عقب‌نشینی آمار در پرونده‌های قصور پزشکی

پرونده‌های خطای پزشکی در خراسان جنوبی در نیمه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷.۷ درصد کاهش یافته است؛ آماری که مدیرکل پزشکی قانونی استان آن را نشانه‌ای از افزایش دقت پزشکان، شفافیت بیشتر در رسیدگی به شکایات و ارتقای کیفیت خدمات درمانی دانسته و تأکید کرده این روند می‌تواند اعتماد عمومی به نظام سلامت را تقویت کند.
قصور پزشکی، واژه‌ای که تا شنیده می‌شود، آرامش بیماران و اعتبار جامعه پزشکی را هم‌زمان تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ واژه‌ای حساس که به جان و سلامت انسان گره خورده است. اما آمار جدید در خراسان جنوبی تصویری متفاوت و امیدوارکننده ارائه می‌دهد. «کاهش خطای انسانی در حوزه درمان» شاید بهترین تعبیری باشد برای آنچه حمید عزیزی از آن خبر می‌دهد؛ کاهش بیش از ۷ درصدی پرونده‌های قصور پزشکی در استان. او می‌گوید: طی شش ماه نخست امسال، ۷۴ پرونده در حوزه قصور پزشکی، پزشکی قانونی و روان‌پزشکی در استان بررسی و به نتیجه رسیده است. عزیزی این عدد را نه تنها یک آمار اداری، بلکه نشانه‌ای از بهبود فرآیندهای درمان و افزایش دقت کادر پزشکی می‌داند. در میان پرونده‌های قصور پزشکی، ۳۶ مورد به نتیجه نهایی رسیده که ۱۷ پرونده منجر به محکومیت و ۱۹ پرونده به تبرئه پزشکان انجام شده است؛ آماری که نشان می‌دهد نه تنها نظارت و بررسی دقیق‌تر شده بلکه پزشکان نیز بیشتر از گذشته مدارک و مستندات علمی برای دفاع از عملکردشان ارائه می‌کنند. کاهش آمار قصور پزشکی در خراسان جنوبی شاید در نگاه اول تنها یک عدد باشد، اما در لایه‌های پنهان خود پیام مهمی دارد: اعتماد مردم به سیستم سلامت وابسته به کیفیت خدمات و مسئولیت‌پذیری پزشکان است. وقتی پرونده‌ها کمتر می‌شود، یعنی آموزش‌ها جدی‌تر، خطاها کمتر و مسیر پاسخگویی شفاف‌تر شده است. عزیزی می‌گوید: این کاهش بدون سخت‌گیری در روند رسیدگی یا عدم ثبت شکایات ممکن نیست. او به پرونده‌های ثبت‌شده در حوزه «پزشکی قانونی» هم اشاره می‌کند: ۲۰ پرونده در این حوزه بررسی شده که در مقایسه با سال گذشته ۲۵ درصد کاهش داشته است. این بخش شامل پرونده‌هایی است که در آن پزشکان یا دستگاه‌های درمانی برای تعیین نظر نهایی به کارشناسان پزشکی قانونی ارجاع می‌شوند. کاهش این پرونده‌ها یعنی سهم ابهام و اختلاف‌نظر بین مراجع درمانی و خانواده‌ها کمتر شده و فرآیندها روشن‌تر و قابل‌فهم‌تر پیش می‌رود. اما مهم‌ترین بخش گزارش آن‌جاست که عزیزی از پرونده‌های روان‌پزشکی می‌گوید؛ پرونده‌هایی که در آن تشخیص سلامت روانی فرد در زمان وقوع اتفاق، موضوع اصلی است. او تأکید می‌کند که این پرونده‌ها نیز نسبت به نیمه نخست سال ۱۴۰۳، با ۲۸ درصد کاهش به ۱۸ مورد رسیده‌اند. در حوزه‌ای که تشخیص‌ها بسیار حساس، تخصصی و وابسته به مشاهده‌های دقیق روانی است، کاهش قابل توجه پرونده‌ها به معنای رشد در فرآیندهای ارزیابی و افزایش دقت کارشناسی است. این آمارها کنار هم تصویری روشن‌تر به ما می‌دهد: سیستم درمانی خراسان جنوبی در مسیر حرفه‌ای‌تری قدم گذاشته است. پزشکان نسبت به مسئولیت حقوقی و اجتماعی خود آگاه‌تر شده‌اند و مردم نیز می‌دانند که در صورت وجود خطا، مسیر رسیدگی روشن و قابل پیگیری است. از سوی دیگر، کاهش پرونده‌های محکومیت نشان می‌دهد بخشی از شکایات ناشی از سوءتفاهم یا عدم شناخت بیمار از روند درمان بوده که با شفاف‌سازی بهتر مدیریت شده است. نتیجه این روند در نهایت یک چیز است: افزایش اعتماد عمومی.
وقتی مردم می‌دانند نظارت وجود دارد، ابهام کمتر می‌شود و سلامت، که گران‌ترین سرمایه انسانی است، از مرحله حدس و نگرانی وارد مرحله شفافیت و پاسخگویی می‌شود.
کاهش ۷ درصدی خطاهای پزشکی شاید خبری باشد که در عنوان کوتاه و رسمی به‌نظر برسد؛ اما در واقعیت، یعنی هفت درصد آرامش بیشتر برای مردم، هفت درصد اعتبار بیشتر برای جامعه پزشکی و هفت درصد امید بیشتر به یک سیستم درمانی مسئول و پاسخگو.
این‌که چرا آمارها کاهش پیدا کرده، پرسشی است که پاسخ آن در تغییر رفتار سیستم درمانی و افزایش مسئولیت‌پذیری نهفته است. کاهش شکایات به معنای بی‌خطا بودن سیستم نیست، بلکه نشانه توجه بیشتر به فرآیندهای پیشگیری، آموزش‌های تکمیلی و به‌روزرسانی دستورالعمل‌های حرفه‌ای است. پزشکان بیشتر از گذشته به ثبت دقیق و مستندسازی درمان توجه می‌کنند، و این یعنی آماده‌اند پاسخگو باشند. از سوی دیگر، مردم نیز به‌خوبی آگاه شده‌اند که شکایت مسیر دارد، نظارت برقرار است و هیچ پرونده‌ای بی‌پاسخ نمی‌ماند.
در یک سیستم درمانی بالنده، کاهش آمار پرونده‌ها یعنی حرکت از «پنهان‌کاری» به سمت «پاسخگویی».
کاهش قصور پزشکی در خراسان جنوبی، نتیجه‌ی اتفاقی کوتاه‌مدت نیست؛ این عدد، حاصل تغییر فرهنگ حرفه‌ای و رفتن به سمت کارنامه‌محوری در پزشکی است. اگر امروز تعداد پرونده‌ها کمتر شده، یعنی پزشکان بیشتر می‌دانند، دقیق‌تر عمل می‌کنند و مردم مطمئن‌تر شده‌اند که «خطا اگر باشد، پنهان نمی‌ماند».