۱۸۴ زمین‌لرزه در نیم‌سال اخیر ثبت شد؛ گسل‌های استان در وضعیت فعال قرار دارند افزایش نگران‌کننده فعالیت لرزه‌ای در استان

در حالی که بسیاری از نقاط کشور تابستانی آرام را پشت سر گذاشتند، خراسان جنوبی نیم‌سال پرتنشی را تجربه کرده است. طبق گزارش رسمی شبکه لرزه‌نگاری بیرجند، از آغاز بهار تا پایان تابستان امسال، ۷۹۹ رخداد زمین‌لرزه در محدوده شرق کشور ثبت شده که ۱۸۴ مورد آن در داخل مرزهای خراسان جنوبی تعیین مکان شده است؛ آماری که از نگاه کارشناسان، زنگ خطری جدی برای افزایش فعالیت گسل‌های استان به شمار می‌رود.
حمید معینی، مسئول شبکه لرزه‌نگاری بیرجند، در گفت‌وگو با خبرنگار ما گفت: «در این مدت چند زمین‌لرزه قابل توجه نیز رخ داده که هر یک به‌نوعی بر الگوی تنش در پهنه‌های فعال استان اثر گذاشته‌اند.» او به‌ویژه از سه رویداد شاخص نام برد: زمین‌لرزه ۱/۵ ریشتری رشتخوار در ۱۱ اردیبهشت، زمین‌لرزه پنج ریشتری زمان‌آباد در ۱۸ اردیبهشت در محدوده گسل درونه، و زمین‌لرزه ۵/۵ ریشتری هجدک در اول تیرماه. به گفته او، این رخدادها به‌صورت زنجیره‌ای بر فعالیت شاخه‌های گسل‌های داخلی خراسان جنوبی تأثیر گذاشته‌اند و تغییرات قابل توجهی در الگوهای لرزه‌ای منطقه ایجاد کرده‌اند. معینی با اشاره به نقشه‌های لرزه‌خیزی استان افزود: «بیشترین تمرکز زمین‌لرزه‌ها در این نیم‌سال در نوار نای‌بند – دیهوک – بشرویه بوده است؛ پهنه‌ای که زیر نفوذ مستقیم گسل‌های نای‌بند و راور قرار دارد. در جنوب‌غرب طبس نیز در امتداد گسل کلمرد تا رباط پشت بادام، و در شمال استان حوالی گسل درونه و سرشاخه‌های گسل نه مانند دهک و شوسف، لرزش‌های متعددی ثبت شده است». در میان رخدادهای اخیر، زمین‌لرزه ۱/۴ریشتری نهبندان در ۲۰ تیرماه بیش از سایر موارد احساس شد. معینی گفت: «این زمین‌لرزه به‌دلیل نزدیکی به کانون، در نهبندان کاملاً احساس شد اما خوشبختانه خسارتی در پی نداشت.» با این حال، به گفته او، ثبت چنین لرزش‌هایی نشان می‌دهد که چرخه‌ی تجمع و رهاسازی انرژی در زیرپوسته استان فعال است و احتمال بروز زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر را نمی‌توان نادیده گرفت. وی تأکید کرد: «اکثر گسل‌های خراسان جنوبی فعال هستند و زمین‌لرزه‌های بالای چهار ریشتر عمدتاً در اطراف گسل‌های نای‌بند_راور و گسل بزرگ درونه به وقوع پیوسته‌اند.» از دید علمی، این منطقه محل تلاقی دو گسل عمده لرزه‌خیز کشور است؛ پدیده‌ای که به تجمع تنش و در نهایت به وقوع زلزله‌های بزرگ منجر می‌شود. معینی در ادامه یادآور شد: «همان‌طور که در شمال‌شرق استان، محل تلاقی گسل‌های آبیز و دشت بیاض نیز در زلزله‌های تاریخی نقش داشته‌اند، تکرار این الگو در جنوب و مرکز استان می‌تواند نگران‌کننده باشد». او با هشدار نسبت به بی‌توجهی عمومی به خطر زلزله گفت: «نباید آرامش ظاهری ما را فریب دهد. وقتی گسل‌ها فعال هستند، هر لحظه احتمال آزاد شدن انرژی نهفته در پوسته وجود دارد. آموزش‌های ایمنی زلزله و رعایت اصول ساخت‌وساز مقاوم، تنها راه کاهش خسارت در چنین شرایطی است». مسئول شبکه لرزه‌نگاری بیرجند در پایان از مردم خواست تا آموزش‌های عمومی در حوزه آمادگی در برابر زلزله را جدی بگیرند و نهادهای اجرایی نیز کنترل سازه‌های نوساز و مقاوم‌سازی بافت‌های فرسوده شهری و روستایی را با سرعت بیشتری دنبال کنند. خراسان جنوبی در کمربند لرزه‌خیز ایران قرار دارد؛ پهنه‌ای که هم از شمال‌شرق با گسل‌های تاریخی دشت بیاض و آبیز، و هم از جنوب‌غرب با گسل‌های نای‌بند و راور در تماس است. این موقعیت زمین‌ساختی، استان را به یکی از حساس‌ترین مناطق کشور از نظر لرزه‌خیزی تبدیل کرده است. زمین در این خطه آرام نمی‌ماند و هر لرزش کوچک، یادآور آن است که سکوت پوسته، نشانه‌ آرامش نیست بلکه مقدمه‌ حرکتی تازه است. آینده‌ امن خراسان جنوبی نه در پیش‌بینی زلزله، بلکه در پیشگیری از فاجعه با ساخت‌وساز ایمن و هوشیاری همگانی رقم می‌خورد.