بر اساس قانون انتخابات ریاست جمهوری، مهلت رسیدگی به صلاحیت داوطلبان انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری پنجشنبه هفته جاری به پایان می رسد اما در صورت نیاز، شورای نگهبان می تواند این زمان را پنج روز دیگر یعنی تا پنجم اردیبهشت ماه تمدید کند.
به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، اسامی نامزدهای احراز صلاحیت شده توسط شورای نگهبان ششم تا هفتم اردیبهشت ماه از سوی وزارت کشور منتشر می شود.
تبلیغات انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری نیز از هشتم اردیبهشت ماه آغاز و به مدت ۲۰ روز ادامه خواهد داشت و در نهایت در ۲۸ اردیبهشت ماه ممنوعیت تبلیغاتی وجود دارد و ۲۹ اردیبهشت ماه نیز این انتخابات همزمان با انتخابات پنجمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا و نخستین میان دوره ای انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی برگزار می شود.
بر اساس اصل ۱۱۳ قانون اساسی، پس از مقام رهبری رییس جمهور عالی ترین مقام رسمی کشور است و مسئولیت اجرای قانون اساسی و ریاست قوه مجریه را جز در اموری که بطور مستقیم به رهبری مربوط می شود، بر عهده دارد.
اصل ۱۱۴ قانون اساسی نیز اعلام می کند رییس جمهور برای مدت چهار سال با رای مستقیم مردم انتخاب میشود و انتخاب مجدد او به صورت متوالی تنها برای یک دوره بلامانع است.
اصل ۱۱۵ قانون اساسی نیز تصریح می کند: رییس جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی که واجد شرایط ایرانیالاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر، دارای حسن سابقه و امانت و تقوی، مؤمن و معتقد به مبانی جمهوری اسلامی ایران و مذهب رسمی کشور باشد انتخاب شود.
براساس اصل ۱۱۷ قانون اساسی رئیس جمهور با اکثریت مطلق آراء شرکت کنندگان انتخاب میشود، ولی هر گاه در دوره نخست هیچیک از نامزدها چنین اکثریتی بدست نیاورد، روز جمعه هفته بعد برای بار دوم رای گرفته میشود. در دور دوم تنها دو نفر از نامزدها که در دور نخست آرای بیشتری داشتهاند شرکت میکنند، ولی اگر بعضی از نامزدهای دارنده آرای بیشتر، از شرکت در انتخابات منصرف شوند، از میان بقیه، دو نفر که در دور نخست بیش از دیگران رای داشتهاند برای انتخاب مجدد معرفی میشوند.
بر اساس قانون انتخابات ریاست جمهوری داوطلبان ریاست جمهوری یا نمایندگان تامالاختیار آنها که کتبا معرفی شده باشند باید ظرف پنج روز از تاریخ انتشار دستور شروع انتخابات به وزارت کشور مراجعه کرده و پرسشنامه اعلام داوطلبی را پس از دریافت و تکمیل همراه با چهار برگ تصویر کلیه صفحات شناسنامه و دوازده قطعه عکس۴×۶ از آخرین عکس خود را که در همان سال گرفته باشند به وزارت کشور تسلیم و رسید دریافت دارند که این نام نویسی را انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری از ۲۲ تا ۲۶ فروردین ماه ۱۳۹۶ انجام و در نهایت هزار و ۶۳۶ داوطلب نام نویسی کردند.
براساس ماده ۵۷ قانون انتخابات ریاست جمهوری شورای نگهبان ظرف پنج روز از تاریخ وصول مدارک داوطلبان به صلاحیت آنان رسیدگی و نظر خود را صورت جلسه کرده و یک نسخه از آنرا به وزارت کشور ارسال می دارد. در موارد ضرورت بنا به تشخیص شورای نگهبان مدت مذکور در این ماده حداکثر تا پنج روز دیگر تمدید و به وزارت کشور اعلام میگردد.
براساس ماده ۵۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری، پس از سپری شدن مدت زمان قانونی چنانچه مدارکی دال بر عدم صلاحیت کاندیداهای ریاست جمهوری به دست آید، پس از بررسی و اعلام عدم صلاحیت وی توسط شورای نگهبان، مراتب به وسیله وزارت کشور به اطلاع عموم میرسد.
ماده ۵۹ قانون انتخابات ریاست جمهوری تصریح کرده است: کاندیداها میتوانند اسناد و مدارک مثبت صلاحیت خود را ضمیمه اعلام داوطلبی نمایند و یا در مدت زمان رسیدگی به صلاحیت داوطلبان به شورای نگهبان تقدیم نمایند.
براساس ماده ۶۰ این قانون وزارت کشور موظف است پس از وصول نظریه شورای نگهبان اسامی نامزدهای ریاست جمهوری را با استفاده از وسایل ارتباط جمعی ظرف مدت دو روز به اطلاع مردم سراسر کشور برساند.
همچنین براساس ماده ۶۱ قانون انتخابات ریاست جمهوری در مواردی که طبق گزارشات و شکایات و اعتراضات واصله برای شورای نگهبان معلوم گردد که اعضاء هیأتهای نظارت از قوانین و مقررات تخلف نمودهاند، شورای نگهبان موظف است آنها را بلافاصله عزل و افراد دیگری را جایگزین نمایند.
در خصوص تبلیغات داوطلبان انتخابات ریاست جمهوری نیزبراساس قانون، به منظور تضمین برخورداری یکسان نامزدهای ریاست جمهوری از امکانات دولتی کمیسیونی به نام کمیسیون بررسی تبلیغات انتخابات زیر نظر هیات اجرایی مرکزی انتخابات و بنا به دعوت وزیر کشور تشکیل می گردد که اعضای این کمیسیون شامل دادستان کل کشور یا نماینده تامالاختیار او، وزیر کشور یا نماینده تامالاختیار او، دبیر هیأت اجرائی مرکزی انتخابات، رئیس شورا یا یکی از اعضای شورای نظارت بر سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران به انتخاب شورا، رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یا نماینده تامالاختیار او است. شورای نگهبان نیز میتواند یک نفر از میان اعضای خود یا از خارج را به منظور نظارت بر کار کمیسیون مزبور تعیین نماید.
براساس قانون انتخابات ریاست جمهوری چنانچه به تشخیص کمیسیون بررسی تبلیغات برنامههای تبلیغاتی ضبطشده نامزدها در صدا و سیما در برگیرنده مطالب توهینآمیز یا هتک حرمت سایر نامزدها یا دیگر افراد و یا مغایر با قوانین باشد، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف به حذف آن مطالب است و درصورتیکه ضمن پخش برنامه زندهای موارد مذکور از سوی هر یک از نامزدهای انتخابات یا نماینده آنها واقع شود، سازمان موظف است با تشخیص کمیسیون بررسی تبلیغات به میزان مناسب و به صورت ضبط شده فرصت احقاق حق بدهد.
نامزدهای ریاست جمهوری که صلاحیت آنان توسط شورای نگهبان تأیید و اسامی آنها از طرف وزارت کشور اعلام میگردد هر یک حق دارند به طور مساوی از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران برای معرفی و ارائه برنامههای خود استفاده نمایند. ترتیب و تنظیم برنامه تبلیغات نامزدهای انتخاباتی از طریق صدا و سیما به عهده کمیسیون بررسی تبلیغات میباشد.
فعالیتهای انتخاباتی نامزدهای ریاست جمهوری رسما از تاریخ اعلام اسامی آنان به وسیله وزارت کشور آغاز و تا ۲۴ ساعت قبل از شروع اخذ رأی خاتمه میپذیرد.
فعالیت انتخاباتی در مرحله دوم از تاریخ اعلام رسمی نتایج قطعی آراء مرحله اول شروع و تا ۲۴ ساعت قبل از آغاز اخذ رأی مرحله دوم ادامه خواهد یافت.
براساس ماده ۶۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری، انجام هر گونه فعالیت تبلیغاتی از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها له یا علیه نامزدهای ریاست جمهوری از میز خطابه نماز جمعه و یا هر وسیله دیگری که جنبه رسمی و دولتی دارد و فعالیت کارمندان در ساعات اداری و همچنین استفاده از وسایل و سایر امکانات وزارتخانهها و ادارات، شرکتهای دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و نهادها و مؤسساتی که از بودجه عمومی (به هر مقدار) استفاده میکنند و همچنین در اختیار گذاشتن وسایل و امکانات مزبور ممنوع بوده و مرتکب، مجرم شناخته میشود.
ماده ۶۹ قانون انتخابات ریاست جمهوری نیز تصریح می کند: الصاق اعلامیه، عکس، پوستر، هر گونه آگهی تبلیغاتی بر روی علائم راهنمایی و رانندگی، تابلوی بیمارستانها، تابلوی مدارس و سایر مؤسسات آموزشی دولتی و وابسته به دولت ممنوع بوده و مأمورین انتظامی در صورت مشاهده چنین مواردی متخلفین را جلب و به منظور تعقیب قانونی به مقامات قضایی تحویل مینمایند. شهرداریها و بخشداریها نیز باید نسبت به امحاء چنین اوراق اقدام نمایند.
همچنین براساس این قانون هیچ کس حق ندارد آگهی یا پوسترهای تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی را که در محلهای مجاز الصاق گردیده در مدت و زمان قانونی تبلیغات پاره و یا محو نماید و عمل مرتکب جرم محسوب میشود و داوطلبان ریاست جمهوری و طرفداران آنان در تبلیغات انتخاباتی به هیچ وجه مجاز به هتک حرمت و حیثیت نامزدهای انتخاباتی نمیباشند و متخلفین طبق مقررات مجازات خواهند شد.
همچنین هر گونه آگهی و آثار تبلیغاتی باید قبل از شروع اخذ رأی از محل شعبه ثبت نام و اخذ رأی توسط اعضاء شعبه محو گردد و مقامات اجرای و نظارت انتخابات حق تبلیغ له یا علیه هیچیک از داوطلبان انتخاباتی را نخواهند داشت.
براساس ماده ۷۴ قانون انتخابات ریاست جمهوری نیز کلیه رسانههای دیداری و شنیداری و مکتوب و الکترونیک و سایر شبکههای مجازی، حق ندارند آگهی یا مطلبی علیه نامزدهای انتخاباتی درج کنند و یا مطالبی بنویسند که دال بر انصراف گروه یا اشخاصی از نامزدهای معین باشد. در صورت وقوع این تخلف، نامزدهای مزبور حق دارند پاسخ خود را ظرف ۱۸ ساعت پس از انتشار، به وسیله وزارت کشور به رسانه مزبور بدهند و رسانه مزبور مکلف به نشر فوری آن در اولین زمان ممکن است.
درصورتیکه رسانه مزبور قبل از ساعات ممنوعیت تبلیغاتی اطلاعرسانی نکند یا منتشر نشود، مدیر مسئول آن باید با هزینه خود پاسخ نامزد را به روزنامه یا مجله هم طرازی که قبل از ممنوعیت تبلیغات چاپ میشود، ارسال نماید و آن نشریه مکلف به درج آن در اولین چاپ نشریه است.
براساس ماده ۷۸ قانون انتخابات ریاست جمهوری اعلام نتایج رسیدگی به شکایات انتخابات ریاست جمهوری از طریق رسانههای گروهی از اختیارات شورای نگهبان است.
همچنین براساس این قانون شورای نگهبان ظرف یک هفته و در صورت ضرورت حداکثر ۱۰ روز پس از دریافت نتیجه انتخابات ریاست جمهوری نظر قطعی خود را نسبت به انتخابات انجام شده به وزارت کشور اعلام و وزارت کشور از طریق رسانههای گروهی نتیجه نهایی را به اطلاع مردم خواهد رساند.
همچنین هیأتهای اجرایی موظفند از تاریخ اعلام نهایی صلاحیت داوطلبان تا دو روز پس از اعلام نتیجه اخذ رأی انتخابات، شکایات واصله را بپذیرند و ظرف ۲۴ ساعت در جلسه مشترک هیأت اجرایی و ناظرین شورای نگهبان در شهرستان مربوطه به آنها رسیدگی نمایند و نتیجه را صورتجلسه نموده و به وزارت کشور اعلام دارند.
براساس ماده ۸۱ این قانون شکایاتی که در جریان انتخابات به هیأت اجرایی تسلیم میشود مانع از ادامه کار انتخابات نبوده و در موعد رسیدگی به شکایات مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ماده ۸۲ قانون انتخابات ریاست جمهوری اعلام می کند هیأت اجرایی پس از بررسی شکایات و گزارشات چنانچه تشخیص دهد که امور انتخابات در یک یا چند شعبه از جریان عادی خارج شده و صحیح انجام نگرفته است، با تأیید شورای نگهبان، انتخابات یک یا چند شعبه مزبور را باطل اعلام مینماید.
وزیر کشور پس از وصول اعتبارنامه از شورای نگهبان، رییس جمهور منتخب را به حضور رهبر یا شورای رهبری معرفی مینماید.