به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، در دو دهه اخیر بارها موج سرمایه گذاری در رشته هایی که به مدد تبلیغات اغواکننده به راه افتاده، عده ای با آن همنوا شده اند و در کوتاه مدت برخی سودهای آنی به جیب زده اند و در بلندمدت بسیاری اندوخته شان بر باد رفته است.
به راه افتادن شرکت های هرمی در دهه هشتاد خورشیدی بویژه گلدکوئست نمونه ای بارز از این نوع سرمایه گذاری هاست که با بهره گیری از غفلت قانون و عطش برخی برای رسیدن به درآمدهای بالا در کوتاه مدت کسب و کار پر سودی برای عده ای خاص به هم زد و در نهایت بسیاری سرمایه خود را در این راه از دست دادند.
پس از آن نوبت به موسسات غیرمجاز در نظام پولی کشور رسید و حدود سه میلیون نفر از هموطنان با وعده سودهای بالا، پس اندازهای چند میلیونی و حتی میلیاردی را به میدان آوردند و در نهایت وقتی این موسسات دیگر از ایفای تعهداتشان باز ماندند، بانک مرکزی مجبور شد حداقل ۲۰ هزار میلیارد تومان خط اعتباری برای جلوگیری از تشدید بحران و حل مشکل مال باختگان اختصاص دهد که منجر به افزایش پایه پولی و نقدینگی در کشور شد.
سال گذشته نیز شاهد هشدار بانک مرکزی و نهادهای نظارتی درباره شیوع معامله ارزهای دیجیتال در کشور بودیم و بانک مرکزی اعلام کرد که هنوز ارزهای دیجتال نظیر بیت کوین را به رسمیت نمی شناسد و مردم مراقب باشند که با حربه های تبلیغاتی فریب نخورند؛ هرچند که معاملات این ارزها در زیرپوست شهر جاریست و برخی هموطنان سرمایه خود را به این راه آورده اند.

** ماجرای سکه ثامن از کجا آغاز شد؟
جدیدترین داستان مال باختگی به موضوع «شرکت بازرگانی آریو پرگاس آیلین» باز می گردد که تحت عنوان «سکه ثامن» بر اساس اطلاعات ثبت شده در تارنمای آن از سال ۹۵ در بازار پولی کشور فعال شد و مدعی ایجاد دروازه تجارت الکنرونیک در زمینه تجارت و خرید و فروش آنلاین انواع مسکوکات طلا و همچنین طلای آبشده بود.
آنگونه که در تارنمای این شرکت آمده، در سیستم معاملاتی ثامن تمامی افراد با استفاده از اینترنت و حساب بانکی متصل به شبکه شتاب می توانند به آسانی وارد بازار خرید و فروش طلا شوند.
امکان انجام معامله در هر نقطه از جهان و با نرخ جهانی، شارژ ریالی حساب خود حتی در ایام تعطیل، دریافت اعتبار تا سقف ۲ میلیارد تومان از خدمات این شرکت بود که ادعا داشت افراد می توانند حتی با یک گرم طلای آب شده تجارت خود را آغاز کنند و سپس کسب و کار خود را با خرید و فروش آنلاین سکه و طلای آبشده و انس توسعه دهند.
این شرکت ظرف دو سال و نیم گذشته توانسته بود برخی شهروندان را با خود همراه کند تا سرمایه های خود را به سمت بازار طلا سرازیر کنند اما از ابتدای این هفته (بیست و چهارم شهریور) به صورت ناگهانی بخش معاملات آنلاین این شرکت به دلیل آنچه «انتقال سرور و امور فنی» اعلام شد، قطع شد.
سرانجام ۲۷ شهریور ماه و در آستانه تعطیلات ماه محرم ابراهیم محمدولی رییس اتحادیه طلا و جواهر از ابلاغ دستور پلمب سکه ثامن از سوی اتحادیه طلا و جواهر به اداره اماکن نیروی انتظامی خبر داد و اعلام کرد: از حدود دو ماه قبل طی اخطارهایی از سوی اتحادیه طلا و جواهر درباره قطع فعالیت این شرکت تذکرهایی داده شد و از راه قانونی نیز برای پلمب این واحد اقدام شد زیرا عملکرد و شیوه فعالیت این شرکت مطابق قوانین و چارچوب‌های اتحادیه طلا و جواهر نبود.
به گفته وی، از نظر اتحادیه این شرکت از ابتدا هیچگونه مجوزی برای فعالیت نداشته است و اکنون نیز اجازه ای برای فعالیت ندارد.
بر اساس اطلاعیه ای که عصر همان روز منتشر شد، سکه ثامن اعلام ورشکستگی کرد و از کاربران خود خواست پول‌های خود را بدون دریافت سودهای غیر متعارف ثبت کنند و تنها همان روز مهلت دارند موجودی خود را به فروش رسانده و درخواست واریز کنند.

** مشکل سکه ثامن کجاست؟
تخطی از قوانین و بی توجهی به مرجع صدور مجوز را می توان خطای اصلی سکه ثامن برشمرد؛ اگرچه این شرکت خود را دارای پروانه کسب الکترونیکی واحد صنفی و نماد اعتماد الکترونیکی ۲ ستاره (ای نماد) از سازمان صنعت و معدن و تجارت معرفی کرده بود و حتی از خدمات شبکه شتاب و شاپرک برای پرداخت های کاربران بهره می برد.
با اینکه این شرکت مدعی دارای مجوز از اتحادیه سکه، طلا و جواهر معرفی کرده اما رئیس اتحادیه طلا و جواهر به ایرنا می گوید که هیچ مجوزی برای آن صادر نشده است.
به گفته وی، هنوز بستر معاملات طلا در فضای اینترنتی فراهم نیست و از این رو اتحادیه طلا هیچ مجوزی برای چنین فعالیت هایی صادر نمی کند.
بر اساس ماده ۱۱ قانون پولی و بانکی کشور، نظارت بر معاملات طلا و ضرب مسکوکات طلا از وظایف بانک مرکزی است؛ با این اوصاف شرکت بازرگانی آریو پرگاس آیلین شاید به عنوان یک شرکت در سازمان ثبت شرکت ها به ثبت رسیده باشد اما برای انجام معاملات سکه طلا باید از بانک مرکزی اجازه می گرفت.
بر اساس اطلاعاتی که در روزنامه رسمی به چاپ رسیده، خرید و فروش طلا در حیطه وظایف و فعالیت های شرکت بازرگانی «آریو پرگاس آیلین» تعریف نشده بلکه مجوز آن در تاریخ ۲۴ آبان ۹۶ با موضوع «ارایه کلیه فعالیت های تجاری و خدمات بازرگانی، خرید و فروش و خدمات پس از فروش کلیه کالاهای مجاز بازرگانی، خرید و فروش، صادرات و واردات مجاز بازرگانی، گشایش اعتبارات و ال سی برای شرکت نزد بانک ها، ترخیص کالا از گمرکات داخلی، اخذ و اعطای نمایندگی شرکت های معتبر داخلی و خارجی، انعقاد قرارداد با کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی، ایجاد شعب و نمایندگی در داخل و خارج کشور، اخذ وام و اعتبارات بانکی به صورت ارزی و ریالی از کلیه بانک های داخلی و خارجی، شرکت در کلیه مناقصات، پیمان ها و مزایدات دولتی و خصوصی اعم از داخلی و بین المللی، برگزاری و شرکت در کلیه همایش ها و سمینارها و کنفرانس های مختلف داخلی و خارجی ارایه خدمات مشاوره ای در زمینه فعالیت شرکت در صورت لزوم پس از اخذ مجوزهای لازم از مراجع ذی ربط» صادر شده است.
سرمایه شخصیت حقوقی این شرکت در زمان تاسیس ۵ میلیارد ریال بوده که سهم فرانک روشنی اصل ۲۵۰ میلیون ریال و فرهاد زاهدی فر ۴ میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال اعلام شده است.

** مالباختگان موسسه سکه ثامن مراقب کلاهبرداران باشند
هرچند هنوز تعداد دقیق شاکیان این شرکت و میزان مالباختگی افراد مشخص نیست و به تازگی پلیس با همکاری بانک مرکزی حساب های مدیر آن را مسدود کرده و پرونده آن در مراجعه قضایی به جریان افتاده اما پس از انتشار خبر ورشکستگی و پلمب حساب های مدیر سکه ثامن، سرهنگ رامین پاشایی معاون اجتماعی پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات (فتا) در گفت و گو با ایرنا از مالباختگان این شرکت خواست مراقب فریب ثانویه افراد سودجو، فرصت طلب و کلاهبردار باشند.
به گفته وی، افراد سودجو و فرصت طلب با سوء استفاده از وضعیت پیش آمده در مورد شرکت ثامن با تبلیغات گسترده در سایت ها، کانال ها و شبکه های اجتماعی از مالباختگان خواسته اند تا با دریافت مبالغ به صورت نقدی بر اساس روابط و تعاملات با مدیریت شرکت یاد شده می توانند وجوهات خود را دریافت کنند.

** چرا مردم فریب می خورند
وقوع پدیده سریالی مال باختگی آن هم هر بار به یک شکل، این پرسش را در ذهن تداعی می کند که اشکال کار کجاست و مردم چرا هر بار فریب می خورند؛ در زمان بروز بحران موسسات غیرمجاز، برخی سپرده گذاران به ایرنا می گفتند که تبلیغات آن را در سطح شهر و حتی شبکه های تلویزیونی دیده بودند و همین امر هم سبب شده بود تا به این موسسات اعتماد کنند.
این بار نیز برخی کاربران سکه ثامن درفضای مجازی عنوان کرده اند که تبلیغ این شرکت را در برخی پایگاههای خبری دیده اند و مطمئن بودند که مجوز دارد.
عباس عبدی، جامعه‌شناس و فعال سیاسی تیرماه امسال در گفت و گو با ایرنا در تشریح چرایی بروز مشکل در موسسات غیرمجاز پولی هشدار داده بود که بحران بازارهای غیرمتشکل پولی قابل تکرار است زیرا مردم به سرعت، گذشته را فراموش می‌کنند که البته امری طبیعی است.
به عقیده وی، «همیشه عده‌ ای پیدا می‌ شوند که ریسک سودهای بالا را می‌ پذیرند و در موسسات نامطمئن سپرده ‌گذاری می‌ کنند، اما وقتی ریسک آنها به ضرر منتهی شد، مسئولیت را به دوش دولت می‌اندازند.»
با این اوصاف هرچند به نظر می رسد پرونده موسسات غیرمجاز پارسال برای همیشه در کشور بسته شد اما بانک مرکزی در ساماندهی بازار پولی کشور هنوز راه بلندی پیش رو دارد زیرا هم باید از شکل گیری و رویش موسسه های جدید بدون مجوز جلوگیری کند و هم مراقب شگردهای جدید کلاهبرداران باشد.