ژرف بسیار شایع است و در بسیاری از موارد میتوان با فرآیندهای مربوط به سختیگیری آب این مشکل را حل نمود. لازم به ذکر است که کشور عربستان نیز از این منبع آبی فسیلی جهت تأمین آب آشامیدنی و حتی کشاورزی خود، استفاده کرده است. غیر از این کشورها، استفاده از آبهای ژرف، بهویژه آبهای ژرف فسیلی در بسیاری از نقاط دنیا از جمله شمال هند، فلسطین اشغالی، یمن و مصر مورد مطالعه و بهرهبرداری قرار گرفته است.
در ایران، طرح مطالعاتی منابع آبهای ژرف در دو منطقه هزارمسجد خراسان و زابل سیستان و بلوچستان و با سرمایهگذاری ۲۵۰ میلیون دلاری در حال انجام است. بحث آب ژرف در ایران، در پی کشف تصادفی آب در عمق بیش از ۵۰۰ متر، در حین حفاریهای شرکت ملی فولاد ایران مطرح شد. بر اساس تخمینها ۱.۵ تا ۲ میلیارد مترمکعب آب ژرف تجدیدپذیر در کشور ایران وجود دارد.
عمق این منابع ژرف در هر کشور متفاوت است، بهعنوان مثال در کشور اندونزی و بنگلادش، بهدلیل بالا بودن سطح آب زیرزمینی، چاههای ۱۵۰متری، جزء آب ژرف به حساب میآیند، در اردن آب ژرف در عمق ۱۲۰۰ متر و در لیبی و الجزایر در عمق ۸۰۰ تا ۱۶۰۰ متر؛ بر اساس مطالعات وزارت نیرو در ایران عمق چنین منابع ژرفی از ۴۰۰ متر زیر زمین شروع میشود.
با وجود شروع بهرهبرداری از آبهای ژرف در کشور و عزم مسئولان برای گسترش مطالعات و حفر چاههای بیشتر, این پروژه هنوز مخالفان و موافقان زیادی دارد که هرکدام از آنها دلایلی را برای مخالفت و یا موافقت خود ارائه کردهاند.
در ادامه موضوعات مورد بحث کارشناسان محیط زیست در رابطه با آب ژرف را مرور میکنیم:
۱. اثرات مخرب زیستمحیطی استحصال آبهای ژرف
موافقان: برداشت از این چاهها به محیط زیست آسیب نمیزند. چاههای آب ژرف عمق زیادی دارند و مثل چاههای معمولی نیستند که اگر بهتعداد زیاد حفر شوند, سطح آبهای زیرزمینی پایین بیاید و زمین نشست داشته باشد.
مخالفان: استفاده از آبهای ژرف بهدلیل اینکه سالها زیر اعماق زمین بودهاند و تعادل زمین را حفظ کردهاند فوقالعاده خطرناک است و نباید به هیچ عنوان برداشت شود. استفاده از آبهای ژرف در محیط زیست ایران فاجعهای بهبار خواهد آورد که دیگر قابل جبران نخواهد بود.
۲. هزینه استحصال آب
موافقان: میزان هزینه استحصال یک مترمکعب آب ژرف, یکدویستم انتقال آب از دریای آزاد به مناطق خشک کشور است.
مخالفان: هزینه استحصال آب ژرف، دهها برابر پروژههای انتقال آب و صدها برابر استحصال یک چاه عمیق آبرفتی است.
۳. مبدأ آب
موافقان: بر اساس مطالعات صورتگرفته بهروی نخستین چاه حفر شده در سیستان منشأ این آب، کوههای هندوکش است.
مخالفان: بر اساس مطالعات صورتگرفته بهروی نخستین چاه حفر شده در سیستان نمیتوانیم بگوییم از ۱۰۰۰ـ۲۰۰۰ کیلومتر از ارتفاعات هندوکش بدون هیچگونه انقطاع آب منتقل میشود و هنوز دلیل علمی مبنی بر اثبات آن وجود ندارد.
۴. فرونشست زمین بهدنبال استحصال آب ژرف
موافقان: فرونشست مربوط به آبهای زیرزمینی است و ربطی به آبهای ژرف ندارد؛ برداشت آبهای ژرف هیچ مسئله محیط زیستی ندارد و اتفاقاً به محیط زیست کشور کمک میکند.
مخالفان: آبهای ژرف و فسیلی در کشور مانند ستون است و اگر آبهای ژرف را استفاده کنیم با فرونشست زمین و فروچاله مواجه میشویم.
۵. EC آب (شوری آب)
موافقان: EC آب حدود ۱۲ هزار میکروزیمنس بر سانتیمتر است که با تصفیه ساده میتواند قابل استفاده شود و نرخ تمامشده آن نسبت به هزینههای انتقالی بسیار پایین است.
مخالفان: EC آب در رقم بسیار بالای ۲۵ هزار میکروزیمنس بر سانتیمتر است و تصفیه اختصاصی و بهشدت هزینهبری برای قابل استفاده کردن آن نیاز است.
۶. وجود مواد رادیواکتیو
موافقان: تحقیقاتی که وزارت نیرو انجام داده است نشان میدهد که این آب هیچگونه مواد رادیواکتیوی ندارد.
مخالفان: آبهای ژرف سیستان بهدلیل قرارگیری در لایههای زمین و داشتن منشأ مشترک با آبهای ژرف پاکستان که از انرژی هستهای استفاده میکنند آلوده به مواد رادیواکتیو هستند.
تهران- ایرنا- معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات رگولاتوری از فعالسازی بسته اینترنت برای افراد مشمول سه دهک اول یارانه بگیر در کشور خبر داد.
به گزارش ایرنا، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری در وعدههای انتخاباتی خود مسئله تخصیص اینترنت به قشر کمدرآمد را مطرح کرد. جلسات بررسی این طرح در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات آغاز شد و در نهایت چند پیش «عیسی زارعپور» وزیر ارتباطات اعلام کرد که وضعیت این بستهها مشخص شده و افراد واجد شرایط میتوانند برای دریافت این بسته اینترنت رایگان ثبتنام کنند.
در آستانه یک سالگی دولت سیزدهم، امروز «مجید حقی» معاون امور پستی، ارتباطی و فناوری اطلاعات سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی کشور از فعالسازی این بسته خبر داد.
وی گفت: در پی تاکید وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات برای اختصاص بسته اینترنت رایگان برای اقشار کم برخوردار، اطلاعات مشمولانی که در بازه زمانی تعیین شده از طریق سامانه پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به آدرس my.gov.ir یا کد دستوری #۱۲۳۴*۴* ثبتنام کردهاند، پس از صحتسنجی شمارهها از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، از طریق سازمان فناوری اطلاعات به رگولاتوری اعلام شده است.
معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی با اشاره به اینکه صرفاً سرپرستان خانوارهای سه دهک اول مشمول این بستهها میشوند، تاکید کرد: در حال حاضر کد ملی و شماره تلفن همراه اعلام شده، ۹۴۴ هزار نفر از سرپرستان خانوارها که مشترک اپراتورهای همراه اول، ایرانسل، رایتل و اپراتورهای مجازی تلفن همراه شاتل موبایل، های وب، آپتل، سامان تل و منطقه آزاد کیش هستند به این اپراتورها اعلام شده است و برای سیمکارت این دسته از مشمولان که مشکلی برای فعالسازی بسته (مانند قطعی سیمکارت به دلیل بدهی یا مسدودی …) نداشتهاند، بسته اینترنت برایشان فعال و پیامک فعالسازی ارسال شده است.
حقی تاکید کرد: این بسته سالانه اینترنت ۴۰ گیگابایتی است که ۳۰ گیگابایت آن برای استفاده از سایتهای منتخب و ده گیگابایت آن برای استفاده از اینترنت در نظر گرفته شده و با هدف حمایت از اقشار کم برخوردار و در قالب مسئولیت اجتماعی اپراتور اجرایی میشود.
وی اظهار کرد: متقاضیانی که ثبتنام آنها از طریق سامانه خدمات دولت هوشمند یا کدهای دستوری موفقیتآمیز بوده و این بسته برای آنها فعال نشده است، میتوانند با مراکز تماس اپراتور خود تماس گرفته و وضعیت فعالسازی بسته اینترنت خود را جویا شوند. در صورت عدم دریافت پاسخ با مراجعه به نشانی https://۱۹۵.cra.ir درخواست خود را ثبت کنند تا رسیدگی شود.
رضایت والدین برای ازدواج از شروط اصلی برای خوشبختی و آرامش است و شما میتوانید با روشهایی ساده و کاربردی که رضایت والدین خود را جلب کنید.
گروه ایرنا زندگی – ازدواج یکی از تصمیمهای مهم زندگی هر انسانی است و جلب رضایت والدین هر دو طرف یکی از مهمترین شروط لازم برای تشکیل زندگی است. در واقع ازدواج تنها وصلت دو جوان با هم نیست بلکه وصلت دو خانواده است. از مهمترین شروط لازم برای آغاز زندگی مشترک جلب رضایت والدین است، بنابراین والدین نقش بسزا و مبرهنی در سازگاری و سعادت زندگی مشترک زوجین دارند. برخی از والدین با ازدواج فرزند خود مخالفت میکنند و دلایلی برای این مخالفت خود دارند که در آن برهه زمانی فرزندشان به علت غلبه احساسات دلایل این مخالفت را درک نمیکند و میپندارد والدینش غیر منطقی هستند و با آنها با خشونت رفتار میکند.
اگر قصد ازدواج دارید و والدینتان با انتخاب شما مخالفت میکنند، بهتر است حرفهای آنها را بدون قضاوت بشنوید و برای نرم کردن دل آنها راهکار پیشنهادی این بخش را بکار ببرید.
تفاوت در سبک ازدواج و نارضایتی والدین
امروزه فضای سنتی ازدواج تا حد زیادی از حالت سنتی خارج شده تا جایی که بسیاری از جوانان ترجیح میدهند خود راجع به ازدواجشان تصمیم بگیرند و خودشان شریک زندگی خود را انتخاب کنند اما با توجه به فرهنگ ما ایرانیان عدم رضایت خانوادهها با ازدواج جوانان مشکلات زیادی را برای آنها به وجود میآورد.
بر اساس تحقیقات عدم رضایت هر دو والدین درباره ازدواج فرزندانشان، باعث میشود تا ۸۸ درصد زوجها از رضایت زناشویی پایینی برخوردار باشند اما نظر منفی یکی از والدین درباره آینده ازدواج، میزان رضایت را به ۷۳ درصد میرساند. اگر نظر هر دو والد درباره ازدواج مثبت باشد ۸۵ درصد زوجها سطح بالایی از رضایت را در ارتباطات خود نشان میدهند.
در صورتی که خانوادهها با ازدواج مخالف باشند، دختر و پسر به علت تحمل سختیهای بسیار وصال از یکسو و قطع ارتباط با خانواده از سوی دیگر، در ارتباط با اطرافیانش دچار تنش میشوند و احساسات منفی مانند اضطراب، استرس و احساس گناه را تجربه میکنند که این عوامل بر زندگی زناشویی آنها اثرات منفی میگذارد.
گاهی والدین انتخاب درست فرزندشان را نادیده میگیرند
همیشه اینگونه نیست که انتخاب فرزندان برای ازدواج غیر عاقلانه باشد، گاهی انصافا جوانان ملاکهای سنجیده و واقعیتری هم برای ازدواج مطرح میکنند و بسیار منطقیتر و عاقلانهتر از والدینشان فکر میکنند اما با این حال، برخی از والدین با اصل قضیه که چرا فرزندشان بدون دخالت دادن آنها و نظرخواهی کسی را برای ازدواج انتخاب کرده با این قضیه مخالفت میکنند.
هنگامی که خانوادهها با ازدواج فرزندشان مخالفند اما فرزندشان بر تصمیمش پا برجاست، پدر و مادر احساس کنار گذاشته شدن میکنند و میپندارند فرزندشان به آنها اهمیت چندانی نمیدهد و از طرف دیگر هم نگران فرزندشان هستند، این نگرانی منجر به رفتارهایی میشود که بچهها را از پدر و مادر دور میکند؛ در واقع والدین به جای حل مسئله در احساسی گیر میکنند که سراسر عشق و علاقه است اما متاسفانه نتایج مثبتی برایشان ندارد. باید بدانید، عدم موافقت خانوادههای یکی از طرفین به ازدواج، زوج جوان را هم امروز و هم در فرداها با مشکلاتی مواجه میسازد.
حد و حدود نظر والدین برای ازدواج فرزندشان
هر پدر و مادری هنگام مواجهه با فرد انتخابی فرزندشان جملاتی مانند «این فرد شایستگی حضور در خانواده ما را ندارد»، «تو حق نداری با فرد مورد نظرت به فلان دلیل ازدواج کنی»، «تو باید با شخص مورد نظر ما ازدواج کنی»، «فرد انتخابی تو مورد پسند و علاقه من نیست» و… بیان میکنند و نمیدانند بیان این جملات چه اثرات منفی بر ذهن و روان فرزندانشان میگذارد .
کمترین اثرات منفی این جملات بر فرزندان، نافرمانی و تضادورزی، ایجاد کینه و کدورت، فاصله گرفتن از شما است. اگر شما با انتخاب فرزندتان برای ازدواج مشکل دارید و مخالفید بهتر است شرایط احساسی و هیجانی فرزندتان را درک کنید و برای صحبت کردن با او بهترین کلمات و جملهها را به کار ببرید تا سبب سوختن دل عاشق فرزندتان نشوید. شما به عنوان پدر یا مادر باید بپذیرید که فرزندتان در امر ازدواج تصمیم گیرنده نهایی است هیچگاه با او طوری رفتار نکنید که او احساس کند، هیچ ارادهای از خویش ندارد. شما باید بدانید که تنها کسی که مسئولیت این انتخاب و یک عمر زندگی را در پیشرو دارد فرزندتان است.
بهترین رفتار والدین هنگامی که فرزندشان فردی را برای ازدواج انتخاب میکند این است که فضایی را به وجود آورند که او با آرامش بتواند درباره انتخاب خود فکر کند و به عواقب آن بیندیشد؛ سپس با ذکر دلیل نظر موافق و یا مخالف خود را مطرح کنید. شما به عنوان والد باید با این قضیه منطقی برخورد کنید و تعصبات خود را کنار بگذارید و اگر فرد مورد نظر فرزندتان شرایط لازم را دارد او را یاری کنید تا شناخت بیشتر و عمیقتری از او به دست آورد و بهتر است در نهایت، تصمیمگیری و مسئولیت انتخاب را بر عهده فرزندتان بگذارید.
همراهی شما با فرزندتان سبب میشود در صورت مواجهه با مشکلاتی در امر ازدواج، زودتر اعلان خطر کنید و بدون از بین رفتن حرمتها و احترام از ادامه مسیر فرزندتان را بازگردانید.
جوانان با مخالفت والدین در ازدواجشان چه کنند؟
اگر والدین شما با ازدواجتان مخالفند با درایت عمل کنید و با دوستی و صمیمیت رفتار کنید نه با قهر و جنگ. همه پدر و مادرها سعادت و خوشبختی فرزندانشان را میخواهند پس بهتر است بدون قضاوت نادرست دلیل مخالفت والدینتان را بشنوید و احساسات لطیف و هیجانات موقت این دوران را کنار بگذارید و اندکی از موضع عقل به این موضوع بنگرید.
اگر دلایل مخالفت والدینتان منطقی نبود، ناآگاهی و عدم شناخت آنان از مسائل روز، موجب اختلاف نظر است و آنها با شما هیچگونه دشمنی ندارند؛ بنابراین، بهتر است دلایل مخالفت والدینتان را با فرد معتمد، دلسوز، آگاه و مدبر درمیان بگذارید و اگر او نیز همنظر با والدینتان بود، در انتخاب و تصمیم خود تجدید نظر کنید اما اگر او با نظر شما موافق بود صبر داشته باشید و به کمک یک مشاور رضایت والدینتان جلب کنید.
بدون تردید فرد معتمد دیگری مانند یک مشاور بیش از شما میتواند، با والدین صحبت کند و از آنها رضایت بگیرد. بیتردید جلب حمایت و اعتماد والدینتان، تضمین کننده سعادت آینده مهمترین انتخاب زندگیتان خواهد بود.
بهترین راه برای جلب رضایت والدین در ازدواج
۱- تهدید و پرخاشگری و جنگ و دعوا را کنار بگذارید و بیشتر سعی کنید در سکوت و آرامش ماجرا را پیش ببرید.
۲- با والدینتان در شرایطی آرام و منطقی صحبت کنید و سعی کنید نظر مثبتشان را جلب کنید.
۳- دلایل مخالفت والدینتان را بشنوید و فارغ از هیجانات مقطعی، این دلایل را تحلیل کنید زیرا شاید حق با آنها باشد سپس این دلایل را با فرد بیطرفی و معتمدی در میان بگذارید و مشورت کنید.
۴- والدین گاهی فکر میکنند که شما به اندازه کافی بزرگ و عقلرس نشدهاید و به علت بیاعتمادی به شما با انتخابتان مخالفت میکنند، در این شرایط دلایل خود را از انتخاب فرد مورد نظر شرح دهید و به او ثابت کنید که بزرگ و قابل اعتمادید.
۵- در صورت لزوم از بزرگترهای فامیل و دوستان مورد اعتماد والدینتان کمک بگیرید و آنها را واسطه قرار دهید.
۶- جلسات گفتگو را با حضور نامزدتان برگزار کنید تا والدین هر دو شما را محک بزنند و به شما اعتماد پیدا کنند.
۷- همراه والدینتان پیش مشاور یا روانشناس بروید و در شرایطی منصفانه درباره مشکل صحبت کنید.
اینجا حق دارید، خودتان تصمیم بگیرید
درست است که دل کندن از محبوبتان برای شما بسیار سخت است اما بدون رضایت والدین هرگز تن به ازدواج ندهید، مگر آنکه این امر به دلیل موجهی صورت گرفته باشد. مثلا، برخی از مادرها به علت ترس از تنها شدن خودشان با ازدواج فرزندشان مخالفت میکنند، در چنین مواقعی، جوان باید با در نظر گرفتن تمامی باید نبایدها تصمیم قطعی برای ازدواج خویش را بگیرد، البته بهتر است تمامی جوانب احتیاط رعایت کند و با افراد معتمد و عاقل و بزرگترها درباره این قضیه مشورت کند و از درستی تصمیم خویش مطمئن شود.
متاورس و خانواده، فرصت یا تهدید؟
معصومه نیکنام
زمانی دید و بازدیدها، تعاملات و دوستی ها در خانواده های ایرانی زبانزد بود به گونهای که حتی بچه ها برای آخر هفتهها روزشماری میکردند، رفتن به خانه پدربزرگ و مادربزرگ ها و بزرگترهای فامیل، قرارهای هفتگی و شام و ناهار های ساده و دور از تجملات، همه و همه جذابیت های خودش را داشت تا اینکه از یک دهه گذشته همه چیز تغییر کرد .پای سوشال مدیا در سبک زندگی و خانواده های ما باز شد و همه چیز از جمله تعاملات ساده و روزمره گرفته تا خرید، معاملات و ارتباطات را دستخوش تغییراتی عمیق کرد.
گروه ایرنا زندگی- در گفت و گو های ساده و محاوره ای روزمره، این صحبت را از زبان خیلی ها بویژه قدیمی ها شنیده ایم که یاد گذشته ها بخیر دیگر هیچ چیزی مثل قدیم ها نیست، در دل این دیالوگ ساده، دنیایی حرف خوابیده است، گویا قدیمی ها و کسانی که از گذشته سنتی و دور از فضای مجازی، خاطره ای شیرین در ذهن دارند دلشان برای آن روزها تنگ شده، گذشته ای که کودکان و نوجوانان امروزی هیچ شناخت و درکی از آن روزها ندارند چون تا زمانی که چشم باز کردند با دنیای مجازی آشنا شدند، خریدهای آنلاین، دید و بازدیدهای آنلاین، بازی های آنلاین و هزاران تعامل و مناسبات آنلاین دیگری که در گذشته چنین نبود.در روزگاری نه چندان دور بچه ها در حیاط های کوچک خانه ها یا در کوچه ها بازی می کردند و بازی های آن ها به یک بشین پاشو، هفت سنگ، گل کوچیک ،الک دولک و اسم فامیل و از این دست بازی ها ختم می شد اما این روزها بچه ها در یک اتاق کوچک و نسبتا تاریک در پشت کامپیوتر یا گوشی های امروزی ساعت ها بدون هیچ حرکتی نشسته اند و انواع و اقسام بازی های آنلاین را انجام می دهند بدون اینکه تعاملی از جنس واقعیت با همسالان خود داشته باشند.
از سوی دیگر تعاملات و مناسبات خانوادگی نیز رنگ و بوی دیگری گرفته است، این روزها کمتر آن دورهمی های آخر هفته ها تکرار می شود، همه درگیر زندگی و کار هستند و نهایت با یک ارتباط تصویری، دلتنگی و خستگی های خود را در فضای مجازی به در می کنند.خریدها هم آنلاین شده، جنس مورد نظرت را می بینی و می پسندی و پولش را آنلاین پرداخت می کنی و در نهایت جنس مورد نظر به درب منزلت می آید.
دنیای امروز، جهان سه بعدی یا همان “متاورس” است، دنیایی که سراسر اینترنت و فضای مجازی، همه امکانات و دسترسی ها مجازی شده است، آدم ها هم مجازی هستند. عده ای بر این باورند که فضای مجازی همه دسترسی ها را راحت کرده است، امکانات به راحتی در دسترس قرار می گیرد، هزینه ها کاهش یافته و وقت و انرژی انسان ها نیز به هدر نمی رود در عین حال عده ای نیز معتقدند که این فضا، دوستی ها را کاهش داده، تعاملات ضعیف تر شده و فضا برای جرائم اینترنتی تسهیل شده و آسیب های ناشی از آن گریبان کودکان و نوجوانان را گرفته است.
فرزندان را آماده ورود به متاورس کنیم
پروانه ۳۵ ساله است، از طریق فضای مجازی برای خود کسب و کاری راه انداخته و روزگارش را می گذراند، خرید و فروش های اینترنتی انجام می دهد و به زندگی و فرزندانش هم می رسد، نیازی نیست در طول روز ساعت ها در ترافیک و شلوغی و گرما باشد، از همان خانه و در کنار فرزندانش کار می کند و درآمد خوبی هم دارد. ” فضای مجازی باعث رونق کسب و کارها می شود، دنیای فعلی دنیای مجازی است و باید همزمان با این فضا پیش برویم و فرزندان خود را نیز با این فضا تربیت کنیم. هر چند هر توسعه و تکنولوژی در کنار همه مزایا، معایبی هم دارد و شاید عده ای هم باید قربانی شوند اما چاره ای نیست و همان طور که گفتم باید با این فضا هماهنگ شویم و سعی کنیم کمتر مورد آسیب قرار بگیریم، بویژه فرزندانمان نیاز به مراقبت بیشتری دارند. در دنیای کنونی همه چیز تحت تاثیر فضای مجازی است و راه فراری وجود ندارد. برای گذر از این مسیر باید آگاهی و اطلاعات خود را افزایش داده و آن را به فرزندان خود منتقل کرده و آن ها را نسبت به مزایا و معایت این فضا آگاه کنیم. افرادی نیز بوده اند که از این فضا آسیب دیده اند اما در کنار آن افرادی نیز بوده اند که با استفاده درست از این تکنولوژی پیشرفت کرده و در زندگی شخصی و کاری خود موفق بوده اند باید همه ابعاد این مساله را دید، خودم فوق لیسانس جامعه شناسی دارم اما تا کنون هیچ استفاده ای از این رشته تحصیلی ام نکرده ام، این رشته در زندگی شخصی و کاری ام مورد استفاده قرار نگرفت و الان در فضای دیگری کار می کنم و برای خودم کسب و کار اینترنتی راه انداخته ام و راضی هستم به نظرم باید در کنار تدریس و تحصیل، فرزندانمان را با این فضا آشنا کرده و به تدریج آن ها را آماده ورود به فضای مجازی کنیم چرا که در آینده ای نه چندان دور همه ابعاد زندگی وارد فضای مجازی و متاورس می شود. ”
از هم دور شده ایم
ناصر مردی میانسال است و به گفته خودش از فضای مجازی سردر نمی آورد اما فرزندان و نوه اش مدام سرشان در گوشی است و او از این وضعیت خسته شده است، می گوید: ۲ پسر و ۲ دختر دارم، یکی از پسرانم ازدواج کرده و یک پسر ۱۲ ساله دارد، نوه ام مدام سرش در گوشی است و هر وقت از او می پرسم چه کاری انجام می دهی یا چرا در جمع نمی آیی؟ می گوید در مرحله حساس بازی اش است، فرزندان دیگرم یا در خانه نیستند یا وقتی در خانه هستند نیز مشغول گوشی های خودشان هستند. جوان ها کار خودشان را می کنند و در دنیای خودشان غرق هستند، اعتراض هم که می کنید، جواب سربالا می دهند. احساس می کنم خیلی از یکدیگر دور شده ایم.
به متاورس نگاه آینده نگری داشته باشیم
در جهان متاورس تقابل بین نسل های جدید و قدیم وجود دارد .با همه این حرف ها نظرات متفاوتی نیز بین کارشناسان علوم اجتماعی و روانشناسی وجود دارد اما در عین حال همه متفق القول هستند که باید با تکنولوژی روز حرکت کرده و تهدیدها را به فرصت تبدیل کنیم. سرهنگ “سید مهدی موسوی راد” که دارای مدرک دکتری تخصصی روانشناسی و مدیرکل مشاوره و مددکاری معاونت فرهنگی اجتماعی فرماندهی نیروی انتظامی است در این زمینه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا زندگی می گوید: «سوال های بسیاری در مورد متاورس مطرح است، متاورس همه حواس پنجگانه انسان را تحت تاثیر قرار داده و در عین حال تمام نیازهای مرتبط به این حواس را تامین می کند براین اساس دیگر نیازی به دنیای واقعی نیست. ما متاورس را در زمان کرونا تجربه کردیم. زندگی افراد مبتنی بر فضای مجازی شده بود از خرید ها گرفته تا آموزش و ارتباطات مجازی، در واقع یک پیش تمرینی برای متاورس داشتیم اما سئوال این است که آیا در این حوزه خوب عمل کردیم یا نه؟ در حوزه آموزش و تحصیل که به گفته کارشناسان، ناموفق بودیم و آموزش ما آسیب دید حال باید به دنبال بازنگری در شیوه های آموزش در متاورس باشیم، کشورهایی که از این تکنولوژی حمایت می کنند به دنبال سودآوری اقتصادی هستند و روابط انسانی و اخلاقی برای آن ها مهم نیست یا در اولویت اول آن ها قرار ندارد، باید دید که آیا فضای مجازی کنونی برای ارتباطات درون خانوادگی مثبت بوده یا خیر؟ تسهیل گری در ارتباط زوجین و فرزندان داشته است؟ آیا فواید آن از مضرات آن بیشتر است؟ باید محققان و پژوهشگران به میدان بیایند و آسیب ها، تهدید و فرصت ها را شناسایی کنند. نکته دیگر این است که طرح صیانت از فضای مجازی باید در زمینه متاورس نیز پیش بینی شود، فضای مجازی کشور را کنترل کرده و ورود و خروج ها را تحت کنترل قرار دهد، باید دید با وجود متاورس بر سر خانواه ها چه می آید؟ از سوی دیگر باید دید قوانین متاورس را چه کسانی تعریف می کنند؟ قاضی متاورس چه کسی خواهد بود؟ چنانجه افراد دچار آسیب های اقتصادی، اجتماعی و حقوقی شدند چه کسی پاسخگو خواهد بود؟ در این زمینه آگاه سازی باید صورت گیرد که اگر دیر شود، نمی توان اقدام سازنده ای انجام داد، نباید در این زمینه مساله محور باشیم باید آینده نگرانه به این مساله فکر کنیم و ناظران قوی در متاورس داشته باشیم. لازم است متخصصان فضای مجازی به همراهی تیمی از روانشناسان و جامعه شناسان با تیزبینی و هوشیاری وارد عمل شوند و از هم اکنون برنامه های موثر در راستای تعالی انسان در جهان متاورس ترسیم کنند.»
متاورس جهان را فرا خواهد گرفت، آماده شویم
با وجود نظرات متفاوتی که در این زمینه وجود دارد، متاورس جهان را فرا گرفته و به سرعت نیز در حال گسترش است و به زودی بشر را پوشش خواهد داد. همان طور که افشین طباطبایی نویسنده و پژوهشگر مسائل اجتماعی نیز بر این باور است که باید خودمان را برای ورود به این تکنولوژی جدید آماده کنیم. “برخی دانشمندان علوم اجتماعی معتقدند چنین تغییراتی ما را از روند طبیعی زندگی در فضای های حقیقی دور می کند اما با توجه به چهار انقلاب صنعتی که سپری کردیم، می بینیم هر تکنولوژی جای خود را باز کرده و اگر درست از آن استفاده شود، می تواند زندگی بشر را به سمت مثبت تغییر دهد اما اگر درست از آن استفاده نشود، می تواند آثار تخریبی در زندگی انسان ها بر جای بگذارد، مثلا زمانی که تلویزیون اختراع شد همه می گفتند فاتحه سینما خوانده شد، زمانی که ویدئو اختراع شد، می گفتند فاتحه تلویزیون خوانده شد. رادیو با گذشت چهار انقلاب صنعتی که الان در دوران انقلاب صنعتی چهارم هستیم، هنوز جای خود را در تمام جوامع بشری حفظ کرده است. متاورس نیز به عنوان تکنولوژی نو ظهور در جهت ساده کردن و آسایش زندگی بشر طراحی شده، هر تکنولوژی و فناوری نوین که در زندگی بشر ظهور پیدا کرد با مقاومت عده ای مواجه شد و این مساله در جامعه بشری مرسوم است که با هر پدیده ای نویی مخالفت می شود و همواره در ابتدا مضرات آن را می بینند. متاورس چون پدیده ای جدید است، آدم های قدیمی مخالفت کرده و تهدیدها را می بینند اما اگر بتوانیم متاورس را مثل ذهن خلاق بشر در نظر بگیریم که همچون نویسنده یا کارگردان، تخیل خود را در دنیای غیرواقعی با کلمات، واژه ها و تصویری که جلوی دوربین عرضه می کند، تبدیل به یک دنیای واقعی کرده و ما آن را ذهنمان، واقعی تصور می کنیم، هیجان انگیز و اثربخش خواهد بود.
متاورس یک تیغ دو لبه است
این پژوهشگر مسائل اجتماعی اعتقاد دارد در تهدید ها همیشه فرصتی نهفته است که باید آن را کشف کنیم :« متاورس دنیای مجازی و غیر واقعی است که می تواند برای خانواده ها هم تهدید باشد و هم فرصت و در عین حال در هر تهدید و تحریمی باید به دنبال فرصت ها باشیم اینکه چگونه از این فرصت ها استفاده کنیم. تلویزیون و شبکه های اجتماعی و سایت های اینترنتی می توانند آموزنده و در جهت بالا بردن و ارتقای دانش و فرهنگ عمومی کمک کننده باشند و در عین حال می توانند مضر نیز باشند و در جهت اهداف اهریمنی حرکت کنند هر دو وجود دار و یک تیغ دولبه است موضوع این است که ما چگونه از آن استفاده کنیم تا آسیب نبینیم. اگر تاریخ انقلاب های صنعتی که از اواسط قرن ۱۸ میلادی با اختراع دیگ بخار شروع شد تا امروز که در عصر انقلاب صنعتی چهارم و هوش مصنوعی قرار داریم را بررسی کنیم، می بینیم که هر تکنولوژی نوینی دستاوردهای مثبت و منفی برای بشر داشته است، بمب اتم و انرژی هسته ای فقط برای نابود کردن نیست در بسیاری از موارد می توان از آن استفاده درست و صلح آمیز کرد موضوع این است متاورس تکنولوژی و نوآوری جدید است و در کنار آن در آینده و چند سال دیگر ممکن است ده ها فناوری و تکنولوژی جدید دیگر نیز بیاید که اگر با نگاه بی اعتمادی به آن نگاه کرده و تنها نقاط ضعف را ببینیم مشکلات عدیده ای پیش خواهد آمد همان طور که در آشپرخانه قاچو برای استفاده و خرد کردن مواد غذایی است، می تواند باعث قتل هم شود باید از متاورس در جهت اهداف زندگی خودمان به اشکال بهتر استفاده کنیم باید روشنفکران، دانشمندان و پیشروان که در زمینه تکنولوژی فعالیت می کنند مراقب و مواظبت کنند چون در عین حال می تواند خانواده ها را تهدید کند مثل همین گوشی تلفن همراه، اما نوع استفاده از آن، فرهنگ استفاده و مراقبت از این تکنولوژی جدید حائز اهمیت است.
ورود متاورس تا سال ۲۰۲۴
دکتر حسین ابراهیمی مقدم متخصص روانشناسی و استاد دانشگاه با اشاره به پیدایش اینترنت در سال ۱۹۹۵ می گوید: «زمانی که اینترنت به دنیا آمد، مسائل جذابی با خود به همراه آورد اما نکته ای وجود داشت و اینکه تا چه زمانی قرار است اینرتنت در دنیا حکمفرمایی کند؟ اینترنت تعریفش یک شبکه جهانی است تا همه با هم متصل شوند اما در یک دنیای دو بعدی اما حالا فرض کنید این اتفاق در دنیای سه بعدی اتفاق بیفتد، مثل یک زندگی واقعی که می توان طول و عمق همه چیز را دید براین اساس در آینده ای نه چندان دور همه چیز متاورس می شود متاورسی که جای اینترنت را می گیرد. در این جا چند مثال ذکر می شود، بازی فورتنایت که کارش را در سال ۲۰۱۷ با بازی عادی تیراندازی شروع کرد یک بازی کامپیوتری بود که بعدها تکامل یافت و امروز بیشتر از یک بازی است و یک کنسرتی گذاشته که گویا همه چیز واقعی است و ده ها میلیون نفر نشسته اند و در آن جا می چرخند، خرید می کنند، سرکار می روند، مدرسه می روند و کاملا سه بعدی است. شرکت هایی نیز به دنبال چنین اتفاقی بودند تا مردم در عین اینکه در خانه هستند با هم ارتباط داشته باشند. سئوالی که مطرح می شود این است که برای چنین اتفاقاتی چه ابزارهایی نیاز است؟ تقاضا، نرم افزار و سخت افزار از ابزارهای وقوع چنین پدیده هایی مثل متاورس است. تقاضا زیاد است برعکس آنچه فکر می کنیم که درست نیست در خانه بنشینیم و ارتباطی نداشته باشیم، خیلی ها دوست دارند از جایشان بلند نشوند و در عین حال هر جا می خواهند بروند این جدای از آن دسته افرادی که تنبل، درون گرا و غیر اجتماعی هستند و ترس های اجتماعی دارند، برخی از نظر اقتصادی به این مساله نگاه می کنند که چرا باید هزینه کرده و وقت و انرژی بگذارند تا فلان کشور را ببینند در حالی که می توانند همان مکان را به صورت سه بعدی و همان طور که هست، ببینند. در زمینه نرم افزار و سخت افزار نیز مهندسان باید نظر دهند اما در مورد نرم افزار باید بگویم در مورد اینترنت که دو بعدی است با برنامه نویسی کار می کند اما متاورس با موتور غیر واقعی کار می کند و مثل اینترنت نیازی به جستجو در گوگل نیست و در آینده ای نه چندان هر سئوالی که داشته باشید را کافی است که تصور کنید همه چیز به صورت مجازی برای شما نمایش داده می شود. از نظر سخت افزاری نیز در انقلاب جدید، تکنولوژی با بازی ها شروع شد. اکنون ۴۵ درصد بازی ها در گوشی های موبایل ها، ۳۰ درصد با کنسول ها و ۲۵ درصد با کامپیوتر انجام می شود لذا خیلی از شرکت ها دنبال تقویت آن هستند به گونه ای که حس گرهای مجازی را تقویت کنند براین اساس به نظر می رسد در سال ۲۰۲۴ متاورس جای خود را باز کرده و در آینده نیازی نباشد که گوشی به دست بگیرید.
یک پیش بینی/ نسل انسان مجازی می شود و خانواده ها از هم می پاشد
این استاد دانشگاه با اشاره به تبعات متاورس می گوید: «اولین تبعات متاورس این است که البته به نوعی درگیر آن هستیم، اینکه خیلی از هم دور شده ایم، با وجود کرونا آدم ها از هم دور شدند و به رغم اینکه اکنون شرایط بهتر شده اما باز ارتباط های قدیم و رفتن به خانه پدربزرگ و مادربزرگ، رفت و آمد فامیلی و بازی و روابط انسانی مثل گذشته نیست بنابراین با وجود متاورس، همین ارتباط باقیمانده نیز از بین می رود اگر دید و بازدیدی نیز وجود دارد به صورت مجازی است هر چند می تواند فرصت هایی را نیز بوجود آورد، می توانیم بسیاری از هزینه های زندگی را کاهش داد اما به نظر می رسد تنها هایی می شویم که روابط انسانی آن ها به شدت کاهش می آید و احتمال زیاد خانواده ها از هم می پاشند. روابط زناشویی و تشکیل خانواده می تواند در دنیا مجازی اتفاق افتاده حتی ممکن است نسل انسان دچار مشکل شود و نسل انسان مجازی شود و در عالم واقعی کسانی که زندگی می کنند تعدادشان کاهش یابد. همان طور که اکنون تعداد افرادی که از اینترنت استفاده نمی کنند بسیار کم هستند حتی در دورافتاده ترین نقاط کشور هم کمتر کسی از اینترنت استفاده نمی کند. با این حال ذات ارتباطات، مبانی اجتماعی و مسائل انسانی به شدت زیر سئوال می رود هر چند هیجان انگیز است و جنبه های مثبتی هم دارد اینکه در خانه نشسته ای و هر روز می توانی یک کشور را بگردی و لمس کنی به همان شکل و رنگ و بو، بدون اینکه هزینه ای بپردازی اما نباید از آسیب های آن نیز غافل شد باید اطلاعات و دانش خود در زمینه روانشناسی و علوم رایانه ای را افزایش داد تا آسیب ندید. نمی توانیم خودمان را از دنیای پیرامون جدا کنیم و محصور شویم تا تکنولوژی نیاید و از جامعه جهانی منفک شویم که آسیب های بیشتری نصیبمان می شود باید ابتکار عمل را به دست بگیرم چه از نظر اقتصادی و چه اجتماعی و فرهنگی تا بتوانیم تاثیرگذاری خوبی داشته باشیم بنابراین تهدیدهای متاورس را می توانیم به فرصت تبدیل کنیم تا بهترین بهره را برده و دچار آسیب نشویم.»
۱۲ میلیون تومان برای یک شب خواب در چادرهای جام جهانی!
اقامت در چادرهای لوکس در قطر برای مسافران جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲، هر شب ۳۵۰ پوند (بالای ۱۲ میلیون تومان) هزینه خواهد داشت.
به گزارش ایسنا، فیفا اخیرا از یک شهر چادری در منطقه الخور قطر رونمایی کرده است که قصد دارد میزبان هواداران جام جهانی در قطر به عنوان بخشی از تجربه دهکده هواداران در این مسابقات باشد.
با توجه به محدود بودن ظرفیت هتلها و اقامتگاهها در کشور قطر که از ماه نوامبر میزبان رقابتهای جام جهانی فوتبال است، استفاده از چادرهای بادیهنشین احتمالاً ارزانترین نوع اقامت برای هر طرفداری است که مایل به تماشای رقابت تیم کشورش از نزدیک است؛ هزینه اقامت در چادرهای معمولی و ساده از همین حالا، بیش از ۲۰۰ دلار اعلام شده، اما چادرهای لوکس، به عنوان یک تجربه خاص که فراتر از اقامت در چادرهای مسافرتی است و چیزی از یک هتل ۵ ستاره کم ندارد و ویژه طرفداران فوتبال است که به اقامت در این چادرها علاقه داشته باشند، برای هر شب ۳۵۰ پوند (به نرخ روز پوند، بین ۱۲ تا ۱۳ میلیون تومان) هزینه خواهد داشت.
عمر الجابر ـ مسئول محل اقامت در سازمان قطری که بر برنامهریزی برای این رویداد یک ماهه نظارت میکند ـ حدود سه ماه پیش گفته بود که درحال برنامهریزی برای برپایی یک هزار چادر بادیهنشین برای هواداران فوتبال جام جهانی هستند که البته حدود ۲۰ درصد از این سازهها، چادرهای لوکس با امکانات رفاهی بیشتر خواهد بود که هدف آن، طرفدارانی است که برای مکان خواب با بودجه محدود روبهرو نبوده و مشتاق به اقامت و تجربه زندگی در صحرا هستند.
این چادرهای لوکس دارای سیستم تهویه هوا، اینترنت وایفای، حمام و دستشویی و امکاناتی برای تهیه قهوه و چای هستند. فیفا امیدوار است طرفداران فوتبال از سراسر جهان را از این طریق با تجربه فرهنگی کشور قطر نیز آشنا کند و اقامت در این چادرها را به عنوان تجربهای خاص توصیف کرده است.
چادرهایی که برای اقامت در دوران جام جهانی آماده شدهاند، هرچند به سبک چادرهای سنتی قطری طراحی شدهاند، اما مبله بوده و دارای وسایل مدرن هستند.
شهر چادری در الخور، یکی از شهرهای میزبانی جام جهانی از رقابت تیمهای فوتبال، از جمله رقابت انگلیس و آمریکا در گروه B در تاریخ ۲۵ نوامبر و همچنین یکی از رقابتهای نیمه نهایی در تاریخ ۱۴ دسامبر است و در فاصله ۴۰ دقیقهای تا پایتخت قطر دوحه قرار دارد.
جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ از ۲۱ نوامبر تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲ (۳۰ آبان تا ۲۷ آذر ۱۴۰۱) در ۸ استادیوم قطر برگزار خواهد شد. این کشور امیدوار است ۱.۲ میلیون بازدیدکننده یعنی تقریبا به اندازه نیمی از جمعیت این کشور برای این تورنمنت وارد قطر شوند.
قطر کمتر از ۳۰ هزار اتاق هتل دارد که طبق برآوردها در خردادماه، ۸۰ درصد از این اتاقها به مهمانان فیفا اختصاص داده شده است. فیفا همچنین از مردم بومی خواسته که ویلاها و آپارتمانهای شخصی خود را در دوران جامجهانی در اختیار هواداران قرار دهند. قیمت یک آپارتمان دو خوابه در حومه دوحه برای هر شب ۳۹۰ دلار قیمت دارد. همچنین هزینه یک شب اقامت در سوییت یک کشتی تفریحی ۱۶۵۰ دلار هزینه برمیدارد.
«شیکر» کوچک اما ویرانگر/ والدین با دیدن این وسیله نگران شوند
«شِیکر» یکی از ابزارهای استفاده ماده مخدر «گُل» است که این روزها به راحتی می توان در هر مغازهای به آن دست یافت. جالب اینجاست خرید و فروش و همچنین به همراه داشتن این وسیله جرم است.
به گزارش مهر شکل و شمایل کوچکی دارند، عکسهای جالبی بر روی آنها چاپ شده است، حتی اگر ندانی چیست شاید بی میل نباشی که برای یک بار هم که شده است یکی از آنها را دست بگیری و سر از نحوه کار کردنش درآوری! تبلیغات ظاهری نقطه مشترک تمامی موادهای مخدر و آلات و ادوات استعمال مواد مخدر است.
اسمش «شِیکر» است آنهایی که باکلاس تر هستند به آن «ریگنرز» هم میگویند، کار اصلی آن سابیدن ماده مخدر گل است تا برای استعمال آماده شود؛ ماده مخدر «گل» که با نام ماری جوانا نیز شناخته میشود از جمله مواد خطرناکی است که بیشترین مصرف مواد بین جوانان را به خود اختصاص داده است و البته اعتیاد آور است.
علائمی از قبیل افزایش ضربان قلب، بروز حس بی قراری و شکل گیری توهمات پس از مصرف گل مشاهده میشود. علائم ترک نیز به صورت اضطراب شدید و باز تپش قلب و کلافگی خود را نشان میدهد.
میتوان گفت از جمله مواد مخدری که شاید خانوادههای ایرانی با آن و آلات و ادوات مصرف آن آشنایی نداشته باشند «گل» است؛ شِیکر یکی از آلات استفاده از ماده مخدر گل است که این روزها به راحتی میتوان در هر مغازه و کیوسکی مشاهده کرد و جای سوال است که چرا این ابزار و آلات آنقدر آسان در دسترس همه افراد هستند!
در فیلم زیر میتوانید مشاهده کنید که ماده مخدر گل را چگونه میتوان آماده مصرف کرد؛ این فیلم با هدف آگاهی بخشی والدین و همچنان هشدار به خریداران و فروشندگان آلات استفاده مواد مخدر تهیه شده است.
یک سوم ایرانیها مستاجر هستند
طبق گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۸.۳ درصد از ایرانیان مالک مسکن بوده، ۲۳.۲ درصد مستاجر و ۸.۵ درصد نیز در خانههای سازمانی و وقفی و رایگان زندگی میکنند.
۳۲ درصد ایرانیها مستاجرند
ازجمله دادههای آماری منتشرشده ازسوی مرکز آمار ایران در گزارش هزینه-درآمد، آمارهای مربوط به مالکیت مسکن است. طبق گزارش مرکز آمار ایران در سال ۱۴۰۰ حدود ۶۸.۳ درصد از ایرانیان مالک مسکن بوده، ۲۳.۲ درصد مستاجر و ۸.۵ درصد نیز در خانههای سازمانی و وقفی و رایگان زندگی میکنند. با احتیاط میتوان گفت ۳۲ درصد از ایرانیان فاقد مسکن ملکی هستند. واژه با احتیاط از این منظر مطرح شد که ۸.۵ درصد از ایرانیان در مسکن رایگان زندگی میکنند. طبق آمارها، خانوارهای دارای مسکن ملکی در سال ۱۳۹۵ حدود ۶۵.۸ درصد بوده که تا پایان سال ۱۴۰۰ افزایش ۲.۵ درصدی داشته است.
ترس شدید خانوارها از هزینهکرد رفاهی
نگاهی به تغییرات متوسط هزینه ناخالص یک خانوار شهری و درآمد خانوار نشان میدهد طی ۵ یا ۶ سال اخیر اختلاف روزافزونی بین هزینه و درآمدها رخ داده بهطوری که درآمد خانوارهای شهری در سال ۱۳۹۹ درحدود ۷۴ میلیون و هزینه آنها نیز درحدود ۶۲ میلیونتومان است که در مقایسه با سال قبل از خود رشدهای ۳۸ و ۳۰ درصدی را ثبت کردهاند. در سال ۱۴۰۰ نیز در مناطق شهری درآمد خانوار بیش از ۱۱۲ میلیونتومان بوده که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۵۰.۵ درصدی را نشان میدهد. طی سال گذشته هزینه خانوار ۹۲ میلیون و ۵۰۱ هزارتومان است که نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۴۸.۹ درصدی دارد. مقایسه کسری یا مازاد هزینه و درآمد خانوار در سال ۱۴۰۰ نشان میدهد طی سال گذشته خانوارهای شهری مازاد نزدیک به ۲۰ میلیونتومانی داشتهاند که نسبت به مازاد درآمد-هزینه سال ۱۳۹۹ رشد ۵۹ درصدی داشته است.
چنین افزایشی نشان میدهد افزایش سطح قیمتها با ایجاد نگرانی و بیثباتی در اقتصاد درنهایت منجر به کاهش هزینههای خانوارها شده و این روند از سال ۹۴ بهبعد همچنان ادامه دارد. این اتفاق هرچند ممکن است تاثیرپذیرفته از تحریمها باشد، اما بهمراتب برای اقتصاد کشور خطرناکتر است؛ چراکه کاهش هزینههای خانوارها بهمعنای کاهش مصرف و در ادامه کاهش تولید و سرمایهگذاریها در کشور خواهد بود که درنهایت امر رشد و توسعه اقتصادی را هدف قرار میدهد. بهعبارتی، خانوارها با ترس از بیثباتی اقتصاد، کمتر خرج میکنند و محتاطانه با جیب خود رفتار میکنند.
بررسیها نشان میدهد در خانوارهای شهری نسبت هزینه به درآمد که همواره بیش از یک بوده بهسمت کمترشدن پیش میرود و در سالهای ۹۹ و ۱۴۰۰ به ۰.۸ رسیده است. بررسی هزینه و درآمد خانوارهای کشور نشان میدهد چنین موارد مشابهی تنها در سالهای بحرانی مانند جنگ و قحطی در ۱۰۰ سال اخیر مشاهده شده است. وضعیت درمورد خانوارهای روستایی نیز به همین شکل است و نسبت هزینه به درآمد در روستاییهای کشور نیز از ۱.۲ در سال ۸۹ به ۰.۸ در سالهای ۹۹ و ۱۴۰۰ رسیده که حاکی از افت شدید مصرف در آنهاست. براساس آمارها، درآمد خانوارهای روستایی در سال ۹۹ بهصورت میانگین ۴۲ میلیونتومان و مصرف سالانه آنها نیز ۳۴ میلیونتومان بوده است. در سال ۱۴۰۰ نیز متوسط درآمد روستاییان ۶۳ میلیون و ۷۱۳ هزارتومان و متوسط هزینه آنها نیز ۵۱ میلیون و ۹۱۲ هزارتومان بوده است.
شکاف بین درآمد و هزینه درواقع حکایت از عدم علاقه خانوارها به هزینهکرد باقیمانده درآمد خود است. این مساله که احتمالا ناشی از بیثباتی اقتصاد است خانوارها را مجبور به کاهش هزینهها کرده است.
درواقع فزونی گرفتن تورم و رسیدن آن به محدوده ۳۰ تا ۴۰ درصد در حدفاصل سالهای ۹۶ تا ۱۴۰۰، علیرغم آنکه افزایش هزینهها و درآمد خانوارها را هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی در پی داشت، اما مسبب نگرانی خانوارها از شرایط آینده اقتصاد و عدم ثبات آن شد. در چنین شرایطی با اینکه درآمد خانوارها در کل کشور افزایش داشته، اما بهدلیل همان نگرانی از آینده و بیثباتی، هزینههای آنها را کاهش داده است. این مساله از منظر تئوریهای رشد و توسعهای اقتصادی نکتهای منفی و بازدارنده محسوب میشود؛ چراکه کاهش هزینههای خانوارها مستقیما منجر به کاهش مصرف آنها و درنهایت کاهش تولید و عمیقتر شدن رکود اقتصادی میشود. درحالیکه در سالهای اخیر بهدرستی رشد اقتصادی مهمترین هدف اقتصاد کشور در بلندمدت بوده و این مهم جزء برنامهها و شعارهای دولت سیزدهم نیز بوده، اما باید توجه داشت که ملاک رضایت خانوارها در کوتاهمدت نه رشد اقتصادی بلکه هزینهای آنهاست؛ بنابراین در اولین نگاه به عملکرد بودجهای خانوارها به این نکته یعنی «تهدید خرج کمتر» برمیخوریم و دولت سیزدهم باید به این نکته توجه داشته باشد که هرگونه سیاست رفاهی یا سیاستی که قصدش افزایش مطلوبیت خانوارهاست باید در راستای افزایش درآمد خانوارها و تبدیل آن به هزینه باشد. به هر صورت این یک مطلب کلی و با رعایت میانگین خانوارهای جامعه است و عمق فاجعه در بررسی تفاوتهای درآمدی و هزینه دهکها بهدست میآید.
درآمد شهریها ۲ برابر روستاییان
بررسی گزارش مرکز آمار ایران نشان میدهد میزان درآمد خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۰ به ۱۱۲ میلیون و ۴۲۲ هزارتومان و درآمد خانوارهای روستایی ۶۳ میلیون و ۷۱۳ هزارتومان بوده است. بهعبارتی، درآمد شهریها ۱.۸ برابر روستاییان است؛ اما در بخش هزینهها نیز هزینه خانوارهای شهری در سال ۱۴۰۰ حدود ۹۲ میلیون و ۵۰۲ هزارتومان و برای روستاییان ۵۱ میلیون و ۹۱۲ هزارتومان بوده است. در اینجا نیز هزینه شهریها ۱.۸ برابر روستاییان است. این شکاف درآمد و هزینه در شهرها و روستا با توجه به شاخصهای زندگی و تفاوت قیمت مسکن و… در شهرها و روستاها طبیعی است و امری غیرعادی محسوب نمیشود، اما نکتهای که باید در اینجا به آن توجه داشت، کاهش شکاف درآمدی شهر و روستا در مقاطع خاصی رخ داده است. برای مثال در سالهای ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۶ که خودکفایی کشور در برخی محصولات همچون گندم رخ داد، رشد تولید و به تبع آن افزایش درآمدها در روستاها موجب کاهش شکاف درآمدی بین شهر و روستا شد.
در این دوره درآمدها خانوارهای شهر ۱.۶ تا ۱.۷ برابر روستاییان بود. دومین نقطهعطف در شکاف درآمدی شهر و روستا مربوط به سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۴ است. در این مقطع برخلاف گذشته که افزایش تولید و درآمد روستاییان باعث کاهش شکاف درآمدی شد، سیاست توزیعی و یارانههای نقدی است که شکاف بین شهر و روستا را کم کرد. در این دوره نیز شکاف درآمدی شهر و روستا بین ۱.۶ تا ۱.۷ برابر بود. همانطور که مشاهده میشود در این دوره کاهش شکاف درآمدی بین شهر و روستا عمدتا که در نتیجه سیاست توزیعی دولت (اجرای طرح هدفمندی یارانههای مصوب سال ۱۳۸۹) رخ داده بود، با کاهش اثر یارانههای نقدی بهواسطه تورم و عدم اجرای مراحل بعدی قانون هدفمندی یارانهها، شکاف شهری و روستایی در حوزه درآمدها افزایش یافته و در سالهای ۹۵ و ۹۶ به ۱.۸ و ۱.۹ برابر در سال ۱۳۹۸ رسیده است. در سهسال اخیر نیز تفاوت درآمدی شهر و روستا ۱.۸ برابر بوده است.
گرچه شیوه دوم یعنی سیاست توزیعی برای بسیاری افراد و حتی دولتها خوشایند است، اما آنچه در کشورهای توسعهیافته و ازجمله کشورهای پیشرو همچون چین رخ داده، کاهش شکاف درآمدی شهر و روستا از طریق افزایش سهم روستا از کیک اقتصاد و تولید است. این وضعیت برخلاف سیاست توزیعی که همواره با التهابات ارزی و تورم اثر آن از بین میرود، نسبتا پایدارتر بوده و اگر سیاستهای دولت درخصوص روستاها مشخص، یکپارچه و هدفمند باشد، میتواند منجر به تحولات جدی در روستاها شود. درمجموع بهنظر میرسد در ایران دولتها زمانی که صحبت از معیشت روستاییان میشود صرفا نگاه ۱-عمرانی (گسترش تاسیسات و تجهیزات اولیه همانند آب و برق و گاز) و ۲-سیاستهای توزیعی دارند و به اقتصاد روستایی کمتر بهعنوان یک عامل نجاتدهنده از فقر نگاه میشود. برخلاف ایران، نگاهی به تجربه فقرزدایی در چین نشان میدهد در این کشور فقرزدایی صرفا پیامد پویایی اقتصاد بوده است. برای مثال درحال حاضر ۱۷۵ میلیون نفر در بخش تعاون چین شاغلند و نکته قابلتامل اینکه ۹۰ درصد تعاونیها در روستاها و بخش کشاورزی جانمایی شده است.
پردرآمدترین استانها
براساس گزارش مرکز آمار ایران، پردرآمدترین استان ایران طبق الگوی سالهای قبل استان تهران بوده است. درحالی که میانگین درآمد خانوارهای شهری طی سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۲ میلیون تومان بوده، این مقدار برای استان تهران نزدیک به ۱۶۰ میلیون تومان بوده است. در رتبه دوم استان البرز قرار دارد که مجموع میانگین درآمد خانوارهای آن حولوحوش ۱۳۳ میلیون تومان بوده است. مازندران با حدود ۱۲۵، یزد با ۱۲۱ و اصفهان با حدود ۱۱۱ میلیون تومان به ترتیب در رتبههای سوم تا پنجم جای گرفتهاند. در رتبه ششم آذربایجانغربی با ۱۱۰ میلیون تومان، در رتبه هفتم فارس با ۱۰۹ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان، در رتبه هشتم بوشهر با حدود ۱۰۷ میلیون تومان، در رتبه نهم آذربایجانشرقی با ۱۰۶.۵ میلیون تومان و در رتبه دهم کهگیلویهوبویراحمد با ۱۰۵ میلیون تومان قرار دارند.
درآمد سیستانوبلوچستان بالاتر از ۵ استان!
شاید تصور کنید کمترین درآمد خانوارها در سال ۱۴۰۰ مربوط به استان سیستانوبلوچستان بوده است، اما باید بگویم اگر اینطور فکر کردهاید، دادههای مرکز آمار ایران میگوید تصور شما اشتباه است. براساس دادههای گزارش هزینه-درآمد مرکز آمار ایران، کمدرآمدترین استان ایران در سال ۱۴۰۰ کرمان با ۷۱ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان بوده است. سمنان با ۷۲.۶ میلیون تومان دوم، اردبیل با ۷۳.۱ میلیون تومان سوم، کرمانشاه با ۷۴.۵ و خراسان شمالی با ۷۶.۵ میلیون تومان به ترتیب در رتبههای چهارم و پنجم با کمترین میزان درآمد در بین ۳۱ استان قرار دارند. اما سیستانوبلوچستان با ۷۷.۸ میلیون تومان میانگین درآمد خانوار، در رتبه ششم بین استانهای با کمترین درآمد قرار دارد. ایلام با ۷۸.۴، لرستان با ۷۹.۷، کردستان با ۸۲.۱ و استانهای هرمزگان و خراسانجنوبی هرکدام با ۸۳.۲ به ترتیب در رتبههای هفتم تا یازدهم قرار دارند. بالابودن درآمد استان سیستانوبلوچستان از پنج استان مذکور میتواند درنتیجه دو عامل رخ دهد: اولی بارگذاری برخی صنایع سنگین فلزی و معدنی و نفت پایه در این استان درکنار توسعه سواحل است. این اقدام منجر به شکلگیری قشری مرفه و پردرآمد، اما بهلحاظ جمعیتی با جمعیت اندک و عمدتا متخصصان مهاجر از شهرها و استانهای دیگر است. این اقدام بهواسطه اثر پایین اشتغالزایی صنایع مذکور، چندان موجب بهبود رفاه مردم استان نشده، اما میانگین درآمدی مردم این استان را بالاتر از چهار استان کرمان، سمنان، اردبیل و کرمانشاه نشانده است. مورد دوم شاید افزایش هزینههای رفاهی مردم از طریق افزایش رقم یارانههای حمایتی دولت در این استان نسبت به استانهای دیگر بوده است.
درمجموع آمارهای سالهای قبل این استان نشان میدهد سیستانوبلوچستان ازجمله استانهایی است که در آن ضریب جینی بالاست و همین مورد نشان میدهد عواید توسعه در این استان به قاطبه مردم استان نرسیده و بخش کوچکی از جمعیت از آن بهرهمند شدهاند.
عجایبی از پردرآمدترین و کمدرآمدترین روستاهای ایران
درحالیکه پردرآمدترین مناطق شهری کشور مربوط به استان تهران است، اما در مناطق روستایی استان البرز اول و تهران دوم است. طبق دادههای مرکز آمار ایران، در سال گذشته میانگین درآمد سالانه خانوارهای شهری ۶۳.۷ میلیون تومان بوده و این مقدار در مناطق روستایی استان البرز ۱۱۵ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان و در تهران ۱۰۱.۴ میلیون تومان بوده است. مناطق روستایی یزد با حدود ۱۰۰ میلیون تومان سوم، مازندران با ۹۸.۳ میلیون تومان چهارم و مناطق روستایی اصفهان با ۷۷.۷ میلیون تومان پنجم است. در مناطق روستایی کمدرآمدترین استان، سیستان و بلوچستان با ۲۵.۸ میلیون تومان بوده است. پس از این استان، مناطق روستایی خراسانشمالی با ۳۷.۷ میلیون تومان، خراسانجنوبی با ۳۸.۸ میلیون تومان، هرمزگان با ۴۲.۷ میلیون تومان، کردستان با ۴۷.۷ میلیون تومان، لرستان با ۴۹، کرمانشاه با ۵۱ و مناطق روستایی ایلام با حدود ۵۲ میلیون تومان به ترتیب کمدرآمدترین مناطق روستایی کشور بودهاند. نگاهی به الگوی درآمدی جامعه روستایی کشور نشان میدهد درخصوص استانهای کمدرآمد، خشکسالی، قهر طبیعت و فقر منابع طبیعی و آب کاملا با سطح پایین درآمدی روستانشینان رابطه مستقیمی دارد. بهعبارتی، استانهای با فقر منابع آب و با خشکسالی بیشتر، بیش از سایر استانها دچار فقر و محرومیت هستند. اما در استانهای با بیشترین درآمد وضعیت طور دیگری رقم خورده است. برای مثال درحالیکه کشور هلند در مساحت و بسیاری از شاخصهای اقلیمی و خاک و بارش و دما بسیار شبیه دو استان شمالی ایران یعنی گیلان و مازندران بوده و سالانه ۱۰۰ میلیارد یورو صادرات بخش کشاورزی دارد و به لحاظ شاخصهای توسعه و رفاه در دنیا در رتبههای بالا قرار دارد، اما استانهای مازندران و گیلان در رتبهبندی درآمدی بین ۳۱ استان رتبه جالبی ندارند.
مازندران در رتبه چهارم پس از البرز، تهران و یزد قرار دارد؛ اما مناطق روستایی گیلان بهلحاظ درآمدی بین ۳۱ استان در رتبه ۱۷ و گلستان در رتبه ۱۸ قرار دارند. در گزارشهایی که «فرهیختگان» سال گذشته منتشر کرد، مشخص شد در دو استان گیلان و مازندران بهطور متوسط طی ۳۰ سال اخیر ۳۳ درصد از مساحت جنگلی و کشاورزی این استانها به ویلا و ساختمان تبدیل شده است. این روستازدایی در نتیجه سیاستهای نامشخص و جزیرهای که کشور در حوزه روستایی از خود نشان داده و هیچوقت ارادهای برای اصلاح آن نبوده است. البته باید تاکید کنیم به جز دورهای که جهاد کشاورزی در مناطق روستایی کشور به امر ترویج و بهبود بهرهوری و افزایش دانش کشاورزان مشغول بود، در دورههای دیگر و ازجمله با ادغام وزارتخانه کشاورزی و جهاد، امر توسعه در مناطق روستایی به حال خودش رها شد. خوزستان دیگر استانی است که بخش عمدهای از محصولات کشاورزی ایران را تامین میکند، اما در کمال تعجب مناطق روستایی این استان در رتبه ۱۹ بین ۳۱ استان قرار دارد. به نظر میرسد حتی سهم بالای تولید در استانی همچون خوزستان بهواسطه اینکه درنتیجه بهبود بهرهوری رخ نداده، نتوانسته در افزایش رفاه ساکنان نقاط روستایی این استان اثرگذار باشد.
ضریب جینی با تغییر بسیار اندک
برای سنجش وضعیت توزیع درآمد در یک جامعه، از شاخص آماری مختلف استفاده میشود که یکی از آنها که قابل دسترسترین نیز هست، ضریب جینی است. در این شاخص عدد آن بین صفر (اشاره به برابری کامل در توزیع درآمدها) و یک (حاکی از نـابرابری کامل در توزیع درآمدها یا مخارج) است. در این زمینه بررسی دادههای مرکز آمار ایران نشان میدهد آخرین آمار اعلامی ضریبجینی ازسوی این نهاد دولتی مربوط به سال ۱۴۰۰ است که ضریب جینی کل کشور به عدد ۰.۳۹۳۸ رسیده است. این میزان در سال ۱۳۹۹ حدود ۰.۴۰۰۶ بوده که رقم سال ۱۴۰۰ کمتر از سال قبل از خود است. نگاهی به دادههای مرکز آمار ایران بیانگر این نکته است که کاهش ضریبجینی در سال گذشته چندان قابلتوجه نبوده و این عدد شبیه ارقام سالهای ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۹ است. طبق دادههای آماری، کمترین مقدار رقم ضریبجینی مربوط به سالهای ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳ است که قانون هدفمندی در کشور اجرا و سیاست توزیعی در ایران دنبال شد، اما با کنار گذاشتن قانون هدفمندی و تغییر دولت در ایران و همچنین جهش نرخ ارز، افزایش تورم و دنبالنشدن سیاست آزادسازی قیمتها، بار دیگر ضریبجینی به قبل از سال ۱۳۹۰ برگشته است. وضعیت سالهای اخیر ضریبجینی نشان از یک نکته قابلتامل هم دارد و آن اینکه، اگر دادههای قابل اتکا از حذف سیاست ارز ترجیحی و جایگزینی آن با پرداختهای نقدی که از اردیبهشت امسال اجرا شد، منتشر شود و این دادهها از کاهش ضریبجینی حکایت کند، میتوان گفت سیاست حمایتی سالهای قبل دولت به اهداف موردنظر نرسیده است.
هزینه بالای مسکن در شهرها و غذا در روستاها
بررسی هزینههای خانوارهای شهری و روستایی نشان میدهد در سال ۱۴۰۰ کل هزینههای خانوار شهری نسبت به سال ۱۳۹۹ رشد ۴۹ درصد و برای خانوارهای روستایی رشد ۵۲.۴ درصدی داشته است. در بین هزینههای خانوارها نیز در سال گذشته هزینه خوراکی خانوار شهری افزایش ۵۳ درصدی و این میزان در روستاها افزایش ۵۲ درصدی داشته است. در شهرها هزینه غیرخوراکی افزایش ۴۷.۴ درصدی و در روستاها افزایش ۵۲.۸ درصدی داشته است. در بین هزینههای خانوار شهری، ۲۷ درصد مربوط به اقلام خوراکی و ۷۳ درصد مربوط به اقلام غیرخوراکی است. این میزان در روستاها به ترتیب ۴۰ و ۶۰ درصد است. این تفاوت شهری و روستایی عمدتا بهدلیل سهم بالای هزینه مسکن در شهرهاست. بهطوریکه در شهرها ۳۶ درصد و در مناطق روستایی ۱۹ درصد هزینه خانوار مربوط به هزینه مسکن بوده است. بهداشتودرمان و حملونقل هرکدام با سهم ۱۰ درصدی در هزینه خانوار شهری پس از مسکن قرار دارند.