حسن شرفی روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: معمولا سهمیه جزئی هر سال برای پرداخت مستمری اختصاص می‌یافت و عده‌ای به چرخه حمایت می‌پیوستند لذا همواره دریافت مستمری از دغدغه‌های اصلی معلولان در استان بود.

وی گفت: از ماه گذشته تمامی پشت نوبتی‌ها به چرخه حمایت اضافه شدند و اکنون برای خانواده‌های یک نفره ۵۴۶ هزار تومان و پنج نفر به بالا یک میلیون و ۷۰۰ هزار تومان مستمری پرداخت می‌شود.

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی تصریح کرد: همه متقاضان واجد شرایط وارد چرخه حمایت شدند و هیچ پشت نوبتی در استان نیست.

وی افزود: تعداد کل مددجویان بهزیستی خراسان جنوبی حدود ۲۴ هزار معلول است که از این تعداد ۱۴ هزار و ۷۰۰ نفر مستمری دریافت می‌کنند.

شرفی گفت: مکلف هستیم سالانه ۱۰ درصد جامعه هدف را توانمند کنیم که در حوزه زنان سرپرست خانوار حداقل ۲ برابر این تکلیف انجام می‌شود ولی در بخش معلولان شرایط متفاوت است.

وی بیان کرد: سال آینده برای معلولان خفیف هم برنامه‌هایی در حوزه توانمندی اجرایی خواهد شد.

مدیرکل بهزیستی خراسان جنوبی با اشاره به اینکه این سازمان در راستای کمک به اشتغال مددجویان تسهیلات ارایه می‌دهد گفت: تسهیلات قرض‌الحسنه تا سقف ۱۵۰ میلیون تومان و پرداخت ۲۳ درصد حق بیمه از مشوق‌هایی است که برای به‌کارگیری معلولان ارایه می‌شود.

به گزارش مهر هزاران سال است که مردمان کویر نشین خراسان جنوبی برای تأمین آب شرب خود از یک شاهکار مهندسی به نام قنات استفاده می‌کنند که پیچیدگی آن نشان از ذوق و هوش پیشینیان ما دارد.

نکته جالب این است که در خراسان جنوبی یکی از قنات‌های آن به نام قنات بلده فردوس به واسطه شرایط خاص و ویژه خود به عنوان یک میراث جهانی در یونسکو ثبت شده است و از این جهت، نظر گردشگران داخلی و خارجی را به خود جلب کرده است.

قناتی که تبدیل به یک میراث جهانی شد

در وصف قنات بلده فردوس می‌توان گفت که این قنات در واقع یک رشته قنات با قدمت تاریخی مربوط به دوره ساسانی است که اکنون در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز قرار گرفته است.

این قنات مسیری حدود ۳۵ کیلومتر را پیموده و حدود دو هزار و ۳۸۲ هکتار از زمین‌های منطقه فردوس را مشروب می‌کند. همچنین کاریز بلده، در گذشته دارای ۲۷ رشته قنات و چهار چشمه بوده که امروز فقط ۱۶ رشته آن فعال و از این ۱۶ قنات، ۱۲ رشته اصلی و ۴ قنات دیگر فرعی است.

علاوه بر این قنات باشکوه می‌توان از قنات‌های دیگری چون قنات احمد آباد، قنات ابوجعفری، قنات اسلامیه، قنات بهشت آباد، قنات ابراهیم آباد، قنات استانست، قنات اسفزار، قنات امیرآباد و … در دیگر شهرهای خراسان جنوبی نام برد.

به سراغ یکی از مقنیان باسابقه خراسان جنوبی که در دوره‌ای به عنوان بهره بردار نمونه ملی نیز معرفی شده است، رفتیم و درباره مهندسی قنات و نقش آن در تأمین آب شرب مردمان کویر نشین پرسیدیم.

غلامرضا کریمی در گفت و گو با خبرنگار مهر در زمینه مهندسی قنات برای تأمین آب شرب اظهار کرد: از هزاران سال پیش، کشاورزان ایرانی که در مناطق خشک و کویری کشور و از جمله در جنوب خراسان زندگی می‌کردند، دست به ابتکاری نوین زدند تا بتوانند در روزهای خشک و بی‌آبی، زمین‌های خود را سیراب کنند.

اشاره‌ای به اجزای یک قنات

دبیر انجمن مقنیان خراسان جنوبی با تأکید بر اینکه این ابتکار کشاورزان ایرانی یک نوع شاهکار در بحث معماری و تأمین آب شرب محسوب می‌شود، بیان کرد: در این ابتکار کشاورزان به حفر قنات یا همان کاریز پرداختند تا آب را به نقاط خشک و کم آب و مناطق تحت کشت خود بکشانند.

وی که خود نیز از ۲۴ سال قبل در این حرفه مشغول فعالیت است، گفت: قنات‌های ساده، کانال‌ها یا آبراه‌هایی هستند که شامل مجراه، میله چاه، کانال قنات، چاه‌ها و …است که به یک مادر چاه متصل می‌شود.

دبیر انجمن مقنیان خراسان جنوبی ادامه داد: این آبراه‌ها یا کانال‌ها بدون کوچک‌ترین انرژی آب را به سطح زمین هدایت کرده و آب شرب مردم یک منطقه و یا روستا را تأمین می‌کند.

کریمی با اشاره به اینکه اولین قدم برای ساخت قنات، حفر یک چاه آزمایشی برای اثبات حضور و تعیین عمق سفره آب زیر زمینی است، بیان کرد: هنگامی که چاه آزمایشی حفر شده و به آب رسید، باید مشخص شود که آیا این چاه جریان مداوم آب را در یک قشر غیرقابل نفوذ قرار داده است یا خیر.

وی افزود: قنات‌ها قرن‌ها است که آب مردم مناطق کویری کشور چون خراسان جنوبی و یزد و… را تأمین می‌کند.

وجود هشت هزار قنات در خراسان جنوبی

با اشاره به اینکه در خراسان جنوبی بیش از هشت هزار قنات وجود دارد، ادامه داد: قنات‌ها به‌منظور هدایت آب و مدیریّت آن برای کشاورزی و سایر مصارف به کار گرفته می‌شوند.

کریمی با تأکید بر اینکه قنات در واقع یک سیستم مهندسی به شدت زیبا و قوی برای به دست آوردن آب از دل کویر است، ادامه‌داد: با توجه به انواع قنوات شگفت‌انگیز در ایران می‌توان از آن به عنوان بزرگترین سهم ایرانیان در تاریخ بهره برداری از آب توصیف کرد.

وی با تأکید بر اینکه کانالِ قنات ممکن است تا رسیدن به سطح زمین چندین کیلومتر طول داشته باشد، افزود: در خراسان جنوبی و سایر مناطق کشور قنات‌های پنج متر، ۱۰ متر و و بیشتر از آن وجود دارد.

دبیر انجمن مقنیان خراسان جنوبی در زمینه تفاوت قنات با چشمه گفت: چشمه‌ها سفره‌های آب زیر زمینی هستند که به صورت خودجوش به سطح زمین راه پیدا می‌کنند و از این جهت تفاوت ویژه‌ای با سیستم قنات دارد.

کنترل مصرف آب در قنات‌ها

کریمی در زمینه مدیریت برداشت آب از قنوات گفت: در برخی از قنوات شهرستان فردوس به واسطه نوع خاک و … با آب بندها می‌توان آب را در زمستان ذخیره و مصرف را کنترل کرد ولی در قنوات سایر شهرستان‌های خراسان جنوبی این امکان وجود ندارد.

وی با اشاره به اینکه قنات‌ها مدت‌ها به دست فراموشی سپرده شده بود، اظهار کرد: البته امروز شرایط اندکی متفاوت شده است و برنامه‌های متعددی از سوی جهاد کشاورزی و دولت برای احیا قنات در نظر گرفته شده است.

دبیر انجمن مقنیان خراسان جنوبی با اشاره به اینکه در سفرهای رئیس جمهور به خراسان جنوبی نیز بر این مهم تأکید و اعتباراتی برای آن در نظر گرفته شد، بیان‌کرد: احیا قنوات می‌تواند به کاهش مهاجرت مردم روستا به شهر نقش فراوانی داشته باشد که این مهم را بسیار دیده‌ام.

مهاجرت معکوس

کریمی ادامه داد: در روستاهایی چون درویش آباد سربیشه و یا روستای محمد زاده همان شهرستان آب به اندازه یک بند انگشت بود ولی بعد از اینکه احیا قنوات در آن منطقه صورت گرفت حجم آب به شدت قابل توجهی افزایش یافت.

وی افزود: در همین روستاهایی که کار احیا قنوات صورت گرفته است، شاهد برگشت جمعیت هستیم.

دبیر انجمن مقنیان خراسان‌جنوبی با اشاره به اینکه قنات‌ها به صورت مداوم نیاز به مراقبت، تمیز کردن و … دارند، یادآور شد: قنات‌ها گاهی در اثر سیل در معرض آسیب و تخریب قرار می‌گیرند که در این صورت باید احیا و بهسازی آن صورت گیرد.

کریمی یادآور شد: از جهت دیگر برای جلوگیری از پر شدن چاه‌ها از شن و ماسه، آنها را با تخته سنگ و یا اشیا دیگر می‌پوشانند که دقت در این مسائل به حفاظت و نگهداری از این سیستم شگفت انگیز بهره برداری آب کمک می‌کند.

وی گفت: همانطور که گفتم قنوات آب شرب سالم را بدون هیچ گونه انرژی و هزینه در اختیار مردم قرار می‌دهد که این مهم بسیار قابل تأمل است.

جواد اشرفی افزود: توزیع ۹۸ تن گوشت منجمد گوساله در خراسان جنوبی از هفته جاری آغاز شد و از این مقدار ۳۰ تن در مرکز استان و مابقی در سایر شهرستان‌ها توزیع می‌شود.

وی بیان کرد: تاکنون ۲۰ تن گوشت قرمز تنظیم بازار در شهرستان‌های خوسف، بشرویه، درمیان و طبس توزیع شده است.

معاون استاندار خراسان جنوبی گفت: مردم می‌توانند در مرکز استان نسبت به خرید از طریق سامانه هایپر آنلاین و در سایر شهرستان‌ها در مراکز تعیین شده نسبت به خرید گوشت مورد نیاز خود اقدام کنند.

وی اضافه کرد: قیمت هر کیلوگرم گوشت منجمد گوساله بین ۱۵۰ تا ۱۶۰ هزار تومان تعیین شده است.

اشرفی گفت: همچنین عرضه گوشت مرغ منجمد از چند روز گذشته به صورت نامحدود با قیمت هر کیلوگرم ۴۴ هزار تومان در برخی مراکز عرضه گوشت مرغ در تمامی شهرستان‌ها آغاز شد و ادامه دارد.

وی بیان کرد: از ابتدای سال جاری نیز ۷۸۵ تن گوشت قرمز منجمد در استان توزیع شده که از این مقدار ۵۵۴ تن گوشت گوساله و ۲۳۱ تن گوشت گوسفندی بوده است.

به گزارش ایرنا نخستین موزه تخصصی لباس محلی و منسوجات سال گذشته در خانه تاریخی پردلی بیرجند به طور رسمی گشایش یافت. این موزه که با هدف گردآوری لباس‌های محلی از طریق خریداری یا به امانت گرفتن راه‌اندازی شده، به بازآفرینی و احیای انواع لباس‌های محلی نیز می‌پردازد.

موزه لباس و منسوجات سنتی میزبان گردشگرانی است که علاقه‌مند به شناخت فرهنگ غنی منطقه جنوب خراسان هستند. تالار نمایش، کارگاه پارچه‌بافی سنتی، پوشش‌های مناطق مختلف خراسان جنوبی، عکاسخانه و خیاط‌خانه از بخش‌های این موزه است که انواع لباس‌های ابریشمی دستباف، اطلس، کرباس، برک، قارت و عروس همچنین پارچه‌های سنتی برک، کرباس و مله در آن به نمایش گذاشته شده است.

در واقع موزه لباس و منسوجات خراسان جنوبی مجموعه ارزشمند بوده که بخشی از هویت و اصالت مردمان این سرزمین را به نمایش می‌گذارد.

خانه زیبا با معماری اصیل در ۲ طبقه مهیای پنج بخش موزه لباس و منسوجات شده که شروع بخش‌ها از طبقه دوم است؛ بخش اول موزه لباس‌های خراسان جنوبی است که براساس جنس، نوع پارچه و مدل طراحی آن طبقه‌بندی شده است.

قدمت بیشتر این لباس‌ها به ۱۵۰ سال قبل بر می‌گردد که احتمالا از دوران قاجار تاکنون به جا مانده است.

پیراهن مردانه، لباس شیردهی و قدیفه یا چادر زنانه، لباس مهمانی، کیسه و قطعه تزئینی از نمونه‌های بخش اول موزه لباس است که بیشتر پارچه‌ها از ابریشیم و اطلس بافته شده، گرچه کرباس رنگ شده با گیاه نیلی هم به چشم می‌خورد.

قارت، لباسی بافته از پشم گوسفند

لباس زمستانه مردم خراسان جنوبی که از کرک و برک بوده نیز در این بخش وجود دارد و یک قارت قدیمی که از پشم گوسفند بافته شده است.

آنچه در میان لباس‌های سنتی خراسان جنوبی بیش از همه جلب توجه می‌کند دامن‌ها و پیراهن‌های کوتاه پر چین است که در این منطقه به آن شلیته می‌گویند.

اغلب مردم خراسان جنوبی در قدیم از شلوارهای گشاد استفاده می‌کردند که نمونه‌هایی از آن در موزه لباس موجود است.

تفاوت پیراهن‌های مردانه و زنانه در جامعه قدیم خراسان جنوبی را از نوع یقه می‌توان تشخیص داد، این توضیحی است که مدیر موزه لباس‌های سنتی و نساجی خراسان جنوبی به خبرنگار ایرنا ارایه داد و گفت: پیراهن زنانه یقه آن از جلو باز می‌شده و پیراهن مردانه از روی دوش، برای همین در قدیم پیراهن را به صورت خام روی جهیزیه عروس می‌گذاشتند و براساس نیاز هر شخص در خانواده یقه آن باز می‌شد.

غزاله دلیری افزود: جمع‌آوری این لباس‌های قدیم بیش از پنج سال زمان برده که تقریبا همه از مردم محلی در روستاهای مختلف استان خریداری و به موزه منتقل شده است.

وی در بازدید از بخش دوم موزه با عنوان گنیجنه لباس‌های عروس قدیم به توضیحات خود این موضوع را اضافه کرد که همه پارچه‌های استفاده شده در این لباس‌ها دستباف بوده و با دست هم دوخته شده است.

لباس‌های عتیقه از تنور تا ویترین موزه

مدیر موزه لباس‌های سنتی و نساجی خراسان جنوبی گفت: دکمه‌های لباس‌ها نیز از صدف و سنگ ساخته شده یا به جای دکمه در برخی لباس گره استفاده کردند.

وی تصریح کرد: بیشتر این لباس‌ها روفو شده‌اند و در واقع با جمع‌آوری چنین مجموعه‌ای اکثر لباس‌های سنتی خراسان جنوبی را از نابودی نجات دادیم زیرا در برخی نقاط این لباس‌ها را از تنور بالا کشیدیم!

دلیری درباره معرفی نوع لباس عروسی در زمان قدیم گفت: لباس عروس و داماد مشابه لباس معمولی شامل پیراهن، شلیته و شلوار بوده اما رودوزی بیشتر و رنگ شادتری دارد.

وی به یکی از لباس‌های عروس مرسوم در بیرجند و خوسف اشاره کرد که از دوران قاجار به جامانده و افزود: پارچه این لباس سفید کرباس بوده که رودوزی‌های سنتی زیبایی بر آن نقش بسته است.

سیاه‌دوزی و چکن‌دوزی

مدیر موزه لباس‌های سنتی و نساجی خراسان جنوبی با بیان اینکه تزئین لباس‌های قدیمی خراسان جنوبی با سیاه‌دوزی و چکن‌دوزی است ادامه داد: تمامی طرح‌هایی که روی لباس‌ها و پرده‌های آن زمان نقش می‌بسته الهام گرفته از طبیعت منطقه است.

وی یادآور شد: معمولا هر نقشی نماد یک چیز است مثلا بوته جقه و نقش سرو در فرش‌ها نماد خوشبختی و برکت بوده است.

دلیری در ادامه لباس عروس مربوط به ۵۰ سال پیش که از پارچه وارداتی دوخته شده را نشان داد و گفت: اغلب لباس‌ها تولیدی مردمان منطقه است و گاهی تمام سال را تلاش می کردند تا دست لباس برای اعضای خانواده تولید شود.

وی افزود: حتی بند شلوار و دامن را هم در قدیم خودشان می‌بافتند که هم وقت زیادی صرف آن می‌شد در حالی که دیده نمی‌شود.

در بخش بعدی موزه لباس‌های رنگارنگ روستای چنشت و لباس عشایر استان وجود دارد و در واقعی بخشی از هویت فرهنگی مردم به نمایش گذاشته شده است.

جاذبه دیدن تنها پنبه رنگی جهان در موزه لباس

همچنین در این موزه نوع پارچه‌های قدیم، نحوه کاشت و برداشت پنبه مله در استان خراسان جنوبی به نمایش گذاشته شده است که برای گردشگران به عنوان تنها پنبه رنگی جهان جاذبه خاص دارد چون در جای دیگر نمی‌توانند شبیه به آن را پیدا کنند.

مدیر موزه لباس و منسوجات طبیعی خراسان‌ جنوبی در این بخش توضیح داد که تمامی مراحل تولید پارچه از پنبه مله باید با دست انجام شود و به واسطه کوتاه بودن طول الیاف آن نمی‌تواند در کارخانه تبدیل به نخ شود که از این جهت سختی کار فراوانی دارد.

در بخش پنجم موزه هم دستگاه توبافی نگهداری می‌شود تا بازدیدکنندگان از شیوه و چگونگی بافت پارچه‌های قدیمی خراسان‌ جنوبی چون پارچه تولیدی از پنبه مله آگاهی پیدا کنند.

پارچه‌بافی سنتی یا توبافی به زبان محلی یکی از مهمترین صنایع دستی استان خراسان جنوبی است و روستای خراشاد بیرجند سال ۱۳۹۷ به عنوان روستای جهانی توبافی (حوله‌بافی)، ثبت و معرفی شد.

خراسان جنوبی در حال حاضر دارای ۱۸ موزه متعلق به اداره‌ کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی و بخش خصوصی است که این موزه‌ها در شهرستان‌های بیرجند، قاینات، فردوس، سرایان، طبس، بشرویه و نهبندان قرار دارند.

موزه عروسک، موزه منسوجات و لباس‌های سنتی، موزه ورزش، موزه فسیل متعلق به بخش خصوصی و موزه وقف متعلق به اداره‌ کل اوقاف و امور خیریه در بیرجند، موزه خصوصی میراث زمین در طبس و موزه مردم‌شناسی بشرویه از جمله موزه‌های خصوصی در خراسان جنوبی است.