چرا فرزندتان سیگار مصرف می کند

اگر ببینید نوجوانتان، که شما دارید برای آینده او این همه سرمایه گذاری می کنید، به جای درس و ورزش و هنر، سیگار دستش گرفته و دود آن را از بینی و دهانش بیرون می دهد چه حالی پیدا می کنید؟ احتمالاً اولین چیزی که به آن فکر می کنید این است که چرا نوجوان شما به این وادی وارد شده است؟

همیشه گفته می شود که پیشگیری بهتر از درمان است. اما این را هم نباید فراموش کرد که ممکن است موقعیت هایی در زندگی پیش بیاید که پیشگیری ها به دلایل مختلف تأثیر لازم را نداشته باشند و در نتیجه وضعیتی به وجود بیاید که درمان الزامی باشد. به علاوه این را هم نباید فراموش کنیم که خود درمان هم نوعی پیشگیری است که جلوی بدتر شدن وضعیت را می گیرد.
این را گفتم که بگویم برای شما به عنوان پدر یا مادری که فرزند نوجوانی در خانه دارید ممکن است موقعیت های خاصی پیش بیاید که متوجه بشوید پیشگیری هایتان در یک زمینه خاص اثر لازم را نداشته است، برای مثال علی رغم اینکه خودتان سیگاری نبوده اید و در مورد مضرات و مخاطرات سیگار هم اطلاعات و آموزش های زیادی به نوجوانتان داده اید می بینید که او شروع به مصرف این ماده کرده است.
در این شرایط نوعی احساس بی کفایتی به سراغتان می آید و سعی می کنید تا بفهمید که چه کار باید بکنید تا این بار تلاش هایتان بی ثمر نماند. به عبارت دیگر به نوعی برای شما سخت خواهد بود که بپذیرید فرزند دلبندتان با این ماده سمی اخت پیدا کرده است و حالا نیاز دارد که درمان بشود. اما همان طور که گفتم چون درمان هم نوعی پیشگیری است شما باید آنقدر مجهز باشید که بتوانید فرزندتان را برای ورود به آن آماده کنید. برای اینکه این اتفاق بیفتد شما نیاز دارید که اولاً بفهمید چرا نوجوانتان به سراغ سیگار رفته است؟

– چرا فرزندم سیگاری شده؟

نوجوانان به دلایل مختلفی ممکن است به مصرف سیگار روی بیاورند، از جمله:

احساس تنهایی

نوجوانی  دورانی است که فرزند شما دقیق نمی داند که هنوز کودک است یا بزرگ شده است. این مسئله باعث می شود که او نیازهای عاطفی خاصی داشته باشد که گاهی اوقات سر در آوردن از آنها حتی برای شمای والد هم سخت می شود. در نتیجه او احساس می کند که از طرف شما به قدر کافی درک نمی شود. به علاوه پدیده تک فرزندی که گریبان خیلی از خانواده ها را گرفته نیز در ایجاد و تقویت احساس تنهایی آنها تأثیر دارد.

نیاز به تعلق

حالا حسابش را بکنید که این نوجوان تنهای شما، در شرایط سنی و روانی ای قرار گرفته که برای احساس هویت پیدا کردن نیاز دارد تا عضو یک گروهی به غیر از خانواده اش باشد. و از آنجا که گروه های نوجوانان معمولاً برای پذیرش عضو جدید شرایط خاصی برای خودشان دارند، نوجوان برای درآمدن از تنهایی و ارضاء کردن نیازش به هویت به این شرایط تن می دهد. که در مورد نوجوان شما این شرایط مصرف سیگار  بوده است.

کنجکاوی و هیجان جویی

نوجوانی دوره کنجکاوی های جدید است و از آنجا که نوجوانان فکر می کنند که هیچ اتفاق بدی برای آنها رخ نخواهد داد، خودشان را مجاز می دانند که خیلی از چیزهایی را که از طرف والدین به عنوان رفتارهای مخاطره آمیز به آنها معرفی شده اند را امتحان کنند. اغلب نوجوانان این کارها را به خاطر هیجانشان انجام می دهند، برای این هدف بعضی از آنها ویراژ دادن با موتور سیکلت در بزرگراه ها را انتخاب می کنند و بعضی دیگر هم سیگار را، و البته بسیاری هم هر دوی این ها را!

یک مشکل حل نشده

این که بگوییم افسردگی  یا اضطراب ویژگی های شاخص دوره نوجوانی هستند، زیاده روی کرده ایم ولی به هر حال از آنجا که نوجوانی یک دوره گذار است، این مسائل در آنها زیاد دیده می شود. برای مثال موضوع تغییرات هورمونی و جسمانی و همین طور موضوع هویت جویی نوجوانان نگرانی ها و اضطراب هایی را برای آنها به همراه دارد؛ اینکه نمی دانند چه کسی هستند، چه توانایی هایی دارند، از پس چه شغلی بر خواهند آمد، دیگران راجع به ظاهر آنها و همینطور توانایی های آنها چطور فکر می کنند و … مسائل خلقی و رفتاری که ممکن است از دوره کودکی با آنها بوده باشند و به دلیل کم توجهی والدین یا کم اهمیت انگاری آنها درمان نشده باشند هم می توانند جزء این گروه از دلایل باشند.
برای مثال اگر فرزند شما یک جوربیش فعالی  درمان نشده از دوران کودکی داشته باشد، احتمال روی آوردنش به سیگار و رفتارهای پر خطر دیگر در نوجوانی بیشتر خواهد بود. به جز اینها مسائل خانوادگی حل نشده مثل مشاجرات هر روزه والدین و یا طلاق هایی که بدون ایجاد آمادگی در فرزندان انجام می شوند هم می توانند از طریق ایجاد زمینه افسردگی و اضطراب بر سیگاری شدن نوجوانان تأثیر داشته باشند.
حالا اینکه چرا نوجوان شما برای رفع افسردگی و اضطرابش به سیگار پناه می آورد به خاصیت آرام بخشی کاذبی برمی گردد که مصرف نیکوتین با خود به همراه دارد. یعنی سیگار کشیدن کمک می کند تا نوجوان شما بتواند درد روانی کمتری را احساس کند.

جلب توجه

آرزوی شمای پدر یا مادر این است که فرزندتان در زمینه های مختلف موفق باشد و اگر این طور نشود و یا به اندازه کافی اینجور نباشد مستقیم یا غیر مستقیم مقایسه هایی بین او و دیگر خواهر و برادرها و یا دیگر همسالان فامیل  و همسایه انجام می شود. در این شرایط از آنجا که نوجوان شما هنوز استعدادهای واقعی خودش را پیدا نکرده تا از طریق آنها بتواند خودش را به شما و دیگر آدم های مهم زندگی اش ثابت بکند و از طرف دیگر هم دوست ندارد از این قافله رقابت عقب بماند، تصمیم می گیرد کاری بکند حتی اگر این کار انجام یک رفتار منفی باشد. چرا که او با خودش فکر می کند که رقابت منفی بهتر از حذف شدن از دور رقابت است. بله؛ روی آوردن به مصرف سیگار گرچه رفتار آسیب رسانی است اما به نوجوان این فرصت را می دهد که مرکز توجه شما و همسالانش قرار بگیرد.
در مقاله بعدی راجع به این صحبت خواهیم کرد که به عنوان والد چطور باید با چنین نوجوانانی رفتار کنیم تا بتوانیم آنها را به سمت درمان سوق بدهیم.