از گلخانه تا باغ آپارتمانی در فرهنگ ایرانی

فریده آقائی پور
حضور باغ در تمدن ایرانی سابقه ای بس طولانی دارد. سند این سابقه را می توان از طرح و نقش فرش های ایرانی دریافت. فرش پازیریک که قدیمی ترین فرش باقیمانده ایرانی است، طرحی از باغ ایرانی را به نمایش می گذارد. باغ ها از زمان قدیم بخشی اساسی از زندگی ایرانیان و معماری ایرانی را تشکیل می داده است. از زمان سومریان، باغ، معبد و قصر سلطنتی را احاطه می کرد و همینطور در تمام دوران های تاریخی ایران، باغ نقشی اساسی در تمدن ایرانی بازی کرده است.اما با روند توسعه شهری آن هم با الگوی کشورهای صنعتی، توجه به باغ در معماری شهری کم شد؛ هرچند امروزه مدیران شهری تلاش می کنند تا فضای سبز بیشتری در شهرها ایجاد کنند با این حال هنوز جای خالی باغ ایرانی در شهرهای نوین ایرانی خالی است. در این شرایط طبیعی است که مردمی با این پیشینه تمدنی به دنبال شیوه هایی برای آوردن گیاهان متنوع به محیط خانه های کوچک امروزی باشند.
ضرورت حضور سبزی گیاهان در زندگی انسان
صرف نظر از علاقه مردم ایران به گل و گیاه، کارشناسان مدیریت شهری و شهرسازی هم، فضای سبز را بخشی ضروری و لاینفک از پیکره شهرها می دانند که بی توجهی به این مسئله می تواند تبعات منفی بسیاری به خصوص در افزایش آلودگی و بالارفتن آمار مبتلایان به بیماری های تنفسی داشته باشد.با این حال، فضای شهری و خیابان کشی ها و بسیاری مسائل دیگر، اجازه ظهور و بروز گیاهان را در سطح شهر نمی دهد. راه چاره ای که در چند سال اخیر برای افزایش فضای سبز ارائه شده، احداث باغ های آپارتمانی است.شاید حدود دو دهه از زمانی که اولین باغ های آپارتمانی در ایران احداث شد می گذرد. اما حدود سیزده نمایشگاه بین المللی گل و گیاه در تهران و شهرستان های ایران برپا شده و در این نمایشگاه ها، در کنار همه محصولات، بذر یا نهال گیاهانی به فروش می رسد که قابلیت کاشت در محیط آپارتمانی را داشته باشند. بنابراین، توجه به پرورش گیاهان در آپارتمان ها در ایران قدمت زیادی ندارد.
باغ های آپارتمانی، راهی برای آشتی با طبیعت
باوجود اینکه ایده باغ های آپارتمانی در جامعه ما سابقه چندانی ندارد، اما استقبال مردم از این گیاهان قابل توجه است. اهمیت دادن مردم به گیاهان آپارتمانی را از آنجا می توان فهمید که با یک جستجوی ساده در اینترنت، اطلاعات جامع و کاملی درباره نوع گیاهانی که می توان در آپارتمان نگه داشت و همچین شیوه های نگهداری گیاهان در آپارتمان ها، به دست می آید. این موضوع به قدری فراگیر شده که حتی نهال کاران وبسایت هایی برای عرضه محصولات خود طراحی کرده اند و در کنار تبلیغ گیاهان خود، به معرفی انواع گیاهانی که قابلیت رشد در فضای آپارتمان را دارند می پردازند.یکی از شیوه های نگهداری گیاهان در آپارتمان، تراریوم است. تراریوم را باغ شیشه ای ترجمه کرده اند. اما همین باغ شیشه ای این روزها مانند یک ارزش افزوده، هنر، محیط زیست کوچک و یک دلخوشی برای خانواده هایی است که خاطره باغچه خانه پدری را فراموش نکرده اند.
باغ شیشه ای جلوه ای نو در دکوراسیون آپارتمان ها
تراریوم ها، به نوعی یادآور گلخانه هایی است که زمانی در خانه های ایرانی حضور داشتند. گوشه ای از خانه که با شیشه ای شفاف از بقیه قسمت ها جدا می شد و پر بود از گل ها و گیاهان مختلف و در کنار تمام تزیینات خانه، جلوه ای از زیبایی طبیعت را به زیرسقف خانه می آورد.
ساخت و نگهداری از گلخانه هایی با ابعاد نسبتا بزرگ، این روزها در آپارتمان ها سخت است، پس روی آوردن به تراریوم هم به صرفه تر است و هم می تواند گوشه ای از نیاز ما را به طبیعت برطرف کند. برخی از آپارتمان نشینان که خوش شانس تر بوده و مساحت کافی در بالکن خانه خود دارند، از این فضا استفاده بیشتری کرده و باغچه های کوچکی را در آن برای خود تعبیه کرده اند.