بحران های موجود سبب بروز اختلال شدید عاطفی، افسردگی، پرخاشگری و … می شود به شکلی که تحمل کردن فرد خارج از حوصله خانواده و جامعه است، فرد قادر به زندگی در محیط جامعه نیست و برای خود و خانواده مشکل به وجود می آورد.
در چنین شرایطی نیاز به مکانی برای نگهداری از این گروه بیماران ضرورتی اجتناب ناپذیر است که دانشگاه علوم پزشکی و سازمان بهزیستی نسبت به صدور مجوز احداث این مراکز در ۲ بخش خصوصی و عمومی برای نگهداری از بیماران اقدام می کنند.
در اجرای برنامه تحول نظام سلامت در دولت تدبیر و امید همزمان با افتتاح هزار تخت روانپزشکی شنبه هفته گذشته (۲۵ دی ماه) در کشور، ۹۶ تخت روانپزشکی در بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بیرجند از طریق وب کنفرانس در خراسان جنوبی به بهره برداری رسید.
به بهانه افتتاح تخت های جدید، در بخش روانپزشکی بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند حضور پیدا کردم تا گزارشی از شرایط بیماران بستری در این بخش تهیه کنم.
به محض ورود برخی بیماران، تشنه برقرای ارتباط بودند، تعدادی نسبت به من و دوربین در دستم رفتار دیگری داشتند، احساس خوشایندی نسبت به من نداشتند.
دلایل بروز بیماری های روانی تا حدودی به خوبی شناخته شد، آنچه مسلم هست این است که استرس، اختلال های دو قطبی، افسردگی و … در بروز آن بسیار موثر است.
برای تهیه گفت و گو با افراد بستری از مسئول بخش روانپزشکی بیمارستان امام رضا(ع) بیرجند کمک گرفتم تا چند نفری را معرفی کند ابتدا با چند مرد مصاحبه انجام شد.

** نگاه جامعه و پرستاران به بیماران اعصاب و روان محترمانه باشد
بازنشسته نیروهای مسلح و یکی از افسران مخابرات گردان پدافند هوایی زاهدان بود، می گفت، در تک عملیات مرصاد موج انفجار سبب بیماری اعصاب و روان در او شده است.
شاید بتوان گفت، جانبازان اعصاب و روان از مظلوم ترین افراد جنگ تحمیلی هستند و با وجود اینکه بیشترین صدمه را دیدند شاید بی مهری به آنها در جامعه اسلامی روا نباشد.
این جانباز بستری در طول گفت و گو تاکید کرد، تشنج عصبی برایش مشکل ایجاد کرد، تنها چیزی که می خواهد نگاه محترمانه مردم و مراعات حال بیماران روانی است.
دیگر بیمار این بخش اذعان دارد به دلیل تفکر بیخود شبانه و روان پریشی از وی به عنوان فردی روانی یاد می شود.
وی که دو فرزند دارد با حالت پیشمانی و سرافکنده می گوید: اعتیاد سبب شد، خانه و زندگی اش از هم پاشیده شود و از اینکه نمی تواند امکانات لازم را در اختیار فرزندانش قرار دهد و مانند سایر پدران مراقب فرزندانش باشد، احساس شرمندگی می کند.
وی با گلایه از بالا بودن هزینه های بستری می افزاید: موسسه های بیمه هزینه ترک اعتیاد را پوشش نمی دهد در کنار درمان بیمار روانی برای پنج شب ۱۰ میلیون ریال باید پرداخت کرد اما توان مالی بسیار پایین است.
وی ادامه داد: بیماران این بخش به اندازه کافی فشار روحی دارند نیاز است با برخورد های صمیمانه تر حال بیمار درک شود تا از شدت فشارهای روانی کاسته شود.

** روح و روانم مریض است، قلبم به عشق خانواده می تپد
دیگر بیمار مرد بستری در بخش روانپزشکی بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند بیان کرد: مشکل خانوادگی و فقر سبب شد روح او مریض شود اما قلب اش به عشق فرزندان و خانواده می تپد.
وی ادامه می دهد: برخی پرسنل با برخورد تند سبب بر افروخته شدن بیماران می شوند اما نباید در حق بیماران روان اجحاف شود حتی صمیمانه صدا زدن سبب آرامش بیمار و کاهش فشارهای روانی می شود که تا حدودی در این زمینه کوتاهی می شود اما از شیوه خدمات رسانی به بیمار راضی هستیم.
مجتبی پسری ۱۸ ساله با ظاهری بسیار نحیف و لاغر با قدی کوچک که برای ترک اعتیاد در بخش نوجوانان بستری شده بود.

** ناسازگاری با ناپدری ام سبب گرایش به مواد مخدر شد
وی در مورد گرایش به اعتیاد می گوید: پدرش در اثر تصادف جان خود را از دست داد، در یکی از روستاهای بیرجند با ناپدری زندگی می کند، او را دوست ندارد و به علت کلنجارهای شبانه تصمیم به فرار از خانه گرفت.
وی ادامه می دهد: به محض ورود به شهر، به سمت مواد مخدر رفت و از ۱۳ سالگی با مصرف مواد و زندگی در ناکجا آبادها به اینجا رسید، اما سر عقل آمد و تصمیم گرفت مواد را برای همیشه کنار بگذارد.
مجتبی وقتی یاد ۲ خواهرش که با ناپدری زندگی می کنند افتاد، اشک در چشمانش حلقه زد و گفت: تنها هدف او ترک اعتیاد و رسیدگی به خواهرانش است دعا می کنم بعد از درمان و خروج از این بخش کار خوبی پیدا و زندگی آرامی را آغاز کنم.
اعتیاد به عنوان یکی از مهمترین دلایل شیوع بیماری اعصاب و روان سابقه طولانی در جهان دارد اما در دهه اخیر اعتیاد به مواد مخدر صنعتی و ترکیبی اختلال نو ظهوری را در حیطه اعصاب و روان ایجاد کرده است.
از آنجایی که کشور به ویژه خراسان جنوبی به علت همجواری با افغانستان و پاکستان در معرض آسیب های ناشی از قاچاق انواع مواد مخدر قرار دارد بنابراین این حوزه باید به صورت گروهی مورد رسیدگی قرار بگیرد چرا که سن ابتلا به مواد مخدر در استان کاهش یافته است.

** مواد مخدر سلامت روان جامعه را هدف گرفته است
مساله سوء مصرف مواد مخدر یکی از معضل های مهم جامعه است با وجود اینکه قدم های زیادی برای مقابله با آن برداشته شد، هنوز آسیب های سنگینی به سلامت روان جامعه وارد می کند.
افرادی که دچار بیماری های روانی مانند اختلال اضطرابی، مشکل شخصیتی، افسردگی و … می شوند اغلب گرایش بیشتری به مصرف مواد مخدر دارند از طرفی بیماران اعتیاد در کنار سوء مصرف مواد دچار یک یا چند اختلال روانی می شوند.
وارد بخش روانپزشکی بانوان شدم، زنان بیمار با لباس های آبی رنگ در سالنی کوچک یا در حال رفت و آمد یا روی تخت دراز کشیده بودند به محض ورود، ۲ خانم با احترام و تعارف زیاد، من را به جمع خود فرا خواندند، زنی نیز با دیدنم سرش را زیر پتو برد و دیگری به تختش تکیه کرد و با حالتی غضبناک به من نگاه می کند.
وقتی مسئول بخش من را به عنوان خبرنگار معرفی کرد برخی خودشان را از دیدم پنهان کردند و برخی مشتاقانه به سمتم آمدند.
اقدس زنی ۴۵ ساله، علت حضورش در بخش روانپزشکی را اختلاف بین والدینش عنوان کرد،و گفت: جدایی پدر و مادر، من را دچار عذاب وجدان کرد، پدرم زن گرفت و نامادری فشار عصبی زیادی بر ما وارد کرد.
وی ادامه می دهد: پنج سال است، راهی بخش روانپزشکی بیمارستان شدم، چهار فرزند دارم ، به خاطر مصرف شیشه نمی توانم به آنها رسیدگی کنم قصد ترک ندارم و با آن لذت می برم.
دیگر بیمار علت حضورش در بخش روانی را مرگ فرزند عنوان کرد، می گوید : بعد از مدت ها نوزاد دخترم متولد شد اما بعد از چند روز فوت کرد.
فاطمه ادامه می دهد: بعد از گذشت چند سال از این واقعه هر چند ماه یکبار به خاطر فکر زیاد به این مساله، اعصاب و روانم دچار اختلال می شود و این مهم، او را به سمت مواد مخدر کشاند.

** پدر و مادر دو بال یک پرنده هستند
وی می افزاید: به اجبار خانواده با مردی که ۲۰ سال از او بزرگتر بود ازدواج کرد که به اصطلاح بیرجندی ها « سه پیش زاده داشت» فرزندان زن قبلی همانند دشمن با من برخورد کردند که توسط شوهرم به اعتیاد کشیده شدم.
اقدس، پدر و مادر را مانند دو بال یک پرنده دانست و افزود: اگر یک بال پرنده جدا شود او را پا می افتد، فقط دعا کنید سایه پدر و مادر برای همیشه بالای سر فرزندش باشد.
وی ادامه می دهد: پدرش پول زیاد داشت اما از محبت بویی نبرده بود، مادرم را به خاطر بیماری سرطان از دست دادم، اما نامادری زیاد من کتک می زد تا به این روز افتادم.
زهرا یکی از بیماران این بخش از پسر خاله اش می گوید که از بچگی اسم این دو را برای ازدواج به هم گره زده بودند اما ازدواجی میان این دو شکل نگرفت.
وی با حالت بغض خطاب به والدین تاکید کرد، وقتی فرزندان آنها کوچک هستند اسم آنها را روی هم نگذارند که علاقه بیش از حد ۲ نفر و انجام نشدن ازدواج، آن دو ممکن است فشارهای روحی و روانی زیادی بوجود آورد.
یکی از بیماران در فاصله ای دورتر با صدای بلند فریاد زد: « در خانواده باید صفا و صمیمت زیاد باشد تا فرزندان نیز دلگرم زندگی شوند، اختلاف والدین سبب فراری شدن فرزندان، تمایل به مواد مخدر و بسیاری آسیب های دیگر می شود.»
رئیس بخش روانپزشکی بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند در گفت و گو با ایرنا افزود: افزایش ظرفیت تخت روانپزشکی یکی از اقدامات مهم طرح تحول نظام سلامت در استان است.
دکتر سعید محتشم به بازسازی بخش روانپزشکی بیمارستان اشاره کرد و گفت: بیماران اعصاب و روان نیازمند محیط مناسب هستند و با بازسازی بخش قدیمی و فرسوده آن فضای در اختیار بیماران ، متحول شد.
وی بیماری روانی را طیف وسیعی از مشکل دانست که انسان به آن مبتلا می شود و از حالت ند افسردگی، دلواپسی و اضطراب آغاز و به حالت های شدیدتری می رسد که سبب قطع ارتباط فرد با واقعیت های محیط اطراف می شود.

** پرخاشگری، بیشترین علت مراجعه به بخش روانپزشکی
به گزارش ایرنا، محتشم اظهار کرد: طیف متنوعی از بیماران روانی در این بخش پذیرش می شود اما بیشترین علت مراجعه افراد که از طریق اورژانس یا مطب های تخصصی معرفی می شوند، خشونت و پرخاشگری است.
وی ادامه داد: پرخاشگری ممکن است علت زیادی از جمله افسردگی، سرخوشی، عوارض اعتیاد، مشکلات خانوادگی، اقتصادی، بیکاری، بیماری های روانی قدیمی و .. داشته باشد.

** لزوم حمایت بیمه از بیماران اعصاب و روان
وی بیان کرد: در بخش روانپزشکی بیمارستان، افراد صرف داشتن اعتیاد به جز کودکان پذیرش و درمان نمی شوند چراکه خدمات درمان اعتیاد جزو پوشش بیمه محسوب نمی شود.
وی اضافه کرد: تحت پوشش قرار نگرفتن اعتیاد توسط شرکت های بیمه از جمله مشکلی است که در این بخش با آن دست و پنجه نرم می کنیم و در این حوزه با مسئولان بیمه مشکل داریم، چون بیشتر بیماران در کنار افراد روانی بعضا دچار اعتیاد هستند.
وی افزود: صرف اینکه بیمار برای درمان افسردگی شدید یا اسکیزوفرنی بستری می شود به دلیل سابقه اعتیاد، توسط بیمه تایید نمی شود و بیمارستان نمی تواند از عهده افراد بی بضاعت که دارای دفترچه بیمه نیز هستند، برآید، این امر برای بیمار و پرسنل مشکلاتی بوجود می آورد.
این روانپزشک گفت: بیماران روانی که نیاز به بستری دارند ابتدا در اولویت پذیرش بخش روانپزشکی قرار می گیرند اما نسبت به بیماران نوروتیک( اختلال شخصیتی) کم توجهی شده است و متاسفانه خدمات خوبی به این افراد ارایه نمی شود.

** خراسان جنوبی نیازمند احداث مرکز بیماران نوروتیک است
محتشم یکجا بستری بودن بیماران در طیف های مختلف را از دیگر مشکل بخش روانپزشکی بیمارستان امام رضا (ع) بیرجند دانست و یادآور شد: کمبود و نبود امکانات سبب یکجا بستری کردن بیماران اعم از سایکوز(شدید روانی) و نوروتیک( اختلال شخصیتی) و ایجاد یک معضل شدید شده است.
وی عنوان کرد: باید بخش جداگانه ای برای بیماران نوروتیک در استان راه اندازی شود که در این حوزه قول هایی داده شد اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی به دوره درمان بیماران روانپزشکی اشاره کرد و افزود: دوره درمان آنها طولانی و میانگین آن ۲۰ روز تا حداکثر ۲ ماه باید در نظر گرفته شود اما موسسه های بیمه هزینه پذیرش ۲ بار در سال این افراد بیشتر را قبول نمی کند.
وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی ۲۵ دی ماه ۹۵ در آیین افتتاح همزمان هزار تخت روانپزشکی در سالن شهدای دانشگاه علوم پزشکی اهواز افزود: ۱۰ درصد افراد جهان افسرده هستند و در ایران شیوع اختلال افسردگی ۱۲٫۶ درصد و اختلالات اضطرابی ۱۵ درصد است.
سید حسن قاضی زاده هاشمی گفت: در کشور به دلایل مختلف از جمله زندگی ماشینی و زندگی‌های نوین امروزی، بخش عمده مشکل روان مربوط به مشکلات خانوادگی است به نحوی که ۲۵ درصد از ازدواج‌ها منجر به طلاق می‌شود.
وی با اشاره به اینکه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از مشکل اعتیاد رنج می‌برند بیان کرد: در حال حاضر نرخ بیکاری ۱۰ درصد است، این می تواند سلامت روانی جامعه را نشانه بگیرد همچنین جنگ تحمیلی نیز مشکل زیادی از نظر اعصاب و روان ایجاد کرده است.