به گزارش ایرنا انگار همه‌چیز از یک بی‌اطلاعی محض شروع می‌شود؛ بی‌اطلاعی از اینکه هیچ حقی با دعوا و زورگویی به حق‌دار نمی‌رسد. شاید این مهمترین علتی است که باعث بروز اختلافات و مشکلات خانوادگی عمق میان وراث می‌شود. این را زهرا طلوع، وکیل دادگستری می‌گوید که معتقد است ناآگاهی از قوانین وراثت، طمع‌کاری و سهم‌خواهی‌های بیش از حد و یا توافق نداشتن بر سر برابری سهم الارث دختر و پسر بعد از فوت والد یا والدین از جمله این علت‌ها است:« گاهی حتی طمع برای فروش اموال با قیمت بالاتر و یا سهم بردن بیشتر از سهم‌الارث، آنقدر آشکار است که موجب اختلاف می‌شود.»

*** گاهی تا پای جان

کافی است دعوا بر سر ارث و میراث در فضای مجازی جستجو کنید تا با انبوهی از خبرهای شگفت‌آور روبرو شوید؛ خبرهایی که گاهی از دعوای لفظی و زد و خوردهای فیزیکی و کشیده شدن پای خانواده‌ها به کلانتری، به خواهر و برادر کشی هم می‌رسد. اولش چشمان‌مان گرد می‌شود که یعنی واقعا ممکن است؟ اما تجربه حقوقدان‌ها و وکلایی که در این زمینه، مویی سفید کرده‌اند می‌گوید که انگار این خبرها خیلی هم عجیب نیست؛ آنقدر که در طول دوران کاری‌شان، حداقل در چندین مورد، با چنین اتفاقات ناگواری که بر سر تقسیم ارث و میراث و زمین‌های کشاورزی و ملک و املاک بوده است، روبرو شده‌اند. آن‌ها از خانواده‌هایی می‌گویند که دعوایی بی‌پایان را شروع کرده‌اند، بی‌آنکه بدانند که این جدل‌ها هیچ تاثیری در میزان حق و حقوق‌شان ندارد؛ چرا که همه‌چیز مشخص است و با داد و بیداد راه به جایی نمی‌برند!

*** اینجا هم  پیشگیری‌ بهتر از درمان است

بهتر است همان اول، همه‌چیز را بر گردن قانون بیندازیم و خودمان را از این معرکه که ممکن است دامن هرکدام از بچه‌ها را بگیرد بیرون بکشیم. اینطور که متخصصین می‌گویند، تبعیت از قانون و تقسیم اموال به میزان مشخص شده در قوانین انحصار وراثت بهترین راهکار برای جلوگیری از هر نوع اختلافی است؛ حالا اگر در این میان، وصیت‌نامه رسمی و معتبری هم وجود داشته باشد که چه بهتر! در واقع در صورت وجود وصیت نامه، اگر متوفی وضعیت اموالش را برای بعد از فوت مشخص کرده باشد، تقریبا تمام درگیری‌ها بی‌نتیجه خواهد بود و همین آگاهی به بی‌نتیجه بودن، شاید مانعی برای اختلافات احتمالی باشد.

*** قانون تعارف ندارد

بخوانید، بپرسید و تا آنجا که می‌شود، دانسته‌های قانونی‌تان را از وضعیتی که در آن هستید بالا ببرید. این شاید اساسی‌ترین و تنهاترین راه چاره‌ای است که می‌تواند از هرگونه اتفاق ناخوشایندی جلوگیری کند. چنانکه متخصصان هم می‌گویند که لازم است بدون هیچ تعارفی و در کمال احترام و اتفاقا برای برای حفظ وحدت خانوادگی، همه مسائل قانونی را از بر باشیم تا در زمان قرار گرفتن در چنین وضعیتی، قانون را الگو قرار بدهیم و پیش برویم؛ بدون هیچ حرف و حدیث اضافه‌ای! ضمن اینکه کمک گرفتن از متخصصان حقوقی و خانوادگی را در این جریان نادیده نگیرید؛ متخصصانی که هرکدام با توجه به تجربه‌های بزرگ و کوچک‌شان، می‌توانند چراغی برای مسیر پیش‌رویتان باشد تا به خیر و خوشی بگذرد. از مشخص کردن قوانین حقوقی که وکلا آن را پیش می‌برند تا حفظ وحدت و انسجام خانوادگی که بدون تردید بر عهده رواشناسان و مشاوران خانواده است.

*** پایگاهی عاطفی به نام رابطه خواهر و برادری

هوای خواهر و برادری‌هایتان را داشته باشید که بدون هرگونه اغراق و فارغ از هر آنچه که قرار است در زمینه مالی دست‌تان را بگیرد، این تنها سرمایه ارزشمند و مهمی است که برای شما در زندگی خواهد ماند. پس تا جایی که ممکن است، این سرمایه‌های ارزشمند زندگی‌تان را فدای هیچ‌چیز دیگری نکنید. در این میان، سعی کنید بیشترین مدارا با همدیگر داشته باشد؛ مثلا اینکه فراموش نکنید هر زمان که هرکدام از وراث، حتی فردای فوت مورث درخواست سهم الارث خود را بکند، بقیه وراث نمی‌توانند به هیچ دلیل، خصوصا دلایل عرفی مانع از این حق شوند. پس او را بابت درخواست حق و حقوقش قضاوت و بازخواست نکنید. متاسفانه به دلیل برخی از مسائل عرفی، آن دسته از وراثی که سهم خود را از ارثیه می‌خواهند، مورد قضاوت و هجمه برخی دیگر از اعضای خانواده قرار می‌گیرند؛ در صورتی که این روند بسیار اشتباهی است؛ چرا که به هرحال باید پذیرفت که او حقی دارد و اخلاقی نیست که دیگران، به هر بهانه ای او را بابت درخواست سهم الارث و حقوق قانونی‌اش، بازخواست کنند. اگر در این میان، یک یا چند نفر از اعضای خانواده و وراث، توانایی و مهارت حل مسئله داشته باشند، اوضاع به مراتب بهتر خواهد بود. افرادی که بتوانند از وقوع جدل‌های احتمالی پیشگیری کنند و با پیش کشیدن مسائل قانونی و آرام کردن دیگر افراد، شرایط را به سمت خوبی هدایت کنند. موضوعی که مهری موسوی، روانشناس و مشاور خانواده هم آن را تایید می‌کند و معتقد است که نباید فراموش کنیم که که هستیم و با همدیگر چه روزهایی داشته‌ایم:« شاید همین یادآوری‌ها، موجب همدلی در بین وراث شود.»

*** چرخ این گردونه می‌چرخد

مهری موسوی، رواشناس و مشاور خانواده، حل و فصل شدن معضل دعواهای خانوادگی بر سر ارث و میراث را در گرو باور به فانی بودن این دنیا  می‌داند:« گاهی آنقدر پدیده مرگ را دور از دسترس می‌بینیم که فراموش می‌کنیم که این ارث هم برای مدتی موقت در دست ما است و امانتی بیش نیست.» غافل از اینکه حس خوشبختی و آرامش را باید در راهی دیگر جستجو کنیم؛ خوشبختی‌هایی که به قیمت از دست دادن رابطه‌ها، سلامتی، آرامش و … بدست نمی‌آید:« شاید یک نگاه و باور دینی و معنوی باشد که در چنین موقعیت‌هایی بتواند یاری‌مان کند تا وارد معرکه دعواهایی این‌چنینی نشویم؛ مثلا اینکه گاهی به این فکر کنیم که ما همیشه آن وارثان نیستیم و مرگ فقط برای همسایه نیست و دیر یا زود، نوبت ما هم می‌شود و وقت زیادی برای استفاده از این اموال نداریم.» در واقع این روانشناس معتقد است که فارغ از همه شرعیات، قانون‌ها، ارزش‌ها و هرآن‌چیزی که می‌تواند ما را در ماجرا تقسیم ارث و میراث، آرام و منطقی نگه دارد، باور به موقتی بودن این اموال و ارزشمندی رابطه‌های‌مان است.همان چیزی به کرات در قرآن کریم و روایات اهل بیت (ع) نیز بارها به آن اشاره شده است و فانی بودن این دنیا را درحکم بزرگترین هشدار را برای انسان ها قرار می دهد.

خبری که اواسط اردیبهشت‌ماه گذشته به نقل از «احمد احمدی‌صدر» مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران منتشر شد، از آن دست اخباری است که نگرانی‌ها را بیشتر کرده و هشدار می‌دهد که وضعیت اعتیاد در جامعه ما به مرز بحران رسیده است.

وی که همراه با برخی از اعضای شورای شهر و ستاد مبارزه با موادمخدر استان تهران، از پاتوق‌های معتادین متجاهر بازدید کرده بود، اعلام کرد «سن اعتیاد به زیر ۱۸ سال کاهش یافته است.» خبری که به سرعت در رسانه‌های رسمی و غیررسمی کشور بازتاب یافت.

با گذشت بیش از دو هفته از انتشار این خبر و عدم تکذیب متولیان رسمی این موضوع (ستاد مبارزه با مواد مخدر)، متاسفانه می‌توان آن را مقرون به صحت و دقیق دانست؛ حتی اگر با توجه به مسئولیت احمدی‌صدر، فقط مربوط به شهر یا استان تهران بوده باشد. فراموش نکنیم که «اسکندر مومنی» دبیرکل ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور نیز بهمن‌ماه سال گذشته گفته بود: «میانگین سن اعتیاد در ایران، ۲۴ سال و چند ماه است و البته سن اعتیاد در دنیا، ۱۹ سال است».

با توجه به اخبار منتشر شده درباره این اوضاع نگران‌کننده، بررسی ابعاد این پدیده خطرناک، روش‌های علمی و عملی مقابله با گسترش آن، رویکردهای درمانی برای معتادان و روش‌های حمایتی از خانواده آنان، یک ضرورت اساسی است.

کاهش سن اعتیاد به ۱۸ سال به این معنی است که برخی نوجوانان دبیرستانی _ حداقل در سال‌های پایانی تحصیل- درگیر پدیده شوم اعتیاد شده و زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده‌اند.الف _ پیامدهای کاهش سن اعتیاد
کاهش سن اعتیاد به ۱۸ سال به این معنی است که برخی نوجوانان دبیرستانی _ حداقل در سال‌های پایانی تحصیل- درگیر پدیده شوم اعتیاد شده و زنگ خطری بزرگ را به صدا درآورده‌اند زیرا درگیری یک فرد به اعتیاد، گاه حتی تا پایان عمر، خود و خانوادهاش را مشغول کرده، هزینه‌ها و پیامدهای سنگین اقتصادی و روانی می‌آفریند و از آن‌سو، بار بزرگی را بر دوش جامعه می‌گذارد.

وقتی از آلودگی فرد به مواد مخدر از سن پایین صجبت می‌کنیم، در واقع همه فرصت‌های شغلی، اجتماعی، ازدواج، فرزندآوری، تولید علمی-صنعتی و نشاط اجتماعی و فردی او را باید تباه‌شده دانست؛ مگر آنکه به سرعت و با روشی علمی و جامع، به صورتی بلندمدت و موثر درمان شود و نجات یابد.

هرچه سن اعتیاد پایین‌تر باشد، به منزله ماندگارشدن بیشتر مدت زمان مصرف و بیشترشدن پیامدهای مخرب آن است؛ به ویژه که ترک و درمان اعتیاد فرآیندی بسیار پیچیده، زمان‌بر و مستلزم مراقبت‌های چندوجهی از سوی فرد، خانواده و نزدیکان و نهادهای حمایتی اجتماعی است.

واضح است که وقتی فردی از ابتدای دوران جوانی گرفتار این معضل می‌شود، اگر به سرعت اقدام به درمان و ترک نکند، احتمال زیاد تا سال‌های متوالی گرفتار آن خواهد بود و به نسبت سال‌های اعتیاد، هزینه‌های آن افزون و فرصت‌های از دست رفته نیز بیشتر خواهد شد.
در نظر داشته باشیم با روش‌های معمول ترک اعتیاد در کشور، امار بازگشت به اعتیاد در خوشبینانه‌ترین حالت فقط ۲۰ درصد است که ادعای «پرویز افشار» سخنگوی وقت ستاد مبارزه با مواد مخدر در سال ۱۳۹۷ است اما مشاهدات و تجارب بسیاری از افراد نشان می‌دهد این رقم خوش‌بینانه است. بنابراین با اقدامات، روش‌ها و امکانات کنونی جامعه، ۸۰ درصد افرادی که از سنین پایین (از جمله ۱۸ سالگی) شروع به مصرف مواد می‌کنند، نمی‌توانند آن را ترک کنند.

البته باید توجه داشت که این نگاه، به معنای نفی ارزش و اهمیت همه روش‌های موجود ترک اعتیاد و زحمت‌های مراکز بازپروری نیست؛ بلکه منظور این است که برای درک علت بازگشت بیشتر معتادان به مصرف دوباره، وقت آن رسیده است که از تجربه‌های علمی دنیا و متخصصان توانمند داخلی استفاده کنیم؛ پیش از آنکه سن اعتیاد به زیر ۱۸ و ابتدای دوره دبیرستان برسد.

با روش‌های معمول ترک اعتیاد در کشور، امار بازگشت به اعتیاد در خوشبینانه‌ترین حالت فقط ۲۰ درصد است.ب_ اعتیاد؛ از جرم انگاری تا بیماری پنداری
آنها که پدیده‌های اجتماعی به ویژه از نوع آسیب‌زای آن – همچون اعتیاد – را دنبال می‌کنند، به خوبی به یاد دارند که تا همین دو سه دهه پیش، در جامعه ما، اعتیاد به عنوان جرم و بزه تلقی می‌شد و معتاد، مجرمی خطرناک بود.
مرور سخنان مسئولان دهه ۶۰ و حتی بازبینی فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی آن زمان، به خوبی نشانگر بزه دانستن اعتیاد (معتاد و قاچاقچی هر دو باهم) بود و چه تبلیغات و هزینه‌های برای بازداری مردم از آلودگی به این «جرم» که انجام نشد!
اگرچه طبق قوانین بیشتر کشورهای جهان و مقررات قضایی ما، حمل، کاشت، توزیع و ساخت مواد مخدر همچنان جرم است و به حق باید با آن مبارزه قضایی، امنیتی، فرهنگی و پیشگیرانه کرد اما گذشت زمان و غلبه نگاه علمی و البته بی‌نتیجه بودن اقدامات بزه‌انگارانه درباره فرد معتاد، سبب تغییر نگرش مردم و مسئولان شد و خوشبختانه اکنون بیشتر افراد، به این پدیده به عنوان نوعی بیماری روانی و جسمانی می‌نگرند.

پیش از پرداختن به روش‌های مقابله با توزیع و پخش مواد مخدر و نقد برخی رویه‌های جاری، بی‌مناسبت نیست که از تعبیر یکی از استادان روانشناسی درباره فرآیند ترک اعتیاد یاد کنیم:

از جدا کردن جلد کتاب تا تصحیح محتوای آن!
نگارنده به یاد دارد که در یکی از کلاس‌های مقطع دکترا، دکتر «نعمت‌الله ستوده» (از روان‌شناسان برجسته کشور)، تعبیر گویا و بسیار دقیق از پدیده اعتیاد داشت که کاش خانواده‌ها و متولیان این امر، به آن توجه می‌کردند. به تعبیر او، ترک ظاهری اعتیاد (به طور مثال در کمپ یا با روش‌های سم‌زدایی)، اگرچه گام نخست برای رهایی است اما فقط به منزله کندن جلد کتاب شخصیت معتاد است که محتوای آن هیچ تغییری نکرده! یعنی تا زمانی که مشکلات موجود در محتوای درون ذهنی، روانی و شخصیتی فرد معتاد بررسی، احصاء و درمان نشود، کندن جلد کتاب شخصیت او و چسباندن جلدی تازه، هیچ فایده‌ای نخواهد داشت و محتوای کتاب همان درونمایه گذشته باقی خواهد ماند؛ همچنان که بیشتر روش‌های ترک کنونی که در جامعه ما متداول است، نتیجه‌بخش نبوده و بیشتر معتادان به سمت مصرف دوباره، بازخواهند گشت.

 در عصر تکنولوژی، همه ما بیشتر وقت خود را به‌جای دنیای واقعی در دنیای دیجیتال می‌گذرانیم. در این میان، کودکان به تبعیت از والدین ترجیح می‌دهند به‌جای بازی‌های خانگی و خلاقانه، وقتشان را صرف بازی‌های موبایلی می کنند، غافل از اینکه  این بازی‌های اعتیادآور بر عملکرد مغز کودکان تأثیر منفی می‌گذارد.

یک نظرسنجی در سال ۲۰۲۰ توسط مرکز تحقیقات پیو نشان داد که  ۶۰% کودکان قبل از سن ۵ سالگی از تلفن همراه برخوردار بودند و ۳۱% قبل از ۲ سالگی با تلفن همراه آشنا شده بودند. درحالی‌که شواهد قطعی در مورد تأثیر بد تلفن همراه بر مغز کودکان وجود ندارد اما برخی از مطالعات یافته‌های نگران‌کننده‌ای را نشان می‌دهند. داده‌های اولیه از یک مطالعه رشد شناختی مغز کودکان نشان داد که افزایش مدت‌زمان استفاده از موبایل نه‌تنها برای مغز مضر است بلکه می‌تواند بر روانشناسی، الگوهای تفکر، خواب و رفتار کودک تأثیر بگذارد.

متأسفانه این روزها اغلب والدین مهارت استفاده از تلفن همراه توسط کودکشان را نشانه باهوشی او دانسته و هیچ‌گونه محدودیتی در این زمینه برای فرزندشان قائل نیستند، درحالی‌که به گزارش CNN، کودکانی که بیش‌ازحد زمان خود را به بازی با تبلت یا تلفن هوشمند و تماشای تلویزیون می‌گذرانند، ازنظر ذهنی ضعیف‌تر از دیگر کودکان خواهند بود.

برخلاف بازی‌های موجود در گوشی های تلفن همراه، به گفته محققان و کارشناسان رشد کودک، بعضی بازی‌های ساده و روزمره می‌توانند رشد مغز کودکان، رشد زبان، ریاضی، یادگیری اجتماعی و عاطفی کودکان را تقویت کند. در ادامه به معرفی چند فعالیت هیجان‌انگیز برای افزایش ضریب هوشی کودکان می‌پردازیم.

ذهن‌خوانی

این بازی یک‌راه آسان و جالب برای آشنا کردن کودک با محیط اطراف، تقویت مغز او و افزایش توجه به جزئیات است. شما می‌توانید این بازی را در خانه با کمک فلش کارت، تصاویر یا اشیا انجام دهید. به‌عنوان‌مثال، تصویری از یک اسباب‌بازی، توپ یا گل را به کودک خود نشان دهید و از او بخواهید در اطرافش آن را برای شما پیدا کند. این به تشخیص اشیا و بهبود دایره لغات، همراه با سایر توانایی‌های شناختی کودک کمک می‌کند. یک روش دیگر برای انجام این بازی این است که یک شی را در ذهنتان تجسم کنید و با بیان ویژگی‌های آن شی مثل رنگ، شکل یا اندازه آن، از کودک بخواهید شی‌ء موردنظر شما را حدس بزند.

نقش‌آفرینی

این بازی ابزاری مؤثر برای تقویت خلاقیت و تخیل کودکان است. علاوه بر این، بازی نقش‌آفرینی در موارد زیر تأثیرگذار است:

-توسعه مهارت‌های زبانی و ارتباطی

-تشویق کودکان به بیان عقایدشان

-توسعه مهارت‌های اجتماعی از طریق همکاری با کودکان دیگر

-تشویق کودکان به درک موقعیت‌های واقعی زندگی

نحوه انجام این بازی به این صورت است که سناریوها یا موقعیت‌هایی که کودک می‌تواند اجرا کند را ایجاد کنید و اجازه دهید کودک از تخیل خود برای بازی استفاده کند. به‌عنوان‌مثال می‌توان به خرید در سوپر مارکت، معلم بازی، پزشک، بانکدار، آتش‌نشان و غیره اشاره کرد.

پازل

پازل یک بازی فکری عالی برای کودکان در رده سنی ۲ تا ۸ سال است. این بازی به‌طور مؤثر مغز کودک را درگیر می‌کند و به آن‌ها در تشخیص شکل، افزایش صبر، تمرکز، تعیین هدف، مهارت حل مسئله و هماهنگی دست و چشم کمک می‌کند.

مارپیچ

این بازی سنتی در حین سرگرمی یک روش هوشمندانه برای تقویت مغز کودکان است. مارپیچ توانایی‌های حل مسئله را افزایش می‌دهد و مهارت‌های حرکتی و مشاهده‌ای کودک را بهبود می‌بخشد. زمانی که کودک سعی می‌کند راهی را از طریق پیچ‌وخم‌ها پیدا کند، مغز خود را برای تفکر سریع‌تر تحریک می‌کند. این بازی همچنین به افزایش اعتمادبه‌نفس، صبر و پشتکار کودک کمک می‌کند. والدین می‌توانند با پرینت تصاویر مارپیچ و یا خرید کتاب‌های مارپیچ به‌راحتی اسباب سرگرمی کودکان را در خانه فراهم کنند.

برج‌سازی با لوازم مختلف

روی‌هم گذاشتن اسباب‌بازی‌ها یا برج‌سازی با آن‌ها ممکن است یک فعالیت ساده برای کودکان به نظر برسد اما این پتانسیل ر ا دارد که رشد اولیه مغز را تقویت کند و درعین‌حال مهارت‌های حرکتی و هماهنگی دست و چشم کودک را بهبود ببخشد. قرار دادن بلوک‌های خانه‌سازی روی همدیگر و یا بازی جُنگا می‌تواند نمونه‌های مناسبی برای انجام این بازی باشد.

بازی‌های فیزیکی

درگیر کردن کل بدن فرصتی برای تقویت مهارت‌های عملکرد اجرایی در کودکان را فراهم می‌کند. پرتاب و گرفتن توپ، پریدن و دویدن در تقویت مغز کودک بسیار مؤثر است. بازی‌هایی مانند طناب‌کشی، حلقه کمر، لی‌لی، بولینگ یا هر بازی دیگری که باعث تحرک کودک می‌شود نیز راهی عالی برای خودکنترلی و تقویت هوش است.

جعبه حسی

چند شی قابل حدس مثل عروسک، ماشین، مداد، دفتر، قاشق، گوجه و… را داخل یک جعبه قرار دهید و از کودکتان بخواهید درحالی‌که چشمانش بسته است، اشیا داخل جعبه را با لمس کردن حدس بزند. این بازی کودک را تشویق می‌کند تا با لمس اشیاء تمرکز کند و ذهنش را به سمت چیزهای مختلف سوق دهد که این امر باعث بهبود حافظه، مسیرهای عصبی و اطلاعات حسی کودکان می‌شود.

این فعالیت‌ها ممکن است ساده و ابتدایی به نظر برسند اما یک روش عالی برای بهبود رشد شناختی، زبانی و حافظه در کودکان هستند و مهم‌ترین مسئله درباره این بازی‌ها این است که شما می‌توانید با حداقل وسایل در داخل خانه یک سرگرمی مفید برای کودکتان فراهم کنید. همچنین وجه مشترک همه این فعالیت‌ها این است که آن‌ها از ذهن، بدن و حواس خود به‌طور هم‌زمان استفاده می‌کنند و این مهم‌ترین هدف است؛ بنابراین، بازی‌هایی را که کودکتان دوست دارد با شما بازی کند را انتخاب کنید و از آن لذت ببرید.

 به نظر می رسد واژه ناباروری با وجود فرهنگ سازی های بسیار در میان خیلی از خانواده ها قابل هضم نبوده و نیست و در کنار هزینه‌های سنگین درمان فرزندآوری، زوجین فشار روانی زیادی را برای باروری متحمل می‌شوند. طبق گفته بسیاری  از کارشناسان هزینه های هنگفت و شکست های پی در پی در مسیردرمان دلیل مهم و اصلی خیلی از زوجین برای دنبال نکردن درمان ناباروری است. به همین دلیل دولت طی طرحی با عنوان “قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت” به کمک زوجین نابارور آمده تا با تخصیص اعتبار دراین بخش گره از مشکلات تامین هزینه های درمان ناباروری آنها باز کند.

طبق ماده ۴۳ این قانون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی کشور با همکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان های بیمه گر برنامه ها و اقدامات لازم پروسه درمان ناباروری زوجین را انجام داده و آنها را تحت پوشش کامل بیمه های پایه بدون محدودیت زمان و دفعات مورد نیاز به تشخیص پزشک معالج درآورند. در همین باره و اطلاع از حمایت های درمانی دولت از این زوج ها با دکتر احمد وثوق مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری پژوهشگاه رویان به گفتگو پرداختیم.

*** تعهدی که اجرایی نشد

بحث حمایت از زوج های نابارور چند سالی است که تبدیل به موضوعی داغ و مهم برای زوجین نابارور، مراکزی که خدمات درمان ناباروری ارائه می دهند و از طرفی برای دولت شده است. به گفته دکتر وثوق در ابتدا بخشی از داروهای پروسه این درمان پیچیده و سخت تحت پوشش بیمه درآمد و آن زمان با استقبال زیادی مواجه شد: «این قدمی مفید و مهم بود که بخشی از داروهای درمان ناباروری بر پایه داروهای تولید داخل تحت پوشش بیمه قرار گرفت».

سپس در قدم بعدی مجلس شورای اسلامی اعتباری را در اختیار وزارت بهداشت و درمان قرار داد تا در جهت کمک از زوج های نابارور استفاد کند. دکتر وثوق در این باره می گوید:«اعتبار در نظر گرفته شده مبلغ یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان برای یک سیکل درمان های پیشرفته ناباروری بود اما متاسفانه بیشتر این اعتبار در موارد غیرناباروری هزینه شد و مراکز دولتی که تعهد داده و ارائه خدمات کرده بودند موفق به گرفتن این اعتبارات نشدند و این طرح چندان موفق نبود». با این وجود اما مراکز ناباروری که در جریان شرایط زوجین نابارور بودند این اتفاق را قدم مثبتی برای این افراد می دانستند.

*** این درمان دیگر لاکچری نیست

قدم بعدی در حمایت از زوجین نابارور این بود که تعداد بیشتری از داروها  را تحت پوشش بیمه قراردهند. مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری پژوهشگاه رویان این رویه را اقدامی موثر در تشویق زوجین نابارور برای ادامه درمان می داند :«برخی از این داروها برای درمان ناباروری حتی در کشور تولید نمی شدند که بخشی از این داروها نیز تحت پوشش بیمه قرار گرفت. باز هم این اقدام خوبی برای کمک به زوج های نابارور بود چراکه امید آنها برای انجام و تکمیل پروسه درمانی بیشتر می کرد». در آخرین اقدام که در سال ۱۴۰۰ به تصویب رسید بیمه های پایه از جمله تامین اجتماعی و بیمه سلامت موظف شدند زوج های نابارور را برای انجام اقدامات درمانی ناباروری تحت پوشش خود قرار دهند.

دکتر وثوق با اشاره به اینکه این اقدام خارج کردن این نوع از درمان از انحصار قشری خاص با تمکن مالی ویژه بود ادامه می دهد:«از سال گذشته زوج های نابارور می توانستند با حمایت دولت تا سقف کمتر از ۷ میلیون خدمات درمان ناباروری دریافت کنند. طی این طرح مراکز طرف قرارداد با بیمه های تامین اجتماعی و سلامت خودشان اسناد و مدارک را برای بیمه ارسال کرده و در مقابل خدماتی که ارائه کرده اند هزینه از بیمه می گیرند. اگر هم طرف قرارداد نباشند فرم های مربوطه را پرکرده، ریز هزینه های زوج نابارور را در این فرم قید کرده و در اختیار زوجین قرار می دهند تا آنها به بیمه مراجعه کرده و تا سقف تعیین شده هزینه را دریافت کنند.

*** افزایش اعتبار درمان ناباروری به ۹ میلیون تومان

مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری رویان با بیان جزییات بیشتری از ادامه طرح های حمایت از زوجین نابارور می گوید:« ایراد اولیه این طرح، این بود که نوع خدمات تعریف شده بود. یعنی خدمت خارج از آن لیست حتی اگر هزینه اش کمتر از آن مبلغ اعتبار هم می شد قابل پذیرش از سوی بیمه نبود.اکنون اتفاق خوبی که افتاده این است که گفته شده این سقف اعتبار برای کلیه خدمات ناباروری قرار است در نظر گرفته شود. در نتیجه امیدواریم هم این طرح برای کلیه خدمات ناباروری اجرایی شود و هم با توجه به وضعیت اقتصادی این مبلغ اعتبار امسال افزایش پیدا کند. شاید امسال تا اعتبار ۹ میلیون تومان درمان زوج های نابارور تحت حمایت بیمه قرار بگیرد. بدون شک این اعتبارسنجی هم به زوجینی که مشکل مالی برای درمان ناباروری دارد کمک و آنها را تشویق می کند و هم باعث می شود مراکز درمان ناباروری سهمی در برنامه رشد جمعیت داشته باشند».

*** ارائه خدمات بدون سقف ناباروری برای نیروهای مسلح

مرکز رویان در حال حاضر قرارداد نهایی با سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت ندارد. به همین دلیل این مرکز فهرست خدمات و مستندات را برای زوجین آماده و در اختیارشان قرار می دهند تا آنها با مراجعه به تامین اجتماعی و بیمه سلامت هزینه هایشان را تا سقف مشخص شده دریافت کنند.

به گفته دکتر وثوق این مرکز اما با نیروهای مسلح قرار داد دارد و از شهریورماه ۱۴۰۰ این قرارداد در حال اجرا است با این تفاوت که بیمه نیروهای مسلح متعهد به پرداخت هزینه ها بدون سقف شده است:«در مراکز درمانی دولتی همه هزینه ها انجام می شود و بیمارستان ها بر اساس مستندات از بیمه پول خود را دریافت می کنند اما در مرکز رویان و مراکز خصوصی درمان ناباروری از آنجایی که قرادادها نهایی نشده بیماران هزینه را پرداخت و صورت حساب می گیرند تا از بیمه دریافت کنند».

یکی از موضوعات مهم در بحث هزینه های سنگین ناباروری داروها هستند که از قبل تحت پوشش بیمه درآمده اما داروهای خاصی هم هستند که تحت پوشش بیمه نیستند و چه در مراکز دولتی و چه غیردولتی شخص بیمار مجبور به پرداخت هزینه آن است. اما بخشی که تحت پوشش بیمه است را بیمار با مراجعه به داروخانه دریافت و فقط سهم خودش را پرداخت می کند.

*** نقش زن و مرد در ناباروری یکسان است

«صرف مشوق اقتصادی در افزایش باروری و جمعیت بی تاثیر نیست». دکتر وثوق با گفتن این جمله ادامه می دهد: «دغدغه اولیه زوجین برای باروری بحث هزینه و مسائل اقتصادی است اما ما اعتقاد داریم یک سیکل درمان باید صد در صد مجانی باشد و بایستی دنبال این موضوع باشیم اما فعلا در همین حد هم قدم مثبتی است. با این حال مسائل مربوط به پس از تولد کودک از جمله تامین شیرخشک، پوشک، اجاره خانه و… نیز مسائل مهمی هستند که خانواده ها قبل از باروری به آن می اندیشند».

در طرف دیگر فشارهای خانواده های زوجین برای فرزندآوری، مشکلاتی را برای آنها به وجود می آورد که گاهی منجر به گسستن پیوندهای عاطفی آنها از یکدیگر می شود. «این موضوع ریشه در مسائل فرهنگی و اجتماعی جامعه دارد و متاسفانه نتوانستیم این مسئله را جا بیندازیم که نقش زن و مرد در ناباروری یکسان است. به همین دلیل بعضی از خانواده ها علت ناباروری را از چشم زن خانواده می بینند در حالی که علت آن می تواند بیماری مرد باشد».

شاید اگر فرهنگ سازی بیشتری در این زمینه انجام و مسیرهای فرزندآوری زوجین تسهیل شود، در این صورت اساس و بنیان خانواده نیز آسیب نمی بیند. دکتر وثوق در این باره می گوید:«امروز نیاز داریم با تصویب این طرح نیمه پر لیوان را ببینیم و نیمه خالی این طرح را بگذاریم برای آینده  و امید این را داشته باشیم که قطعا نواقص آن، اصلاح می شود. پس بهتر است این قدم مثبت را به فال نیک بگیریم و با حمایت های بیشتر مسیر درمان را برای زوجین نابارور هموار تر کنیم.