اشغال مشهد در شهریور ۱۳۲۰ 

و آمادگی پادگان بیرجند

دکتر محمودفاضلی بیرجندی

متفقین سوم شهریور ۱۳۲۰ به ایران ریختند.

مشهد آماج حمله قشون اتحاد شوروی واقع شد.

طلوع آفتاب روز پنجم شهریور پانزده فروند طیاره روسی هنگ شهر نو را در مشهد بمباران کردند. 

روز جمعه هفتم شهریور، عده زیادی از صاحبان منصب و سربازان قشون شوروی وارد مشهد شدند. شهر نو و شهربانی را متصرف شدند و نظامیان را خلع سلاح کردند. ادارت دولتی را هم گرفتند. دکان‌ها بسته شد و موضوع نان فوق‌العاده سخت و بی­‌نظمی در شهر سربار فجایع دیگر گردید. 

در این روز و روزهای بعد هواپیماهای شوروی لاینقطع بر روی مشهد در پرواز بود و گاه به گاه اعلامیه­‌هایی بر روی شهر می­‌ریختند.

روز نهم شهریور قشون شوروی با قورخانه و موزیک و آذوقه وارد مشهد شدند. دسته­‌ای از لشکریان شوروی از راه سرخس به مشهد ریختند و عده­‌ای از آن­ها یکراست به طرف عمارت استانداری رفتند و آن جا را محاصره کردند.

در آن روزهای خطیر اختلافی بین استاندار و فرمانده لشکر خراسان هم افتاد. در پی آن محتشمی، فرمانده لشکر، به طبس گریخت و بعدا سر از کرمان درآورد.

در آن احوال تنها پادگانی که در خراسان سر پا مانده بود پادگان بیرجند به فرماندهی سرهنگ وحدتی بود. 

ستاد کل ارتش روز ششم شهریور تلگرافی خطاب به سرهنگ وحدتی زد و او را به فرمان شاه به فرماندهی لشکر مشهد برگمارد و از او خواست تا به فوریت خود را به مشهد برساند. او درنگ نکرد و خود را به مشهد رساند که در اشغال سربازان شوروی بود.