وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
لایو جنجالی نوجوان ۱۴ ساله با یکی از خانم‌های بلاگر در اینستاگرام زنگ خطر را برای مسئولان و خانواده‌ها به صدا درآورده است.
ماجرا از یک لایو جنجالی در اینستاگرام شروع شد، وقتی نوجوان ۱۴ ساله‌ای در لایو یکی از بلاگرهای خانم حرف‌های عجیب و غریبی زد که به نوعی حول محور مسائل جنسی بود. این لایو جنجالی در فضای مجازی سر و صدای زیادی به پا کرد و باعث تاسف کاربران شد.
این لایو شاید یک جرقه‌ای باشد تا متوجه شویم میان نوجوانان امروز چه می‌گذرد، نوجوانانی این روز‌ها با مجازی شدن کلاس‌های درسی بیشتر پای فضای مجازی نشسته اند و زمان زیادی را در اینترنت سپری میکنند. اکثرا هم به صورت پنهانی و به دور از چشم خانواده‌ها در سایت‌ها و پیج‌هایی سرک می‌کشند که نه تنها مناسب سن و سال آنها نیست بلکه مناسب هیچ رنج سنی نیست.
خانواده‌ها هم از همه جا بی خبر در پی کار‌های روزمره خودشان هستند با بهانه‌های مختلف فرزندانشان که در سن بسیار حساسی قرار دارند رها کردند، اما نمی‌دانند غفلت از بحران نوجوانی چه آسیب‌های طولانی مدتی را می‌توانند برای دلبندانشان به دنبال داشته باشد. اما این نوجوانان آنقدر افسار گسیخته شده اند که ابایی هم ندارند که پدر و مادرشان از کار‌هایی که انجام می‌دهند با خبر شوند مثل همین نوجوان ۱۴ ساله لایو جنجالی که وقتی خانم بلاگر از او می‌پرسد اگر مادر و پدرت این لایو را ببیند چیزی به تو نمی‌گویند؟ و می‌بینیم چه قدر راحت با استفاده از قابلیت های اینستاگرام به نوعی پدر و مادر خود را دور می‌زند.
حرف‌هایی که در لایو بین خانم بلاگر و پسر ۱۴ ساله رد و بدل شد عمق فاجعه آن هم از نوع جنسی در میان نوجوانان است. نوجوانانی که بدون هیچگونه نظارتی ساعت‌ها پشت لپ تاپ، تبلت و موبایل تسخیر شده اند. این لایو نه تنها باعث تاسف و بسیاری از کابران شد بلکه خود خانم بلاگر هم از این حد از گستاخی و فاجعه جنسی در برخی نوجوانان تعجب کرده بود. اما راه چاره برای کاهش چنین آسیب‌های اخلاقی در جامعه چیست؟ فیلتر و محدودیت میتواند تاثیر گذار باشد؟ اگر اینستاگرام فیلتر شود می‌توان مقابل چنین آسیب‌ها ایستاد یا باز هم باید منتظر ماجرا‌های عجیب‌تر و تاسف برانگیز‌تر باشیم؟
حسین عباسی اقدم جامعه شناس مسائل اجتماعی ایران در این باره به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان می‌گوید در زمینه آسیب‌های ناشی از فضای مجازی ضعف تکنیک‌های مداخله‌ای و مهارت‌های مداخله‌ای را هم شاهد هستیم. مداخله درست و اصولی با فیلتر و سانسور تفاوت دارد و نباید تصور کرد هر نوع مداخله‌ای در بحث آسیب‌های اجتماعی در فضای مجازی باید به حذف و فیلتر خلاصه شود.
او معتقد است که نمی‌توان آسیب‌های اجتماعی نوپدید را بدون در نظر گرفتن شرایط کلی جامعه بررسی کرد و کلیه آسیب‌ها در نتیجه شرایط کلی حاکم بر جوامع در هر عصر و دوره تاریخی باید بررسی شود. تنهایی و فقدان همبستگی اجتماعی، کاهش مسئولیت اجتماعی، کاهش سرمایه اجتماعی، فقدان برنامه‌ریزی در حوزه جوانان و نشاط و شادابی آنها، بی‌اعتمادی، فردگرایی و… میتواند باعث بروز انواع آسیب‌های اجتماعی جدید در کشور شود. هرچند جنس آسیب‌های اجتماعی کشور در حال حاضر بیشتر مجازی است، اما این آسیب‌ها محدود به این فضا نخواهد بود و در اثر مداخله سایر عوامل اجتماعی هم می‌توانند ایجاد شوند.
واکنش وزیر ارتباطات به لایو پسر ۱۴ ساله با یکی از خانم‌های بلاگر
به دنبال آن محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات در حاشیه جلسه هیات دولت در واکنش به پخش ویدیویی مربوط به حضور یک نوجوان ۱۴ ساله در لایو نامناسب اینستاگرامی، می‌گوید: فیلم تلخ و آزار‌دهنده بود و نهاد‌هایی که مسئولیت امدادرسانی به کودکان و نوجوانان در این شرایط را دارند باید وارد عمل شوند و باید به جای پخش این فیلم به وضعیت این خانواده رسیدگی کرد.
او ادامه داد: از همان سه یا چهار شب پیش خواستم که آدرس پیدا کنند و همکارانمان بروند و اگر می‌توانیم کمک به این خانواده و این بچه کنیم.
وزیر ارتباطات در ادامه عنوان کرد: به جای دعوا کردن باید به اصل مطلب که نجات دادن آن بچه است بپردازیم؛ اگر نهاد‌هایی مسئولیت تربیت و مسائل فرهنگ را مد نظر داشته باشند این مسائل به وجود نمی‌آید.
آذری جهرمی افزود: توصیه نهاد‌هایی که فیلم‌ها را پخش میکنند این است که طوری سیاه نمایی نکنند که احساس ضد انقلاب و دشمن این باشد که وضعیت کل نوجوانان ما این است.
او عنوان کرد: این مملکت اگر فرد مشکل داری مثل ایشان دارد که باید به مشکلش رسیدگی کرد، نوجوان‌های دین دار و سالم و سلامت و معتقد به اسلام هم دارد. طوری سیاه‌نمایی نکنیم که دشمن بگوید نوجوانان تربیت شده در جمهوری اسلامی اینگونه هستند.
وزیر ارتباطات در پایان در پاسخ به پرسش پیرامون دلیل عدم پیگیری اینترنت ویژه کودکان اظهار کرد: ما به جد این مسئله را از روز اول پیگیری کردیم و شما بروید ببینید چه کسی از من در دادگاه شکایت کرد تا طرح اینترنت کودکان متوقف شود.
به راستی مقصر اصلی بروز چنین مشکلاتی در جامعه چه کسانی هستند؟ می‌توان گفت دسترس پذیری فضای مجازی برای تمامی افراد در جامعه باعث بروز چنین آسیب‌های اخلاقی شده است؟ اما اگر بخواهیم درست به این پدیده نگاه کنیم می‌بینیم مقصر فقط یک فرد و یا یک نهاد خاص نیست؛ پدر و مادرها، آموزش و پرورش، معلمان، متولیان نظارت بر فضای مجازی، دست اندرکاران امور فرهنگی، مبلغان دینی و … همه در یک طرف ماجرا هستند و کوتاهی در رهاکردن کودکان و نوجوانان در بحرانی‌ترین سن دوران زندگی هیچ‌گاه قابل بخشش نخواهد بود. اگر بخواهیم عدم فیلتر را دلیل اصلی این معضل بدانیم درواقع خط بطلانی کشیدیم بر روی آموزش و تربیت. چیزی که فقط بخشی از آن مربوط به خانواده هاست و بخش دیگر وظیفه آموزش و پرورش است.
آموزش و پرورش دقیقا چه کار میکند؟
درحال حاضر در درست‌ترین زمان ممکن هستیم تا از آموزش و پرورش بپرسیم “طرح نماد” به کجا رسید؟ چرا با وجود اختصاص بودجه مناسب برای اجرای این طرح هیچ خروجی نمی‌بینیم؟ پس چه زمانی آموزش و پرورش می‌خواهد به خود بیاید و کاری برای نوجوانان انجام دهد؟ مگر متولی تربیت و آموزش نوجوانان با آموزش و پرورش نیست پس چرا خروجی مثبتی را دریافت نمی‌کنیم.
محمود علی‌گو رئیس اورژانس اجتماعی در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، درخصوص لایو جنجالی پسر ۱۴ ساله با یکی خانم‌های بلاگر، اظهار کرد: متاسفانه این مسائل وجود دارد و تاسف برانگیز است اما این مسائل در حوزه مفاسد اخلاقی است و مربوط به اورژانس اجتماعی نیست.
وی در ادامه گفت: تمام مسائل مربوط به نوجوانان و کودکان، غیر از خانواده مربوط به آموزش و پرورش است، اما دقیقا وزارت آموزش و پرورش چه کار میکند؟ طرح نماد آغاز شد و بودجه قابل توجهی هم به آن اختصاص داده اند، اما هیچ خروجی نمی‌بینیم. در این طرح نماد برای بهزیستی هم تعریف وظایف شده است. یعنی در مرحله اول آموزش و پرورش غرلباگری خود را انجام دهد افرادی که ریسک بالایی دارد از سایر افراد جدا و بهزیستی مداخلات خود را برای آن دسته از نوجوانان که نیازمند حمایت هستند، انجام می‌دهد.
علی‌گو ادامه داد: اگر این طرح اجرا نشود با بحران چند برابری نسبت به تمام دنیا مواجه خواهیم شد. گروه‌های نسلی نوجوانان، خصوصیت‌هایی دارد که یکی از آن مربوط به آسیب‌های فضای مجازی است و در طرح نماد برنامه‌هایی در این خصوص در نظر گرفته شده است و دستگاه‌های مختلفی پای کار هستند، ولی اقداماتی که باید صورت بگیرد معطل مانده است. چند کیس این چنینی را باید شاهد باشیم تا آموزش و پرورش تکانی به خود دهد. شک نکنید این لایو به دلیل دانش آموز بودن این نوجوان، توسط همسن سالان این پسر دیده شده است و همین دیده و شنیده شدن بحران زاست.
این که دغدغه امروز یک نوجوان مسائل جنسی است اگر نامش را فاجعه نگذاریم پس چه باید خطاب کنیم؟ اگر این اتفاق یک فاجعه نیست پس چیست؟ خانواده‌ها هم بدون نظارت مستمر بر فرزندانشان به دنبال مقصر در بین مسئولان هستند. اگر خانواده که اولین کانون تربیت فرزندان است آنقدر راحت فرزندان خود را رها کرده پس چه انتظاری از دستگاه‌های مربوطه داریم؟ حالا که مسئولان فقط جزء اظهار تاسف کاری نمی‌کنند و طرح‌های مانند طرح نماد فقط کلید می‌خورد و بودجه می‌گیرند، اما نتیجه‌ای هم ندارند، بهتر است خانواده‌ها کمی هوشیار‌تر عمل کنند و با بهانه‌های ریز و درشت و درگیر‌های کاری غفلت از فرزندانشان را بر دوش دیگری نیندازند
توضیحات کارشناسان در رابطه با لایو جنجالی اینستاگرام
حسین عباسی اقدم جامعه شناس مسائل اجتماعی ایران در این باره به ما می‌گوید: اینستاگرام یکی از جمله شبکه‌های مهم اجتماعی در فضای مجازی است و می‌توان می‌گفت، مخاطبان بی شماری را از طیف‌ها، شخصیت‌ها و گروه‌های مختلفی به خود اختصاص داده است.
او می‌گوید علاوه بر عواقب و پیامد‌های مثبت در جهت استفاده از فضای مجازی و دسترسی داشتن به اطلاعات، دانش و کسب آگاهی لازم از جزئیات پدیده‌ها، رویداد‌ها و رخداد‌های اجتماعی و طبیعی؛ ممکن است آسیب جدی‌ای به اقشار مختلف جامعه خصوصا جوانان و نوجوانان وارد آورد به عبارتی آسیب‌های اجتماعی نو پدیدی را پدید می‌آورد.
عباسی معتقد است که در فضای مجازی اقشار خاص جامعه دچار سوء رفتار، سوء تفاهم در زمینه شکل گیری روابط متقابل اجتماعی و جذابیت‌های قابل توجهی در زمره مد، سلیقه، منش به تعبیر پیر بوردیو جامعه شناس فرانسوی ایجاد خواهد کرد. همچنین اختلاف نظر عمیقی بین نسل‌های گذشته و نسل کنونی است، به این خاطر که نسل‌های گذشته دوره جوانی را به صورت امروزی تجربه نکرده اند.
این جامعه شناس فهم جوانان امروزی برای آن نسل بسیار دشوار دانست و گفت: نسل‌های گذشته، دوران جوانی را به صورت یک دوره کوتاه آموزشی و زندگی سخت تجربه کرده اند. یکی از جمله مسائل مهم پیش رو در میان جوانان شکاف عمیق بین دو نسل و قرار گرفتن در معرض آسیب جدی روانی، جنسی، شخصیتی و هویتی به عنوان موجود اجتماعی ست.
او می‌گوید عدم درک و فهم دنیای جوانان امروز از جانب والدین، خصوصا والدینی که با فاصله سنی زیادی با فرزندانشان در کانون خانواده زندگی میکنند؛ موجبات انزواگرایی و گریز گرایی و پناه بردن به دنیای مجازی را فراهم آورده و خلاء ناکامی‌های خود را با دنیا یا فضای مجازی اشباع میکنند. انتظارات، توقعات، تقاضا‌ها و جلب توجهات زیادی در اینستاگرام در میان جوانان مشهود است.
عباسی معتقد است خانواده‌ها و والدین نقش موثری در هدایت و هموار کردن مسیر درست تربیت و آموزش فرزندان، جوانان و نوجوانان خواهند داشت و با ایجاد روابط عاطفی، صمیمی توام با منطق، عقل و دانش‌های لازم می‌توانند مسائل جزیی جوانان را مرتفع نمایند. خانواده نقش مهمی در سرنوشت و سبک خط مشی زندگی آینده فرد دارد و اخلاق و صحت و سلامت روانی فرد تا حد بسیار در گرو آن است.
این جامعه شناس برقراری روابط خانوادگی در طول دوران نوجوانی دارای اهمیت دانست و بیان کرد: والدین و نوجوانان در چالش رشدی قرار می‌گیرند؛ بنابراین هر دو یعنی والدین و نوجوانان، به انجام وظایفی در طول این دوره ملزم هستند. مهم‌ترین هدف در این دوران، رشد دادن نسل جدید در روابط بین نسل هاست. فرایند رشد (احساس خود) در نوجوانان فقط به زمینه‌های مختلف که در ارتباط و متعلق به او هستند ارتباط ندارند، بلکه به روابط متقابل والدین و فرزندان نیز مربوط است.
او می‌گوید کانون خانواده با پیدایش تکنولوژی، فن آوری یا نوآوری‌های رایانه‌ای در عصر ارتباطات و مدرن گره خورده است و شبکه‌های اجتماعی به صورت مجازی و در اصل سایبری از طریق شبکه‌های اینترنتی نفوذ کرده است، به طوری که بخش اعظم فعالیت‌های روزمره افراد از طریق شبکه‌های اجتماعی انجام گرفته و در واقع می‌توان گفت اشغالگر زمان در طول زندگی اجتماعی افراد، خصوصا اعضای خانواده به عنوان یک نهاد اجتماعی، به حساب می‌آید. شبکه‌های اجتماعی مجازی، زمینه ساز نگرشی نوین در تعامل و ارتباطات انسانی شده اند.
همچنین رضا فریدی روانشناس بالینی و فعال آسیب‌های اجتماعی در این باره به خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، گفت: موضوع ما نوجوان ۱۴ ساله‌ای است که شاید پدر و مادرش گمان میکنند ساعت‌های متمادی که سر در گوشی و تبلت دارد، مشغول حل کردن تمرین ریاضی یا پاسخ به سوالات علوم و جغرافیاست. اما ماجرا فاجعه‌آمیزتر از این حرف‌هاست.
وی با تاکید بر اینکه لازم است بدانیم که نوجوانی یکی از سریع‌ترین مراحل رشد انسان است، افزود: بسیاری از تغییرات جسمی، جنسی، شناختی، اجتماعی و عاطفی که در این دوران اتفاق می‌افتد، میتواند برای نوجوانان و خانواده‌های آنها مشکلاتی ایجاد کند. تقریباً همه جوامع این نظر را دارند که بین فرزند داشتن و نوجوان داشتن، تفاوت وجود دارد. نوجوانان در این مرحله از زندگی با مشکلات و دغدغه‌های زیادی روبه‌رو هستند؛ مسلماً آگاهی از آنچه در این مرحله از زندگی رخ می‌دهد، میتواند باعث رشد جسمی و روانی سالم نوجوان و برخورد مناسب خانواده‌ها شود.
فرید می‌گوید براساس نظریه روانی-اجتماعی «اریکسون»، زندگی انسان دارای هشت مرحله است که مرحله پنجم یعنی مرحله نوجوانی را «بحران مربوط به هویت در برابر سردرگمی نقش» نام‌گذاری کرده است. از نظر اریکسون هنگامی که فرد در چهار مرحله زندگی از رشد سالمی برخوردار باشد، در خاتمه کودکی به احساس استمرار و ثبات نسبی شخصیت دست می‌یابد، ولی با آغاز مرحله پنجم یا نوجوانی، بحران‌های چهار مرحله قبل احیا و در نتیجه هویت فرد متزلزل می‌شود.
او معتقد است نوجوان بتواند هویتی سالم و انسجام‌یافته داشته باشد، باید عناصر مربوط به هویت‌های چهار مرحله قبل را با یکدیگر ترکیب کند. خطری که نوجوان را تهدید میکند، بحران هویت یا سردرگمی و آشفتگی نقش است، در واقع خطر شکل‌گیری هویت منفی، زندگی نوجوان را تهدید میکند. اکثریت نوجوانان خود را با سوأل اساسی و مهم «من کیستم؟» مواجه می‌بینند. حال آنکه عمده‌ترین تکلیف نوجوان حل این بحران، برای رسیدن به هویتی کم و بیش باثبات و سازگاری روانی اجتماعی است.
این روانشناس بالینی آسیب‌های اجتماعی را باعث وابستگی به اینترنت در نوجوانان دانست و گفت: از جمله این آسیب‌ها گسست بین نسلی است که متاسفانه در بین خانواده‌ها و نوجوانان ایجاد شده و عملا خانواده‌ها و فرزندان از درک متقابل یکدیگر عاجز هستند. از دیگر آسیب‌ها مشکلاتی است که برای هویت نوجوانان پیش می‌آید.
فریدی با اشاره به اینکه در دوران نوجوانی به دلیل اینکه رشد با سرعت بیشتری اتفاق می‌افتد، تغییرات فیزیکی بدن به یکباره ایجاد می‌شود، ادامه داد: این تغییرات سریع فیزیکی میتواند باعث ایجاد حس کنجکاوی و اضطراب در نوجوان شود، به خصوص اگر آنها ندانند چه چیزی را باید انتظار داشته باشند یا آیا آنچه که رخ می‌دهد طبیعی است یا خیر؟ رشد سریع اندام جنسی و تغییرات هورمونی باعث می‌شود، در این سن بسیاری از نوجوانان به روابط عاشقانه و جنسی علاقه‌مند و کنجکاو شوند. آنها ممکن است هویت جنسی خود را زیر سوأل برده و کشف کنند.
او می‌گوید شروع بلوغ میتواند زمان دشواری برای آنها باشد و در صورت عدم حمایت از همسالان، خانواده یا جامعه میتواند، این موضوع آسیب زننده باشد. آسیب‌هایی همچون اعتیاد به فضای مجازی تا شیفتگی نسبت به لایک‌های کاربران و در روز‌های اخیر آسیبی که شاهد آن در لایو یک نوجوان بوده ایم.
این روانشناس بالینی معتقد است مشکل استفاده بیش از حد از فضای مجازی و اینترنت از مشکلات مهم نوجوانان است که البته بعد از شیوع ویروس کرونا نیز این مشکل به مسئله جدی‌تری تبدیل شده و از طرف خانواده‌ها قابل لمس‌تر شده است. نوجوانانی که به اینترنت معتاد هستند، دوستان کمتری دارند و زندگی اجتماعی محدودتری را تجربه میکنند.
فریدی در ادامه افزود: آنها زندگی انفرادی را پشت سر می‌گذارند و ساعت‌ها با اینترنت و فضای مجازی خوشحال‌اند، این درحالیست که اعتیاد به فضای مجازی فعالیت‌های بدنی آنها را کاهش و منجر به سبک زندگی ناسالم و بی‌تحرکی می‌شود و بر عملکرد تحصیلی نیز تأثیر منفی می‌گذارد و باعث پیش آمدن آسیب‌های نوپدید همچون لایو اینستاگرامی یک نوجوان ۱۴ ساله با یک خانم و صحبت‌های بیان شده آن نوجوان می‌شود و نشان از شدت اینگونه آسیب‌ها در بین نوجوانان و در بستر فضای مجازی دارد.
او فضای حاکم بر خانواده و روابط بین اعضای خانواده است را حائز اهمیت دانست و گفت: این که چقدر روابط اعضای خانواده عاری از تنش و توام با صمیمیت و محبت است. علاوه بر این سبک‌های فرزند پروری نیز بسیار مهم است که والدین از آنها استفاده میکنند. همچنین لازم است والدین نیز همچون مربیان آگاهی خودرا در زمینه سواد رسانه‌ای ارتقا دهند و این آموزش‌ها را از طریق اطلاع رسانی به فرزندان خود منتقل بکنند تا در سنین نوجوانی وارد اینگونه فضا‌های آسیب زا نشوند.
این روانشناس بالینی با بیان اینکه مادران و پدران توانا کسانی هستند که از دانایی و مهارت های لازم در خصوص ارتباط با فرزندان برخوردار باشند، اضافه کرد: والـدین بایـد از شـیوه هـا و راهکارهـای مناسـب در برقراری ارتباط با فرزنـدان آگـاهی داشـته باشـند. بـرای مثـال در دوران کـودکی بـا محبت کردن، بازی کردن و… می توان به کـودک شخصـیت داد و بـا ایجـاد امنیـت روحی و روانی ارتباط مؤثری با او برقرار کرد، در حالیکه در دوران نوجوانی وضع به گونه ای دیگر است و با ایجاد عزت نفس، تقویـت اعتمـاد بـه نفـس و … مـی تـوان زمینه های رشد و کمال نوجوان را فراهم نمود و راه ارتباط با او را فراهم کرد.
فریدی به خانواده‌ها توصیه کرد که با نوجوانتان ارتباط کلامی و عاطفی خوبی داشته باشید. هر فرصتی پیش آمد، با او ارتباط مثبت برقرار کنید. مثلا وقتی می‌بینید بچه نوجوانتان از ساعت ۱ تا ۳ بعدازظهر در اتاقش هست و در اتاق هم بسته، شما می توانید از این فرصت استفاده کنید یک استکان چای با کشمش به اتاقش ببرید و بگویید امروز در اداره که بودم خواندم که کشمش آنتی‌اکسیدان زیادی دارد گفتم امروز با هم چایی بخوریم.
او افزود: تحقیقات نشان می دهد هر چقدر خانواده‌ها در سن نوجوانی فرزندشان، برای نزدیک شدن به آنها ارتباطات کلامی و غیرکلامی بین همه اعضای خانواده برقرار شود و به او محبت کنید و او احساس کند مورد توجه است؛ نوجوان بیشتر و بهتر این سن را پشت سر می گذارد؛ نه اینکه من و بچه ام خوب باشم، ولی پدرش را هفته ای یکبار ببیند. ارتباط پسرم با پدرش خوب باشد ولی مرا به عنوان آشپز ببیند. پسری که آمده بود برای مشاوره می گفت: مادر من زن خوبی است خوب آشپزی میکند. خوب لباس‌ها را می شوید. ولی من میتوانم غذا را از بیرون تهیه کنم. لباس ها را به خشکشویی بدهم. من محبت میخواهم. من درک شدن میخواهم. درباره دوستانم نظر بدهد، که من بدانم چه جالب والدینم به من و دوستانم توجه میکنند. ولی نه به صورت انتقادی به شکلی بگوید که من احساس کنم مورد توجه هستم. نه مورد انتقاد؛ وقتی بصورت انتقادی نظراتشان را می گویند. ما را هم همراه دوستانم زیرسوال می برند. ولی وقتی نظرشون را فقط در مورد دوستمان می گویند برایمان دلپذیر است که مورد توجه والدینمان هستیم.
این روانشناس بالینی معتقد است که هر چه قدر ارتباط و گفتگوی مثبت و مفید والدین با نوجوانان بیشتر باشد، ما شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی در میان آنان خواهیم بود و فرزندان نیز کمتر دچار انزوا و پناه آوردن به فضای مجازی خواهند شد. هر چند در پایان مجددا عرض میکنم که سواد رسانه‌ای و استفاده درست از فضای مجازی و نظارت والدین نیز بسیار حائز اهمیت است.
این لایو زنگ خطری را به صدا درآورد که پیش از آن خیلی‌ها صدای این زنگ خطر را نشنیده بودند، اما این بار عمق فاجعه آنقدر عیان شد که هرچه گوش هایمان بگیریم باز هم صدای این زنگ خطر را می‌شنویم. حالا باید کاری کنیم حالا که در بدترین شرایط ممکن هستیم. حرف‌های این نوجوان و تفکر آلوده او نسبت به مسائل جنسی باید عرق شرم بر پیشانی کسانی بنشاند که در این حوزه غفلت کرده اند. هرچند حالا هم دیر نیست پس از حالا شروع کنیم.
