وبسایت روزنامه امروز خراسان جنوبی
کاظم لطفیان
ماه مبارک رمضان در منظومه فکری امام زین العابدین (ع)، به عنوان ماه صیام (روزه)، ماه طهور (پاکی)، ماه اسلام (تسلیم)، ماه تمحیص (صافی) و ماه قیام (ایستادگی) نام‌گرفته است. بسیاری از مردم، ماه مبارک رمضان را فقط به روزه‌داری می‌شناسند. هرچند روزه مهم‌ترین دستاورد ماه مبارک رمضان قلمداد می‌شود، اما نباید از آثار فردی و اجتماعی آن غفلت کنیم.
دعای چهل و چهارم صحیفه سجادیه، مدخل ورودی این ماه شریف است. نگاهی گذرا به این معارف والا، جامعه ما را به تکامل فردی و اجتماعی رهسپار می‌گرداند. در این نوشتار به اختصار به برخی از آرزوها و انتظارات بندگان خدا اشاره می‌شود.
الف: شکرگزاری:
شکر مهم‌ترین عامل جداکننده انسان از سایر موجودات بوده و هدف روزه‌داری بر مبنای معارف قرآن، تربیت بنده شکور است. امام زین العابدین (ع) نیز در فرازی می‌فرماید: «الحمد لله الذی هدانا لحمده و جعلنا من اهله لنکون لاحسانه من الشاکرین» هدایت به سمت شکرگزاری نعمتی الهی و شایسته سپاسگزاری است. بنابراین شایسته است تلاش کنیم از رهگذر روزه، خود و فرزندانمان را شکرگزار نعمت‌های خدا قرار دهیم و فهرستی از نعمت‌ها را تهیه و به همدیگر گوشزد نماییم.
ب: تمرین فرار از گرداب گناه:
در فرازهایی از این دعا، امام عاجزانه از پروردگار استمداد می‌کند که روزه بر جوارح انسان اثر بگذارد تا خروجی آن خدمت به بندگان خدا باشد. آن‌گونه که امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) در دعای کمیل می‌فرماید: «قوّ علی خدمتک جوارحی و اشدد علی العزیمه جوانحی». اعضا و جوارح در خدمت خدا و بندگان او و اراده قوی و استوار در مسیر خدمتگزاری به بندگان خدا.
امام از خدا می‌خواهد به ما کمک کند تا گوش بیهوده نشنود، چشم غیر خدا را نبیند، دست به حرام نیالاید و گام به‌سوی ناشایست نلغزد، در شکم جز حلال نگنجد و زبان جز به رضای او نچرخد، بنابراین بیاموزیم که روزه را در نخوردن و نیاشامیدن خلاصه نکنیم بلکه همه وجود تطهیر شود.
ج: پیوندهای اجتماعی
علاوه بر آثار فردی که بسیار مهم است، روزه نباید به گوشه‌نشینی و انزوای انسان منتهی شود بلکه انسان روزه‌دار باید در متن جامعه حاضر شود؛ بنابراین غفلت اجتماعی شایسته انسان روزه‌دار نیست بدین معنا که از پیرامون خویش غافل نمانیم.
لذا امام توفیق اجتماعی روزه‌داری را در قالب بستگان و همسایگان از خداوند متعال استمداد می‌فرماید، مگر نه اینکه در دعای پس از نمازها دست به دعا بلند کرده و نغمه «اللهم اَغن کل فقیر»، «اشبع کل جائع» و … را سر می‌دهیم. به‌راستی مگر نباید دست عنایت پروردگار از آستین من و شما بیرون آید و به فقیران رسیدگی نماید، گرسنگان را دریابد، برهنگان را جامه عزت بپوشاند. مگر نه این است که من و شما باید نماینده خدا در این مسیر تابناک باشیم. خوشبختی مائده‌ای است که با عنایت آسمانی، ولی اراده زمینی در دامان ما قرار می‌گیرد.
از این‌رو امام می‌فرماید: «وفّقنا لان نصل ارحامنا بالبر و الصله» خدایا توفیق ده که با خویشاوندان پیوند برقرار کنیم، طعم این پیوند نیکوکاری و ارتباط پایدار است.
«و ان نتعاهد جیراننا بالافضال والعطیه» عهد همسایگی از تقاضاهای انسان روزه‌دار است. به‌راستی می‌شود از دریچه روزه‌داری گوشه چشمی نیز به همسایگان بیندازیم، می‌شود در ماه مبارک رمضان به همسایگان محبت کنیم؛ می‌شود کدورت‌ها را در پرتو روزه‌داری دور بریزیم، می‌شود ارادت خویش را با اهدای چند دانه خرما و یک‌کاسه آش نشان دهیم.
نکته دیگر اینکه بسیاری از ما به دلایل گوناگون از دوستان‌مان فاصله گرفته‌ایم. ماه مبارک رمضان ماه کم‌کردن فاصله‌هاست. بنابراین امام از خدا می‌خواهد به ما توفیق دهد با کسی که با ما قهر کرده ارتباط برقرار کنیم و صحیفه دل را از کینه‌ها پاک گردانیم. حتی ممکن است کسی به ما ستم کرده باشد که به برکت این ماه با عدل و انصاف رفتار نماییم.
تمامی حقوق مادی و معنوی برای این سایت محفوظ است. طراحی و توسعه توسط: طراحی سایت