وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
با وجود پیشرفت طرح‌های آبرسانی در نقاط مختلف خراسان جنوبی، هنوز صدای عطش از بسیاری از روستاهای این اقلیم خشک شنیده می‌شود. پروژه‌ای به ارزش هفت هزار میلیارد ریال برای تأمین آب شرب ۱۶۴ روستا در جریان است، اما وسعت جغرافیا و پراکندگی جمعیت، چالش اصلی راه رسیدن آب به خانه‌های مردم مانده است.
در استانی که آفتاب بی‌وقفه می‌تابد و خاک تشنه در انتظار لوله های آبرسانی روز را به شب می‌رساند، پروژه‌های عمرانی برای نجات از بحران بی‌آبی، بیش از هر زمان دیگری معنا پیدا کرده است.
به گفته حسین توکلی، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی، عملیات آبرسانی به ۱۶۴ روستا با اعتباری بالغ بر هفت هزار میلیارد ریال در حال اجراست؛ از این میان، ۵۳ روستا با مجموع اعتبار ۹۲۰ میلیارد ریال به پیشرفت فیزیکی بیش از ۹۰ درصد رسیده‌اند.
۳۵۰ روستا در تنش آبی
توکلی می‌گوید اکنون از مجموع ۱۰۵ مجتمع آبرسانی روستایی در استان، ۲۰ مجتمع با تنش آبی روبه‌رو هستند و در مجموع ۳۵۰ روستا از هزار و ۶۰ روستای تحت پوشش استان، با کمبود آب مواجه‌اند. در میان آن‌ها، مجتمع‌های وحدت، بهدان، علی‌آباد لوله و گازار در شهرستان بیرجند و مجتمع‌های سده، کلی، بزن‌آباد، حومه و محمدآباد در شهرستان قاین، از جمله نقاطی‌اند که بیشترین محدودیت آبی را تجربه می‌کنند؛ مناطقی که هر روز تأخیر در اجرای طرح‌ها، یعنی چندین روز بیشتر با تانکر یا دبه‌های آب.
پروژه‌هایی که هنوز تشنه‌اند
مدیرعامل آبفا می‌گوید تکمیل عملیات آبرسانی به ۲۵ مجتمع روستایی و پنج تک‌روستا دیگر در قالب ۷۵ پروژه مجزا در اعتبارات سال جاری پیش‌بینی شده است.
به گفته او، سال گذشته ۵۸ روستا با جمعیتی حدود پنج هزار نفر در استان از نعمت آب پایدار برخوردار شدند و در حال حاضر ۹۲ درصد جمعیت روستایی خراسان جنوبی به شبکه آب شرب متصل‌اند. اما در استانی با وسعتی معادل سومین پهنه بزرگ کشور، فاصله‌ها تعیین‌کننده‌اند. پراکندگی روستاها و کم‌جمعیتی هر نقطه، هزینه اجرای طرح‌های آبرسانی را چندین برابر سایر استان‌ها کرده است. توکلی می‌گوید: «خراسان جنوبی سومین استان از نظر وسعت و سی‌ویکمین از نظر جمعیت است، بنابراین سرانه هزینه اجرای طرح‌های آبرسانی در صدر آمار کشور قرار دارد».
پول هست، نه به اندازه وسعت
طرح‌های آبرسانی استان از محل اعتبارات استانی تأمین می‌شوند، اما منابع ملی نظیر طرح‌های تنش آبی و مسکن ملی نیز برای تکمیل آن‌ها به کار گرفته شده است.
در کنار این منابع، حضور نهادهای حمایتی مانند بنیاد ابراهیمی، بنیاد برکت، بنیاد علوی، جمعیت امام رضا(ع) و همچنین یونیسف، به عنوان بازوی مالی و پشتیبان پروژه‌ها، نقشی مهم در پیشرفت طرح‌ها ایفا کرده است. با این حال، به گفته مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب، هزینه بالای لوله‌گذاری در فواصل طولانی و سخت‌گذر بودن مسیرها، همچنان مانعی جدی در مسیر تأمین آب پایدار است.
لزوم بازنگری
در شاخص‌های تحصیص
توکلی تأکید می‌کند که با توجه به ویژگی خاص جغرافیایی استان، لازم است در نظام تأمین اعتبار طرح‌های عمرانی، شاخص «وسعت» مورد توجه قرار گیرد تا بتوان عدالت توسعه‌ای را در مناطقی مانند خراسان جنوبی عملی کرد. به بیان دیگر، باید به این استان نه بر اساس جمعیت، بلکه بر پایه وسعت و پراکندگی سکونتگاه‌ها اعتبار داد؛ چراکه در چنین اقلیمی، رساندن آب به هر خانواده، گاه معادل ساخت شبکه‌ای برای یک محله شهری است.
آبی که هنوز در مسیر است
روستاهای خراسان جنوبی در سال‌های اخیر شاهد اجرای طرح‌های متعدد آبرسانی بوده‌اند، اما تشنگی همچنان مهمان خانه‌های بسیاری است.
تا زمانی که اعتبارات متناسب با جغرافیای پهناور و سخت‌گذر این خطه در نظر گرفته نشود، طرح‌ها هرچند با پیشرفت بالا روی کاغذ ثبت شوند، در واقعیت همچنان ناتمام خواهند ماند.
در اقلیم خشک شرق ایران، آب نه فقط مایه حیات که شاخص عدالت است؛ و عدالت، هنوز در مسیر لوله‌های ناتمام مانده است.
