واژه ی “زود رنج” در فرهنگ لغات فارسی به معنی «کسی که زود برنجد و آزرده شود» به کار برده شده است. چنین افرادی خیلی زود از رفتار و گفتارها آزرده خاطر می شوند. آنها عموما قدرت سازگاری باکنش های دیگران را ندارند و در پی آن واکنش غیرمنطقی نشان می دهند. عکس العمل های آنها در برابر دیگران با حالت های گوناگونی چون، پرخاشگری، گریه، قهر و… اتفاق می افتد.
در افراد زود رنج قوه احساسات نسبت به منطق و عقلانیت پیشی می گیرد و این امر موجب می شود تا اگر رفتار یا گفتار خانواده، دوستان و دیگران با آنها خارج از چارچوب احساساتشان بود واکنشی تند نشان دهند. در اکثر مواقع علت رنجش را از سوی دیگران و نه خود می دانند. افراد زودرنج به علت پیش بینی ها و استدلال های احساسی و زودهنگام، انتظارات اشتباه، باورهای غلط، خطاهای شناختی در ارتباط گیری با دیگران دچار مشکل هستند و تا زمانی که با این نگاه حرکت کنند نمی توانند تعاملشان را با سایرین حفظ کنند و مناسب پیش ببرند.
این افراد همیشه احساس می کنند که کنش های دیگران در قبال آنها، با یک سوء رفتاری مواجه است که این امر موجب آزردگی و نارحتی آنها می شود؛ به طور مثال:
اگر بخندید | فکر می کند مسخره اش می کنید |
اگر ساکت شوید | فکر می کند خودت را برایش گرفته اید |
اگر آرام صحبت کنید | فکر می کند تحویلش نمی گیرید |
اگر بلند صحبت کنید | فکر می کند می خواهید او را تضعیف کنید |
اگر با طنز و شیرین صحبت کنید | فکر می کند به او متلک می اندازید |
اگر در خواست هایش را انجام دهید | فکر می کند می خواهید به او ترحم کنید |
اگر درخواست هایش را رد کنید | فکر می کند آدم حسابش نمی کنید |
اگر به او خوبی کنید | فکر می کند می خواهید خودتان را بالا بگیرید |
اگر به او هدیه بدهید | نگران میشود که چرا این کار را کردید |
اگر به او نکته ای یاد دهید | احساس می کند تحقیر شده است |
اگر به او توصیه ای بکنید | فکر می کند می خواهید رئیس باشید |
اگر به او زنگ بزنید | فکر می کند حتما به او کاری دارید |
اگر به او زنگ نزنید | فکر می کند فراموشش کرده اید |
اگر موقع حرفهایش گریه کنید | با خود می گوید پس من باید خیلی بدبخت باشم |
اگر موقع حرفهایش آرام باشید | احساس می کند که درکش نمی کنید |
با این تعریف شما خودتان را جز کسانی می دانید که زود از دیگران می رنجد؟ برای رفع این ویژگی اخلاقی چه باید کرد؟ چه خصایصی موجب می شود تا کسی زود رنج باشد؟ دکتر محسن محمدی نیا دکترای روان شناسی دلایل زودرنجی را ناگویی هیجانی, احساس بی کفایتی و اهمیت دادن به موضوع میداند و در رابطه با زود رنجی به تبیان می گوید : تحقیقات زیادی در این رابطه انجام شده است از جمله در سال ۲۰۱۲ گلابرا واسا و همکارانش و همچنین ژانک و همکارانشان، تحقیقات زیادی را در رابطه با زود رنجی انجام دادند .
تحقیقات نشان می دهد که افراد زود رنج دچار ناگویی هیجانی هستند و تحقیقات بِرنه برام نشان می دهد که این افراد حس شایستگی در درون خودشان ندارند.
برنه برام از محققانی است که هزاران داستان خوانده و مصاحبه های زیادی انجام داده است تا ریشه ی آسیب پذیری عاطفی و زودرنجی را کشف کند. وی بعد از ۶ سال تحقیق به این نتیجه رسید، افرادی که زود رنج و از نظر عاطفی شکننده نیستند، یک نوع شایستگی و عشق به خودشان دارند و در واقع خودشان را خیلی دوست و باور دارند . اینها باور دارند که لایق دوست داشتن هستند اما افراد زود رنج اینگونه نیستند و حس شایستگی نسبت به خودشان ندارند.
محمدی نیا در ادامه توضیح می دهد: عوامل دیگری که برنه برام به آن رسیده است این است که افرادی که از زودنجی کمتری برخوردار هستند، آنها بخش واقعی شخصیت خودشان را پنهان نمی کنند و از شجاعت بالایی برخوردارند. این افراد در واقع نقش بازی نمی کنند.
این افراد، در مواقعی که قادر نباشند رنجش خود را کنترل کنند به کناره گیری و کاهش ارتباطات با دیگران روی می آورند تا کمترین برخورد را داشته باشند و این سرآغازی برای دوری گزینی آنها از جمع و فرار از دیگران خواهد بود. دکترمحمدی نیا با اشاره به اینکه افراد زود رنج به موضوعات اهمیت زیادی می دهند برای درمان آن، با مطرح کردن اصل حداقل تمایل، عنوان میکند: اصل حداقل تمایل راهکاری است که روانشناسان برای درمان زود رنجی ارائه می دهند و در این اصل شما اهمیتی به موضوعاتی که شما را ناراحت می کند نمی دهید و وقتی اهمیتی به حرف، گفتار و هر کار دیگری که از طرف دیگران شما را آزرده است نمی دهیددر موضع قدرت قرار می گیرید؛ بنابرانی اولین مسئله در مقابله با زود رنجی اهمیت ندادن است .
همچنین دومین مسئله برای خنثی کردن زودرنجی را توجه به نکات مثبت می داند و می گوید: سعی کنید در مواجهه با هر مسئله ای جنبه ی مثبت آن را در نظر بگیرید به عنوان مثال وقتی رئیس شما ، شما را مورد ارزیابی قرار می دهد و ۹ مورد مثبت درباره شما می گوید و یک مورد منفی، شما مدام مورد منفی را در ذهنتان مرور نکنید بلکه به موارد مثبت نگاه کنید .
دکتر محمدی نیا، سومین مورد برای بهبود زودرنجی را عشق به خود و کاهش انتظارات از دیگران می داند و ادامه می دهد که: سعی کنید روحیه ی خود باوری و اعتماد به نفس را در خود پرورش دهید و با این روش ها زودرنجیتان را کاهش دهید چرا که زودرنجی در صورت ادامه پیدا کردن تبدیل به یک صفت شخصیتی می شود که دیگر قابل کنترل نخواهد بود و از آنجا که زودرنجی صدمه ی زیادی را به روح و جسم انسان ها وارد می کند و جلوی رشد و موفقیت افراد را می گیرد پس تصمیم جدی بگیرید تا نسبت به دیگران نگرش مثبت داشته باشید؛ با تمرین این روش، تا حد زیادی می توانید زود رنجی خود را تحت کنترل درآورید .