وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
در سرزمین آفتاب و ارغوان، هر صبح آبان، دست‌های ترک‌خورده کشاورزان از دل خاک، رشته‌های سرخِ امید را بیرون می‌کشند، اما سود قاچاقچیان بر زحمت کارگران می‌چربد. طلای سرخ ایران ــ کالایی که نام کشور را به پنج قاره برده ــ امروز قربانی قاچاق و صادرات فله‌ای شده است؛ بحرانی که نه فقط بازار جهانی، که گذران زندگی۱۲۰ هزار خانواده را نشانه رفته است.
آفتاب هنوز کامل بالا نیامده که روستای چرمه، «دهکده جهانی زعفران دنیا» در شهرستان سرایان خراسان جنوبی، بوی زعفران تازه می‌دهد. جشنواره برداشت زعفران است؛ موسیقی محلی، غرفه‌های صنایع‌دستی و حضور مسئولان استانی. اما آنچه در دل این جشنواره طنین می‌اندازد، صدای نگرانی است. روی صحنه، غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران ایران و نائب رئیس شورای ملی زعفران، آمارهایی را اعلام می‌کند که مثل سطل آب سرد روی سر فعالان این صنعت می‌ریزد:«صادرات زعفران از رکورد ۳۲۵ تن در سال ۱۳۹۶ به ۱۱۰ تن در سال جاری رسیده است و قاچاق، بزرگ‌ترین مانع صادرات است.» میری می‌گوید ماهانه بیش از ۱۰ تن زعفران با کیفیت پایین از کشور قاچاق می‌شود؛ زعفرانی که نه استاندارد دارد، نه هویت ایرانی آن در بازارهای جهانی حفظ می‌شود، اما نام «ایران» را در بسته‌بندی‌های بی‌هویت و ناشناس خرج می‌کند.
ستون معیشت ۱۲۰ هزار خانواده
ایران، بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان است. فقط در خراسان بزرگ بیش از ۱۲۸ هزار هکتار زیر کشت زعفران قرار دارد و سالانه حدود ۵۰۰ تن تولید می‌شود؛ رقمی که می‌تواند ایران را بی‌رقیب نگه دارد.
زعفران برای ۱۲۰ هزار خانوار، نه یک محصول لوکس، بلکه قوت زندگی است؛ نان شب.
با وجود این، صادرات رسمی کاهش یافته و درآمد صادرکنندگان، و به‌تبع آن کشاورزان، افت کرده است.
ضربه دوم: صادرات فله‌ای
میری چالش دیگری را هم نام می‌برد: صادرات فله‌ای زعفران؛ «بخشی از این مشکل ناشی از اطلاعات ناکافی برخی صادرکنندگان است.»
زعفران ایران، به‌جای ورود به بازارهای جهانی با برند ایرانی، در کیسه‌ها و بسته‌بندی‌های ساده فروخته می‌شود و پس از خروج از کشور با برند کشورهای دیگر روی قفسه‌ها می‌نشیند. این یعنی فروش نام ایران، بدون سهم بردن از ارزش افزوده آن.
ایران، از صفر تا قله
رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران یادآوری می‌کند:۴۰ سال پیش اسپانیا ۳۵ تن زعفران تولید می‌کرد و ایران تقریباً هیچ. اما با حضور نسل جدید تولیدکنندگان، کیفیت و رقابت‌پذیری زعفران ایران در دنیا افزایش یافت. ایران امروز، تولیدکننده اول زعفران در جهان است؛ اما نبود مدیریت صادرات، قاچاق و خام‌فروشی باعث شده سود اصلی به جیب دیگران برود.
طنز تلخ ماجرا این است که ایران، بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران جهان، اما نه بزرگ‌ترین برند جهانی آن است. کشاورز خراسان جنوبی از سحر تا غروب خم می‌شود تا رشته‌های سرخ را جمع کند، اما نام زعفران در ویترین‌های دنیا به اسم کشور دیگری می‌درخشد.
تا وقتی قاچاق کنترل نشود و زعفران فله‌ای صادر شود، طلای سرخ ایران همچنان قربانی خواهد بود؛ قربانی بی‌تدبیری و بی‌نامی.
طلای سرخ ارزش جهانی دارد، اما آینده‌اش به یک تصمیم درست گره خورده است: بازگشت ارزش زعفران ایرانی به کشاورزان این خاک.
