میراث چرم‌دوزی استان در دست ۲۸۳ هنرمند

در سکوت کارگاه‌های کوچک و میان دستانی که هنوز به ریتم صبر عادت دارند، چرم در خراسان جنوبی فقط یک محصول نیست؛ روایت زنده‌ای از مهارت، حافظه تاریخی و اقتصادی است که از دل زیست دام‌پروری منطقه بیرون آمده و به بازار امروز رسیده است. تولیدات چرمی دست‌دوز خراسان جنوبی، به گفته معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان، فراتر از یک شغل روزمره، بخشی از میراث فرهنگی زنده این سرزمین به شمار می‌رود؛ میراثی که اصالت، ذوق و تجربه نسل‌ها را در خود حمل می‌کند. حسنعلی فولادی با اشاره به جایگاه ویژه این رشته در میان صنایع‌دستی استان، تأکید می‌کند هنر چرم‌دوزی دست‌دوز، ریشه در سبک زندگی مردم منطقه دارد؛ هنری که از دام‌پروری آغاز شده، در دست هنرمند شکل گرفته و امروز به کالایی با هویت فرهنگی تبدیل شده است. او می‌گوید: هنرمندان این حوزه، مسیر تولید را از انتخاب چرم طبیعی و مرغوب آغاز می‌کنند و مرحله‌به‌مرحله، از طراحی و برش تا سوراخ‌کاری و دوخت نهایی، همه چیز را با دقت و وسواس انجام می‌دهند. فرآیندی آهسته و به‌دور از شتاب تولید صنعتی که به هر محصول، روحی مستقل می‌بخشد و آن را از نمونه‌های ماشینی متمایز می‌کند. محصولات چرمی دست‌دوز خراسان جنوبی، طیفی متنوع را در بر می‌گیرد؛ از کیف و کفش‌های سنتی و امروزی گرفته تا اکسسوری‌های شخصی و لوازم تزئینی منزل؛ تولیداتی که هم پاسخگوی نیاز مصرف‌کننده امروز است و هم نشانی از هنر بومی را با خود دارد. آمارها نیز از حضور قابل‌توجه این هنر در اقتصاد صنایع‌دستی استان حکایت می‌کند. به گفته فولادی، گروه صنایع‌دستی چرمی بر اساس تعداد مجوزهای صادره، رتبه ششم را در میان رشته‌های صنایع‌دستی خراسان جنوبی به خود اختصاص داده است. تاکنون ۲۸۳ مجوز فعالیت در این رشته صادر شده که شهرستان بیرجند با ۱۵۷ هنرمند فعال، بیشترین سهم را دارد. پس از آن، قاین و فردوس هر کدام با ۳۰ هنرمند، و شهرستان‌های طبس با ۲۴ و درمیان با ۲۲ هنرمند در رتبه‌های بعدی قرار گرفته‌اند. معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خراسان جنوبی توزیع این هنرمندان در سطح استان را نشانه علاقه، مهارت و ظرفیت بالای تولید در حوزه چرم دست‌دوز می‌داند و می‌افزاید: بیرجند به‌عنوان محور آموزش و توسعه صنایع چرمی، نقش مهمی در انتقال دانش فنی، تربیت نیروی ماهر و تقویت برندهای بومی ایفا می‌کند. در کنار این ظرفیت‌ها، ثبت ملی مهارت ساخت کفش چرمی سنتی نیز جایگاه این هنر را تثبیت کرده است. فولادی یادآور می‌شود: مهارت و فن ساخت کفش چرمی سنتی در روستای چرمه شهرستان سرایان، به شماره ۷۲ و در تاریخ ۴ بهمن ۱۳۹۱، در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور به ثبت رسیده است. او معتقد است اگر آموزش‌های تخصصی هدفمند، ارتقای کیفیت تولید و معرفی برندهای محلی در بازارهای ملی و بین‌المللی به‌صورت منسجم دنبال شود، خراسان جنوبی می‌تواند به یکی از قطب‌های شاخص صنعت چرم دست‌دوز ایران تبدیل شود؛ صنعتی که هم حافظ هویت فرهنگی است و هم می‌تواند سهمی جدی در اقتصاد محلی و اشتغال پایدار داشته باشد.