دستاوردی برای رونق اقتصاد دامداری استان اصلاح نژاد بز کرکی نتیجه گرفت

خشکسالی های استان هر چند در سال های اخیر کشاورزان و دامداران استان را بی رمق کرده است اما این موضوع باعث شد مراکز تحقیقاتی جهاد کشاورزی و شرکت های تابعه تمام تلاش خود را برای ارتقای این بخش از تولید کمپوست مرغوب گرفته تا تولید بذر خارشتر و اصلاح نژاد عناب به کار گیرند تا کشاورزی از حالت استراتژیک برای استان خارج نشود.
و اینک اصلاح نژاد بز کرکی در استان قابلیت دیگری است که باعث شده در آشفته بازار تامین آذوقه و هزینه های نگهداری پرورش این دام برای دامداران صرفه اقتصادی در پی داشته باشد.
پرورش بز
بز پستانداری است که به زیر راسته نشخوارکنندگان تعلق دارد. بیشتر محققان احتمال می دهند که بز را برای اولین بار در فلات ایران اهلی کرده اند . چند گونه بز وحشی نیز وجود دارند که شبیه بز اهلی هستند و بیشتر در کوهستان های آسیا و اروپا زندگی می کنند .
بز حیوان پر طاقتی است که هم در منطقه های کوهستانی کم علف و هم در دشت های پست بیابان ها و منطقه هایی که دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک هستند به خوبی پرورش می یابند . بز یک حیوان مقاوم بوده و در شرایط آب و هوایی دشوار بهتر از سایر حیوانات مقاومت می کند. قدرت راهپیمایی بز به آن امکان می دهد که مناطق وسیعی را در پی یافتن علوفه طی نماید و اغلب گیاهانی را که از نظر سایر حیوانات نامطلوب یا قابل استفاده نمی باشد مورد استفاده قرار می دهد.
مرکز اصلاح نژاد
از این رو در سال ۱۳۷۸ مرکز اصلاح نژاد این حیوان در ۱۸ کیلومتری شهرستان سربیشه در کنار جاده سربیشه – نهبندان ایجاد شد. مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سربیشه درباره این مراکز و ایستگاه های اصلاح نژادی به امروز خراسان جنوبی می گوید: مراکز و ایستگاه های اصلاح نژادی به عنوان هسته های بارز ژنتیکی هستند و باعث ایجاد بانک ژن و حفظ نژاد دام می باشد. مهندس مریم جوادی بایگی با اشاره به فعالیت های ویژه این مرکز می افزاید: این ایستگاه فعالیت های فنی ، علمی و اصلاح نژادی خود را با خرید بزهای کرکی از گله های دامداران منطقه در سال ۱۳۷۸ به طور رسمی آغاز کرد . وی مقاومت زیاد این نژاد به شرایط سخت، توان تولیدی آن در شرایط خشکسالی و قدرت راهپیمایی زیاد را از خصوصیات این نژاد برشمرده و ادامه می دهد: اما شهرت این نژاد به دلیل تولید کرک بوده که در نژادهای خالص بیش از ۸۰ درصد بدن آنها از کرک پوشیده شده است . همچنین خصوصیت دیگر این بزها تولید شیر و دوقلوزایی می باشد.
وی توضیح می دهد: تمامی فعالیت های مدیریتی و اصلاح نژادی از جمله عملیات ثبت مشخصات وزن کشی ، همزمان سازی فصلی و جفت گیری کنترل شده ، واکسیناسیون و … در این مرکز انجام می گیرد .
به دنبال افزایش تولید بز کرکی در استان
مدیر جهاد کشاورزی شهرستان سربیشه درباره هدف این مرکز نیز یادآور می شود: منطقه خراسان جنوبی از مناطق کوهستانی و کویری است که عمدتا دارای مراتع فقیر می باشند، در مناطق مرزی بادهای موسمی و طوفان های شنی نیز فعالیت های کشاورزی و دامداری مردم سخت کوش منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد.
مهندس مریم جوادی بایگی می افزاید: به علت خشکسالی چند سال اخیر که در این منطقه شدت بیشتری داشته است تعداد زیادی از دام های روستائیان و عشایر منطقه تلف یا کشتار شده و جمعیت دامی به شدت کاهش یافته است و از طرف دیگر با توجه به مهاجرت بی رویه روستائیان به شهرها و کاهش جمعیت فعال ساکن در روستا مشاغل خدماتی نیز رونق چندانی ندارند.
وی یکی از پتانسیل های با ارزش منطقه را وجود بز کرکی بومی جنوب خراسان می داند چرا که به لحاظ آشنایی روستائیان و عشایر با دامداری و ویژگی هایی که این فعالیت تولیدی دارد امکان ایجاد فرصت های شغلی در روستاها فراهم کرده است .
وی با اشاره به اینکه گروهی از بزها علاوه بر شیر و گوشت محصول دیگری هم تولید می کنند که کرک نامیده می شود، خاطر نشان می کند: بز کرکی در آب و هوای به خصوصی پرورش می یابند. آب و هوای خشک و بدون رطوبت برای پرورش بز کرکی مناسب است. بنابراین مناطق استوایی، حاشیه و قسمت های خشک کویری و حتی نواحی خشک سردسیر برای بز کرکی مناسب هستند و در مناطق مرطوب هرگز نمی توان بز کرکی را پرورش داد .
جوادی بایگی درباره تیپ این بزها تشریح می کند : از نظر پوشش عموما دو تیپ بز وجود دارد، بزهای یک پوششی که مو تولید می کنند و دو پوششی که کرک و مو تولید می کنند . البته بز کرکی خراسان جنوبی دو پوششی می باشد و کرک و مو تولید می کنند .
وی ادامه می دهد : بزهای بومی خراسان جنوبی توده های بز کرکی هستند که بیش از ۵۰ درصد و حتی در نمونه هایی ۸۰ تا ۹۰ درصد از پوشش بدن آنها کرک می باشد ، فصل جفت گیری شهریور و مهر و زایش در بهمن و اسفند می باشد . دامدارانی که راغب باشند می توانند از دام های تولید این مرکز خریداری کنند.
وی درباره تعداد این بزها در شهرستان می افزاید : هم اکنون ۱۴۷ ماده بالغ، ۳۵ بز نر بالغ، ۳۸ بز ماده نابالغ و ۴۶ بز نر نابالغ در شهرستان پرورش می یابد.
وی توضیح می دهد : با اصلاح این نژاد بز به کشاورزان منطقه کمک فراوانی شده است، آنها می توانند با فروش کرک و موی این بز درآمد خوبی به دست آورند. از این رو می توان اذعان داشت تثبیت توده ژنی بومی منطقه و اصلاحی ایستگاه بین دامداران و افزایش تولید دام های منطقه منافع زیادی برای دامداران و آنهایی که تصمیم به پرورش این نوع دام دارند داشته است.
به گفته وی در سال ۹۱ دو رأس بز نر توسط سازمان جهاد کشاورزی قم از مرکز خریداری شده است، علاوه بر این این نژاد اصلاح شده در شهرستان های طبس، بیرجند، بجستان، قاین، گناباد، فردوس ، نهبندان ، خوسف و شوسف توزیع شده است.
وی ادامه داد: دامداران منطقه می توانند با استفاده از این نژاد بز و با توجه به مقاومت دام راه توسعه بخش دامی خود را در این مسیر حفظ کنند.