به گزارش ایرنا، با کاهش بارندگی و ادامه خشکسالی ها در کشور طرح بارور کردن ابرها در سال های گذشته مورد توجه دست اندرکاران حوزه آب، کشاورزی و منابع طبیعی کشور قرار گرفت.
کارشناسان بر این باورند که در عمل توجه چندانی از طرف سیاست گذاران و مجریان نسبت به این فناوری نمی شود این در حالی است که پس از انقلاب یعنی حدود ۴۰ سال پیش مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها با هدف دستیابی به فناوری افزایش بارش تاسیس شده است.
این روزها مردمان دیار خراسان جنوبی روزگارشان را با دعا برای آمدن قطره ای باران می گذارنند همه ساله در شهرها و روستاهای مختلف استان با آغاز فصل پاییز و زمستان نماز باران قرائت می شود.
خطر تمام شدن ذخایر آبی احساس می شود حتی این موضوع به طور مداوم در رسانه ها عنوان می شود متولیان امر بایستی توجه بیشتری به مساله بارور کردن ابرها داشته باشند برخی تالاب ها از جمله کجی نمکزار نهبندان نفس های آخر را شماره می کنند و نیاز به احیا دارند.
باروری ابرها یکی از روش های مقابله با خشکسالی است. با کمک این روش میزان بارش ها تا ۱۵ درصد قابل افزایش است.
سال ۹۵ نخستین بار باروری ابرها در خراسان جنوبی انجام شد که شهرستان های مختلف بهره زیادی از آن بردند؛ میزانی از کمبود آب نیز جبران شد و برخی قنات های خشکیده، جان دوباره گرفتند.
سال ۹۶ نیز پیگیری های زیادی از سوی نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی، استانداری و سایر دستگاه های ذیربط برای باروری ابرها انجام شده اما نه تنها در خراسان جنوبی که در هیچکدام از استان های کشور ابرها بارور نشد.

** آوای دلنشین باران در راه است
اما امسال خبرهای خوشی برای بارور کردن ابرها در سراسر کشور به ویژه استان مرزی خراسان جنوبی به گوش می رسد آوای دلنشین باران در راه است.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرهای ایران در گفت و گو با خبرنگار ایرنا از بارورسازی ابرهای کشور خبر داد و گفت: نقشه های بارورسازی ابرها تهیه و مناطق عملیاتی نیز مشخص شده و اکنون کارهای سخت افزاری از جمله تجهیز هواپیماها در حال انجام است.
فرید گلکار، حداقل اعتبار مورد نیاز برای بارورسازی ابرها را ۳۰ میلیارد تومان عنوان کرد و افزود: با تغییر و تحولات قیمت ها تقریبا همه هزینه ها سه برابر شده و سال گذشته به دلیل کمبود مالی ابرها بارور نشد امسال ۶ میلیارد تومان اختصاص یافته که رقم بسیار پایینی است.
وی اظهار داشت: مسئولان اگر انتظار دارند مرکز تحقیقات باروری ابرها با دقت و فرصت بیشتری احساس وظیفه کرده و نسبت به باروری ابرها اقدام کند باید تصمیم جدی تری در این زمینه بگیرند.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها مستقر در استان یزد عنوان کرد: امسال استان های مرکزی کشور از جمله حوزه های زاگرس، چهار محال بختیاری، بخش های از فارس، کهگیلویه و بویر احمد، اصفهان، کرمان، یزد و خراسان جنوبی ابرها بارور می شوند استان های آذربایجان شرقی و غربی نیز شاید در برنامه قرار گیرد.
وی ادامه داد: برای باروری ابرها در استان های مختلف هم باید امکانات به اندازه کافی فراهم شده باشد و هم سامانه های ابری مستعد باروری باشند.

** ورود نیروی هوا فضا در باروری ابرها
گلکار از همکاری نیروی هوا فضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در تامین هواپیما خبر داد و گفت: امسال برای بارورسازی ابرها سه فروند هواپیما در اختیار مرکز تحقیقات قرار خواهد گرفت.
وی یادآور شد: تلاش داریم از تمام ظرفیت های کشور در هر زمینه فناوری مرتبط با آب استفاده کنیم تا بتوانیم به سهم خود بخشی از مشکلات کمبود آب را جبران کنیم.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها یادآور شد: موضوع آب و کمبود آن از بحث های جدی کشور است اما کمبودهای مالی بیش از پیش باروری ابرها را تحت تاثیر قرار می دهد به ویژه اینکه این ارقام هزینه ای محسوب نمی شود.
وی ادامه داد: با اختصاص ۶ میلیارد تومان چه کاری می توان برای جبران کمبود آب در کشور انجام داد رقمی که شاید با آن بشود خسارت خشکسالی پنج کشاورز را پرداخت کرد.
گلکار بیان کرد: انتظار از مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها زیاد است در حالیکه با دست بسته و کمبودهای مالی نمی توان کار زیادی از پیش برد.
وی عنوان کرد: خوشبختانه امسال نیروی هوا فضای سپاه تمام قد برای کمک به مرکز اعلام آمادگی و وارد میدان شد که اگر این کمک ها نباشد با چالش مواجه می شویم.
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها با تاکید بر اینکه دولت باید تصمیم قطعی خود را در زمینه باروری ابرها بگیرد گفت: اگر قرار است از این فناوری استفاده کنیم به صورت جدی تر به آن نگاه کرده و مسائل مالی و کاری ما را مورد توجه قرار دهد.
وی با بیان اینکه امسال با دست خالی برای بارورسازی ابرها اقدام کرده ایم افزود: موضوع ما تنها تامین هواپیما نیست بلکه پهباد ساخته ایم که باید آن را آماده کنیم، خرید مواد باروری، تجهیز پهباد و تجهیز و به روز رسانی رادارها همه این موارد نیاز به اعتبار ویژه دارد.
گلکار اظهار داشت: حداقل با حجم عظیمی کاری که انجام می شود اما توجه به مرکز تحقیقات و مطالعات باروری ابرها از نظر مالی در خور ما نیست.
وی گفت: نیروهای مرکز تحقیقات نیاز به انگیزه و روحیه دارند نمی توان یکطرفه دائم انتظار فداکاری از آنها داشته باشیم اگر کمک های بیرونی نباشد بدون شک باروری ابرها ادامه نمی یابد.

** کج سلیقگی مسئولان
مدیر مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها تاکید کرد: کج سلیقگی هایی از جانب برخی دستگاه های ذیربط سبب شده بعد از ۲۰ سال کار در کشور و اجرای ۱۱ سال پروژه ( حدود ۳۵ مرتبه) باروری ابرها اکنون با مشکلاتی مواجه شویم.
وی افزود: برخی که حتی الفبای باروری ابرها را نمی دانند در این زمینه اظهار نظر کرده و کار ما را تحت شعاع قرار می دهد این سبب شده زمان را از دست داده و سال قبل باروری ابرها انجام نشود.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی نیز به خبرنگار ایرنا گفت: میزان بارندگی پاییز پارسال در استان نسبت به دوره درازمدت ۹۳ درصد کاهش یافته بود.
حسین امامی افزود: سال ۹۵ هشت سورتی پرواز با هزینه کرد حدود یک میلیارد تومان در استان انجام شد که ۱۰ تا ۱۵ درصد میزان بارش باران را افزایش داد.
وی بیان کرد: از ابتدای سال آبی ۹۷ – ۹۶ تاکنون میزان بارندگی در خراسان جنوبی ۸۵٫۳۲ میلیمتر بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹ درصد کاهش و نسبت به درازمدت (۱۱۲٫۷۴ میلیمتر) ۲۴ درصد کاهش داشته است.
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی حجم فعلی ذخیره آب سدهای استان را ۷۶٫۱۱ میلیمتر اعلام کرد و افزود: سد دره بید طبس یک، شهید پارسا سرایان ۴۶، فرخی قاین پنج، حاجی آباد قاین ۲٫۱، کریت طبس سه و نهرین ۵٫۳ میلیمتر آبگیری و ذخیره شده است.
بر اساس آخرین گزارش پایگاه اطلاع رسانی وزارت نیرو (پاون) از میان ۶۰۹ دشت ایران ۳۹۰ دشت دارای وضعیت ممنوعه و ممنوعه بحرانی است که از این تعداد ۲۵۵ دشت در شرایط ممنوعه و ۱۳۵ دشت در وضعیت ممنوعه بحرانی قرار گرفته اند.
کسری تجمعی آبخوان های زیرزمینی کشور به ۱۳۰ میلیارد متر مکعب رسیده که حدود ۱۰۶ میلیارد متر مکعب از این کسری در ۲۰ سال اخیر اتفاق افتاده است و هر ساله نیز رقمی در حدود ۶ میلیارد متر مکعب به کسری مخازن زیرزمینی کشور اضافه می شود.
استان های فارس با ۹۰ دشت، کرمان با ۳۷ دشت، خراسان رضوی با ۳۳ دشت، اصفهان با ۲۶ دشت و خراسان جنوبی با ۲۵ دشت در صدر استان های دارای بیشترین دشت های ممنوعه و ممنوعه بحرانی قرار گرفته اند.
با این شرایط برای حفظ منابع آبی، جبران خشکسالی، جلوگیری از خالی شدن سفره های آب زیرزمینی، جلوگیری از روند افزایشی فشار بر منابع و صدها مساله دیگر چه باید کرد چقدر مردم را در صرفه جویی آب توانمند کرده ایم آیا مردم واقعا می دانند چقدر آب در کشور دارند؟
به نظر می رسد ساز و کارهای مدیریتی در منابع آب پاسخگوی چالش های جدی نیست اما متخصصان زیادی هستند که می توانند راه حل های فنی و عملی مختلفی برای چالش های مدیریت منابع آب ارایه دهند چه خوب است از توان این افراد بهره مند شد.