چراغی برای خانه آخرت

امروز خراسان جنوبی- رجب زاده
چراغ برات ، دلت را روشن می کند. غمت که می گیرد ، شاید قبرستان دوای درد غم باشدو آنجا قبرها را که نگاه می کنی در می یابی اینجا منزل آخرت است و هرکس با هر مقام و مرتبه ای به اینجا می رسد. امروز همین حال و هوا را دارد . انسان های دیارباقی در آن سوی مرز به  هیچ چیز جز خیرات نیازی ندارند و آیین چراغ برات مردم خراسان جنوبی ، اجرا می شود تا شاید همین نیاز اخروی را تامین کند.   مردم در روزی به نام برات بر سر مزار رفتگان خود جمع می‌شوند و با خواندن فاتحه، دادن صدقه و توزیع مواد غذایی برای آمرزش روح عزیزانشان دعا می‌کنند. این آیین نمادی از یاد آخرت و روز محشر است. تعمق آیین‌های گذشتگان، فلسفه تفکر آنان و مراسم شان را روشن می کند . صدها سال است که مردم خراسان، ماه شعبان و نیمه شعبان را با چراغ برات میشناسند. نیمه شعبان که فرامیرسد، چراغ برات برای مردگان روشن میشود و مردم به دیدار درگذشتگانشان میروند.در خراسان نیمه شعبان با معاد در آمیخته است. انگار که در این روز مردگان چشم انتظار محبتهای زندگان هستند. آنها که در این دنیا توشه ای جمع نکرده اند و به پاهایشان غل و زنجیر زده شده است، چشم انتظار براتشان هستند. برات به برگه آزادی میگویند. در نیمه شعبان، مردم خراسان با خوبیهایشان، برات مردگان را برایشان می برند.خراسانی ها در سه روز، وسط ماه شعبان، مراسم ویژهای برای برات دارند و در نقاط مختلف این سرزمین از عنوان های مختلفی چون برات غریبان، برات اسیران، برات مسافران، برات زندگان و برات مردگان استفاده می شود که هر کدام هم مراسم ویژه خودش را دارد که از این میان، برات مردگان در شب نیمه شعبان، با شور و حال ویژه ای برگزار می شود.
پخت انواع نان های سنتی، مانند روغن جوشی، چلبکی، کماچ، ساچ و حلوا و پخش آن در بین مردم، به ویژه کودکان از مراسم ایام برات در شهرهای گوناگون خراسان است. مردم این منطقه از کشورمان اعتقاد دارند پخت این خوراکی ها باید قبل از غروب آفتاب صورت گیرد.در بیشتر مناطق خراسان، شب نیمه شعبان به برات زنده ها مشهور است که مراسم ویژه ای دارد و مردم بعد از سرزدن به مردگانشان و دعا برای آنها، برای سلامتی و نعمت هایی که خداوند به آنها ارزانی داشته، شادی کرده و چراغ و شمع روشن و با خدا راز و نیاز می کنند.مسئول حوزه پژوهش اداره کل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری خراسان جنوبی می گوید: مردم استان خراسان جنوبی در نیمه های ماه شعبان هر سال یعنی طی روز های دوازدهم تا چهاردهم شعبان با برگزاری مراسم مذهبی ویژه ای با عنوان برات یاد و خاطره عزیزان از دست رفته را گرامی داشته و به یاد مردگان خیرات می کنند.
سید احمد برآبادی ادامه می دهد: دامنه این رسم آنچنان گسترده است که به ماه شعبان در این منطقه ماه برات نیز می گویند. برات در خراسان جنوبی  مصداقی بر اعتقاد به اصل معاد است که مردم در این خطه با انجام اعمال مخصوص به استقبال آن می روند، این مراسم به مدت سه روز و با عناوین مختلف برگزار می شود و مردم هر روز آنرا با بزرگداشت قشر خاصی از مسلمانان برگزار می کنند.برات غریبان، برات اسرا، برات مسافران، برات زنده ها و برات مرده ها از عناوینی است که برای این سه روز در نقاط مختلف استان استفاده می شود که از این میان برات مرده ها در ۱۴ شعبان با شور و حال خاصی برگزار می شود. مراسم  برات به شماره ۸۰۹ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است. معاون توسعه مشارکت‌های مردمی کمیته امداد امام خمینی(ره) خراسان‌جنوبی هم می گوید : ۱۲۶پایگاه در روز برات در خراسان‌جنوبی برای جمع آوری صدقه برای سلامتی و ظهور امام زمان (عج) برپا می‌شود .  احمد رفیعی می افزاید: این پایگاه‌ها ۱۴ شعبان محل گلزار شهدا همزمان با روز برات و در مساجد، میادین، معابر اصلی و محافل برگزاری جشن‌های نیمه شعبان برپا و این صدقات برای کمک به نیازمندان هزینه می‌شود . همچنین در این پایگاه‌ها برای بیماران صعب‌العلاج و تهیه جهیزیه نیازمندان، حامی یابی برای طرح‌های اکرام ایتام، محسنین، شفا، کوثر برای ایتام انجام می‌شود .
راه ها و مسیرها برای رفتن راه خیر بسیار است. خوب است برای روشن کردن چراغ برات ، حقیقت خیرات را درک کنیم.