در یکی از ادارات، یک روز وقتی کارمندان به محل کار خود رسیدند، اطلاعیۀ بزرگی را در تابلو اعلانات دیدند که روی آن نوشته شده بود: «دیروز فردی که مانع پیشرفت شما در این اداره بود درگذشت.

شما را به شرکت در مراسم تشییع جنازه وی که ساعت ۱۰ صبح در سالن اجتماعات برگزار می‌شود، دعوت می‌کنیم.» در ابتدا، همه از دریافت خبر مرگ یکی از همکارانشان ناراحت شدند، اما سپس کنجکاو شدند تا بدانند کسی که مانع پیشرفت آنها در اداره می‌شده که بوده است.

 کارمندان در صفی قرار گرفتند و یکی یکی به نزدیک تابوت رفتند، اما هر کسی به درون تابوت نگاه می‌کرد ناگهان خشکش می‌زد؛ زیرا آینه ای درون تابوت قرار داده شده بود و هر کس به درون تابوت نگاه می‌کرد، تصویر خود را می‌دید.

نوشته‌ای نیز بدین مضمون در کنار آینه بود: «تنها یک نفر وجود دارد که می‌تواند مانع رشد شما شود و او هم کسی نیست جز خود شما. شما تنها کسی هستید که می‌توانید زندگی‌تان را متحول کنید. شما تنها کسی هستید که می‌توانید روی شادی ها، تصورات و موفقیت‌هایتان اثر گذار باشید. شما تنها کسی هستید که می توانید به خودتان کمک کنید.»
می‌خواهیم بگوییم که زندگی شما، وقتی که دوستانتان، محل زندگی تان، مدرسه و … تغییر می کند، دستخوش تغییر نمی‌شود؛ بلکه زندگی شما تنها فقط وقتی تغییر می‌کند که شما تغییر کنید، باورهای محدود کننده خود را کنار بگذارید و باور کنید که شما تنها کسی هستید که مسؤول زندگی خودتان هستید.

برای مثال، اگر این روزها از اینکه رتبۀ خوبی کسب نکرده‌اید، ناراحت یا کلافه هستید، مدرسه، معلم، خانواده یا آزمون سراسری را مقصر قلمداد نکنید، مسؤولیت وضعیت خودتان را قبول کنید و در ضمن از مشکلات و آنچه از دست داده‌اید، نهراسید و خودتان و واقعیت‌های زندگی خودتان را بسازید.

روان‌شناسان، راهکارهایی را برای افزایش مسؤولیت‌پذیری ارایه کرده‌اند،که در ادامه به ذکر آنها می‌پردازیم:

از اشتباه کردن نهراسید

اگر از اشتباهات خویش درس بگیرید، عملکرد بهتری در آنچه انجام می‌دهید، به دست خواهید آورد؛ اما چنانچه نتوانید یاد بگیریدکه چرا کارتان اشتباه بوده است یا به جای آن می‌توانستید چه کار دیگری را انجام دهید، هرگز در کارتان پیشرفت نخواهید کرد. بدین منظور، هرگاه در کاری شکست خوردید، از خودتان بپرسید: چه رفتارهای اشتباهی را مرتکب شده‌ام؟ چه درس‌ها یا آگاهی‌هایی از اشتباهاتم به دست آورده‌ام؟ سپس سعی کنید با پاسخ دادن به این سؤالات، بینش کامل و دقیقی نسبت به کار خود به دست آورید تا در کوشش ‌های بعدی‌تان موفق شوید.

مسؤول بودن به معنی پیروی کورکورانه از دیگران نیست

نتایج پژوهش‌های متعدد حاکی از آن است که بین مسؤولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری، رابطه تنگاتنگی وجود دارد. شک نیست که مردد و بی‌تصمیم بودن، یک راه بی‌مسؤولیت بودن است. با خود بیندیشید که در اتخاذ چه تصمیماتی دچار تردید می‌شوید. پس از پی‌بردن به این موضوع، از گام های متوالی مهارت حل مساله بهره بگیرید. این مراحل عبارتند از: جست و جوی راه حل‌های مختلف، ارزیابی راه حل‌ها و انتخاب بهترین آنها، و عملی کردن راه حل‌ها.

از برنامه‌ریزی غافل نشوید

برنامه‌ریزی و تهیۀ فهرستی از کارها، اهداف و وظایفتان به شما کمک می‌کند تا به اندازۀ توانتان تلاش کنید و انتظارات غیرواقع بینانه‌ای از خودتان نداشته باشید؛ به علاوه، مکتوب کردن اهدافتان سبب می‌شود که آنها را جدی‌تر بگیرید و برای نیل به آنها بیشتر تلاش کنید. به خاطر داشته باشید که رسیدن به اهداف بزرگ، تنها از طریق برداشتن گام‌های کوچک و متوالی میسر است؛ به همین منظور، هدفتان را به اهداف جزیی‌تر تقسیم کرده و پس از طی هر قدم، به عبور از مرحلۀ بعد بیندیشید.

 احساس قدرت را در خود افزایش دهید

داشتن احساس قدرت به معنی آن است که فرد دارای منابع، فرصت و قابلیت تاثیرگذاری بر شرایط زندگی خویش است. فرد باید فرصت داشته باشد که انتخاب کند و تصمیم بگیرد، کفایت خویش را اعمال نماید و وظایفی را که با توانایی‌های وی مطابقت دارد، به انجام برساند؛ بدین منظور، لازم است تلاش ‌کنید که فرصت‌هایی را برای ابراز کفایت خود به وجود آورید و به محض اینکه سطح کفایتتان بالا رفت، فرصت‌هایی جدیدی به وجود آورید تا بتوانید آنچه را که آموخته‌اید، تمرین کنید.

برای افزایش حس قدرت در خود، لازم است که هنگام رویارویی با مسایل مختلف، به سه عامل توجه کنید تا میزان مسؤولیت‌پذیری خود را افزایش دهید. این عوامل عبارتند از:

الف- امکاناتی که در اختیار دارید
ب- فرصت انجام کار مورد نظر
ج- قابلیت انجام آن کار

ثبات قدم داشته باشید

تعریف دقیقی از مسؤولیت‌پذیری داشته باشید

مسؤولیت‌پذیری، یعنی قابلیت پذیرش، پاسخگویی و به عهده گرفتن کاری که از کسی درخواست می‌شود و شخص حق دارد که آن را بپذیرد یا رد کند. وقتی فردی می‌خواهد مسؤولیت را بپذیرد، باید برای او کاملاً مشخص شود که موضوع درخواست چیست و در برابر به عهده گرفتن آن، چه چیزی را به دست می‌آورد.
در واقع مسؤولیت، انتخابی آگاهانه است؛ درست مثل قراردادی نانوشته که تمام اجزای آن برای فرد مشخص است. هنگامی که فردی احساس مسؤولیت کند، دیگر لزومی ندارد که دیگران به او بگویند که در هر موقعیتی چگونه عمل نماید، و به همین خاطر است که افراد در نتیجۀ توجه به مقررات، ارزیابی تجربه‌های خویشتن و رسیدن به نتیجه‌گیری‌های واقع‌گرایانه آن تجربه‌ها، الگوی رفتاری مناسبی را اختیار می‌کنند.