به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، کهکشان ارتباطات ما را وارد فضایی نوین کرده تا جایی که همسان با جهان واقعی، زیست تازه ای شکل گرفته است. از آن جایی که رسانه های اجتماعی و فضای مجازی بخش مهمی از زندگی افراد را به خود معطوف و مشغول ساخته، اثرات بسیار بر سایر عناصر زندگی اجتماعی گذاشته است. بخشی از سبک زندگی و فرهنگ جوامع نیز از طریق اطلاعات و تصاویری که از طریق رسانه‌های نوین دریافت می‌کنند، متاثر می شود.
گاهی با مرور محتوای کانال ها و مطالب بارگذاری شده در فضای مجازی نوشته های کوتاهی را می خوانیم که نقل قول از زبان افراد شاخص و مطرح است. این در حالی است که حتی روح افرادی که به عنوان صاحب سخن از آنان یاد شده است، از چنین جملاتی بی خبرند.
این مساله گویای آن است که نمی توان به همه مطالبی که هر روزه در کانال ها یا صفحات شخصی بازنشر می شوند اعتماد کرد. در واقع گستردگی و فراخی رسانه های اجتماعی که قرار بود به عنوان یک مزیت باشد گاهی خود منجر به آن می شود که اطلاعات دروغ و ساختگی در آن رد و بدل شود.
از این رو جملاتی به نقل از افراد صاحب نام و اندیشه نقل می شوند که معلوم نیست در کجا به ثبت رسیده و یا در کدام محفل عنوان شده اند. این جملات دست به دست شده و گاهی با عکسی از گوینده آن تزیین میشود. کاربران نیز دانسته یا نادانسته این پیام ها را منتشر می کنند و به دیگران انتقال می دهند بدون این که بدانند آیا چنین گفته هایی صحت دارد. این جا است که صحت فدای سرعت می شود و مطلبی بدون سندیت پخش می شود.
این رویه فرصتی برای کسانی فراهم می آورد که به دلیل ناآگاهی یا عداوتی که از برخی دارند، مطالب جعلی و غیر مستند را به نام طرف مقابل منتشر کنند. به ویژه این که افراد معروف بیشتر در معرض چنین هجمه ای قرار دارند و به نقل از آنان جملاتی غیرمستند و ساختگی روایت می شود.
رشد چنین رویه ای می تواند ذهن جامعه را مشوش ساخته و حتی تشخیص سره از ناسره را سخت و دشوار سازد تا جایی که دیگر نتوان میان واقعیت و دروغ مرزی را ترسیم کرد. زنگ خطر بزرگتر آن است که تعمیم یافتن این نگرش و رویکرد در بلند مدت اگر نگوییم جبران ناپذیر دستکم سخت خواهد بود.
بر این اساس نیازمند آن هستیم که با رونق مطالعه و افزایش سواد رسانه ای در انتشار محتواهای نشر یافته در فضای مجازی ، دقت کنیم و آنها را بدون استناد و منبع مشخص و درست بازنشر نکنیم. زیرا گاهی چنین مطالب نادرستی پس از پخش و نشت آن دیگر قابل اصلاح نیست و تشویش اذهان را نمی توان به راحتی اصلاح کرد.
تحقیقات نشان داده است که افراد موفق تر انتخاب های برگزیده تری از رسانه ها دارند و هر مطلبی را نشر نمی دهند، زیرا آنها به گونه ای هدفمند تر و گزیده تر از رسانه ها بهره می گیرند که البته بخشی از این مساله نیز به داشتن سواد رسانه ای باز می گردد.
بنابر این باز بودن فضای مجازی و محتوای فراوان آن، نیازمند سازکاری برای آموزش، کنترل و نظارت است تا تهدیدها به فرصت تبدیل شوند. تجربه نشان داده که این مساله با توجه به گسترش روزافزون فناوری های تازه چندان آسان نیست اما شدنی است. بنابر این با سیاستگذاری و رسیدن به سازوکاری مناسب می توان به استفاده بهتر از فضاهای مجازی دست یافت.
هر چند برون رفت از سخنان بدون استناد در کلام روزمره و فضای مجازی، زمانبر بوده و شاید نتوان در کوتاه مدت به نتیجه ای دلخواه رسید اما توجه به آن امری ضروری و گریزناپذیر است.