به گزارش ایلنا، اردیبهشت ماه امسال قطار تجاری حامل بار ترانزیتی از خاک افغانستان راهی خط آهن خواف- هرات شد اما شرکت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران به دلایل نامعلوم این قطار را در نقطه صفر مرزی متوقف کرد بعدها اعلام کرد که کنسرسیوم تمام ایرانی افغانستان مجوز ورود به خاک ایران را نگرفته است اما در حالی که راه‌آهن ایران مدعی بود برای انتقال بار از این مسیر مجوزی صادر نشده بود کنسرسیوم ایرانی در خاک افغانستان می‌گوید مستنداتی درباره اخذ مجوزهای لازم برای انتقال این بار از مسیر ایران در اختیار دارد و در نهایت هم دستور انتقال بار از نهادی بالادست به راه‌آهن داده شد و اولین محموله کنسرسیوم با تاخیر ۱۶ روزه از مسیر ایران عبور کرد.

اما این ناهماهنگی‌ها و کارشکنی‌ها تنها به عبور محموله اول ختم نشد در ارسال محموله دوم کار به ضرب و شتم و زد و خورد فیزیکی رسید و راه‌آهن علیه کنسرسیوم ایرانی و در واقع نماینده ایران در خاک افغانستان بیانیه‌ای صادر کرد مبنی بر اینکه «طی روز‌های گذشته عوامل مرتبط با شرکت خصوصی کنسرسیوم ریلی افغانستان، دست به اقدامات غیر قانونی در حریم ریلی جمهوری اسلامی ایران زد که پس از ممانعت همکاران فنی و حفاظتی راه آهن جمهوری اسلامی ایران، متاسفانه عوامل این کنسرسیوم، پرسنل راه آهن ایران را ضرب و شتم نموده و شیشه خودرو آن‌ها را نیز خرد کردند.» و در فضای رسانه‌ای این گونه قلمداد شد که افغان‌ها به خاک ایران تجاوز کردند.

«مصطفی رضایی» مدیرعامل کنسرسیوم توسعه ریلی در افغانستان پیش از این گفته بود تشکیل کنسرسیوم توسعه ریلی ابتکار دولت و نماینده ویژه رییس‌جمهور در امور افغانستان بود و با دستور مرحوم «رستم قاسمی» وزیر سابق راه وشهرسازی تشکیل شد و عملا راهبری این کنسرسیوم بر عهده وزارت راه وشهرسازی است و این مجموعه به طور مستقیم از سوی نماینده ویژه راه و شهرسازی در امور افغانستان راهبری می‌شود. تکلیف این کنسرسیوم از ابتدای تشکیل مشخص بوده و مجری سیاست‌های وزارت راه در افغانستان است و اساسا راه آهن جمهوری اسلامی ایران یکی از اعضای هیات مدیره کنسرسیوم محسوب می‌شود و شرکت‌های مپنا، شرکت جهاد نصر، سازمان همیاری استان خراسان رضوی و سه شرکت دیگر از راه‌آهن عضو این کنسرسیوم هستند و این کنسرسیوم مورد حمایت وزارت امور خارجه و وزارت راه و شهرسازی است، افغانستان قرارداد بهره‌برداری را با آن منعقد کرد. ‌

اما در میان دو طرف دعوا در زمین ایران یعنی راه آهن جمهورس اسلامی ایران و کنسرسیوم ایرانیِ افغانستان، «حسین میرشفیع» نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی در امور افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا درباره این اختلافات داخلی که اثر مستقیم بر روابط سیاسی کشورمان با افغانستان دارد، شفاف سازی کرد.

کنسرسیوم ریلی افغانستان، افغانستانی نیست  

به گفته میرشفیع، کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان یک شرکت کاملا ایرانی و متشکل از ۱۵ شرکت ایرانی و البته با عضویت خود راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران است و این اختلافات و تنش‌های اخیر مرزی در خاک ایران بر روی خط آهن هرات- خواف هیچ ارتباطی به دولت افغانستان ندارد.

وی با اشاره به سابقه کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان اظهار داشت: پروژه راه‌آهن خواف- هرات در چند قطعه احداث شد که بخشی از این پروژه در خاک افغانستان و بخشی هم از سنگان تا مرز ایران به اجرا رسید. در دولت قبل افغانستان و ایران این راه‌آهن افتتاح شد که البته نواقصی داشت و قرار شد این نواقص چه در خاک ایران و چه در خاک افغانستان رفع شود و مجری این طرح هم شرکت زیرساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل در ایران بود.

نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی در امور افغانستان گفت: پیگیری‌های زیادی انجام شد تا این راه آهن را از حالت غیرفعال در دوران انتقال دولت قبل افغانستان و دولت طالبان خارج شود، البته تخریب‌هایی هم بر روی این مسیر ریلی رخ داده بود و به دلیل عدم بهره برداری‌ها، این خط غیرقابل استقاده شده بود اما توافقاتی انجام شد تا این مسیر به فعال شود اما دولت ایران با محدودیتی مواجه بود.

میرشفیع ادامه داد: برای اجرای این توافقات با محدودیت تامین منابع مالی مواجه بودیم و همچنین امکان انعقاد قرارداد رسمی با دولت فعلی افغانستان را نداشتیم از اینرو قرار شد که شرکت‌های بزرگ ریلی کشورمان با هم تجمیع شوند و در نهایت حدود ۱۴-۱۵ شرکت ایرانی کنسرسیومی تحت عنوان کنسرسیوم ریلی افغانستان تشکیل دادند که با این کنسرسیوم تمام کارهای ریلی در افغانستان انجام دهند و شبکه ریلی افغانستان را با منابع مالی کشورشان توسعه دهند و ما هم این موضوع را مدیریت واحدی پیگیری و حمایت کنیم.

کنسرسیوم ریلی افغانستان تحت راهبری وزارت راه ایران است

وی تاکید کرد: این کنسرسیوم با نظر وزارت امور خارجه و نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در افغانستان تاسیس شد و وزارت راه هم راهبری کنسرسیوم ریلی افغاستان را برعهده دارد تا بر عملکرد‌ها نظارت داشته باشد.

نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی در امور افغانستان با بیان اینکه کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان شرکتی است که در ایران ثبت شد که متعلق به شرکت‌های بزرگ ایرانی است، اظهار داشت: این کنسرسیوم مورد حمایت دولت جهوری اسلامی ایران است برای اینکه در افغانستان پروژه‌های ریلی را به اجرا برساند.

میرشفیع گفت: در دوران وزارت مرحم قاسمی قرارداد بهره برداری ۵ ساله راه‌آهن افغانستان را با دولت افغانستان منعقد کردیم و ادامه این کار، یکی از اعضای کنسرسیوم در مناقضه شرکت ساخت برای رفع نواقص راه‌آهن خواف- هرات برنده شده و عملا نگهداری و بازسازی راه آهن خواف- هرات را کنسرسیوم به عهده گرفته است. با توجه به اینکه ضروری است این خط هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد تا بارهای تجاری و ترازنیتی بین ایران و افغاتنستان حمل شود، جلساتی متعددی با محوریت نمایندگی  جمهوری اسلامی ایران در افغانستان که مسئولیت سفارت ایران در کابل را هم دارد، برگزار شد. در نهایت قرار بر این شد که حداقل در هفته ۴ رام قطار تجاری در این مسیر تردد داشته باشد که اولین قطار ابتدای امسال به سمت ترکیه به حرکت درآمد که با ناهماهنگی‌های اداری مواجه شد و بخشی از این بار به مقصد رسید و بخشی از آن هنوز باقی مانده‌است.

وی ادامه داد: در ابتدا راه آهن مجوز عبور این قطار از خاک ایران را  نداد اما بعد از آن، کنسرسیوم خودش اقدام کرد که مجوز را دریافت کند و در نهایت هم با هماهنگی‌ها اولین محموله از خاک ایران ترانزیت و صادر شد. با توجه به اینکه راه آهن جمهوری اسلامی ایران متولی عبور بار از خاک ایران و روابط بین فورواردرها و حمل کننده‌ها است، عملا هر شرکتی چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی باید لکوموتیو مورد نیاز را از راه‌آهن تامین کند اما راه‌آهن هم متناسب با خواسته خودش لکوموتیوها را اختصاص می‌دهد.

نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی در امور افغانستان افزود: این موضوع را هم در نظر داشته باشید که ناوگان با محدودیت‌هایی در بخش لکوموتیو مواجه است و نهایتا با پیگیری‌هایی که صورت گرفت لکوموتیو‌هایی برای حمل بار افغانستان تامین شد. همزمان عملیات بهسازی خط افغانستان انجام شد و بخش عمده‌ای بهسازی در دست اجرا است که بتوانیم علی‌رغم اینکه نواقصی وجود دارد اما قطارها را با سرعت پایین و بار کمتر عبور دهیم تا نواقص خط کاملا رفع شود. در همین راستا ۵۰ رام قطار به سمت افغاستان رفت و برگشت داده شد.

اختلاف نظر راه‌آهن ایران باعث انسداد خط‌آهن خواف-هرات شد

میرشفیع گفت: اخیرا مقرر شد در بخش ایران از خواف تا مرز کنسرسیوم مسئولیت بهره‌برادری از خط را داشته باشد، که بتوانیم با مدیریت واحد این موضوع اداره را اداره کنیم از این رو در هفته گذشته یک دستگاه لکوموتیو برای این اقدام اختصاص پیدا کرد که بار کنسرسیوم را صادر کند و این قطار در مسیر حرکت بود اما به دلیل اینکه راه آهن که اختلاف نظر و برداشت دوگانه‌ای از مصوبات اخیر داشت، مشکلاتی ایجاد شد.

وی اظهار داشت: این اختلاف برداشت باعث شد که راه‌آهن بدون هماهنگی نسبت به انسداد خط اقدام کند و در مقابل هم کنسرسیوم به افغانستان متعهد است که در هفته ۴ رام قطار را تحویل دهد و این اختلاف نظرها شدت گرفته‌است.

نماینده ویژه وزیر راه و شهرسازی در امور افغانستان تاکید کرد: این شرکت کاملا ایرانی و مجموعه‌ای از شرکت‌های حمل و نقل ایرانی است و اتفاقا صندوق بازنشستگی راه آهن و خود راه آهن در این کنسرسیوم حضور دارند، اقدامی که کنسرسیوم توسعه ریلی افغانستان انجام می‌دهد با حمایت دولت ایران است و این اختلافات هیچ ارتباطی با دولت افغانستان ندارد و تنها ارتباط با افغانستان این است که در خاک افغانستان قراردادی منعقد شده که یک شرکت ایرانی از این خط بهره‌برداری کند.

بهبود پیگیری‌ها با تحولات در دولت

میرشفیع گفت: الان موضوع مهم این است که حداقل چهار رام قطار در هفته بین دو کشور رفت و آمد داشته باشند که این روند بدون مشکل ادامه داشته باشد و مجوز هم از سوی راه آهن ایران داده می‌شود. البته راه‌آهن هم گلایه‌هایی دارند درباره اینکه دیسیپلین‌ها رعایت نشده و ناراحت است اما بیانیه صادر شده از راه‌آهن درباره این کنسرسیوم ایرانی را غیرحرفه‌ای می‌دانیم و باعث شد اطلاعات دقیقی از ماجرا انعکاس داده نشود و باعث سو استفاده شد. اما عوامل قدیمی و فنی راه آهن می دانند که این روند به نفع راه آهن است و می‌تواند درامد خوبی از ترانزیت خواهد شد و قطعا با تغییر و تحولات در دولت این روندها هم بهتر پیگیری خواهد شد.