اَبَرجمعیت سربار در بیرجند

مراکز استان ها اغلب به کانون های تمرکز جمعیت، امکانات و خدمات تبدیل می شوند. این نقاط به دلیل شکل گیری مراکز دولتی، هسته های اصلی فعالیت بخش خصوصی، مراکز آموزشی و دانشگاهی و درنتیجه بیشتر بودن تعداد فرصت های شغلی جمعیت بیشتری به خود جذب می کنند. بنابراین لازم است توسعه این نقاط در برنامه ریزی های دولتی بیشتر مورد توجه باشد و بخشی از نیاز جمعیت به امکانات و خدمات با اجرای پروژه های عمرانی و طرح های اجتماعی و فرهنگی تأمین شود. در بسیای از مراکز استان های قدیمی کشور این معادله تثبیت شده است اما در مرکز استان های تازه تأسیس گاه نامعادله ای شکل می گیرد که مرور زمان، مشکلات اعتباری و توسعه نیافتگی بر دشواری حل آن می افزاید. بیرجند، مرکز خراسان جنوبی با نامعادله ای از این جنس در درون خود دست و پنجه نرم می کند، نامعادله ای که تشدید مهاجرت روستاییان، حاشیه نشینی، محرومیت، مشکلات اعتباری دولت و … در گذر زمان حل آن را دشوار تر کرده است.بروز این شرایط که به گفته کارشناسان و مسئولان عمرانی و برنامه ریزی، ریشه در نابرابری آمار واقعی جمعیت ساکن در بیرجند با آمار اسمی نفوس این شهرستان دارد سهم شهروندان را از بسیاری برخورداری ها اعم از اعتبارات عمرانی، امکانات و خدمات کاهش می دهد و حق واقعی اعتباری تعلق نمی گیرد. واقعی نبودن آمار این شهرستان مشکلی است که در طول ۱۲ سال تأسیس خراسان جنوبی سالانه جدی تر شده و مدام با تغییرات بیشتری روند افزایشی دارد. بیرجند به عنوان یک مرکز دانشجویی و نظامی دارای جمعیتی متغیر در سال است که مانند شهروندان دائمی از امکانات و خدمات استفاده می کنند اما این آمار در برآورد های جمعیتی در نظر گرفته نمی شود. از آن مهم تر مشکلاتی چون خشکسالی شدید، باعث تخلیه روستاهای بسیاری شده و جمعیت به اطراف بیرجند روانه شده و می شود. افزایش ۶ برابری جمعیت روستاهای حاشیه شهر بیرجند از سال ۸۶ تا پایان سال ۹۴ در شرایطی که روند تامین امکانات و ارائه خدمات بسیار کند پیش رفته زنگ خطری را به صدا در آورده است که می تواند هسته بروز مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسیاری باشد. بر اساس برآوردها یک چهارم آمار جمعیتی که برای بیرجند اعلام می شود، حاشیه نشین هستند و این بدان معناست که این تعداد جمعیت سرباری است که به شهر اضافه شده و از امکانات و ظرفیت های اندک موجود استفاده می کند. حال آنکه تامین نیازهای این جمعیت، خود به اعتباری ویژه و تلاشی سازمان یافته با کمک نهادها و دستگاه های مختلف دولتی اعم از استانداری، فرمانداری، وزارت راه و شهرسازی و حتی مشارکت سازمان های مردم نهاد نیاز دارد. اقدامی که برخی دستگاه ها شروع کرده اند؛ مسئولان دبیرخانه ستاد ملی باز آفرینی شهری پایدار وزارت راه و شهرسازی از اجرایی شدن ۳۰۰ پروژه در محلات حاشیه نشین مختلف کشور خبر داده اند که چند پروژه ای نیز سهم بیرجند بود و البته این تنها اقدامی نیست که انجام شده است اما برای تعادل بخشی به شهرستان راه طولانی در پیش است.

انفجار جمعیت حاشیه نشین در نزدیکی بیرجند، ضعف زیر ساخت های اقتصادی، بیکاری، فراهم نبودن امکانات مورد نیاز ، نقص خدمات و محرومیت، شرایط را برای حرکت بیرجند به سمت توسعه بسیار دشوار کرده است و اعتبارات دولتی هم برابر با نیاز واقعی به این شهرستان تزریق نمی شود و این خود بار مشکلات را سنگین تر می کند. این مشکلات بارها مطرح و تحلیل شده است. همایش ها و سمینارها درباره مشکلات ناشی از افزایش جمعیت حاشیه نشین در سالن ها مدام برگزار می شود. اما در همین نزدیکی، در بیرجند ابر جمعیت تشنه خدمات و امکانات زنگ خطر را به صدا در آورده است.