وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
حفاظت از منابع طبیعی خراسان جنوبی، بدون برنامه‌ای جامع در حوزه پدافند غیرعامل امکان‌پذیر نیست و تدوین این برنامه در چهار محور پیشگیری، مقابله، مهار و مدیریت تهدیدات نوین، همراه با شناسایی کانون‌های خطر، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و توانمندسازی نیروهای حفاظتی، زمینه تاب‌آوری و پایداری منابع طبیعی را فراهم می‌کند.
به گزارش ایرنا، پدافند غیرعامل در حوزه منابع طبیعی، فراتر از یک مفهوم امنیتی، به‌عنوان یک رویکرد استراتژیک برای حفاظت از اکوسیستم‌ها و منابع زیستی مطرح است. این رویکرد، تهدیدات گوناگون از آتش‌سوزی‌ها و سیل‌ها گرفته تا تخریب‌های انسانی و تغییرات اقلیمی را شناسایی و پیش‌بینی می‌کند و با تمرکز بر پیشگیری، مهار و مدیریت بحران، تاب‌آوری محیط زیست را افزایش می‌دهد. منابع طبیعی، به‌ویژه جنگل‌ها، مراتع و آب‌های زیرزمینی، نه تنها تأمین‌کننده امنیت غذایی و زیست محیطی هستند، بلکه نقشی کلیدی در پایداری اقتصادی و اجتماعی جوامع ایفا می‌کنند.
در این زمینه، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا ضمن تأکید بر ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های پدافند غیرعامل، به تشریح برنامه‌ها و اقداماتی پرداخت که می‌تواند تاب‌آوری منابع طبیعی را در برابر تهدیدات نوین افزایش دهد.
علیرضا نصرآبادی با اشاره به افزایش تهدیدات نوین زیست‌محیطی و ضرورت بهره‌گیری از ظرفیت‌های پدافند غیرعامل برای صیانت از منابع طبیعی استان، گفت: منابع طبیعی کشور در خط مقدم امنیت زیستی قرار دارند و بدون به‌کارگیری تدابیر پدافند غیرعامل نمی‌توان از این منابع حفاظت کرد. وی با بیان اینکه منابع طبیعی به‌عنوان ستون فقرات زیست‌محیطی و یکی از ارکان اصلی امنیت ملی و پایداری سرزمینی محسوب می‌شوند، اظهار کرد: این منابع در تأمین اکسیژن، ذخیره‌سازی کربن، تغذیه آب‌های زیرزمینی، جلوگیری از فرسایش خاک و تأمین امنیت غذایی نقش حیاتی ایفا می‌کنند و علاوه بر این، در تاب‌آوری جوامع انسانی در برابر تغییرات اقلیمی، بلایای طبیعی و تهدیدات انسانی نیز تأثیرگذار هستند.
تهدیدات نوین و چالش‌های موجود
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی با اشاره به تهدیدات نوین و چندلایه‌ای که منابع طبیعی کشور را در معرض آسیب قرار داده‌اند، افزود: در دهه‌های اخیر، منابع طبیعی بیشتر از هر زمان دیگری با تهدیداتی متعدد مواجه شده‌اند. از آتش‌سوزی‌های گسترده و تغییرات اقلیمی گرفته تا زمین‌خواری، قاچاق چوب و زغال، تخریب مراتع، آلودگی زیستی و تهدیدات فناورانه، همگی به‌طور مستقیم بر امنیت اجتماعی، اقتصادی و حتی سیاسی کشور تأثیر گذاشته‌اند.
وی تصریح کرد: این تهدیدات به‌ویژه در شرایط کنونی که منابع طبیعی به‌عنوان زیربنای توسعه پایدار و امنیت ملی شناخته می‌شوند، ضرورت تدوین برنامه‌ای جامع در حوزه پدافند غیرعامل برای حفاظت از جنگل‌ها، مراتع و بیابان‌ها را بیش از پیش نمایان می‌سازد. نصرآبادی با تاکید بر لزوم طراحی و اجرای برنامه‌ای جامع برای حفاظت از منابع طبیعی استان، گفت: این برنامه باید در چهار محور اصلی شامل پیشگیری، مقابله، مهار و مدیریت تهدیدات نوین تدوین شود.
وی افزود: این رویکرد علمی و عملیاتی، به‌ویژه در شرایط بحرانی، می‌تواند به افزایش تاب‌آوری و کاهش آسیب‌پذیری منابع طبیعی کمک کند. وی عنوان کرد: در محور پیشگیری، باید مخاطرات بالقوه، شناسایی و اقدامات پیشگیرانه از جمله آموزش عمومی و تخصصی، ارتقای تاب‌آوری زیرساخت‌ها، و ایجاد سامانه‌های هوشمند پایش و هشدار در دستور کار قرار گیرد.
وی ادامه داد: همچنین شناسایی کانون‌های خطر باید پیش از وقوع بحران انجام شود تا بتوان به‌موقع برای مقابله با آن‌ها اقدام کرد.
تقویت نیروهای حفاظتی
نصرآبادی در بخش مقابله نیز بر تقویت نیروهای حفاظتی و امدادی تأکید کرد و گفت: تجهیز پایگاه‌های اطفای حریق، استفاده از فناوری‌های نوین مانند پهپادها، سنسورهای حرارتی، سامانه‌های GIS و تصاویر ماهواره‌ای در مهار بحران‌ها نقش کلیدی ایفا می‌کند.
وی همچنین بر اهمیت آمادگی عملیاتی نیروها و تجهیزات در زمان بحران تأکید کرد و افزود: در این بخش، هماهنگی و همکاری بین دستگاه‌ها و نیروهای محلی برای مقابله با تهدیدات، بسیار ضروری است. وی بیان کرد: در مرحله مهار، مدیریت سریع و هماهنگ تهدیدات و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بین‌دستگاهی و مشارکت نیروهای محلی از الزامات اساسی است و بازسازی عرصه‌های خسارت‌دیده و احیای زیست‌بوم‌ها و همچنین ارزیابی مستمر تهدیدات برای ارتقای برنامه‌های آینده از جمله اقدامات مهم در این حوزه هستند. وی ادامه داد: در بخش مدیریت، باید ارزیابی مستمر تهدیدات و بازسازی عرصه‌های آسیب‌دیده به‌گونه‌ای انجام شود که در درازمدت به پایداری و تاب‌آوری منابع طبیعی کمک کند و بتوانیم منابع طبیعی استان را در برابر تهدیدات مختلف مقاوم‌تر سازیم.
نصرآبادی به اقدامات یگان حفاظت منابع طبیعی در راستای پدافند غیرعامل اشاره کرد و گفت: یگان حفاظت با رویکردی ترکیبی و چندلایه، به‌عنوان خط مقدم دفاعی و امنیتی در حفاظت از عرصه‌های ملی، به‌ویژه جنگل‌ها، مراتع و سواحل، عمل می‌کند. وی یادآور شد: این رویکرد مبتنی بر پنج اصل کلیدی پیشگیری، هوشمندسازی، توانمندسازی، هم‌افزایی نهادی و آینده‌نگری است که به‌طور ویژه در حفاظت از منابع طبیعی استان اجرا می‌شود. وی در ادامه افزود: شناسایی کانون‌های پرخطر مانند حریق، تخریب و قاچاق، جانمایی پایگاه‌های اطفای حریق و پاسگاه‌های حفاظتی با رعایت اصول پدافند غیرعامل، ایجاد حریم ایمنی در جنگل‌ها و مراتع و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای پایش تهدیدات از جمله اقدامات مهم یگان حفاظت در این زمینه است.
وی تأکید کرد: توانمندسازی نیروهای یگان حفاظت از طریق آموزش‌های تخصصی در زمینه مدیریت بحران، اطفای حریق، مقابله با تهدیدات زیستی و شیمیایی و ایجاد تیم‌های واکنش سریع، از دیگر برنامه‌های در دست اجرا است.
هم‌افزایی و مشارکت نهادها
نصرآبادی بیان کرد: همچنین، مشارکت و هم‌افزایی نهادی با ستاد کل نیروهای مسلح، فراجا، بسیج و سپاه و همچنین همکاری با قوه قضائیه برای تسریع در اجرای احکام مربوط به جرایم منابع طبیعی، در ارتقای سطح حفاظت از این منابع مؤثر است. وی افزود: برای مشارکت مردمی و تقویت لایه‌های حفاظتی، همکاری با شوراهای اسلامی، دهیاری‌ها، جوامع محلی و تشکل‌های مردم‌نهاد نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. وی با ارائه پیشنهادات عملیاتی برای ارتقای تاب‌آوری منابع طبیعی در برابر تهدیدات نوین، گفت: ایجاد شبکه ملی پدافند غیرعامل منابع طبیعی با محوریت یگان حفاظت، توسعه زیرساخت‌های پشتیبانی نظیر جاده‌های دسترسی اضطراری، مخازن آب ثابت و سیار، برج‌های دیده‌بانی هوشمند و طراحی مانورهای تخصصی پدافند غیرعامل در عرصه‌های جنگلی، مرتعی، بیابانی و ساحلی از جمله این پیشنهادات است.وی تأکید کرد: همچنین ایجاد سامانه مردمی گزارش‌گیری آنلاین، جانمایی مراکز واکنش سریع اطفای حریق و الزام طرح‌های توسعه‌ای و عمرانی به رعایت ملاحظات پدافند غیرعامل منابع طبیعی در مطالعات امکان‌سنجی از دیگر اقداماتی است که باید در دستور کار قرار گیرد. نصرآبادی در ادامه افزود: همچنین با ایجاد سیستم رصد لحظه‌ای آتش‌سوزی‌ها و تغییر کاربری‌ها با استفاده از تصاویر ماهواره‌ای، تشکیل کمیته دائمی پدافند غیرعامل منابع طبیعی و پیوند آن با نهادهای امنیتی و استانداری‌ها، می‌توان به بهبود مدیریت منابع طبیعی در برابر تهدیدات نوین کمک کرد.
