خبرگزاری مهر؛ گروه جامعه: اگر جامعه را همچون بدن یک انسان در نظر بگیریم، باید از تعداد زیادی سلول تشکیل شده‌ باشد. لازمه سالم بودن این بدنه نیز سالم بودن تک تک سلول‌هاست و هر خانواده به عنوان یک سلول در جامعه ایفا نقش می‌کند. پس اگر سلول‌ها مریض، معیوب یا معدود باشند، سلامت کل جامعه در خطر است.  در فرهنگ اسلامی – ایرانی کشور ما، ازدواج امری مبارک،  مقدس و مقدمه تشکیل خانواده است. اما به دلایل متعددی شاهد کاهش هر ساله آمار ازدواج و افزایش سن ازدواج هستیم که در واکاوی علل این موضوع، ابعاد فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی آن باید بررسی شوند.

عده‌ای تاثیر بعد اقتصادی ماجرا را پررنگ‌تر از ابعاد فرهنگی و اجتماعی می‌دانند؛ و برخی بالعکس. اما در حقیقت، فرهنگ همچون روح در همه مسائل دخیل در امر ازدواج، خانواده و سبک زندگی، وجود دارد و نمی‌توان به عنوان موضوعی واحد و ثابت به آن پرداخت. زیرا با نگاهی موشکافانه، نقش فرهنگ در مشکل قلمداد کردن یک مسئله اقتصادی، مشخص می‌شود. اگر بخواهیم از دیدگاه اسلامی به مسئله بنگریم، صرفا داشتن حداقل بلوغ‌ها و احساس نیاز به داشتن همسر برای ازدواج کافیست؛ حتی می‌توان گفت که باید در این سن ازدواج جوانان صورت بگیرد.

مسائلی از قبیل داشتن شغلی با حقوق ثابت، مسکن با تمام امکانات و جهیزیه ای بدون ذره‌ای کم و کاست از عرف روز، ارمغان فرهنگ وارداتی غرب است. البته هدف از طرح این دیدگاه ابدا این نیست که باید زمان را به عقب برگردانیم و همه پیش‌ انگاره‌های غلط فرهنگی را حذف کنیم تا مشکلات اقتصادی به حداقل برسد؛ بلکه هدف نشان دادن اهمیت فرهنگ غالب بر سبک زندگی‌ها است که متاسفانه امروزه شاهد غلبه سبک زندگی اسلامی نیستیم.

طرح تسهیل ازدواج همچنان خاک می خورد

با این حال، وظیفه سیاست‌گذاران و مجریان قانون در تسهیل امر ازدواج به خصوص حل معضلات اقتصادی، بسیار پررنگ و جدی است. در این زمینه می‌توان به قانون «تسهیل ازدواج جوانان» اشاره کرد. این قانون که در سال ۱۳۸۴ و در مجلس هفتم تصویب شد، شامل مواردی اعم از مسکن موقت به مدت سه سال و کمک هزینه زندگی برای زوج‌ هایی که محل درآمد ندارند به مدت دو سال، است. متاسفانه این قانون تاکنون به درستی اجرا نشده‌ است.

محمد عباسی وزیر ورزش و جوانان دولت دهم، در این زمینه گفته است: «در هیچ‌کدام از سال‌های گذشته در بودجه، مبلغی را به عنوان تسهیل در ازدواج جوانان قرار نداده‌اند.» همچنین علی مطهری، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس، ادغام سازمان جوانان با وزارت ورزش را یکی از دلایل درست اجرا نشدن این قانون دانسته است.

یکی از مهم‌ترین وظایف دولت در حل مشکلات اقتصادی ازدواج، کمک به تهیه مسکن است. آیا با توجه به شرایط اقتصادی امروز، می‌توان از جوان ۲۵-۲۰ ساله توقع داشت که در شهرهای بزرگ مانند تهران خانه اجاره کند یا بخرد؟ و در عین حال مخالف افزایش سن ازدواج بود؟ بدیهی است که اگر بخواهیم سن ازدواج کاهش و آمار ازدواج فزونی یابد، باید سیاست‌های فعلی در این حوزه تغییر کند. برای تحقق رویای ازدواج در اوج سنین جوانی، باید سیاست‌هایی کارا و اجرایی برای تامین مسکن جوانان، طرح‌های تشویقی برای زوجین در سن مناسب ازدواج، اعطای وام‌هایی با بهره کم و اقساط بلندمدت در نظر گرفت.

مسئله دیگر تسهیل روند اخذ وام ازدواج است. از آغاز سال ۹۸ مبلغ این وام برای هر یک از زوجین به ۳۰ میلیون تومان افزایش یافته‌ است. اما شرایط ضامن و سفته‌هایی که بانک‌ها برای دادن وام طلب می‌کنند، موجب شده عده زیادی نتوانند از این وام برخوردار شوند. البته مبلغ وام با توجه به هزینه‌های کنونی در شهرهای بزرگ، کفاف مخارج دختر و پسر را نمی‌دهد؛ اما باید شرایط به گونه‌ای تنظیم شود که قوانین دست‌ و پاگیر، مانع دریافت همین مبلغ نگردد.

اشتغال‌ زایی برای جوانان، شاخص مهم دیگری در افزایش آمار ازدواج محسوب می‌شود. زیرا در عرف امروز جامعه ما، حداقلی‌ترین توقع از یک مرد، داشتن شغل برای گذران مخارج زندگی است. البته نباید توقع جوانان از شغل، لزوما پشتِ‌میزنشینی با حقوق عالی از نخستین روز باشد.

رسانه ملی؛ اولین مقصر در ترویج فرهنگ تجمل گرایی

اما در حوزه مسائل فرهنگی، بسیاری از نقادان و جامعه‌ شناسان، انگشت اتهام را اول به سوی ماهواره و رسانه‌ها و سایت‌های آن طرف مرزها می‌برند. در حالیکه طبق شواهد، متهمان اصلی صداوسیما و سینمای کشور خودمان هستند. این مسئله که این دو نهاد در حوزه ساده‌ زیستی، تشویق جوانان به ازدواج ساده و در سنین کم، ترویج جهیزیه و مهریه،  سبک و سایر زمینه‌های ایجابی هیچ فعالیت موثری نداشته‌اند، نیمی از ماجراست.

اما فاجعه آنجاست که تجمل‌گرایی، فرهنگ اسراف و مصرف‌گرایی، سخت‌گیری در مراسمات ازدواج و ازدواج در سنین بالا، از پنجره تلویزیون و پرده سینما بیشتر از هر منبع دیگری، در زندگی مردم رسوخ کرده‌اند. از تبلیغات بازرگانی سیما که خانه‌هایی با ابعاد وسیع، وسایل خانه لوکس، سبک معماری غربی و تماما رفاه‌ پرستی را ترویج می‌کنند گرفته تا سریال‌ها و فیلم‌هایی که در هرچه دشوار نشان دادن مراسم‌های خواستگاری، عقد و عروسی، فروگذار نمی‌کنند، همگی نمونه هایی از خط دهی های غلط رسانه ملی است.

این در حالی است که خلا های این سیستم به نظر دست‌اندرکاران این سازمان، با چند برنامه مصاحبه محور و مناظره برطرف خواهد شد اما باید ابتدا آینه‌ای در برابر عملکرد صداوسیما و سینما ایران برای مسئولین و متولیان آن قرار داده‌ شود تا دریابند منشا بسیاری از مشکلات، تبلیغات و برنامه‌های خود این دو نهاد است. در نهایت پیشنهاد می‌شود دلسوزان و دغدغه‌ مندان امر ازدواج جوانان، آستین‌ها را بالا زده و از حاشیه ایده‌ پردازی، وارد میدان عمل شوند. اولین گام در حل مشکل نیز جدی گرفتن آن توسط مسئولین مربوطه است.