اسبابِ بازی یا اسبابِ دردسر؟ راهنمای انتخاب اسباب بازی برای کودک

 

دوره ی کودکی دوره بازی ست و کودک با کودک با ایفای نقش های نمادین در بازی به یادگیری آن نقش می پردازد. در این میان والدینی هستند که از روی ناآگاهی کودک را به راهی می برند که خواست خودشان هست.

محمد حسین اطهاری نیکوروان-بخش خانواده ی تبیان

ا

 

انتخاب اسباب بازی با توجه به سلول های مغزی

کودک تازه متولد شده قریب به دو برابر بیشتر از یک فرد بالغ سلول مغزی(نورون) در مغز خود دارد. این تعداد سلول در طول رشد کاهش می یابد و بعد از بلوغ به نصف می رسد. اما سوال اینجاست که سلول ها به چه قاعده ای در مغز انسان می میرند؟

یک نظریه ( و شاید مهمترین آن ها) اذعان می کند مرگ سلول ها بر اثر عدم استفاده از آن ها می باشد. برای استفاده از نورون ها باید محرک به آن ها داد. به عبارت دیگر مغز یک کودک تازه متولد شده پتانسیل این را دارد که در زمینه های بی شماری فعالیت کند، اما بر اثر محدودیت های محیطی این اتفاق رخ نمی دهد.

بنابر آنچه گفته شد بهترین اسباب بازی ها آن هایی هستند که محرک های زیادی داشته باشند؛ هم از نظر ظاهری متفاوت باشند هم از منظر اندازه زیاد. به طور مثال قطعات چوبی را درنظر بگیرید که از منظر اندازه، رنگ و شکل ظاهری آن ها متفاوت می باشند. از آنجا که تعداد این قطعات چوبی زیاد است، تشابهاتی نیز میان آن ها یافت می شود، مثلا قرمز رنگ ها یک طبقه خواهند بود.

دست ورزی از دیگر نکات ضمنی این نظریه است. دست ورزی به معنای کار با دست می باشد. این لغت به لمس حجم، سطح و بُعد اشاره دارد. خمیر بازی، خاک بازی، سفال گری و از این دست بازی ها برای کودک بسیار مفید فایده هست. اخیرا نیز بازی دیگری با نام مکعب روبیک به وجود آمده است. این بازی در اشکال گوناگون وجود دارد. یکی از این اشکال بسیار عالی مثلث هرمی شکلی ست که با چرخش آن هرم از شکل خارج می شود. تجسم دیداری-فضایی کودک در این مثلث بسیار ورزیده می شود.

انتخاب اسباب بازی با توجه به نقش جنسیتی

کودکان ما فارغ از هر نکته ی دیگر مادران و پدران آینده اند و عموما بر اساس نقش جنسیتی خود عمل خواهند نمود. بازی در کودکی می تواند آموزش این نقش جنسیتی  باشد. کودک باید در ابتدای زندگی فرا بگیرد نقش مادر چیست و وظایف پدر کدام است، جامعه از دختران چه می خواهد و همسر آینده ی آن ها چه مطالباتی خواهد داشت. نقش آموزی جنسیتی نکته ای است که ریشه در کودکی دارد و میوه در بزرگسالی می دهد.

در صورتی که اسباب بازی های مناسب جنسیت فرزندمان را  در اختیار او قرار دهیم به این نقش آموزی کمک کرده ایم. اما هرگز کودک را به خاطر بازی کردن با اسباب بازی های جنس متفاوت سرزنش نکنید، زیرا در این صورت کودک عقده نسبت به جنس متفاوت را در خود پرورش می دهد. پسر بچه وقتی می بیند خواهرش با عروسک بازی می کند و او نمی تواند در ذهن خود از جنس مونث یک رقیب می سازد.

اسباب بازی طبیعی

شاید بهترین اسباب بازی برای هر کودکی، در هر سنی و هر جنسی طبیعت باشد. اجداد ما در طبیعت زاده شدند در طبیعت زیستند و در طبیعت مردند. از این رو دوستی بین انسان و طبیعت دوستی جدا ناشدنی می باشد. کودک خود را به طبیعت ببرید و اجازه دهید آنجا بدود، حیوانات را نظاره کند و هر کاری که دلش می خواهد انجام دهد. همچنین دوستی با محیط زیست را نیز به او آموزش دهید. اجازه ندهید به طبیعت آسیب بزند و یا حیوانی را بیازارد. به او آموزش دهید محیط زیست سطل زباله نیست و اگر زباله ای دارد در دستش نگه دارد تا در اولین سطل آشغال بریزد.

ممکن است بگویید در این زندگی شهری جایی و یا زمانی برای طبیعت باقی نمانده است. من می گویم پارک های محله، کوه های نزدیک و هر جا که اثری از گل و درخت و حیوان باشد برای آموزش او جایی بی نظیر است.

یک نکته از این معنی

در سراسر این مقاله هرگز به تکنولوژی اشاره نشد. شاید شما خوانندگان گرامی اعتقاد داشته باشید اگر کودک با تکنولوژی کار کند در بزرگسالی مهندس رایانه خواهد شد. تا امروز که این مطلب به رشته ی تحریر در آمده مقاله ای در جهت تایید این مدعا نوشته نشده است. بگذارید با یک مثال برایتان روشن کنم: کسی که راننده ی خوبی است ،ماشینش را خودش طراحی کرده؟  پس باید بین استفاده از رایانه و طراحی آن تفاوت قائل شد. در بهترین شرایط کودک شما کار با رایانه را فرا خواهد گرفت. البته این یاد گیری نیز الزاما مناسب سن او نیست.

صفحات تبلت یا گوشی هوشمند هرگز قدرت دست ورزی فرد را ارتقا نمی دهند. شاید بزرگترین اشتباه در انتخاب اسباب بازی، انتخاب گوشی لمسی برای کودک باشد.

اگر کودک برای بازی با گوشی شما مصر است برای او زمان تعریف کنید و خود نیز حتما بر کار او با گوشی نظارت داشته باشید.