از مدرسه رفتن نترس

زهرا صادقی نقدعلی

دانش آموزان و ترس از مدرسه

ترس و اضطراب و گریه به خاطر رفتن به مدرسه معمولا مساله شایعی در میان کودکان است. دور شدن از خانواده و والدین و ورود به فضایی جدید و پذیرفتن مسئولیت، تشویشی را در دل کودکان ایجاد می کند که مدت زمانی طول می کشید تا این تشویش جای خود را به سکون و آرامش دهد.

نگرانی و ترس کودکان در روزهای نخست سال تحصیلی طبیعی است، اما اگر این نگرانی همراه با اضطراب دائمی باشد، معلمان و والدین باید به فکر چاره باشند تا این ترس در کودکان دائمی نشود چرا که آثار مخربی در آینده آن‌ها می‌گذارد.

قبل از هر چیز باید ریشه ترس را پیدا کرد. این کار می‌تواند با صحبت کردن با دانش آموز از طریق والدین و یا معلمان انجام شود. بسیاری از فرزندان این ترس را بروز نمی‌دهند و آن‌ها به تدریج تبدیل به آدم‌های کج خلق و عصبی می‌شوند به همین خاطر برای پیدا کردن دلیل این رفتار باید بسیار دقیق و با حوصله بود.

یک خانواده جدید

عوامل مختلفی سبب ترس دانش آموزان از مدرسه می‌شود. نظیر  وابسته بودن فرد به محیط خانواده و اعضای خانواده من جمله پدر و مادر. گاهی اوقات فرزندان در خانواده تنها هستند و هیچ برادر و خواهری ندارند که این سبب می‌شود کودک در خانواده تنها باشد و هنگامی که با محیط بزرگتر و با آدم‌های بسیار مواجه می‌شود ترس و اضطراب پیدا می‌کند. باید با او حرف بزنید، به او بگویید قرار است چندتا برادر و دوست جدید پیدا کند که قرار است ۹ ماه در کنار هم بهترین خاطره ها را بسازند.

ترس های کوچک

در برخی موارد ممکن است کودک به دلایل بسیار ساده دچار ترس و اضطراب ‌شود. مثلاً عدم توان در بستن بند کفش، مداد یا خودکار در دست گرفتن، بستن دکمه‌های لباس و … همه این دلایل ساده ممکن است کودک به خاطر آن در مدرسه توسط هم سالان خود مورد تمسخر قرار گیرد و سبب ترس و اضطراب در وی شود و اگر فرزند در این زمینه خجالتی و آرام باشد این ترس و اضطراب تشدید می‌شود.

تهدید نکنید

گاهی اوقات فرزندان از محیط مدرسه و شخص معلم می‌ترسند. زیرا معلم یک فرد جدید است که کودک میداند باید از او حساب ببرد. به دنبال این احساس، ترس از تنبیه هم در فرزندان شکل می‌گیرد. هر چند که در این روزگار استفاده از تنبیه‌های سخت غیرقانونی به شمار می‌رود ولی گاهی والدین اینقدر کودکان را از معلم خود می‌ترسانند که چهره معلم در نزد کودک بسیار وحشتناک ترسیم می‌شود. مثلاً کودک هر وقت دچار اشتباهی در خانه یا در محیط بیرون از مدرسه می‌شود والدین می گویند رفتار بدت را به معلم گزارش خواهیم داد و یا معلم تو را تنبیه خواهد کرد. این رفتار نادرست با کودک سبب ترس کودک از مدرسه و معلم و حتی اطرافیان می‌شود. همچنین لازم است والدین رفتار معلم را نیز رصد نمایند. در انبوه معلمان زحمت کش هستند معلمان کم تجربه ای که شیوه صحیح تعامل با دانش آموز را نمی دانند.

حوصله به خرج دهید

عدم آموزش صحیح به فرزند در خانه گاهی سبب ترس کودک می‌شود. در بسیاری موارد لازم است تا کودک تکالیف خود را در منزل همراه با والدین انجام دهد. اما گاهی مواقع والدین در این زمینه کم کاری و بی‌حوصلگی می‌کنند و فرزند نه تنها آموزش صحیح را نمی‌بیند بلکه با وی بدرفتاری نیز می‌شود. به این طریق که والدین در هنگام آموزش و کار کردن با فرزند خود عصابنیت به خرج می‌دهند و اگر فرزندشان در یکی دو بار اول، مساله و درس را نفهمید با او به طرز بدی رفتار می‌شود و یا حتی او را کتک می‌زنند. نتیجه این بی‌حوصلگی و بدرفتاری، افزایش ترس و اضطراب فرزند از مدرسه و تکالیف می‌شود. حتی ممکن است کودک از مدرسه متنفر شده و از رفتن به آن خود داری ‌کند.

مقایسه ممنوع

هستند والدینی که فرزند خود را زیاد با دوستان یا بستگانش مقایسه می کنند. این مقایسه اعتماد به نفس کودک و نوجوان را تحقیر کرده و از بین می برد و یا موجبات حسد را فراهم می آورد و نتیجتا سبب بی انگیزگی در فرزند برای رفتن به مدرسه و حتی ادامه تحصیل می‌شود.

انتظارات نا به جا و بی مورد از فرزندان سبب می‌شود تا آن‌ها دچار استرس و ترس شوند. به طور مثال، والدین از فرزندان ابتدایی انتظار دارند تا مانند معلم خود همه چیز را بدانند در صورتی که توانایی فرزند در این حد نیست و این سبب پایین آمدن اعتماد به نفس فرزند می‌شود و یا اینکه والدین از فرزندان دبیرستانی خود این انتظار را دارند که در همه مطالب درسی نفر اول باشند و در کنکور سراسری نیز بهترین رتبه را بیاورند. مقایسه نمره و معدل فرزند با سایر دوستان و همسالانش اشتباه بدی است که برخی والدین مرتکب آن می شوند.

راه حل و راهکارهای غلبه بر ترس دانش آموزان

بسیاری از دانش آموزان به ویژه آن‌هایی که در سنین پایین هستند دوست دارند از محیط اطرافشان بیشتر بدانند، از این رو بهتر است با فرزندان در رابطه با محیط مدرسه، دوستان و معلم با زبان نرم و خوش صحبت شود به طوری که فرزند احساس کند به طوری که اضطراب های احتمای کودک بریزد و مشتاق رفتن به جایی شود که والدینش توصیف های شیرینی از آن جا برایش داشته اند. گفتن خاطره‌هایی از دوران مدرسه برای فرزند تا او بیشتر احساس همدلی با والدین، دوستان و آدم‌های اطرافش داشته باشد هم روش موثری در آرامش بخشی به دانش آموز است. دعوت دوستان و همکلاسی‌های فرزند به محیطی مثل خانه یا یک اردوی چند ساعته هم می تواند در تقویت رابطه میان کودک و هم کلسای هایش بسیار موثر باشد.

اگر والدین از مشکلات فرزندان خود آگاه هستند بهتر است آن را با معلم در جریان بگذارند تا مدرسه بتواند با آگاهی بیشتر بر ترس و مشکل فرزند غلبه کند.

سعی شود فراگیری‌هایی که فرزند در مدرسه می‌آموزد از او پرسیده شود و اگر امکان دارد آن را در محیط‌های دیگر مثل خانواده یا جمع دوستان عملی کرد. اینکار سبب می‌شود تا فرزند ترس از انجام امور نداشته باشد و آموزش‌های که در مدرسه یاد می‌گیرد برایش راحت‌تر شود. مثلا به او بگوئید حالا که جمع را یاد گرفته ای، تعداد بشقاب ها را بشمار، یا تعداد پسرعموها و دختر عمو هارا بشمار. یا در خیابان با یکدیگر جملات نقش بسته بر روی دیوارها و مغازه هارا بخوانید. دادن مسولیت هایی در حد و شرایط فرزند تا بتواند با مسئولیتهای بعدی در مدرسه کنار آیند.

تکلیف در ساعت مشخص

سعی شود ساعات مشخصی برای فرزند تعیین شود تا در آن موقع مشخص تکالیف خود را انجام دهد. البته بهتر است ساعات مشخص شده طبق میل و خواسته فرزند باشد. این کار سبب می‌شود تا علاوه بر یادگیری برنامه ریزی در کارها، تمام ساعاتی که او در منزل است مربوط به مدرسه نشود تا فرزند به کارهای دیگر نیز بپردازد و رفتن به مدرسه برای او راحت‌تر شود.