چند وقت پیش اعلام شد طی دو سفری که شهردار تهران در چند ماه گذشته به چین داشته تفاهم نامه‌ای در خصوص ساخت واحدهای مسکونی با چینی‌ها بسته شده که البته ظاهرا هنوز به مرحله قرارداد نرسیده است.

می‌خواهند، زندانی‌های چینی را برای ساخت مسکن به ایران بیاورند

ماجرای ساخت مسکن در کشور توسط چینی‌ها اولین بار نیست که مطرح شده، پاییز سال ۱۴۰۰ که سرآغاز ساخت مسکن دولتی به عنوان جایگزین مسکن مهر بود، برای اولین بار این صحبت مطرح شد، ولی کمی بعد سروصدای آن خوابید تا امروز. حالا این ماجرا در حالی جان گرفته و به تفاهم‌نامه منتهی شده که بررسی ساختار اقتصاد چینی‌ها نشان می‌دهد خودشان در این بخش با بحران مواجه شده‌اند و دعوت چشم‌بسته از آنان ممکن است مشکلات بازار مسکن ایران را تشدید کند.

از جمله این مشکلات این است که از حدود دو سال پیش تاکنون، شرکت‌های ساختمانی بزرگ چین در باتلاق بدهی‌های سنگین به بانک‌ها و سایر موسسات اعتباری گیر افتاده‌اند تا آنجا که مجموع بدهی شرکت‌های ساختمانی چین حدود ۳۹۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود. از سوی دیگر هم عادت قدیمی غول‌های چینی مبنی بر تحمیل قراردادهای یک طرفه به کارفرماهای خارجی آن هم با بیش‌برآوردی شدید در ارزش کارشان شدیدا نگرانی ایجاد کرده است.

با تمام این‌ها، این سوال پیش می‌آید که چه چیز موجب شده از چینی‌ها دعوت به کار در ایران شود؟ پاسخ به این سوال را در ادامه از ایرج رهبر، رئیس کانون انبوه‌سازان کشور، خواهید خواند.

فکر می‌کنید پیشنهاد این همکاری از سوی چینی‌ها مطرح شده باشد یا در سیستم ساخت‌وساز داخل کاستی‌های وجود داشته که نیاز به حضور خارجی‌ها را ایجاد کرده؟

ما چندین سال است که بحث ورود چینی‌ها به ساخت و ساز کشورمان را می‌شنویم، زمان وزارت راه و شهر سازی این را مطرح کرده بود، بعد از مدتی دیگر از آن صحبتی نکرد و حالا مجددا این موضوع از جانب شهرداری پیش کشیده شده است.

ما تا آنجا که توانستیم جلساتی برگزار کردیم و با مسئولان صحبت‌های لازم را داشته‌ایم. مرحوم قاسمی در زمان خودشان بحث مسکن چینی را مطرح کرده بودند، من به شخصه درباره مزایا و معایب این موضوع با ایشان صحبت کردم. به یاد دارم از ایشان پرسیدم که به عقیده شما از چه نظر چینی‌ها لازم است به ساخت و ساز ما ورود پیدا کنند؟ توانایی فنی و داخلی ما از نظر تکنولوژی، نیروی انسانی و… را کافی نمی‌دانید یا مسئله دیگری وجود دارد؟

به ایشان گفتم که ما از نظر فنی و نیروی داخلی هیچ مشکلی در کشور نداریم، هیچ مشکل و ناتوانی از سوی ما وجود ندارد و به نظرم می‌رسد تنها به علت مراودات و مسائل مالی با چین مثل تهاتر نفت مایل به همکاری با آنان هستید. متوجه شدم که حدسم درست بوده و همین طور بود، چون ایشان موضوع تهاتر نفت را تایید کردند.

با این حال آنچه برایم عجیب بود نرخ اعلام شده توسط چینی‌ها بود. قیمتی که به گفته مقامات چینی‌ها برای هر متر مربع حساب می‌کردند فقط ۱۰۰ دلار بود. این قیمت آن زمان هم اصلا منطقی به نظر نمی‌رسید، چون ما وقتی با چینی‌ها سفرهای خارجی داشتیم مثل سفر با دولتمردان به عراق و سوریه، شاهد بودیم که قیمتی که میدادند کمتر از ۳۵۰ دلار نبود.

نمیدانم چطور شده که حالا گفته‌اند با مترمربعی ۱۰۰ دلار برای ایران کار خواهند کرد! به نظر من یک جای کار قاعدتا باید اشکال داشته باشد که چنین قیمتی اعلام شده. تا همین الان هم من اطلاعی ندارم که چه مراوداتی و به چه شکلی بین طرفین ردوبدل شده فقط میدانم قیمتی ۱۰۰ تا ۱۵۰ دلاری که اعلام کردند اصلا منطقی نیست مگر اینکه پای روابط و موضوعات دیگری در میان باید که ما از آن بی‌خبریم.
۱۰۰ تا ۱۵۰ دلار می‌شود حدود متری پنج تا هفت میلیون تومان. در حالی که در داخل کشور قیمتی که کار انجام می‌شود خیلی بیشتر از این است. به همین دلیل باید مزیتی برای چینی‌ها فراتر از این پول وجود داشته باشد که برای ما کار انجام دهند.

بوی تهاتر نفت می‌آید

آیا ممکن نیست چینی‌ها دسترسی به تکنولوژی یا امکانات ارزانتر را داشته باشند که چنین قیمتی را اعلام کردند؟

خیر. فکر می‌کنیم هر چه هست مربوط به بحث تهاتر نفت است. تنها حدس من این است که از این طریق مثلا چینی‌ها بتوانند نفتمان را ارزانتر بگیرند، اما چون اطلاعی از قیمت‌های نفتی که قرار است تحویل بدهیم ندارم، نمیتوانم مقایسه انجام بدهم و دقیق به شما بگویم چه چیزی برایشان جذابیت ایجاد کرده است.

فکر می‌کنید این اقدام چه تاثیری در بازار مسکن ما و کسب و کار سازندگان داخلی داشته باشد؟

حقیقتا از نظر فنی، نیروی انسانی و مصالح ساختمانی و حتی تکنولوژی ما چیزی از چینی‌ها کم نداریم. حتی همان دو، سه سال پیش سوال کردیم که مگر چینی‌ها چه تکنولوژی می‌خواهند بیاورند؟ گفتند سیستم لارج‌پنل میخواهند بیاورند درحالی که ما این سیستم را مدت‌هاست کنار گذاشته‌ایم واز سیستم تونلی استفاده می‌کنیم. یعنی در بحث تکنولوژی هم حتی ما جلوتر بودیم. با این حال آسیبی برای سازندگان ما نخواهد بود، چون ما چهار میلیون مسکن قرار است بسازیم و از این عدد این که هزار واحدش را هم چینی‌ها بسازند چندان تاثیری در روند اقتصاد بازار و اشتغال سازندگان خودمان ندارد.

آنچه بیشتر برای ما مهم است این که از نظر حیثیتی از سازندگان خودمان دفاع کنیم. چون اگر خاطرتان باشد کشور ترکیه هم چند سال پیش در دولت یازده و دوازده بخشی از ساخت و سازهای کشور ما را انجام داد در حالی که حتی آن‌ها هم از نظر فنی از ما عقب‌تر بودند و سازه‌های عقبتری داشتند، اما به علت مسائل مالی و دیپلماتیمک این اتفاق افتاد. من به شما میگویم که اگر امکانات برای داخلی‌ها فراهم کنیم ما همه تکنولوژی‌های لازم مثل پرینتر سه بعدی، ارسی‌اف و… که مطرح است در دنیا را داریم.

برخی رسانه‌ها استدلال می‌کنند که، چون دولت از سرعت ساخت‌وساز توسط داخلی‌ها راضی نبوده به سراغ چینی‌ها رفته، این ادعا را رد می‌‎کنید؟

ما تجربه همکاری با ترک‌ها را داریم آن زمان هم این حرف را میزدنند و میگفتتد ترک‌ها سرعت عمل بیشتری دارند، اما در عمل نهایتا سرعت داخلی‌ها از ترک‌ها هم بیشتر بود و داخلی‌ها آنان را در پردیس خلع ید کردند؛ بنابراین این موضوع هم صحت ندارد. اگر تدارک از نظر تامین مالی، صدور پروانه، مدیریت‌های اجرایی و… به راحتی هندل شود داخلی‌ها حتی سرعت عمل بیشتری هم از ترک‌ها یا چینی‌ها دارند.

تنها از نظر تامین مالی، چون آن‌ها از طرق دیگری تامین می‌شوند، کارشان زودتر پیش می‌رود، اما برای ما در هر مرحله زمانی از ما گرفته می‌شوند مثلا ما مدتی درگیر صدور پروانه هستیم، مدتی درگیر تحویل زمینیم و بدتر اینکه در برخی پروژه‌ها برای تامین مالی بازه طولانی را با مشکل مواجه هستیم مثل پروژه‌های مسکن مهر. اگر این موارد نباشد همه دنیا میداند که ما نفر دوم یا سوم از نظر مهندسی در جهان هستیم. مهندسان ما همه در آمریکا و دیگر کشورها به راحتی جذب می‌شوند. ما از نظر فنی کمبودی نداریم و فقط لازم است عین موارد قانونی و قراردادی که با ما دارند را جامه عمل بپوشانند.