احکام سبز جایگزینی برای حبس/ مجازات هایی که روزنه امیدیست برای زندگی دوباره

به گزارش خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند  ، نخستین بار که بحث‌هایی در خصوص کم کردن مجازات‌های جایگزین حبسِ جرم اولی‌ها و تبدیل مجازات‌هایی مانند حبس به  خدمات عام المنفعه مطرح شد، بیشتر شوخی به نظر می‌رسید اما  اکنون این امر، به ‌صورت وحدت رویه در قانون مجازات اسلامی الزامی شده است.

مجازات‌های جایگزینی مانند رونویسی از احادیث، فراگیری حدیث با مضامین مهربانی یا بخشش محکوم به شرط ترک اعتیاد و.. سال‌های کوتاهی است که در نظام قضایی ایران باب شده است و اکنون این نوع مجازات ها  برای جرایم عمدی که مجازات‌های قانونی آنها ۳‌ ماه حبس باشد، نیز اعمال می شود.

در واقع می توان گفت این نوع مجازات جایگزین مجازات اصلی است، به این معنا که در برخی موارد برای اینکه مجازات موجب تجری نشود و اثرات‌ منفی‌اش بیش از چیزی نباشد که فرد مرتکب شده است، قانون گذار پیش‌بینی می‌کند فرد به جای مجازات حبس، جریمه نقدی بدهد و یا مثلا ۳۰روز در بهزیستی به‌طور رایگان خدمت کند.

از این رو  فلسفه وجودی مجازات سه نکته است تنبیه متهم، جلوگیری از تجری وی و نیز دیگران و درنتیجه پیشگیری از وقوع جرم ، به همین دلیل اینگونه مجازات ها را برای جرایمی که فاقد شاکی خصوصی بوده و به ویژه در خصوص نوجوانان، افراد فاقد سابقه کیفری، جرایم سبک و یا غیر عمدی و یا با میزان خسارات وارده بسیار کم به شاکی، اعمال می شود.

اعمال‌ “مجازات‌های جایگزین حبس” در دستور کار دستگاه قضایی

برای اطلاع بیشتر از جزئیات مجازات‌های جایگزین حبس گفت و گویی با حجت الاسلام وحدانی نیا معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی داشتیم.

وی  در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند   با بیان اینکه تاکیدات مقام معظم رهبری بر کاهش جمعیت کیفری زندان و حبس زدایی است گفت: یکی از سیاست های دستگاه قضایی در کشور کاهش جمعیت کیفری زندان بوده زیرا خصوصا در حبس های کوتاه مدت وقتی فردی معرفی به زندان می شود زندان جنبه اصلاح و بازدارندگی برایش ندارد به همین دلیل در مواردی که حبس ها کوتاه مدت است و جرائم خشن نیست به قانونگذار اجازه داده شده است و بلکه تکلیف کرده دادگاه به جای اینکه حبس برای زندانی صادر کند باید از مجازات های جایگزین بهره ببرد.

به گفته وحدانی نیا اگر فرد به زندان برود فارغ از این که خانه و خانواده ای داشته باشد پشتوانه اقتصادی را خانواده از دست می دهند و باز فارغ از آن هزینه هایی که بیت المال باید برای نگهداری این زندانی بدهد ، چه بسا گاهی اوقات با همه تلاش های که کارکنان در مجموعه زندان برای اصلاح و بازپروردگی مددجویان( زندانیان) انجام می دهند فردی که وارد زندان می شود برخی فوت و فن ها در جرایم خاص  و خشن را از افراد سابقه دار یاد می گیرد.

وحدانی نیا گفت:  مجموع این عوامل دست به دست هم می دهد تا در جرایم سبک که حبس های کوتاه مدت دارد مثلا تا سه ماه است در قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ موضوع مجازات های جایگزین حبس مطرح شود که اعم هست از جزای نقدی، جزای نقدی روزانه، محرومیت از حقوق اجتماعی و خدمات عمومی عام المنفعه که در ماده ۶۴ قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۹۲ مطرح  شده است .

معاون پیشگیری از وقوع جرم  دادگستری خراسان جنوبی  افزود: تعیین اینگونه حکم های جایگزین حبس  براساس جرم انجام شده، اثرات جرم،  حالاتی که مجرم تحت آن رفتار ها مرتکب جرم شده ،سن مجرم ، حیثیت و شئون خانوادگی و در نظر گرفتن تمام شرایط  بر اساس قانون دادگاه، مجازات جایگزین حبس را اعمال می کند.

وی معتقد است، اگر از روش‌های مجازات‌های جایگزین حبس به موقع استفاده شود، در کاهش یا تکرار نشدن جرم نقشی موثر ایفا می‌کند.

وحدانی نیا با بیان اینکه در مجازات های جایگزین حبس حتما باید در خدمات عمومی رضایت فرد متهم(محکوم علیه) باشد بدون رضایت او نمی شود حکمی را برایش صادر کرد گفت: همچنین خدمات عام المنفعه ای را که در ماده۷۹ قانون مجازات اسلامی آمده و آیین نامه اجرایی هم در این مورد تنظیم و تدوین شده است.

معاون پیشگیری از وقوع جرم دادگستری خراسان جنوبی گفت: مجازات های جایگزین حبس باید در درون جامعه فرهنگ سازی شود که مردم ما هم باور کنند که صرفا مجازات زندان به عنوان مجازات به حساب نمی آید.

وی ادامه داد: دیگر مجازات هایی هم هست که می تواند به نفع خود فرد جامعه و خانواده و حتی آن مجرمی که مورد ظلم  واقع شده وتاثیر خوبی داشته باشند و این باور اشتباهی است که خیلی ها می گویند تا متهم به زندان نرود دل من خنک نمی شود ما باید به سمت و سویی برویم که دیگر برای حبس های کوتاه مدت حبس  وجود نداشته باشه بلکه مجازات جایگزین وجود داشته باشد امیدواریم روزی برسد این حکم ها جایگزین حبس با مشورت مددکار و مشاور متخصص که به صلاح متهم هست به او محول شود.

وحدانی نیا  اظهار کرد: در سال گذشته در حوزه معاونت پیشگیری از وقوع جرم ۷۹۱ مورد  براساس آمار استخراج شده ما احکام جایگزین داشتیم.

وی با اشاره به اینکه دادگاه امور نظافتی و خدماتی در یک محل را واگذار می کند به محکوم علیه با رضایت خودش که مشابه آن را در یکی از روستاهای خراسان جنوبی داشته ایم که محکوم علیه بجای حبس کارهای نظافتی مساجد روستای محل زندگی خود را انجام دهد گفت: وقتی به تبعات رفتن به زندان فکر می کنیم و اینکه فرد الان در کنار خانواده اش مشغول کار های نظافتی مساجد است تفاوت کاملا احساس می شود زیرا پدر نان آور خانواده است و حبس کردن او پشتوانه یک خانواده هم گرفته می شود.

احکام سبز جایگزینی برای حبس

یک متهم  در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند ؛  گفت: درگیری بین من و با جناقم بر سر یک زمین اتفاق افتاد که دعوا و درگیری های لفظی باعث شد الان من اینجا باشم با جناقم به دادگاه رفت و از من به خاطر ناسزا گویی و درگیری لفظی و اینکه من دعوا کردم و او را کتک زدم  شکایت کرد و قسم خورد که من این کار را کرده ام و این باعث شد من محکوم شوم و به همین دلیل دادگاه به من حکم مجازات جایگزین حبس را داد و این حکم همکاری با حسینه ها و مساجد روستا محل زندگی خودم بود .

وی می گوید، قاضی با حکمی که  برای من صادر کرد انگار امید دوباره زندگی کردن را به من داد،  زیرا به جای رفتن به زندان و مشکلات و دلتنگی های دوری از خانواده و اینکه شاید معلوم نبود من به راه های خلاف کشیده می شدم و رو به کار های بد می آوردم و معلوم نبود آینده من و خانواده ام چگونه می شد الان در کنار خانوده ام هستم و از آن های دور نیستم علاوه بر اینکه با توجه به حکم معنوی ای که به من داده شده در واقع توفیقی است که برای امام حسین کار کنم  نصیب من شده است.

به گفته متهم همکاری با حسینیه ها و مساجد روستا، نظافت و همچنین کمک در پخت غذا های نذری مساجد از جمله وظایف محول شده و توفیقاتی است که با حکم جایگزین حبس برای من اعمال شده است.

وی در پایان گفت: من سه بچه دارد و از این حکم فرهنگی واقعا راضی هستم باشد و این خواست خدا بوده است و تا وقتی که زنده باشم در را امام حسین(ع) همکاری خواهم کرد .

تاثیر مثبت حکم مجازات جایگزین حبس برای جامعه

یکی از اهالی روستا  در گفتگو با خبرنگار  گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از بیرجند   گفت:  حکم های مجازات جایگزین حبس مسلما تاثیر مثبتی روی شخصیت ، روح ،جسم  و همچنین در سطح جامعه دارد.

وی افزود: این احکام اگر رواج پیدا کند جامعه ما پیشرفت خواهدکرد زیرا جامعه در یک راهی پا خواهد گذاشت که همگان آن را حس خواهند کرد فردی که برایش این حکم صادر شده تاثیر در زندگی اش داشته که هم ما و هم همسایگانشان از رفتار های ایشون راضی هستیم.

وی گفت:  همکاری با مساجد روستا و رفت آمد کردن و هم نشینی با افراد مسجد و عالمان و در محضر خدا نشستن در مسجد در اعمال و اخلاق فرد تاثیر دارد و این اخلاقیات در خانواده هم تاثیر می گذارد امیدوارم اینگونه احکام باعث هدایت افراد شود.

یکی دیگز از اهالی روستا گفت: از وقتی که این حکم داده شده است این فرد برای انجام کار های معنوی پیشقدم می شود و سعادت شرکت در نمازهای جماعت، کلاس های قرآن را پیدا کرده است و از قضات تقاضا دارم این حکم را تا حد امکان رواج دهند زیرا که هم در فرد و هم در جامعه بسیار تاثیر گذار است .

اگرچه مجازات‌های جایگزین حبس، شاید از نگاه برخی هنوز نهادینه نشده باشد اما استفاده از آن از سوی قضات دادسرا و دادگاه‌های رسیدگی‌کننده به جرایم اطفال و نوجوانان، نشانگر تأثیر مثبت این حرکت جدید قضایی بر بزهکاران نوجوان جامعه است.

به‌کارگیری چنین روش‌هایی علاوه بر این که فرصت دوباره‌ای به مجرمان برای بازگشت به زندگی و تصحیح رفتارشان می‌دهد، الگو و روش صحیح برخورد با مجرمانی که قابلیت بازگشت سریع به جامعه دارند را نیز فراهم می‌کند.

گزارش از اکبرآبادی