استاندار اعلام کرد: دستورآموزش پدافند از مدرسه تا مرز

پدافند غیرعامل زمانی معنا پیدا می‌کند که از سطح بروشور و شعار عبور کرده و به رفتار تبدیل شود؛ رفتاری نهادینه‌شده در آموزش، مدیریت پروژه، اقتصاد و حتی نگاه تصمیم‌گیران به آینده.
در نشست مشورتی پدافند شیمیایی استان، مسئله اصلی «پیشگیری قبل از بحران» بود. نه مدیریت پیامدها، نه جبران خسارت‌های غیرقابل بازگشت. سخنان استاندار خراسان جنوبی نشان داد که نگاه مدیریت استان به پدافند غیرعامل، نگاه اضطراری و مقطعی نیست، نگاه فرهنگ‌ساز و توسعه‌محور است. هاشمی با تأکید بر اهمیت آموزش از مدرسه آغاز کرد؛ از جایی که پایه‌های فرهنگ عمومی شکل می‌گیرد. او گفت همان‌گونه که طرح «همیار پلیس» توانست رفتار نسل جدید را نسبت به قوانین ترافیکی اصلاح کند، اجرای برنامه «همیار پدافند» نیز می‌تواند کودکان و نوجوانان را برای مواجهه با شرایط بحرانی آموزش دهد. در این نگاه، مدرسه فقط محل آموزش ریاضی و علوم نیست؛ محل تمرین مسئولیت اجتماعی است. او خواستار آن شد که اصول ایمنی در کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، مراکز آموزشی و اماکن عمومی، نه به‌عنوان بخشنامه اداری بلکه به‌عنوان عادت و فرهنگ در ذهن شهروندان تثبیت شود تا از تکرار حوادثی که نتیجه بی‌توجهی به اصول پیشگیری است جلوگیری شود.
استاندار سپس تصویر گسترده‌تری ارائه کرد؛ پدافند غیرعامل فقط مربوط به آتش‌سوزی و زلزله نیست. تهدیدات امروز از جنس دیگری‌اند: حملات سایبری، تهدیدات زیستی، اختلال در زیرساخت‌ها و وابستگی اقتصادی. او با اشاره به ضرورت استفاده از نخبگان، فناوری‌های بومی و نیروهای متخصص، تأکید کرد که مصون‌سازی در برابر این تهدیدها نیازمند تفکر پیش‌رو و برخورد بلندمدت با مفهوم امنیت است.
اما بخش قابل‌توجه صحبت‌های استاندار، پیوند پدافند غیرعامل با اقتصاد استان بود. او گفت در یک سال گذشته خراسان جنوبی رشد محسوسی در شاخص‌های اقتصادی داشته و با وجود شرایط سخت کشور، نرخ بیکاری استان به ۱/۴ درصد کاهش یافته است؛ کمترین نرخ بیکاری در ایران. او این نتیجه را حاصل همدلی مدیران و مشارکت مردم در اجرای برنامه‌های توسعه‌ای دانست. در بخش‌های معدنی، تولیدی و کشاورزی، پروژه‌هایی که سال‌ها در سکون مانده بودند، فعال شده و تأثیر آن در بهبود معیشت مردم ملموس است. استاندار سپس به نقطه قوت ژئوپلیتیکی استان اشاره کرد: مرز. امروز خراسان جنوبی تنها یک گذرگاه نیست؛ یک لجستیک هاب صادراتی است. طبق گزارش رسمی گمرک، بیش از ۴۰ درصد صادرات ایران به افغانستان از مرزهای این استان انجام می‌شود. فعال شدن پروژه‌های زیرساختی در مرز ماهیرود، که سال‌ها در وضعیت نیمه‌تمام باقی مانده بود، اکنون به نقطه اتکا برای پدافند اقتصادی کشور تبدیل شده است؛ یعنی توان مقاومت اقتصادی در برابر فشار بیرونی. امنیت استان فقط از مرز دفاعی نمی‌گذرد؛ از مرز تجارت و صادرات هم می‌گذرد. او همچنین از ورود سرمایه‌گذار خارجی برای احداث نیروگاه خورشیدی در استان خبر داد و توضیح داد که با توجه به ثبت بیش از ۳۰۰ روز آفتابی در سال، میزان تابش خورشید در خراسان جنوبی بالاتر از متوسط کشوری است و این مزیت می‌تواند استان را به قطب تولید انرژی پاک در شرق ایران تبدیل کند. این نگاه، پدافند غیرعامل را از مفهوم سنتی «پناهگیری و دفاع» خارج کرده و آن را به ابزار تاب‌آوری اقتصادی و کاهش وابستگی انرژی تبدیل می‌کند. مدیرکل مدیریت بحران استانداری هم گفت: سخت‌گیری‌های ایمنی پس از حادثه مینی پالایشگاه منطقه ویژه اقتصادی موجب افزایش ضریب اطمینان در تأسیسات صنعتی و شیمایی استان شد. محمد علی آخوندی افزود: در حادثه آتش سوزی مینی پالایشگاه منطقه ویژه اقتصادی که ۲ سال قبل رخ داد، با وجود چندین انفجار خطرناک و شرایط بسیار دشوار، هیچ‌گونه تلفات جانی نداشتیم که این موفقیت مرهون همکاری نزدیک نیروهای آتش‌نشانی، هلال‌احمر، سپاه انصارالرضا(ع)، نیروی انتظامی و سایر دستگاه‌های امدادی و خدماتی بود که با انسجام، هماهنگی و کار تیمی توانستند حادثه را به‌طور کامل مدیریت کنند. در ادامه جلسه، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری با اشاره به وقایع اخیر منطقه گفت که پس از جنگ ۱۲ روزه، رعایت اصول ایمنی و پیشگیری در پروژه‌های عمرانی و صنعتی استان ـ چه دولتی و چه خصوصی ـ به راهبرد اجباری تبدیل شده است. او تأکید کرد که پیشگیری همیشه کم‌هزینه‌تر از مدیریت بحران و خسارت‌های جبران‌ناپذیر پس از حادثه است. به گفته او، هم‌اکنون در پروژه‌های مرزی، مناطق ویژه اقتصادی، شرکت‌ها و طرح‌های سرمایه‌گذاری، رعایت استانداردهای پدافند غیرعامل در همان مرحله طراحی بررسی و تصویب می‌شود. این یعنی ایمنی، نه به عنوان مرحله آخر، بلکه به‌عنوان پیش‌نیاز شروع هر طرح تعریف شده است. شرافتی با ذکر نمونه‌ای از اقدامات اخیر استان به برگزاری «همایش پیشگیری از مسمومیت‌ها» در دانشگاه بیرجند اشاره کرد که با حضور اساتید برجسته از جمله پروفسور بلالی‌مود، پدر علم سم‌شناسی ایران برگزار شد. او گفت نتیجه چنین نشست‌هایی تنها یک همایش نیست؛ بلکه انتقال دانش تخصصی به مدیران، پزشکان و نیروهای عملیاتی برای مواجهه با بحران‌های شیمیایی و زیستی است. او در جمع‌بندی کلام این نشست گفت: پدافند غیرعامل در خراسان جنوبی محدود به «هفته پدافند» نیست؛ جزئی از فرآیند تصمیم‌گیری و تخصیص اعتبار است. یعنی هر طرحی پیش از شروع، باید از فیلتر ایمنی و پیشگیری عبور کند. پدافند غیرعامل در این روایت، نه یک مناسبت تقویمی بلکه یک تفکر است: تفکر اینکه امنیت فقط با دیوار ساخته نمی‌شود؛ با آگاهی، آمادگی، توسعه و تاب‌آوری قوام و دوام می یابد.