وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
مرکز استان درآستانه ۱۳ سالگی اش باوجود یدک کشیدن نام شهر فرهنگی به لحاظ زیر ساخت و زیربنای فرهنگی در بحث کتاب و کتابخانه باتعبیر بدترین وضعیت روبرو است، کم توجهی یا بی توجهی در برخی بخش ها به این مقوله بعد از تاسیس استان شرایط را به گونه ای پیش برده که می توان گفت در بیرجند یار مهربان خانه ندارد.
موضوع فضای فیزیکی کتابخانه های بیرجند و تعداد آن بعد از تأسیس استان با آنکه انتظار می رفت تحولی بنیادی داشته باشد نه تنها رشد نکرد بلکه با توجه به میزان جمعیت می توان از تعبیر در جا زدن استفاده کرد تا جایی که حتی با گذشت ۵ سال از طرح احداث کتابخانه مرکزی بیرجند هنوز هیچ اعتباری برای آن دریافت نشده است.
در بیرجند بدترین وضعیت را داریم
مدیرکل کتابخانه های عمومی خراسان جنوبی در تشریح وضعیت زیربنایی کتابخانه های مرکز استان به بیرجند امروز می گوید: از این لحاظ در مرکز استان بدترین وضعیت را داریم.
رضایی معتقد است زمانی می توان جوانان را از شبکه های اجتماعی که امروز تبدیل به یک معضل فرهنگی در بخشی از مسائل فرهنگی است دور کنیم که جایگزینی برای این شبکه ها داشته باشیم در حالی که حداقل در بیرجند چنین اتفاقی روی نداده است.
او شرایط فیزیکی کتابخانه های مرکز استان مانند کتابخانه استاد سعیدی را که نیاز ویژه به تعبیر و بازسازی دارد را یک نمونه کوچک از آنچه باید برای جوانان و اقشار مختلف فراهم می شد می داند و تصریح می کند: نه تنها این مهم فراهم نشده است بلکه نگاه مثبت و روشن به این موضوع نیز کاهش یافته تا جایی که کمک خیرین هم برای ساخت کتابخانه ها در مرکز استان بسیار کمرنگ شده است.
نقش کمرنگ خیرین کتابخانه ساز
وی با بیان اینکه بحث مدرسه سازی را مهم و ارزشمند توصیف می کند اما به این نکته نیز اشاره دارد که در برخی روستاها با وجود هزینه های خیرین و آموزش و پرورش امروز شاهد وجود مدارس بلا استفاده هستیم در حالی که این اتفاق هیچ وقت برای یک کتابخانه نخواهد افتاد.
وی شرایط بیرجند با توجه به ساخت و سازها را غم انگیز توصیف می کند و می گوید: وقتی می شنویم در مسکن مهر قاین پیمانکار اقدام به ساخت مسجد و مدرسه در سایت مسکن مهر می کند، این سؤال مطرح می شود که آیا این امکان برای بیرجند به عنوان پیشانی خراسان جنوبی دست یافتنی نیست؟ البته این سؤال را از همه مسئولان فرهنگی باید پرسید
عضویت در کتابخانه های بیرجند ۲ برابر میانگین کشور
مدیرکل کتابخانه های خراسان جنوبی براساس آمار سال گذشته به این نکته اشاره می کند که در بیرجند ۱۴ هزار ۵۳۱ نفر عضو کتابخانه ها هستند عضویت در کتابخانه های شهرستان بیرجند ۳/۶ درصد بوده که ۲ برابر میانگین کشوری است. حال اینکه این شهر بعد از گذشت ۵ سال از تصویب احداث کتابخانه مرکزی هنوز درگیر ودار تأمین اعتبار است. البته او مشکلاتی که برای اجرای این مصوبه در بیرجند وجود داشته را دلیل مهم جذب دیرهنگام اعتبارات می داند و یادآور می شود. هرچند اقدامات و پی گیری های خوبی در این ۵ سال شده است اما مشکل اصلی دستیابی به زمین برای احداث این کتابخانه بود.
رضایی در این باره می افزاید: با پی گیری هایی که در سال گذشته انجام شد این موضوع را به نتیجه رساندیم و مجوز ۱۰ هزار متر زمین گرفته شد. وی ادامه می دهد: در حالی که زمین برای کار فرهنگی مطالبه شده بود اما قیمت مطرح شده از سوی راه و شهرسازی کارشناسی روز بود به هر حال اکنون این ۱۰ هزار متر با قیمت ۴۰۰ میلیون تومان واگذار شد.
وی با اشاره به اینکه این پروژه از سال ۹۰ دارای بودجه بوده است می گوید: به دلیل مشکلات زمین این اعتبار هیچ وقت تخصیص پیدا نکرد.
قوانین سخت برای کتابخانه ها
مسئول امور کتابخانه ها اداره کل کتابخانه های خراسان جنوبی از وجود قوانینی خبر می دهد که ساخت کتابخانه ها را با مشکل مواجه کرده است. مهدی نارمنجی با اشاره به اینکه تأسیسات و امور زیربنایی در جنوب شهر بیرجند بسیار ضعیف است می افزاید: نهاد کتابخانه ها در تعریف سازمانی که نهاد غیر دولتی است و همین دلیل برای دیگر دستگاه ها کافی است تا زمانی که بحث زمین برای احداث کتابخانه مطرح می شود با پشتوانه قانونی پاسخ دهند و قیمتی برای زمین مطرح کنند که این نهاد سال ها درگیر تأمین اعتبار آن بماند مانند مشکلی که برای کتابخانه مرکزی بیرجند مطرح بود. وی می گوید: به لحاظ قانونی کتاب و کتابخانه حمایت رشد و توسعه ندارد و نمی توان عده ای را مسئول این موضوع قلمداد کرد اما می توان انتظار داشت مسئولان استان با نگاه فرهنگی و توسعه برای مرکز استان برخی موارد را با دید بهتری نظاره کنند و همه چیز را در پول و دریافت سودهایی که سرمایه داران باید پرداخت کنند، نبینند.
وی خیابان های مدرس، پاسداران، مفتح، جماران و … را نام می برد و می گوید: در حالی که قشر تحصیل کرد و با سوادی در این سمت شهر داریم به لحاظ سرانه فضای کتابخانه ای بسیار کمبود داریم.
البته وی به این نکته اشاره می کند که برخی از نهادها نیز با اینکه انتظار زیادی از آن ها نیست در این مقوله ورود پیدا کرده اند و بخش هایی را به کتابخانه و احداث آن اختصاص داده اند مانند بنیاد مسکن که همکاری خوبی در بحث روستاها داشته است.
وی مشکل اصلی را بحث تملک زمین های شهری می داند و می افزاید: این نهاد به همان دلیل غیر دولتی بودن اعتبار ملی دریافت نمی کند پس با این معادله دو مجهولی در بحث قانون و اعتبار نمی توان انتظار داشت نهاد کتابخانه ها به تنهایی بتواند در این زمینه ورود پیدا کند.
توقف توسعه کتابخانه ها در بیرجند نسبت به سایر شهرها
مسئول امور عمرانی اداره کل کتابخانه های استان نیز وضعیت بیرجند را نسبت به دیگر شهرستان های استان بدون رشد و توسعه توصیف می کند و می گوید: در بیرجند ۸ کتابخانه داریم که عملاً ۷ باب از آن ها در شمال شهر است.
ابوالفضل دادرس مقدم می افزاید: از این تعداد کتابخانه ها۴ باب ملکی است، و نهاد کتابخانه ها برای دیگر کتابخانه ها اجاره پرداخت می کند.
وی درباره وضعیت مسکن مهر بیرجند که مهر شهر سرآمد آن است توضیح می دهد: متأسفانه با وجود جمعیت چند هزار نفری در این محدوده به دلیل نبود فضای مناسب توانستیم یک واحد ۱۰۰ متری را اجاره کنیم که به لحاظ استانداردها به هیچ عنوان قابل قبول نیست.
فاصله نجومی با استانداردها
وی نیز به مشکلات اعتباری دولت اشاره می کند و مشکلات قانونی که برای خرید زمین در احداث کتابخانه مطرح است را یادآور می شود و می افزاید: تا زمانی که بحث فرهنگ را از منظرهای قانونی موجود پیگیری کنیم وضعیت زیرساخت های مرکز استان به همین روال خواهد بود.
وی خاطر نشان می کند: اگر وضعیت کتابخانه هایمان را با استانداردها مقایسه کنیم به یک فاصله نجومی می رسیم. دادرس مقدم درباره کتابخانه مرکزی که قرار است برای بیرجند ساخته شود می گوید: در حقیقت اگر یک کتابخانه عمومی قابل قبول داشته باشیم باید بخش هایی برای ناشنوایان، نابینایان،بخش نسخ خطی و مرجع پژوهشگران و … را در آن پیش بینی کنیم.
مسئول امور عمرانی اداره کل کتابخانه های خراسان جنوبی با اشاره به مخزن بزرگی که برای کتابخانه عمومی بیرجند در نظر گرفته شده ابراز امیدواری احداث این کتابخانه ظرفیت نگهداری کتاب افزایش یابد، کرد کمی از شرایط موجود در بحث کتاب های استان کاسته شود چون در حال حاضر به دلیل کمبود فضا هر کتابی که قرار است به کتابخانه افزوده شود باید تعدادی از کتاب های قبلی خارج شود.
