به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، همان طور که انتظار می رفت با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در سال ۲۰۱۶ و راهیابی «دونالد ترامپ» به کاخ سفید، روابط تهران و واشنگتن بیش از پیش رو به تیرگی نهاد. پشت کردن آمریکا به برجام به عنوان یکی از مهمترین دستاوردهای ایران و گروه ۱+۵ در سال گذشته، سرآغازی بود بر افزایش تنش ها بین این دو کشور و نیز ایجاد و تعمیق شکاف بین آمریکا و متحدان دیرینه آن.
در این گزارش مروری خواهد شد به مهمترین مسائل اختلافی سال گذشته بین ایران و آمریکا و همچنین پروژه هایی که کاخ سفید برای تقابل با تهران در پیش گرفت.

** تشدید اختلافات با برجام گریزی ترامپ
با وجود مخالفت های مکرر ترامپ با برجام اما او به ناچار سه بار تعلیق تحریم های هسته ای ایران را تمدید و خود را پایبند به برجام معرفی کرد تا اینکه با اعمال یکسری تغییرات در کابینه، بستر برای خروج از این توافق هموار گردید. از جمله این تغییرات، بکارگیری «جان بولتون» در سمت مشاور ارشد کاخ سفید و انتخاب «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه جدید به جای «رکس تیلرسون» بود.
در چنین شرایطی ترامپ در ۱۸م اردیبهشت ماه سال گذشته رسما اعلام کرد که این کشور به صورت یکجانبه توافق هسته ای با ایران را ترک می کند؛ توافقی که از نگاه او بدترین توافق آمریکا در طول تاریخ بوده است. تصمیم ترامپ با استقبال مقامات اسرائیل و عربستان و شمار اندکی از دشمنان و رقبای ایران مواجه شد در مقابل، دیگر اعضای توافق و بازیگران و نهادهای موثر بین المللی آن را محکوم کرده و خواستار بازگشت ایالات متحده به توافقی شدند که بیش از یک دهه برای دستیابی به آن تلاش و مذاکره شده بود.
با اعلام خروج آمریکا از برجام بار دیگر تحریم ها علیه ایران طی دو مرحله آغاز شد. دور نخست این تحریم ها از ۱۵ خرداد به فرمان ترامپ به مرحله اجرا درآمد. رئیس جمهوری آمریکا ضمن امضای حکم اجرای تحریم ها علیه ایران، هدف از این سیاست ها را «وارد آوردن حداکثر فشار اقتصادی» به ایران اعلام کرد. در این مرحله از تحریم ها معامله دلار، ریال، طلا و فلزات گرانبها و همچنین صنعت خودرو و فروش هواپیما به ایران هدف قرار گرفت.
دور دوم تحریم ها نیز که از ١٣ آبان آغاز شد، صنعت نفت، مبادلات بانکی، کشتیرانی، خدمات بیمه ‌ای و بخش انرژی ایران در لیست قرار گرفت. در دور دوم تحریم ها که تحت عنوان «تحریم های ثانویه» شناخته شد، افراد و شرکت های طرف معامله ایران نیز در ذیل موارد تحریم قرار گرفتند این در حالی بود که آمریکا برای هشت کشور معافیت هایی در نظر گرفته بود.

** از سیاست صفرسازی صادرات نفت تا تهدید بستن تنگه هرمز
به صفر رساندن صادرات نفت ایران، مهمترین هدف تیم ترامپ در سال گذشته بود که مقامات کاخ سفید بارها در موضع گیری های خود به آن اشاره کرده بودند. ایجاد نهادی جدید در درون ساختار وزارت امور خارجه با عنوان «گروه اقدام ایران» به ریاست «بریان هوک» نیز در همین راستا صورت گرفت تا بستر را برای ازسرگیری تحریم های نفتی و بانکی ایران هموار کند.
هوک دوشنبه ۲۳ مهرماه در لوکزامبورگ با بیان این که هدف دولت دونالد ترامپ قطع کامل و هرچه سریع تر صادرات نفت ایران است، افزود که ما با کشورهایی که واردات خود را کاهش می دهند همکاری می کنیم تا اطمینان حاصل بکنیم که این اتفاق می افتد. همچنین رئیس گروه اقدام ایران در سفرهایی که به کشورهای نزدیک به آمریکا انجام داد تلاش کرد تا آنان را با سیاست های آمریکا همسو کند؛ تلاش هایی که هر چند صادران نفت ایران را به حدود نصف کاهش داد اما اعطای معافیت از سوی آمریکا برای هشت کشور ژاپن، هند، کره‌ جنوبی، چین، ترکیه، تایوان، ایتالیا، یونان گویای شکست کاخ سفید در پیگیری پروژه صفرسازی صادرات نفت ایران بود.
البته در عقب نشینی آمریکا از پیگیری این پروژه، مواضع و عملکرد مقامات کشورمان بی تاثیر نبود. به عنوان نمونه «حسن روحانی» رئیس جمهوری سه ‌شنبه ۱۳م آذرماه در یک سخنرانی در شاهرود که به طور زنده از تلویزیون ایران پخش می‌شد گفت «آمریکا بداند ما نفتمان را خواهیم فروخت. قادر نیست جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد. بداند اگر بخواهد جلوی صادرات نفت ایران را بگیرد نفتی از خلیج فارس صادر نخواهد شد.» پیشتر نیز رئیس جمهوری در واکنش به تاکتیک کاخ سفید مبنی بر به صفر رساندن صادرات نفت کشورمان تاکید کرده بود که تنگه هرمز را به روی نفتکش ‌های حامل نفت کشورهای دیگر منطقه خواهد بست.

** تاکتیک فشار بر ایران از صحن شورای امنیت
آمریکا به دلیل برخورداری از حق وتو، همواره از شورای امنیت سازمان ملل متحد برای پیشبرد سیاست های خود سود می جوید؛ روندی که در سال گذشته نیز ادامه یافت اما به دلیل برجام شکنی ترامپ و یکه تازی های نامتعارف کاخ سفید راه به جایی نبرد.
پارسال آمریکا در ارتباط با ایران به طور معمول دو موضوع موشکی و تحرکات منطقه ای را از طریق این شورا پیگیری می کرد. باوجود همسویی آمریکا و اروپا در مسائل یاد شده اما آنها نتوانستند بر تهران اعمال محدودیت کنند. حتی در نشستی که اعضای شورای امنیت سازمان ملل ۱۳م آذرماه پشت درهای بسته تشکیل دادند تا به موضوع برنامه موشکی ایران رسیدگی کنند به صدور یک بیانیه ختم نشد چه رسد به قطعنامه.
چند روز قبل از آن نشست، وزیر امور خارجه آمریکا از آزمایش موشکی جدید ایران خبر داد و موشک آزمایش شده را با قابلیت حمل کلاهک هسته ای ارزیابی کرد که نقض قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت تلقی می شود. پیشتر نیز برایان هوک نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در جریان گفت وگویی با «رویترز» به برنامه موشکی ایران اشاره کرد و با بیان این که اروپا باید برنامه موشکی ایران را تحریم کند، افزود: ما خواهان آن هستیم که شاهد تصویب تحریم ‌هایی از سوی اتحادیه اروپا علیه نهادها و شخصیت ‌هایی باشیم که آزمایش و توسعه برنامه موشکی ایران را تسهیل می ‌بخشند. این گونه اقدامات تنبیهی معمولا شامل ممنوعیت سفر و بلوکه شدن دارایی‌ ها و جلوگیری از تامین مالی اینگونه برنامه ‌های تسلیحاتی است.
پارسال نمایندگان ترامپ در فرصت های مختلف شوهای تبلیغاتی متفاوتی را علیه ایران به راه انداختند تا افکار عمومی جهان را از مسائلی چون بحران یمن منحرف ساخته و ایران را حامی تروریسم معرفی کنند. به عنوان نمونه اوایل آذرماه یک شوی تبلیغاتی ضدایرانی از سوی هوک به اجرا درآمد و وی با نمایش مجموعه ای از تسلیحات سبک و سنگین به خبرنگاران گفت که این تسلیحات به وسیله ایران در اختیار شبه نظامیان حوثی در یمن و طالبان در افغانستان قرار گرفته اند.

** شکست پروژه اجماع سازی علیه ایران
افزون بر نمایش ها و حرکت های تبلیغاتی که سال گذشته از سوی مقامات کاخ سفید انجام گرفت، ترامپ و تیم او با تورهای خاورمیانه ای و برگزاری اجلاس بین المللی تلاش کردند ایران را در انزوا قرار دهند. در کنار سفرهایی که ترامپ برای ائتلاف سازی علیه تهران به منطقه انجام داد، ۱۸ م دی ماه پارسال نیز پمپئو به نمایندگی او به هشت کشور خاورمیانه سفر کرد؛ کشورهایی از قبیل اردن، مصر، امارات، بحرین، قطر، عربستان، عمان و کویت.
همان طور که انتظار می رفت در جریان این سفر هشت روزه تبلیغات سیاسی پمپئو حول محور ایران هراسی چرخید و وزیر امور خارجه آمریکا در این سفر تلاش کرد تا ایران را عنصر بی ثبات ساز منطقه و در مقابل خود را عاملی وحدت بخش معرفی کند. از این رو وی از یک نشست بین المللی پرده برداشت که طی روزهای ۲۴ و ۲۵ بهمن در لهستان برگزار شد و اجلاس ورشو نام گرفت؛ اجلاسی که هر چند مقامات نزدیک به ۶۰ کشور جهان در آن حضور یافتند اما بازیگران موثر بین المللی از جمله اعضای برجام دست رد بر سینه ترامپ زدند. مقامات تروئیکای اتحادیه اروپا و به ویژه شخص «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه از جمله غایبان بزرگ بودند. ضمن این که نمایندگان کشورهایی چون ایران، ترکیه، روسیه، چین و غیره نیز در این اجلاس حاضر نشدند تا ائتلاف سازی ترامپ در همان مرحله نخست، ناکام ماند.
پژوهش**۹۲۴۲**