به گزارش ایرنا، خراشاد روستایی خوش آب و هوا در ۲۵ کیلومتری شهر بیرجند است که سال ۱۳۹۶ با عنوان روستای صنایع دستی توبافی (حوله‌بافی)، ثبت ملی و یک سال بعد جهانی شد.

توبافی، یک هنر دستی است که بیش از ۳۰۰ سال پیش در خراشاد و مناطق اطراف آن رایج بود اما بعدها به فراموشی سپرده شد و در پستوها زیر خروارها خاک رفت تا اینکه یک بانوی تلاشگر از همین روستا با جرقه‌ای در ذهن، به فکر زنده‌ کردن هنر توبافی افتاد.

فاطمه ذاکریان دلسوزانه به دنبال دمیدن روح بر کالبد هنر توبافی در خراشاد رفت و سایر زنان روستا هم با او همراه شدند؛ نتیجه همه تلاش‌ها این شد که با اعلام شورای جهانی صنایع دستی در سال ۱۳۹۷، روستای خراشاد از خراسان جنوبی به عنوان روستای جهانی توبافی معرفی شد.

وی قصه زنده شدن توبافی را این طور بازگو کرد که روزی گردشگری از تهران به خراشاد آمد و درخواست کرد حوله دستباف برایش تهیه شود؛ حوله‌ای که چند سال است تولید نشده و فقط چند نفر از افراد مسن آن هم در صندقچه‌هایشان دارند، حاضر هم نیستند به هیچ قیمتی آن را بفروشند.

اینجا بود که بازگشت مسافر تهرانی با دست خالی برای این بانوی کارآفرین رنج‌آور بود و از آنجا به بعد تصمیم گرفت شرکت تعاونی ورشکسته خراشاد را با کمک زنان این روستا احیا کند.

ذاکریان گفت: نخستین بار ایده‌ام را در یک نشست قرآنی با بانوان روستا بازگو کردم اما آنچه تحویلم دادند خنده‌های تمسخرآمیز بود که البته اهمیتی نداشت، پس به همه منازلی که گمان می‌کردم دستگاه توبافی داشته باشند سر زدم. وارد هر منزلی که می‌شدم پستوهای قدیمی بسته بود، اما ناامید نشدم.

وی به انبارهای خاک گرفته منازل قدیمی روستا راه یافت و شانه‌های توبافی را از زیر خروارها خاک بالا کشید؛ برای اینکه دوباره توبافی راه بیفتد از او اصرار و از زنان روستا انکار؛ چون دیگر این کار را در خور شأن نمی‌دیدند.

بالاخره وسایل توبافی را از یک انبار بیرون کشید، سر قنات روستا برد و در آب ریخت تا غبار فراموشی از روی آن شسته شود و بعد با چند نفر از زنان همفکر شروع به کار کرد.

این گونه نخستین دار توبافی بعد از گذشت سال‌ها در خراشاد برپا شد و یک نفر مشروط به اینکه کسی از نام و نشانش خبردار نشود، شروع به توبافی کرد.

هفته‌های بعد دستگاه‌های دیگر هم از زیرزمین‌ها بیرون کشیده شد و در مدت ۲ سال ۴۲ زن در خراشاد صاحب شغل شدند.

بعد از آن با شرکت در نمایشگاه‌های مختلف، خراشاد با نام «توبافی» سری در سرها پیدا کرد و چیزی نگذشت که تلاش‌های بانوان روستا باعث شد، توبافی خراشاد عنوان یک صنعت دستی ملی را به خود اختصاص دهد و اهالی روستا در سال ۱۳۹۶ ملی شدن این هنر اصیل را جشن گرفتند.

اما ملی شدن توبافی آنان را قانع نکرد پس به تلاش‌های خود ادامه دادند و یک سال بعد خراشاد روستای جهانی صنایع دستی شد. حالا این روستا بعد از کلپورگان سیستان و بلوچستان به عنوان دومین روستای جهانی صنایع دستی در کشور شناخته می‌شود.

کسب درآمد برای بانوانی که شروع به توبافی کردند آنان را به سر ذوق آورد و اکنون هر خانه در خراشاد یک کارگاه توبافی شده است اما اینها همه ماجرا نیست.

بعد از جهانی شدن چه بر توبافی خراشاد گذشت؟ سوالی است که در این گزارش به آن می‌پردازیم و مدیرعامل شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد بیرجند در پاسخ به این سوال گفت: تولید، پر رونق‌تر از قبل شده اما بازار فروش خوبی نداریم، اوضاع اخیر کشور و ناآرامی‌ها هم بر بازارهای فروش توبافی به‌خصوص در خارج کشور تاثیر منفی داشته و سفارشی در ۲ ماه اخیر از خارج نداشته‌ایم.

فاطمه ذاکریان افزود: اشتغالی که بعد از جهانی شدن توبافی ایجاد شد، همچنان رونق دارد و آموزش‌ها به‌خصوص در فصل تابستان دنبال می‌شود.

وی گفت: راه‌اندازی مرکز تخصصی توبافی که از دستاوردهای جهانی شدن این هنر است در آموزش علاقه‌مندان تاکنون دستاوردهای خوبی داشته و علاوه بر آن سایر مراکز و آموزشگاه‌ها نیز در سطح استان آموزش توبافی را انجام می‌دهند.

این بانوی کارآفرین با اشاره به اینکه در زندان هم آموزش توبافی انجام می‌شود اظهار داشت: از یک سال گذشته در بند نسوان زندان آموزش توبافی را شروع کردیم و حدود ۵۰ نفر آموزش دیده‌اند که بعد آزادی از زندان می‌توانند به عنوان یک شغل و منبع درآمد آن را دنبال کنند.

۳۳۳ نفر در شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد عضو هستند و روال کار مجموعه به این صورت است که از ابتدای آموزش تا شروع اشتغال کنار هنرجویان هستند و در همه مراحل نصب دستگاه، چله و شروع به بافت با آنان همراهی می‌شود.

ذاکریان به اشتغال بیش از ۸۰ بانوی توباف در نقاط حاشیه شهر بیرجند اشاره کرد و افزود: تمامی محصولات تولیدی این بانوان را برای شرکت تعاونی خریداری می‌کنیم تا انگیزه‌ای برای ادامه کار داشته باشند.

فروش نمایشگاهی از مشکلات توبافان است

وی با بیان اینکه ۷۵ کارگاه نیز در روستای خراشاد فعال است عنوان کرد: یکی از مشکلات فعلی توبافان، فروش نمایشگاهی است به طوری که میزان فروش پایین آمده و اتفاقات اخیر کشور یکی از علل است از طرفی قدرت خرید مردم بالا نیست و به خاطر افزایش قیمت مواد اولیه و سایر هزینه‌های تولید، قیمت نهایی محصول روز به روز بیشتر می‌شود.

ذاکریان گفت: انتظار می‌رود هزینه‌های حضور در نمایشگاه برای هنر جهانی توبافی کاهش پیدا کند چون با شرایط فعلی سود چندانی عاید هنرمند نمی‌شود، گاهی حضور در نمایشگاه برای هنرمند زیان‌ده است لذا انگیزه برای ادامه کار پایین می‌آید.

وی افزود: این در حالی است که زمان جهانی شدن توبافی به صراحت اعلام شد هر نقطه‌ای از دنیا که نمایشگاه دایر شود غرفه رایگان در اختیار روستای خراشاد قرار می‌گیرد اما در واقع این موضوع خیلی کمرنگ دیده شده لذا در برخی نمایشگاه‌ها لحاظ می‌شود اما در بعضی دیگر نمایشگاه‌ها هیچ تفاوتی بین صنعت جهانی و غیر صنایع دستی نیست.

این بانوی کارآفرین گفت: روستای خراشاد در نمایشگاه سراسری صنایع دستی که از هفتم آذر در بیرجند برپا شد، سه غرفه داشته که امید است فروش خوبی در این نمایشگاه داشته باشند.

توبافی از تولید حوله خارج شده و به سمت صنایع تبدیلی پیش رفته‌ لذا پارچه‌های تولید شده برای تن پوش حمام، لباس نوزاد، پیراهن مردانه، کلاه و روسری استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه توبافی بعد از جهانی شدن کاربردی‌تر از قبل شد گفت: توبافی از تولید حوله خارج شده و به سمت صنایع تبدیلی پیش رفته‌ لذا پارچه‌های تولید شده برای تن پوش حمام، لباس نوزاد، پیراهن مردانه، کلاه و روسری استفاده می‌شود.

ذاکریان ادامه داد: در تامین مواد اولیه فعلا مشکل خاصی نداریم اما روز به روز بر قیمت آن افزوده می‌شود که در قیمت تمام‌شده محصول نیز اثرگذار است.

ثبت ۲ برند برای توبافی خراشاد

وی از ثبت ۲ برند برای توبافی خراشاد خبر داد و گفت: برند گنتی و توباف ثبت شده و از طریق آن محصولات تولیدی در بازارهای داخل و خارج به فروش می‌رسد.

مدیرعامل شرکت تعاونی روستایی زنان خراشاد یادآور شد: سه مرکز آموزش توبافی وابسته به این شرکت در استان خراسان جنوبی فعال است و تاکنون ۲ هزار نفر از این طریق آموزش دیده‌اند.

وی با اشاره به گسترش آموزش توبافی در خارج استان گفت: از اغلب استان‌ها متقاضی برای توبافی داریم و سعی شده مربی از روستای خراشاد اعزام کنیم تا این هنر در کشور رواج بیشتری داشته باشد.

اشتغال ۱۰ هزار صنعتگر مدیون جهانی شدن خراشاد

اما به عقیده معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی یکی از اهداف جهانی شدن یک روستا به رشته خاص صنایع دستی پر رنگ کردن آن و به نوعی تاکید بر فروش و معرفی صنایع مزیت‌دار هر منطقه است.

حسنعلی فولادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: خراشاد در سال ۱۳۹۶ ثبت ملی و سال ۱۳۹۷ با توجه به تعدد کارگاه‌های توبافی که داشت موضوع جهانی شدن آن قوت گرفت و محقق شد.

وی با اشاره به انتفاعی که خراسان جنوبی از جهانی شدن خراشاد برد اظهار داشت: قبل از جهانی شدن در سراسر استان تعداد بافندگان توباف به ۵۰۰ نفر نمی‌رسید اما اکنون بیش از ۱۰ هزار صنعتگر صنایع دستی داریم که مدیون همین جهانی شدن خراشاد است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: بعد از ثبت جهانی خراشاد توجه مدیران و شبکه‌های اطلاع‌رسانی به این روستا معطوف شد لذا بعد از آن بیشترین آموزش صنایع دستی در حوزه توبافی بوده است.

وی عنوان کرد: تا جایی تقاضای آموزش توبافی افزایش یافت که حتی قادر به پاسخگویی مراجعین از استان‌های دیگر نبودیم.

دوره‌های آموزشی در بیشتر استان‌ها با استفاده از مربیان روستای خراشاد انجام شده لذا تا بندرعباس، زنجان، زاهدان، کرمان، مشهد و دیگر استان‌ها آموزش‌ها رفته که ماحصل همین جهانی شدن روستای خراشاد است.

فولادی افزود: دوره‌های آموزشی در بیشتر استان‌ها با استفاده از مربیان روستای خراشاد انجام شده لذا تا هرمزگان، زنجان، سیستان و بلوچستان، کرمان، خراسان رضوی و دیگر استان‌ها آموزش‌ها رفته که ماحصل همین جهانی شدن خراشاد است.

وی بیان کرد: میزان فروش نساجی سنتی خراسان جنوبی هم بعد از جهانی شدن افزایش یافت و دستگاه‌های متولی و غیرمتولی پای کار آمدند لذا بسیج سازندگی، کمیته امداد، بهزیستی و دیگر نهادها به نوعی کارآموزی جامعه هدف را به سمت توبافی سوق دادند.

توبافی خراشاد در بازارهای جهانی

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه میزان صادرات محصول بعد از جهانی شدن افزایش یافت افزود: جامعه جهانی معمولا تمرکز به سمتی دارد که برند ثبت جهانی داشته باشد.

وی گفت: میزان دقیقی از فروش محصول توبافی نمی‌توان ارایه داد به این دلیل که تقریبا همه فروشگاه‌ها و نمایشگاه‌ها به شکل ترکیبی محصول پارچه سنتی خراشاد را به فروش می‌رسانند و معمولا هم تمایلی به اعلام میزان فروش ندارند اما صادرات محصول نساجی سنتی استان به سوئیس، آلمان، فرانسه و دیگر کشورها انجام می‌شود.

فولادی تصریح کرد: ثبت جهانی توبافی خراشاد موجب رونق تولید ابزار، تجهیزات و مواد اولیه نیز شده است.

وی با اشاره به بازدید اخیر استاندار خراسان جنوبی از روستای جهانی خراشاد افزود: در این بازدید برای پرداخت یک میلیارد تومان به منظور احداث و راه‌اندازی بازارچه صنایع دستی و کارگاه تجمیعی و دبیرخانه روستای جهانی خراشاد قول مساعد داده شد.

این مسوول با این وجود تامین زمین را از مشکلات فعلی ساخت بازارچه صنایع دستی در روستای خراشاد عنوان کرد و گفت: اگر با بنیاد مسکن بر سر این موضوع به توافق برسیم امید است تا ۶ ماه آینده بتوان عملیات اجرایی بازارچه را آغاز کرد.

رونق بوم‌گردی با جهانی شدن خراشاد

وی با بیان اینکه در کنار پارچه‌های سنتی، فروش دیگر محصولات کشاورزی، دامی و صنایع دستی روستای خراشاد بعد از جهانی شدن رونق گرفت تصریح کرد: راه‌اندازی جمعه بازار روستا و افزایش ساخت اقامتگاه بوم‌گردی از دیگر اثرات جهانی شدن خراشاد بوده است.

فولادی افزود: هم اکنون بیش از ۵۰ درصد اقامتگاه‌های بومگردی شهرستان بیرجند در منطقه خراشاد و روستاهای اطراف احداث شده است.

یکی دیگر از ویژگی‌های خراشاد این است که هر نمایشگاهی در هر نقطه‌ای از کشور برگزار شود روستای جهانی یک غرفه رایگان سهمیه دارد.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان جنوبی گفت: حتی خارج از کشور هم برنامه‌ریزی‌هایی پیگیری می‌شود که بتوان غرفه رایگان در اختیار روستای جهانی خراشاد قرار داد.

وی اظهار داشت: به‌طور میانگین در سال حدود ۲۰ تا ۳۰ نمایشگاه سراسری صنایع دستی و یک نمایشگاه بین‌المللی برپا می شود که روستای جهانی خراشاد در همه این نمایشگاه یک غرفه رایگان سهمیه دارد.

فولادی گفت: نمایشگاه‌های استانی و منطقه‌ای هم ظرفیتی برای حضور صنعتگران رشته توبافی است و از ابتدای سال جاری تاکنون ۶۰ نمایشگاه برگزار شده و تقریبا در همه این نمایشگاه‌ها نساجی سنتی از خراسان جنوبی حضور داشته و ۵۰ تا ۶۰ درصد از فروش محصولات صنایع دستی استان در حوزه توبافی است.

وی با اشاره به لزوم تکمیل زنجیره تولید پارچه سنتی در خراشاد افزود: اکنون رنگریزی سنتی در روستا انجام می‌شود اما برای نساجی در صورت ورود سرمایه‌گذار بخش خصوصی آماده حمایت برای تحویل زمین و ارایه تسهیلات هستیم.

۱۲۰ رشته صنایع دستی در خراسان جنوبی فعال است و پنجمین نمایشگاه سراسری صنایع دستی در این استان از هفتم آذر برپا شد.

به گزارش ایرنا اعتراض‌های مردمی که به بهانه درگذشت مرحوم مهسا امینی در روزهای پس از فوت وی در ۲۵ شهریورماه به وجود آمد، در ابتدا جنبشی مردمی و مطالبه‌گرایانه بود که با محوریت و رهبری زنان ایرانی داخل کشور شکل گرفت اما هرچه گذشت این اعتراض مدنی به اغتشاش برنامه‌ریزی‌شده تبدیل شد که هر شخصیت حقیقی و حقوقی از سراسر جهان ادعای رهبری و لیدری آن را داشته یا به آن نسبت دادند؛ از علی کریمی بازیکن سابق فوتبال و اینفلوئنسر کنونی توئیتر و اینستاگرام تا رضا پهلوی، مسیح علی‌نژاد و حامد اسماعیلیون که هریک یا به طور واضح مدعی رهبری این جریان شدند یا به طور تلویحی لیدری جنبش به آنها نسبت داده شد.

جنبش اعتراضی شهریورماه ۱۴۰۱ که به زعم بسیاری از مقام‌های نظام در پی برخی فشارهای اقتصادی و معیشتی شکل گرفته بود، در روزهای نخست در پی اخباری مبنی بر ضرب‌وشتم مهسا امینی از سوی نیروی انتظامی آغاز شد، اخباری که هیچ وقت تأیید نشد اما به‌دلیل عدم فضاسازی‌های رسانه‌ای و عدم تحلیل و بررسی درست و کامل ماجرا از سوی رسانه‌های داخلی به بحرانی پرچالش و ادامه‌دار تبدیل شد. بحرانی که هر چه گذشت از اصالت و مردمی بودن آن کم شد و از اعتراض‌ها، منحرف و به اغتشاش بدل شد.

در ادامه برخی مواردی که این جنبش اعتراضی را به جریانی آشوب‌طلبانه بدل کرد، به صورت اجمالی مطرح شده است:

۱. شعارهای هنجارشکن و رکیک
شاید در تاریخ جنبش‌های اعتراضی بعد انقلاب در ایران این حجم از شعارهای هنجارشکن و رکیک بی‌سابقه باشد. شعارهایی که با نسبت دادن ویژگی‌های آوانگارد و پیشرو به نسل دهه هشتادی یا نسل زِد(Z)، سعی در عادی جلوه‌دادن آن شد اما نگاه ویژه جامعه‌شناسان و کارشناسان فرهنگی به این موضوع سبب انتقاد طیف مختلفی از نخبگان جامعه به این جنبش شد. نسبت دادن این شعارها به شخص رهبری امری بی‌سابقه در جریان‌های اعتراضی پیش از این بود که نه تنها پرده‌های اخلاق و بی‌ارزشی را دریده بود بلکه باعث کناره‌گیری بخش‌های بااصالت‌تر و اخلاقی جامعه (نه لزوماً دینی‌تر و طرفداران نظام) از این جنبش شد.

۲. جنبش بی‌رهبر
یکی دیگر از انتقادهایی که به طرفداران این ناآرامی‌ها از معترضان تا آشوبگران نسبت داده می‌شود، نداشتن رهبر واحد است که باعث شده علاوه بر اینکه برنامه‌ها و حرکات اعتراضی آنها بی‌نتیجه بماند، سبب شده افراد مختلفی از اپوزیسیون خارج کشور ادعای رهبری این جمع را داشته باشند و همین بی‌رهبری یا چند رهبری باعث انشقاق و نامنسجم شدن این جنبش‌شده است. با این وجود، برخی از حامیان این جنبش، نداشتن رهبر را ویژگی اصلی و امتیاز این جریان اعلام کرده و از بی‌رهبری ابراز رضایت کردند!

۳. هتک حرمت به اماکن و اشخاص مذهبی
بی‌احترامی و بی‌توجهی به مذهب به عنوان یکی از ریشه‌ای‌ترین سنن و فرهنگ‌های ایرانیان در سده‌های اخیر، از دیگر اشتباه‌های رایج این جنبش بود که در شکل‌های مختلف ظهور پیدا کرد. آتش‌زدن قرآن و بانک‌ها و همچنین انداختن عمامه روحانیت و کشیدن چادر و حجاب زنان محجبه از دیگر اشتباه‌های استراتژیک این جریان بود که باعث بدنامی آنها در طیف منتسب به مذهبی و سنتی شد. اگرچه برخی از این اقدامات نسبت داده شده به معترضان از سوی آنها تکذیب شده اما در هر حال رفتارهای افراط‌گونه این جریان با طیف مذهبی و سنتی، اقدامی منسوب به این جریان است که تأیید این رویه رفتاری بیشتر منطقی به نظر می‌رسد!

۴. ضرب‌وشتم پلیس و نیروی انتظامی
حمله به نیروهای پلیس به عنوان حافظان امنیت کشور و همچنین دوره‌کردن و ضرب‌وشتم این اشخاص که جدا از نگاه سیاسی، فقط به وظیفه خود یعنی تأمین امنیت کشور عمل کرده‌اند، علاوه بر بی‌انصافی و تعدی شخصی به این افراد، سبب کاهش دیسیپلین (جایگاه) نیروهای انتظامی کشور و پرنسیب (شخصیت) پلیس است که در هر حال و با آرام گرفتن این فضا، بار دیگر محافظت از امنیت مردم برعهده آنها خواهد بود. حال پرسش اینجاست که چگونه می‌توان در چشم افرادی که به عنوان پلیس، وجهه آنها را خدشه‌دار کردیم نگاه و انتظار محافظت از اموال، نوامیس و امنیتمان را داشته باشیم؟

۵. هشتگ‌سازی و جریان مشکوک مجازی
تبلور این رفتارهای جعلی و غیرطبیعی در هشتگ مهساامینی در توئیترفارسی صورت یافت. ادعای ترندشدن این هشتگ با حدود ۳۵۰ میلیون توئیت و ریتوئیت ادعایی که رسانه سعودی ایران اینترنشنال مدعی اصلی آن است؛ آن هم در حالی که بررسی‌های داده‌کاوی از نظر میزان و روند انتشار مطالب به طور طبیعی در توئیتر فارسی، این ادعا را رد کرده و حضور اکانت‌های جعلی و ناشناس و حمایت رباتیک را در این فضاسازی دخیل می‌داند.

۶. ظهور و بروز چهره‌های نامحبوب و حمایت‌های مالی و معنوی مشکوک
همان‌گونه که اشاره شد، افراد زیادی قصد مصادره و نسب‌دادن این جریان به خود یا افراد حامی خود داشتند که این امر علاوه بر انشقاق جریان، سبب چند دستگی در این جنبش شده است. علاوه بر آن ظهور چهره‌های نامحبوبی چون خاندان پهلوی، مسیح علینژاد، مجاهدین و … سبب شده بخش مهمی از حامیان اعتراض‌ها عطای همراهی این جریان را به لقای آن ببخشند. علاوه بر این حجم بالای رسانه‌ای حامی این جریان از هماهنگی جهانی تا حضور سلبریتی‌های ایرانی و غیرایرانی خارج از کشور از پول‌پاشی و هزینه‌های سرسام‌آور و مشکوک حکایت دارد که بدون هیچ شک و شبهه‌ای کمر به سقوط و براندازی جمهوری اسلامی بسته‌اند و در این راه از هیچ کوششی فروگذار نمی‌کنند.

۷. غلبه هیجان و ماجراجویی به جای منطق و آرمان‌خواهی
محوریت زنان و نوجوانان دهه هشتادی به عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های بدنه مردمی اعتراض‌ها، به علاوه برخی ویژگی‌های مثبت از جمله مطالبه‌گرایی جدی زنانه و جسارت بی‌شائبه نوجوانانه باعث شده میزان هیجان و احساس جنبش بیش از اندازه باشد و اهداف آرمان‌خواهانه و آزادیخواهانه آن که در منطق و مبانی فکری و عقیدتی معترضان جای می‌گیرد، از این جنبش تا حدزیادی رخت ببندد و جای خود را به هیجان، قهرمان‌بازی و حتی ماجراجویی‌های زودگذر بدهد. ناگفته پیداست چنین ویژگی‌هایی به طور مطلق به ادامه اعتراض‌ها و به نتیجه‌رسیدن آن ضربه خواهد زد!

علاوه بر این موارد، برخی تحرکات جنسی منتسب به این جنبش مطرح شده که شاخص‌ترین آن عریان شدن نیلوفر فولادی در حرکت اعتراضی در کشور هلند بود که به دلیل برخی حواشی پیش‌آمده درباره سابقه وی و اخبار ضد و نقیض در این رابطه از تحلیل جداگانه این مورد گذر کردیم.

سخن نهایی
خاستگاه و وظیفه حاکمیت
حاکمیت به عنوان یکی از طرفین این جنبش می‌تواند نقش مهمی را در کاهش التهاب و همراهی و همدلی با مردم معترض و داغدار ایفا کند. گفت‌وگوی صادقانه با مردم و رفع جدی مشکلات اقتصادی و معیشتی در کنار برخورد با عوامل خاطی و مسئولان بی‌انضباط و قانون‌گریز از جمله تمهیدات اولیه و پیشنهادی به دولت سیزدهم و حاکمیت نظام است که می‌تواند باعث جلب نظر مردم و افزایش اعتماد عمومی شود.

خاستگاه و وظیفه مردم
مردم باید خاستگاه خود را به طور واضح مشخص کنند زیرا صف معترضان و اغتشاشگران همواره فاصله‌ای بسیار نزدیک و گاهی غیرقابل تشخیص است و همواره مصادره‌کنندگانی هستند که قصد سواستفاده از اعتراض‌های به‌حق مردم ایران و منحرف‌کردن آن‌ها به سمت اهداف خاص خود هستند. از سوی دیگر، تداوم وضعیت موجود از نظر اقتصادی و معیشتی آسیب جدی به امنیت، اقتصاد و روان جامعه زده، از این رو پیداکردن مسیر گفت‌وگو و مطالبه با حاکمیت شاید بهترین و تنهاترین راه‌حل در شرایط موجود باشد که نیاز به تعامل دو طرف دارد.

خاستگاه و وظیفه مخالفان نظام
مخالفان داخلی و خارجی جمهوری اسلامی ایران در اعتراض‌های شهریور ۱۴۰۱ نشان دادند خاستگاه و هدفی جز براندازی نظام نداشته و همه ظرفیت بالقوه خود را برای تجمیع حمایت‌های مالی و معنوی برای آسیب‌رساندن به نظام به کار بردند. در این میان رسیدن به منفعت حزبی و شخصی این افراد که به بهانه آزادی‌خواهی و مبارزه با دیکتاتوری مطرح شده از مهم‌ترین نکاتی است که باید در مواجهه با این افراد مورد توجه قرار داد. اصرار برای تجمع‌های خیابانی و ریختن خون زنان و مردان ایرانی در حالی‌که خود بر تخت عیش و راحتی نشسته و گاهی از سوی کارتل‌های سیاسی متفاوت حمایت می‌شوند از جمله مواردی است که بای در ارتباط با طیف مخالفان نظام و حامیان رسانه‌ای و مالی آنها در نظر قرار گرفت.

به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، در هفتاد روز گذشته، فضای داخلی کشور شرایط متفاوتی را تجربه کرده که هرچند بی سابقه نیست و در چهار دهه گذشته نیز به شکل های مختلف نمود داشته اما این بار ، موج سواری جریان برانداز از احساسات و خواسته‌های مردمی است.

در این راستا، تشدید قاچاق اسلحه‌های جنگی از مرزهای غربی و شرقی به کشور در دستور کار جریان تجزیه طلب و برانداز بوده است موضوعی که بارها مسئولان امنیتی، نظامی و انتظامی در هفته های گذشته بر آن تاکید داشتند و کشف اسلحه ها و مهمات جنگی در شهرهای مختلف نیز بر آن صحه گذاشت.

البته سابقه قاچاق سلاح به داخل کشور صرفا مربوط به هفته‌های گذشته نیست، قاچاق انواع سلاح به داخل کشور به ویژه شاتگان‌هایی با قنداق تا شونده طی سال‌های اخیر موضوعی بوده که به طور خاص مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفته است. شاتگان‌هایی که به دلیل ابعاد کوچک آن به یکی از پایه‌های ثابت اغتشاشات سال‌های گذشته بدل شده و تعداد قابل توجهی از شهروندان و مدافعان امنیت با استفاده از این سلاح توسط آشوبگران به شهادت رسیده‌اند.

تلاش برای تسلیح اغتشاشگران و به شهادت رساندن مردم و حافظان امنیت در دو ماه گذشته تشدید شده و به درگیری مسلحانه آشوبگران با نیروهای امنیتی و انتظامی دامن زده است؛ نگاهی به سلاح های کشف شده از قاچاقچیان نیز این موضوع را تایید می کند که سلاح های جنگی کم صدا و قدرتمند با قابلیت حمل آسان بدون اینکه کسی متوجه شود که فرد مسلح است، در صدر کشفیات صورت گرفته است.

وزیر اطلاعات اواسط آبان ماه در این باره گفته بود: از آن‌جا که شیوه و شگرد هر سرویس اطلاعاتی خارجی متفاوت است، دشمنان نیز هر کدام بخشی از ظرفیت‌های میدانی بحران‌ها را به‌عهده می‌گیرند. برخی به تقویت نهادهای حقوق بشری و سازماندهی گزارشگران و فعالان مدنی می‌پردازند. برخی شبکه اراذل و اوباش را سازماندهی می‌کنند. برخی به‌واسطه ارتباطات و حضور گسترده‌شان در کشورهای منطقه اقدام به قاچاق سلاح و مواد منفجره به داخل می‌کنند و برخی نیز در حوزه سایبری و عملیات روانی مشغول هستند، اما جملگی آن‌ها در راستای اجرای یک بسته‌ی طراحی‌شده‌ی واحد عمل می‌کنند.

به همین دلیل سردار محمد پاکپور فرمانده نیروی زمینی سپاه چهارم آذر ماه از استقرار یگان‌های زرهی و نیرو مخصوص نزسا در نوار مرزی غرب و شمالغرب کشور خبر داد و گفت: به دنبال تحرکات اشرار و گروهک‌های تروریستی تجزیه طلب ضدایرانی در شمال غرب کشور و ایجاد شرارت و ناامنی در برخی مناطق، نیروی زمینی سپاه با تقویت نیروهای خودی در محدوده نوار مرزی استان‌های غرب و شمالغرب کشور و بهره گیری از همکاری مردم غیور بومی به مقابله قاطعانه با عوامل ناامنی در منطقه می پردازد.

بر اساس آمار اعلامی، استان‌های آذربایجان غربی، خوزستان و کردستان در صدر کشفیات اسلحه‌های قاچاق قرار دارند.

نگاهی به اخبار مربوط به کشفیات سلاح‌ها و مهمات جنگی در ماههای گذشته دو نکته را آشکار می سازد؛ نخست اینکه میزان کشفیات در استان هایی بیشتر بوده که اغتشاشات شدت بیشتری داشته و آشوبگران کشتار مردم عادی و حافظان امنیت را هدف گذاری کرده بودند؛ دوم اینکه تشدید قاچاق اسلحه حتی از ماههای قبل از شروع نا آرامی‌ها کلید خورده بود:

۶ آذر – کردستان – فرمانده مرزبانی کردستان از کشف ۶ هزار و ۳۰۰ عدد فشنگ جنگی با استفاده از تجهیزات هوشمند و اپتیکی در نوار مرزی مریوان خبر داد.

۵ آذر – خوزستان – یک محموله مهمات جنگی با یک قبضه کلت کمری، یک هزار و ۸۰۰ عدد فشنگ کلاشینکف، ۵۰ عدد فشنگ کلت کمری و هشت تیغه خشاب کشف شد.

۲ آذر – خوزستان – ۸۲ قبضه اسلحه جنگی و شکاری در خوزستان کشف و جمع آوری شد و ۵۸ نفر از دارندگان سلاح غیرمجاز شناسایی و دستگیر شدند؛ در این طرح ۸۲ قبضه انواع سلاح جنگی، شکاری و یک هزار و ۲۹۶ عدد انواع فشنگ کشف شد.

۲۹ آبان – سیستان و بلوچستان – یک باند قاچاق اسلحه در سیستان و بلوچستان منهدم شد؛ از این باند بین المللی ۸۰۰ قبضه سلاح از جمله ۲۲ قبضه سلاح کلت کمری به همراه ۱۰ هزار فشنگ جنگی و ۴۴ خشاب کشف و ضبط شد.

۲۹ آبان – کرمانشاه – ۲۶ قبضه انواع سلاح جنگی و شکاری غیرمجاز شامل ۱۵ قبضه سلاح جنگی و ۱۱ قبضه سلاح شکاری به همراه بیش از ۲۶ هزار فشنگ انواع سلاح های کلاشینکف و کلت کمری در استان کرمانشاه کشف شد.

۲۹ آبان – خوزستان – یک عضو باند ضد امنیتی بین استانی قاچاق سلاح جنگی که از طریق یکی از استان‌های همسایه اقدام به ورود سلاح جنگی به خوزستان می‌کرد شناسایی و دستگیر شد.متهم مزبور با یک خودرو پراید قصد انتقال محموله سلاح به شهرستان اهواز را داشت و در بازرسی‌ صورت گرفته از خودرو و منزل متهم در مجموع ۱۰ قبضه سلاح کلت کمری، ۲۱ تیغه خشاب و ۳۸۹ عدد فشنگ جنگی به دست آمد.

۲۵ آبان – خوزستان – ۱۱۶ قبضه اسلحه شامل ۴۱ قبضه سلاح جنگی ( ۲۰ قبضه کلانشینکف، ۲۰ قبضه کلت و یک قبضه سیمینوف) به همراه ۷۵ قبضه سلاح شکاری غیر مجاز با ۵۶۶ عدد فشنگ از قاچاقچیان کشف شد.

۲۴ آبان – خوزستان – فرمانده انتظامی شهرستان هویزه از دستگیری عامل دپوی سلاح و مهمات جنگی در شهرستان هویزه خبر داد که در بازرسی از مخفیگاه متهم ۶ قبضه سلاح جنگی کلاشینکف، سه تیغه خشاب و ۳۰ فشنگ جنگی مربوطه به دست آمد.

۲۳ آبان – آذربایجان غربی – فرمانده مرزبانی انتظامی کشور گفت: ۵۳ قبضه سلاح جنگی و شکاری شامل ۱۴ قبضه سلاح کلت کمری جنگی به همراه ۹ تیغه خشاب و ۹ کیف حمل متعلق به کلت، ۲۷ قبضه سلاح وینچستر تاشو و ۱۲ قبضه سلاح شکاری تک لول و تعداد یک هزار و ۵۶۰ عدد فشنگ جنگی در مرزهای آذربایجان غربی کشف شد.

۲۱ آبان – مازندران – جانشین انتظامی استان مازندران از کشف ۴۴ قبضه اسلحه شورشی و شکاری غیرمجاز با همکاری اطلاعاتی و عملیاتی پلیس اصفهان و مازندران در شهرستان قائمشهر، خبر داد که از قصد داشتند این سلاح ها را که از مرزهای غربی کشور تهیه کرده بودند، در استان توزیع کنند.

۱۸ آبان – فارس – یک قبضه اسلحه جنگی کلاشینکف به همراه ۲ تیغه خشاب و ۱۳۶ عدد فشنگ، یک قبضه اسلحه کلت کمری به همراه یک تیغه خشاب و ۱۳۲ عدد فشنگ جنگی، یک قبضه اسلحه شکاری دو لول غیرمجاز و ۵۰ عدد فشنگ مربوطه،یک عدد غلاف و سرنیزه اسلحه ۳ قاچاق در بازرسی از یک منزل در شهرستان کوار استان فارس کشف و متهم نیز دستگیر شد.

۱۶ آبان – آذربایجان شرقی – جانشین فرمانده انتظامی آذربایجان‌شرقی با اشاره به شناسایی و دستگیری قاچاقچی اسلحه جنگی در تبریز، از کشف ۱۲ قبضه کلت کمری و یک قبضه اسحله وینچستر به همراه مهمات جنگی مربوطه از مخفیگاه این فرد خبر داد؛ از ابتدای آبان ماه ۴۳ قبضه سلاح غیرمجاز در استان کشف شده که شامل ۳۰ قبضه سلاح ساچمه زن و ۱۳ قبضه اسلحه جنگی است.

۱۶ آبان – سیستان و بوچستان – فرمانده مرزبانی فراجا گفت: طی ۴۵ روز اخیر مرزداران ضمن انهدام چندین باند قاچاق سلاح و مهمات حدود ۶۰۰ قبضه سلاح جنگی را کشف و ضبط کردند که در کشف سلاح جنگی در مقایسه با مدت مشابه پارسال با افزایش ۲۶ درصدی روبه رو هستیم.

۱۵ آبان – آذربایجان غربی – قرارگاه حمزه سید الشهدا (ع) اعلام کرد: مقادیری سلاح و مهمات جنگی ساخت آمریکا و وینچستر در شهرستان مهاباد از ضد انقلاب کشف شد که قرار بود با هدف کشته سازی در اغتشاشات استفاده شود. عوامل فرصت طلب و ضد امنیتی قصد داشتند این محموله سلاح را بین اغتشاشگران به منظور کشته سازی توزیع کنند و به استان‌های مرکزی کشور نیز انتقال دهند.

۱۴ آبان – آذربایجان شرقی – مقادیر زیادی مرمی که مواد اولیه فشنگ جنگی و شکاری ساخت آمریکا در محور جلفا کشف شد.

۱۴ آبان – سیستان و بلوچستان – در طرح ضربتی پنج روزه جمع آوری سلاح و مهمات غیر مجاز در استان ۵۵ قبضه انواع سلاح شامل ۱۶ قبضه کلانشینکف، ۷۷ قبضه کلت، یک قبضه ام یک، ۶۱ قبضه سلاح شکاری به همراه ۳۴ هزار و ۵۴۰ عدد فشنگ کشف و جمع آوری شد.

۱۱ آبان – خوزستان – ۳۰ قبضه اسلحه از نوع کلت کمری به همراه ۶۰ تیغه خشاب در درگیری ماموران مرزبانی با قاچاقچیان، در نوار مرزی شهرستان دشت آزادگان کشف و ضبط شد.

۱۰ آبان – خوزستان – فرمانده انتظامی خوزستان از انهدام باند قاچاق سلاح در شهرستان شادگان خبر داد و گفت: ۱۰ قبضه اسلحه کلت کمری، ۲۰ تیغه خشاب و ۱۰ هزار و ۹۰۰ عدد فشنگ جنگی از این باند کشف شد.

۸ آبان – کردستان – یک محموله قاچاق حاوی ۴۹ قبضه نارنجک جنگی از قاچاقچیان اسلحه در بانه کشف شد.

۹ آبان – کرمانشاه – ۲ باند سلاح غیرمجاز در مرزهای استان کرمانشاه منهدم و از این باند ۷۳ قبضه کلت کمری و پنج قبضه کلاشینکف به دست آمد.

۵ آبان – سیستان و بلوچستان – فرمانده انتظامی زاهدان از کشف ۶ قبضه سلاح وینچستر در این شهرستان خبر داد.

۲۹ مهر – گیلان – تیمی از قاچاقچیان سلاح گرم که مبادرت به قاچاق سلاح جنگی و شکاری می کردند تا در اغتشاشات استفاده شود، توسط سازمان اطلاعات سپاه استان گیلان دستگیر شدند.

۲۶ مهر – آذربایجان غربی – فرمانده مرزبانی آذربایجان غربی از انهدام باند قاچاق سلاح و مهمات در مناطق‌مرزی ارومیه خبر داد و گفت: از این باند، ۱۶۱ قبضه سلاح جنگی و شکاری از نوع کلت کمری و اسلحه شکاری کشف شد.

۲۶ مهر – آذربایجان غربی – سه شبکه قاچاق اسلحه در این استان کشف و منهدم و هفت عضو این شبکه‌ها نیز دستگیر شدند؛ از این شبکه‌ها، ۱۴۲ قبضه انواع سلاح جنگی و شکاری در مناطق مختلف استان کشف و ضبط شد؛ به گفته فرمانده انتظامی آذربایجان غربی کشفیات اسلحه در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال گذشته بیش از ۵۰ درصد و دستگیری قاچاقچیان اسلحه در استان، ۳۰ درصد افزایش دارد.

۲۶ مهر – خوزستان – اعضای باند بین المللی قاچاق سلاح و مهمات پلیس اطلاعات و امنیت عمومی خوزستان شناسایی و منهدم شد؛ در این عملیات ۲۳ قبضه سلاح کلانشینکف، ۲ قبضه کلت کمری، یک قبضه سیمینوف، ۱۲۶ فشنگ جنگی، ۶ تیغه خشاب و چهار دستگاه بی‌سیم دستی کشف و ضبط شد.

۲۵ مهر – فارس – با دستگیری یکی از اعضای باند قاچاق سلاح ۱۹ قبضه اسلحه شامل ۱۲ قبضه سلاح جنگی کلت، هفت قبضه سلاح پنج تیر شکاری، ٢٢ تیغه خشاب کلت کمری و تعدادی فشنگ مربوطه قاچاق به دست آمد.

۲۰ مهر – آذربایجان غربی – رزمندگان قرارگاه حمزه سیدالشهدا (ع) با هوشیاری کامل موفق شدند یکی از باندهای قاچاق سلاح و مهمات مرتبط با گروهک‌های تروریستی ضدانقلاب و سرویس‌های جاسوسی بیگانه را کشف و متلاشی کنند؛ در این عملیات ۹ قبضه سلاح جنگی ژ۳ و مقادیر زیادی مهمات جنگی از این افراد کشف و ضبط شد که قرار بود در راستای پروژه کشته سازی در حوادث مورد استفاده قرار گیرد.

۱۶ مهر – خوزستان – باند قاچاق سلاح و مهمات در خوزستان منهدم شد؛ در بازرسی‌ صورت گرفته ۹ قبضه سلاح کلاشینکف کشف شد.

۱۴ مهر – خوزستان – باند ضد امنیتی قاچاق سلاح و مهمات در عملیات پیچیده پلیس اطلاعات و امنیت عمومی در خوزستان منهدم شد؛ از این باند ۱۱ هزار و ۶۰۰ فشنگ کلت، هفت هزار و ۲۰۰ فشنگ کلاش، ۲ دستگاه بی‌سیم دستی، مقدار زیادی میخ پرچ و وسایل مقابله با تعقیب و گریز ماموران پلیس کشف شد.

۱۴ مهر – ایلام – تعداد ۳۰ قبضه سلاح غیرمجاز از یک باند قاچاق سلاح و مهمات در شهرستان دهلران کشف و ضبط شد.

۱۴ مهر – کردستان – فرمانده انتظامی کردستان گفت: در اغتشاشات اخیر در استان ۸۷ قبضه سلاح، ۱۰۰ فشنگ جنگی و ۹۰۶ دستگاه شوکر از افراد سودجو و اغتشاشگر کشف و ضبط شده است ضمن آنکه در جریان اغتشاشات اخیر در کردستان، ۶۸ فقره کوکتل مولوتوف، پنج کپسول آتش‌زا، سه دستگاه اسپری اشک آور و انواع و اقسام سلاح سرد از اغتشاشگران کشف شد.

۳ مهر – آذربایجان غربی – سه شبکه قاچاق اسلحه در آذربایجان غربی کشف و منهدم و هفت عضو این شبکه‌ها دستگیر شدند؛ از این شبکه‌ها، ۱۴۲ قبضه انواع سلاح جنگی و شکاری در مناطق مختلف استان کشف و ضبط شد.

۲۷ شهریور – کرمانشاه – دادستان عمومی و انقلاب استان کرمانشاه از کشف ۳۹ قبضه سلاح کمری در شهرستان قصرشیرین خبر داد و گفت: متاسفانه ورود سلاح گرم قاچاق از مرزهای کرمانشاه باعث شده تا آمار تیراندازی ها هم در شهر کرمانشاه بالا باشد که البته اکثر این تیراندازی ها به منظور ایجاد رعب و وحشت صورت می گیرد.

۱۷ شهریور – فارس – اعضای باند قاچاق سلاح و مهمات در شهرستان آباده شناسایی و دستگیر شدند. در بازرسی از خودرو قاچاقچیان تعداد ۲۵قبضه کلت کمری به همراه ۴۸تیغه خشاب مربوطه و ۹۰ فشنگ و یک قبضه سلاح شکاری کشف و ضبط گردید.

۱۴ شهریور – لرستان – ۴۸ قبضه سلاح شکاری و جنگی و ۶۳۸ عدد فشنگ غیرمجاز با اجرای طرح ضربتی پاکسازی نقاط آلوده و جرم خیز در استان لرستان کشف شد.

۱۳ شهریور – لرستان – ۲۷ قبضه سلاح غیرمجاز اعم جنگی و شکاری به همراه مقادیری فشنگ در لرستان کشف شدند.

۱۲ شهریور – هرمزگان – اعضای یک باند قاچاق سلاح و مهمات در مرکز استان شناسایی و دستگیر شدند. از این باند ۱۰ قبضه سلاح کلت کمری به همراه ۱۸ تیغه خشاب و مقدار زیادی فشنگ کشف و ضبط شد.

۵ شهریور – آذربایجان غربی – ۲۸ قبضه سلاح جنگی و شکاری غیرمجاز شامل ۱۰ قبضه سلاح کلت جنگی و ۱۸ قبضه سلاح شکاری از قاچاقچیان اسلحه کشف و ضبط شد.

موضوع مهاجرت یکی از چالش‌های مهم ایرانیان در دهه‌های اخیر بوده که از سوی طیف‌های مختلف فکری و فرهنگی مطرح شده است. مهاجرت هنرمندان از جمله موضوع‌های مهمی بوده که توجه توده مردم و رسانه‌ها را به خود معطوف کرده است. هنرمندان به‌دلیل محبوبیتی که در میان مردم دارند، از جمله صنف‌های پرنفوذ به شمار می‌روند که مهاجرت آنها به موضوعی برای بحث و حتی جریان‌سازی در رسانه‌ها تبدیل شده است. از سوی دیگر، هنر بر خلاف بسیاری از رشته‌های فنی، مهندسی و پزشکی، به شدت به ارتباط با مردم و پشتوانه‌ اجتماعی و زیست بومی وابسته است و از این رو بررسی سرنوشت هنرمندان ایرانی پس از مهاجرت نشان از سرنوشت متفاوت و غیرقابل پیش‌بینی این افراد پس از مهاجرت دارد.

در بررسی انجام شده در این گزارش، ۱۵ تن از هنرمندان ایرانی در طیف‌های سنی مختلف و در حوزه‌های سینما، تلویزیون، تئاتر و موسیقی انتخاب شده و سرنوشت زندگی هنری آنها پیش و بعد از مهاجرت از ایران واکاوی شده است. عمده این هنرمندان پس از مهاجرت نتوانستند مسیر حرفه‌ای خود را ادامه دهند، به‌گونه‌ای که برخی به سراغ تدریس و پژوهش رفتند، برخی به کلی فعالیت هنری و فرهنگی را کنار گذاشته و برخی از مهاجرت منصرف شده و به کشور بازگشتند تا مشخص شود تا چه اندازه موضوع مهاجرت برای هنرمندان پروژه‌ای پرریسک و خطرناک است؛ زیرا مهمترین پشتوانه هنرمندان یعنی مردم با مهاجرت از دست خواهد رفت.

۱. بهرام بیضایی
وی از شاخص‌ترین افرادی است که در ۲۰ سال اخیر از ایران مهاجرت کرده است. مهاجرت بیضایی در اواخر دهه ۸۰ خبرساز شد و به سوژه‌ای برای بحث‌وجدل طیف‌های مختلف سیاسی قرار گرفت؛ به‌گونه‌ای که مخالفان مهاجرت بیضایی بر این باور بودند که فشارهای فرهنگی و سانسور سبب مهاجرت این فیلم‌ساز، نویسنده و هنرمند برجسته ایرانی شده است. بیضایی شهریورماه ۱۳۸۹ و یک سال پس از اعتراض‌های سال ۸۸ مهاجرت کرد و تاکنون بیش از یک دهه است در «مرکز پژوهش‌های ایران‌شناسی دانشگاه استنفورد آمریکا» مشغول به تدریس و پژوهش شده است.

از آن زمان تاکنون در کنار پژوهش و تدریس در این دانشگاه، چند نمایش روی صحنه برده است. بیضایی از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۸ پنج نمایش را در تماشاخانهٔ «مرکز اجتماعات محلّی کابرلی» و «تالارِ دانشگاهِ استنفورد» روی صحنه برد و از ۲۰۱۸ تا به حال نمایشی را اجرا نکرده است. وی در مدت مشابه در ایران (۱۲ سال) نیز ۵ نمایش را در سالن‌های قشقایی، چهارسو و تئاتر شهر روی صحنه برد و فیلم‌های «سگ‌کشی» و «وقتی همه خوابیم» را در سال ۱۳۷۹ و ۱۳۸۷ روی پرده سینما ساخت. همه نمایش‌نامه‌های بیضایی نیز پیش از مهاجرت وی به آمریکا و تا سال ۱۳۸۸ نگاشته شده است.

به طور کلی می‌توان این طور جمع‌بندی کرد که فعالیت بیضایی پس از مهاجرت به آمریکا بیشتر معطوف به کارهای علمی _ پژوهشی و انتشار برخی نمایش‌نامه‌ها و پژوهش‌های قبلی شد و با اینکه چند نمایش‌نامه از وی نیز در تالارهای «کابرلی» و «استنفورد» روی صحنه رفت، عمده تئاترهای برحسته‌اش به زمان حضور در ایران مربوط می‌شود. در این میان، برخی اهالی سینما معتقدند کهولت سن بیضایی باعث کاهش فعالیت‌های هنری و فرهنگی وی بعد از مهاجرت شده است.

۲. سوسن تسلیمی
به زعم برخی از کارشناسان و منتقدان، تسلیمی برترین بازیگر زن تاریخ سینمای ایران است. وی در اواخر دهه ۶۰ با مهاجرت به سوئد، به نوعی زندگی دیگری را برای خود در این کشور آغاز کرد. تسلیمی در سوئد در یک تئاتر و فیلم سینمایی بازی کرد، چهار فیلم و سریال برای تلویزیون سوئد ساخت و در وزارت فرهنگ سوئد از اعضای هیات مشاوران تئاتر شد. آن هم در حالی که در دهه ۵۰ و ۶۰، بازیگر ثابت فیلم‌های بهرام بیضایی بود و بیشترین شهرت و اعتبار سینمایی وی به این دوران مربوط می‌شود. تسلیمی در نقل قولی که بارها در رسانه‌های مختلف بازنشر شد، دربارهٔ حجاب در فیلم «شاید وقتی دیگر» گفته‌ بود «برای تماشاگران غیر ایرانی حضور با حجاب حتی در هنگام خواب عجیب است. تسلیمی برای جلوگیری از سانسور فیلم «باشو غریبه کوچک» مجبور بود طوری بدود که بدن او زیاد تکان نخورد.»

در مجموع باید گفت موفقیت‌های تسلیمی در حوزه هنر بیشتر به زمان حضور در ایران معطوف می‌شود و وی نیز همانند بیضایی عمده فعالیت‌هایش در خارج از ایران را به تدریس و پژوهش پرداخته است و نمی‌توان فعالیت‌های محدود هنری وی در حوزه بازیگری و کارگردانی در سوئد را به عنوان دستاوردی قابل توجه مورد اشاره قرار داد.

۳. بهمن قبادی
قبادی اصولاً کارگردانی جشنواره‌ای به شمار می‌آید، از این نظر که بیشتر آثارش بیش از موفقیت در اکران داخلی، در جشنواره‌های خارجی از جمله کن و برلین درخشیدند. در کارنامه سینمایی قبادی ۶ فیلم سینمایی بلند دیده می‌شود که پنج فیلم آن در ایران و یک فیلم آن پس از مهاجرت ساخته شده است. نگاه اجمالی به سرنوشت این آثار و موفقیت‌های آن در میان جشنواره‌ها و مردم نشان می‌دهد عمده این توفیق‌ها به آثار سینمایی پیش از مهاجرت مربوط می‌شود. «فصل کرگدن» که سال ۱۳۹۰ بعد از مهاجرت و با حضور «بهروز وثوقی» و «مونیکا بلوچی» به نمایش درآمد، به هیچ وجه نتوانست موفقیت‌های کیفی آثار اولیه وی از جمله «زمانی برای مستی اسب‌ها» و «آوازهای سرزمین مادری‌ام» را تکرار کند.

قبادی بعد از مهاجرت از ایران بیشتر دغدغه‌های سیاسی‌اش که گرایش اپوزیسیونی داشت، پیگیری کرد. حمایت از همه‌پرسی استقلال کردستان عراق، انتقاد از قوانین آکادمی علوم و هنرهای سینمای آمریکا(اسکار) و درخواست آزادی «رکسانا صابری» خبرنگار ایرانی-آمریکایی از جمله این کنش‌گری‌های سیاسی قبادی بوده است.

در مجموع می‌توان گفت، مهاجرت قبادی همان‌ اندازه که فرصت را برای ابراز نظر و فعالیت سیاسی برای وی فراهم کرد، ظرفیت هنری و سینمایی‌اش را تحت‌الشعاع قرار داد؛ به‌گونه‌ای که در طول بیش از ۱۰ سال مهاجرت فقط یک فیلم در سال ۱۳۹۰ در خارج از ایران ساخته است.

۴. مزدک میرزایی
وی از سرشناس‌ترین مجریان تلویزیونی است که در یک دهه اخیر از ایران مهاجرت کرد. از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۹۸ به مدت ۲۲ سال کارمند صداوسیما بود و در سال ۱۳۹۸ مهاجرت کرد. وی در سال ۱۳۸۴ به عنوان بهترین گزارشگر تلویزیونی معرفی شد و در زمان حضور در ایران در برنامه‌های پرطرفداری چون «۹۰» و «فوتبال برتر» به عنوان مجری و گزارشگر فعالیت داشت. وی در سال ۱۳۹۳ کتاب «داستان شهرآورد» را به چاپ رساند و یک سال بعد مستندی با عنوان «تاریخچه شهرآورد» و همین محتوا برای شبکه مستند سیما ساخت.

بعد از مهاجرت میرزایی به انگلستان و پیوستن به شبکه ایران اینترنشنال، وی برنامه «هت‌تریک» را ساخت که در واقع کپی و تقلیدی از برنامه ۹۰ عادل فردوسی‌پور بود. با این تفاوت که هت‌تریک هیچ‌وقت نتوانست موفقیت‌های ۹۰ را در جذب مخاطب جذب کند. تحلیل و تفسیر بازی‌های لیگ و ملی از جمله بخش‌های این برنامه است که از سال ۱۳۹۸ دوشنبه‌شب‌ها و هم‌زمان با برنامه توقیف شده ۹۰ روی آنتن ایران اینترنشنال می‌رود. پس از مهاجرت، شایعه‌ای مطرح شد که مزدک میرزایی بخش بزرگی از بایگانی صداوسیما را هم با خود از ایران خارج کرده و می‌خواهد با استفاده از آن به برنامه‌سازی بپردازد که بعدها معاون وقت سیمای صداوسیما گفت «مزدک میرزایی هیچ چیزی با خودش نبرده‌است».

به طور کلی می‌توان گفت عمده شهرت، محبوبیت و موفقیت میرزایی در ایران و در زمان حضور در برنامه‌های پربیننده‌ای چون ۹۰ و فوتبال برتر بوده است و میرزایی با وجود اینکه پس از مهاجرت یک برنامه تلویزیونی مستقل را ساخت، اما هیچ‌گاه نتوانست برنامه‌ای پربیینده و جریان‌ساز تولید کند و در میان برنامه‌های ایران اینترنشنال نیز در رتبه‌های چندم جذب مخاطب قرار می‌گیرد.

۵. شادمهر عقیلی
وی متولد ۱۳۵۱، فعالیت هنری خود را از اواسط دهه ۷۰ آغاز کرد. در این زمان با برخی اهالی موسیقی همچون «علیرضا عصار»، «فواد حجازی» و «خشایار اعتمادی» آشنا شد. عمده شهرت‌اش برای انتشار آلبوم «دهاتی» در سال ۱۳۷۸ حاصل شد. بنا بر اعلام برخی منابع، آلبوم دهاتی پرفروش‌ترین آلبوم تاریخ موسیقی پاپ ایرانی بعد از انقلاب است. پس از آن، تک آهنگ «گل یاس» عقیلی که ادای دینی به حضرت فاطمه زهرا(س) بود، باعث توجه قشر مذهبی به این خواننده شد. وی پیش از مهاجرت از ایران از جمله محبوب‌ترین خوانندگان پاپ در کشور بود؛ برخی وی را پرفروش‌ترین و محبوب‌ترین خواننده پاپ بعد از انقلاب ایران معرفی کردند.

فیلم‌های «پرپرواز» و «شب برهنه» در سال‌های ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰ استعداد بازیگری عقیلی را شکوفا کرد. در سال ۱۳۸۰ و پیش از اکران فیلم «شب برهنه»، شادمهر عقیلی ایران را ترک کرد و فعالیت‌هایش را در کانادا و سپس آمریکا ادامه داد. او در این مدت هفت آلبوم را آهنگسازی و خوانندگی کرد و تک آهنگ‌های مختلفی را در فضای وب منتشر ساخت.

بمب خبری شادمهر عقیلی در سال ۱۳۹۹ ترکید؛ وی با انتشار یک پست تبلیغاتی در صفحهٔ اینستاگرامش، از تأسیس یک سایت اینترنتی پیش‌بینی و کازینوی آنلاین خبر داد که با واکنش‌ها و انتقادهای فراوان از سوی طرفدارانش روبرو شد. بسیاری از طرفدارانش، عقیلی را برای این کار شماتت کردند و تعداد زیادی از دنبال‌کنندگان اینستاگرامی او، از صفحه او خارج شدند.

در مجموع باید گفت شادمهر عقیلی با وجود تداوم فعالیت‌های موسیقیایی در خارج از کشور و برگزاری کنسرت‌های متعدد، با پیوستن و حمایت از سایت‌های قمار، تا حد بسیار زیادی محبویبت خود را در نزد طرفدارانش خدشه‌دار کرد و تا مدت‌ها بحث و جدل‌های فراوانی را پیرامون فعالیت شخصی و حرفه‌ای وی در فضای مجازی مطرح شد. چندی پیش نیز در پی همه‌گیری جنبش می‌تو، چند زن جوان از شادمهرعقیلی به دلیل رفتار نامناسب جنسی اعلام شکایت کردند.

۶. مهدی مظلومی و بازیگران جم
وی یکی از پرکارترین و سرشناس‌ترین کارگردانان تلویزیون ایران در دهه ۸۰ بود که سریال تلویزیونی «بدون شرح» و «کمربندها رو ببندیم» شناخته‌شده‌ترین آثار تلویزیونی‌ در این دهه را ساخت. وی که فعالیت حرفه‌ای خود در تلویزیون ایران را از تدوین مجموعه‌هایی چون «ساعت‌خوش» و «زیر آسمان شهر» آغاز کرده بود، بیشتر به عنوان یک کارگردان طنز فعالیت داشت. در کارنامه هنری مظلومی دو فیلم سینمایی نیز دیده می‌شود که پس از انبوه مجموعه‌های طنز ۹۰ شبی تلویزیون، در اوایل دهه ۹۰ کارگردانی کرد.

در سال ۱۳۹۵ و پس از مدتی کم‌کاری، مظلومی به قصد پیوستن به شبکه جِم به ترکیه رفت و مجموعه طنز «شهر فرنگ» را برای این شبکه نویسندگی و کارگردانی کرد. ساخت این سریال همزمان شد با پیوستن تعداد زیادی از بازیگران کم‌کار سینما و تلویزیون ایران به شبکه جِم؛ «بهارک صالح‌نیا»، «هرمز سیرتی»، «مرتضی عقیلی» و «پردیس افکاری» بازیگرانی بودند که به این بهانه در شبکه جِم حضور یافتند.

دیری نپایید که با قتل مدیر شبکه جِم، وضعیت تولید این شبکه به طور کلی تغییر یافت و بسیاری از پروژه‌ها تعطیل یا نیمه‌کاره رها شدند و شمار زیادی از بازیگران مرد و زن ایرانی و همچنین دیگر عوامل تولید، بیکار شدند و برخی به ایران بازگشتند.

در مجموع می‌توان گفت مظلومی از جمله کارگردانان تلویزیون ایران بود که دلخوش به ظهور و بروز شبکه‌های فارسی‌زبان خارجی از جمله جِم تی‌وی شد و همراه خود شمار زیادی از بازیگران و عوامل را نیز به این شبکه کشاند، حال آنکه با یک تغییر در مدیریت این شبکه، همه آرزوها و رویاهای جِم‌نشینان دچار تغییر و تخریب شد و برخی از این هنرمندان ایرانی به کشور برگشتند.

۷. محسن نامجو
وی از جمله موزیسین‌ها و خوانندگان پیشرو در ایران بود که به‌دلیل خلاقیت‌ در آلبوم‌ها و ارائه موسیقی تلفیقی، مشهور شد. فعالیت هنری خود را از دهه ۷۰ آغاز کرد و دهه ۸۰ به شهرت رسید. نامجو پس از متهم‌شدن به اهانت به قرآن به دلیل خواندن یک سوره با آهنگ در اواخر دهه ۸۰ از ایران مهاجرت کرد و سه آلبوم «دماوند»، «گیس» و «ترنج» را پیش از خروج از ایران منتشر کرد.

نامجو در برنامهٔ «تماشا» در تلویزیون فارسی بی‌بی‌سی، خود را بی‌دین خواند و برخی اختلاف با حاکمیت ایران را دلیل مهاجرت او عنوان کرده‌اند.

پس از مهاجرت از ایران، نامجو ۱۵ آلبوم منتشر کرد و از نظر کمّی پنج برابر تعداد آلبوم‌هایی که در ایران ساخته بود در آمریکا و اروپا رونمایی کرد. وی آلبوم «آخ» را با گلشیفته فراهانی همخوانی کرد و در سال ۸۸ بار دیگر به این دلیل مورد توجه مردم و رسانه‌ها قرار گرفت. با اینکه از نظر کمّی آهنگ‌های زیادی از نامجو منتشر شد، اما از نظر بازدید و فراگیری در شبکه‌های مجازی و مردم، آنچنان توفیقی کسب نکرد.

در سال ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ نام نامجو نه به‌دلیل فعالیت‌های موسیقایی بلکه به جهت اتهام‌های جنسی در جنبش «می‌تو» مطرح شد و به شدت مورد حمله کاربران مجازی قرار گرفت. او در ابتدا این اتهام‌ها را رد کرد اما در اواخر فروردین ۱۴۰۰، با انتشار ویدئویی از قربانیان عذرخواهی کرد.

نامجو در زمان حضور در ایران در سال ۱۳۸۴ با فیلم «چند کیلو خرما در مراسم تدفین» عازم جشنواره کن شد و بعد از مهاجرت در دو تئاتر بهرام بیضایی با نام «جانا و بلادور» و «آرش» در آمریکا به عنوان بازیگر حضور پیدا کرد. در مجموع باید گفت عمده شهرت و محبوبیت نامجو در زمان حضور در ایران و دهه ۸۰ صورت گرفت و شمار زیاد آلبوم‌های موسیقی وی بعد از مهاجرت آنچنان دیده و شنیده نشد. علاوه بر این، رسوایی‌های جنسی علیه نامجو که در دو سال گذشته صورت گرفت، از او چهره‌ای منفور ساخت.

۸. مهناز افشار
وی همانند گلشیفته فراهانی بازیگری در سینما را از اواخر دهه ۷۰ آغاز کرد، اما مسیر هنری این دو به کلی با هم تفاوت پیدا کرد. افشار در ابتدا سینمای تجاری و بدنه را به عنوان سینمای مورد علاقه خود انتخاب کرد، اما در دهه ۸۰ به یکی از بازیگران زن ستاره سینمای ایران که تضمینی برای فروش‌ فیلم‌ها بود، تبدیل شد. او در دهه ۹۰ مسیر بازیگری خود را به کلی تغییر داد و از حضور در فیلم‌های تجاری و همکاری با فیلمسازان سینمای بدنه به ایفای نقش در فیلم‌های هنری‌تر و همکاری با فیلمسازان صاحب‌نام روی آورد. نتیجه سال‌های فعالیت مهناز افشار در سینمای ایران، حضور در بیش از ۵۰ فیلم سینمایی، ۴ تئاتر و ۴ سریال نمایش خانگی بود که از نظر تعداد حضور، یکی از چهره‌های فعال و پرکار سینمایی دهه ۸۰ و ۹۰ ایران بود.

وی در سال ۱۳۹۸ و پس از حاشیه‌هایی که هنگام جدایی از همسرش «یاسین رامین» در رسانه‌ها به وجود آمد، از ایران مهاجرت کرد. در همان سال به عنوان یکی از داوران در مسابقهٔ تلویزیونی «پرشیاز گات تلنت» حضور یافت که این اتفاق واکنش‌ها و بازخوردهای متفاوتی را در فضای مجازی به دنبال داشت. در طول این سال‌ها، عمده فعالیت‌هایش به حضور در فضای مجازی به عنوان بلاگر و اینفلوئنسر محدود می‌شود و به جز اظهارنظرهای جنجالی از او، فعالیت هنری و سینمایی قابل ملاحظه‌ای مشاهده نشده است.

در مجموع باید گفت، مهناز افشار به عنوان یکی از سوپراستارهای دهه هشتاد سینمای ایران به دلیل حاشیه‌های زندگی شخصی و شخصیت جنجالی‌اش، به محاق رفت و مهاجرتش از ایران نیز به عنوان یکی دیگر از نقاط عطف زندگی شخصی وی، شائبه عدم تمایل او به عنوان بازیگر یا عدم همکاری فیلم‌سازان خارجی برای دعوت وی به حضور در فیلم‌ها را تقویت کرده است.

۹. گلشیفته فراهانی
وی در بین هنرمندان ایرانی مهاجرت کرده، وضعیتی متفاوت‌ داشته است. از سال ۱۳۷۶ با فیلم «درخت گلابی» فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان بازیگر آغاز کرد و در فیلم‌های بزرگانی چون «داریوش مهرجویی»، «اصغر فرهادی»، «کمال تبریزی»، «بهمن قبادی»، «حمید نعمت‌الله»، «علی رفیعی»، «رسول ملاقلی‌پور»، «ابراهیم حاتمی‌کیا» و «عباس کیارستمی» ایفای نقش کرد و در نهایت در سال ۱۳۸۷ و پس از بازی در فیلم «درباره الی» از ایران مهاجرت کرد.

فراهانی در مدت ۱۱ سال حضور حرفه‌ای در سینمای ایران و همکاری با بیشتر کارگردان‌های صاحب سبک ایرانی، موفق به حضور در ۱۸ فیلم سینمایی بلند و حضور در سه تئاتر شد؛ آن هم در حالی که در مدت فعالیت در ایران، با تلویزیون همکاری نداشت و در هیچ سربالی حضور نیافت.

از سال ۱۳۸۷ تا به حال، فراهانی در ۲۷ پروژه سینمایی و ۳ سریال تلویزیونی به عنوان بازیگر و صداپیشه ایفای نقش کرده است. همکاری در پروژه کارگردان‌های هالیوودی همچون «ریدلی اسکات» و حضور در فیلم «جیم جارموش» باعث افزایش اعتبار هنری این بازیگر شد. با اینکه بیشتر فیلم‌هایی که فراهانی در خارج از کشور ایفای نقش کرده با کارگردان‌های درجه دو آمریکایی و آسیایی بوده اما به دلیل تعدد حضور یک بازیگر ایرانی در آثار غیرایرانی، یک رکورد برای وی به حساب می‌آید.

فراهانی پس از خروج از ایران علاوه بر بازیگری، صداپیشگی و خوانندگی را نیز به طور حرفه‌ای آغاز کرد و حضور در سه سریال تلویزیونی در سال‌های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ و یک تئاتر در سال ۱۳۹۱، ماحصل فعالیت‌های هنری وی در خارج از ایران بوده است. در مجموع می‌توان گفت وی از معدود هنرمندانی است که با خروج از ایران فعالیت‌های هنری‌اش افزایش نیز یافت.

۱۰. ریحانه پارسا
وی از پرحاشیه‌ترین بازیگران نسل جدید سینمای ایران است که در اواخر سال ۱۳۹۹ از ایران مهاجرت کرد. ابتدا دلیل مهاجرتش، ساخت فیلم عنوان شد اما بعدها رفتارهای عجیب و غریب او، شائبه مهاجرت دائمی وی را تقویت کرد.

عمده شهرت پارسا به حضور در سریال تلویزیونی «پدر» ساخته «بهرنگ توفیقی» در سال ۱۳۹۷ مربوط می‌شود. حجم تعریف و تمجیدها از معرفی پارسا به‌گونه‌ای بود که «حامد عنقا» و «بهرنگ توفیقی» به دلیل انتخاب او برای ایفای نقش لیلا در سریال پدر که آن زمان فردی ناشناخته بود تحسین‌شده و کار آنها، «ستاره‌سازی» خوانده شد. بعد از آن پارسا در فیلم «خوب بد جلف ۲» از پیمان قاسم‌خانی ایفای نقش کرد که بازی او با واکنش سرد منتقدان مواجه شد.

بعد از چهره‌شدن در تلویزیون و حضور نه چندان موفق در چند فیلم سینمایی، پارسا شبکه‌های اجتماعی را برای دیده‌شدن و ارتباط با مردم انتخاب کرد؛ وی در شبکه‌های اجتماعی حاشیه‌هایی ایجاد کرد که سبب شد او را به خامی و تلاش برای دیده شدن متهم کنند.
پس از پایان سریال پدر، بلافاصله همه عکس‌هایش از نقش‌آفرینی در این سریال را از صفحهٔ اینستاگرامش حذف کرد و عکس‌هایی با «ظاهری متفاوت» مشابه عکس‌های مدل‌ها منتشر کرد. این تحرکات عجیب و غریب به‌گونه‌ای بود که روزنامهٔ کیهان رفتارهای او را «سوءاستفاده از صداوسیما»، «نامتعارف» و «هنجارشکنی» خواند.

ازدواج با «مهدی کوشکی» نقطه عطف دیگری در حاشیه‌های بی‌پایان زندگی شخصی و حرفه‌ای ریحانه پارسا بود؛ ارتباطی که خیلی زود به طلاق انجامید. موزیک ویدئو «عادت» و همکاری با «پویان مختاری» بار دیگر حجم شایعه‌ها و اخبار زرد پیرامون او را افزایش داد. در مجموع، با وجود ظرفیت‌های حاشیه‌ای فراوانی که در شخص ریحانه پارسا بود، حضورش در ترکیه را می‌توان پایان فعالیت هنری و بازیگری وی دانست. بازیگری که دیگر کسی او را به عنوان بازیگر سینما و تلویزیون نمی‌شناسد و فقط به یک چهره زرد برای پلتفرم‌های اینستاگرام و یوتیوب تبدیل شده است.

به این فهرست می‌توان چهره‌های مختلف دیگری همچون «امیرنادری» و «محسن مخملباف» را اضافه کرد که به دلیل پرداخت بیش از حد نام آنها در رسانه‌های مختلف و همچنین تاریخ مهاجرت آنها که به ترتیب دهه ۶۰ و دهه ۸۰ برمی‌گردد در این گزارش به آن‌ها اشاره‌ای نشده است. سوسن تسلیمی و بهرام بیضایی که به آنها اشاره شد، به‌گونه‌ای نماینده نسل امیر نادری و محسن مخلمباف محسوب می‌شوند. همچنین افرادی مانند پرستو صالحی، روناک یونسی، مینا لاکانی، شبنم طلوعی، صدف طاهریان، شقایق نوروزی، سحر قریشی نیز از جمله بازیگران زنی بودند که در سال‌های اخیر مهاجرت کردند اما به دلیل کاهش چشمگیر فعالیت هنری آنها در خارج از کشور اطلاعات چندانی از آن‌ها در دست نیست و عمده فعالیت آنها به اظهار نظرهای اینستاگرامی و توئیتری آنها در قالب اینفلوئنسر و بلاگر محدود می‌شود.

دست‌اندازی به طبیعت در سال‌های اخیر سابقه پر و پیمانی دارد و هر روز بخش‌هایی از پیامدهای آن دامن کشور و زندگی اجتماعی مردم را هم می‌گیرد. این‌که زندگی بخشی از جمعیت هر ساله با حجم زیادی از گرد و خاک گره خورده، کشاورزی ایران با بحران آب و فرسایش خاک روبروست و یا بخش‌هایی از کشور به‌طور جدی با بحران فرونشست دست‌وپنجه نرم می‌کند و خشکسالی و تغییر در همه ابعاد زندگی خود را نشان می‌دهد، همگی از آثار سوء دست‌درازی انسان به طبیعت بوده است.
به‌تازگی رسانه‌ها گزارش دادند بیش از ۵ هزار معدن که تاکنون متولی آن وزارت صمت بوده، به صورت مزایده به بخش خصوصی واگذار خواهد شد.؛ برنامه‌ای که واکنش بسیاری از کارشناسان را برانگیخته است.

مصوبه قانونی برای واگذاری معادن

طبق اصل ۴۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، انفال و ثروت‌های عمومی همچون زمین‌های موات یا رها شده، معادن، دریاها، دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و سایر آب‌های عمومی، کوه‌ها، دره‌ها‏، جنگل‌ها، نیزارها، بیشه‌های طبیعی، مراتعی که حریم نیست، ارث بدون وارث، اموال مجهول‌المالک و اموال عمومی که از غاصبین مسترد می‌شود در اختیار حکومت اسلامی است تا بر طبق مصالح عامه نسبت به آن‌ها عمل کند. تفصیل و ترتیب استفاده از هر یک را هم قانون مشخص می‌کند.

قانون در همه ابعاد دست‌اندازی به طبیعت را باز گذاشته و لذا صدور مجوز برای مزایده ۵ هزار معدن در ایران، همواره از پشتیبانی قانون هم برخوردار استبا بررسی قوانین و مصوبه‌های مجلس و دولت، هم در خواهیم یافت که در پس این اقدام وزارت صمت، یعنی مزایده بیش از ۵ هزار واحد معدنی به بخش خصوصی، مصوبه مجلس شورای اسلامی است.

به استناد مصوبه مجلس در بودجه سال ۱۴۰۱، وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف شده نسبت به مستندسازی و واگذاری مجوزهای بهره‌برداری از معادن از طریق مزایده عمومی و با احراز صلاحیت فنی و مالی متقاضیان اقدام کند.
در این مصوبه آمده: وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است نسبت به واگذاری مجوزهای معادن تعطیل در اختیار خود از طریق بازار سرمایه و بعد از اهلیت‌سنجی به اشخاص حقیقی و حقوقی اقدام یا در قالب شرکت‌های سهامی عام طرح (پروژه) از طریق بازار سرمایه واگذار کند. همچنین ۶ ماه پس از ابلاغ این قانون، مجوز همه معادن تعطیل در اختیار بخش خصوصی و غیردولتی که بیش از یک‌سال از تعطیلی آن‌ها می‌گذرد، با رعایت قرارداد فی‌مابین و قوانین به صورت خودکار لغو می‌شود.

آیین‌نامه اجرایی این بند در مدت یک‌ماه پس از ابلاغ این قانون با پیشنهاد وزارت صنعت، معدن و تجارت و تأیید شورای‌عالی بورس تدوین و اجرایی می‌شود. گزارش عملکرد این بند سه‌ماه پس از مهلت مقرر به کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی و دیوان محاسبات کشور ارائه می‌شود. در بند (ط) تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور آمده: وزارت صنعت، معدن و تجارت مکلف است حداکثر در مدت سه‌ماه پس از ابلاغ این قانون نسبت به مزایده معادن شناسایی شده تا پایان اسفندماه ۱۴۰۰ اقدام کند.

براساس این مصوبه؛ «تمام پروانه‌های صادره سال‌های قبل که در اختیار بخش‌های خصوصی – تعاونی و نهادهای عمومی غیردولتی و سایر اشخاص حقیقی و حقوقی قرار گرفته است چنانچه تا پایان اسفندماه ۱۴۰۰ منجر به اکتشاف و استخراج نشده‌اند و همچنین سهم معادنی که در اختیار دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های وابسته به آن‌ها از جمله« ایمیدرو» قرار گرفته، چنانچه حداکثر تا پایان تیرماه ۱۴۰۰ منجر به اکتشاف و استخراج نشده باشند و نیز معادن واگذار شده در سال ۱۴۰۱ که منجر به اکتشاف نشود، با رعایت قوانین و مقررات و قرارداد معتبر فی‌مابین، پروانه صادره لغو و از طریق مزایده به متقاضیان جدید واگذار می‌شود.»

هرچند در قانون به شیوه استفاده حکومت اشاره نشده اما به طور قطع، مقصود در قانون اساسی، استفاده بهینه از منابع و به نفع عامه مردم است. بنابراین واگذاری معادن با دریافت حق ۱۵ درصد از درآمد یک معدن برای مردم با توجه به اثرات سوء آن در آینده، نمی‌تواند به نفع مصالح عمومی باشد.

«افشین دانه‌کار» استاد دانشگاه و محقق محیط‌زیست در این زمینه به پژوهشگر ایرنا گفت: «فقط مناطق ممنوعه برای معدن‌کاوی در ایران «پارک‌های ملی» هستند و در سایر مناطق بنابر تفاهم‌نامه سازمان حفاظت از محیط‌زیست و وزارت صمت، معادن تا جایی‌که آثار سوء نداشته باشند، امکان بهره‌برداری دارند.»

از این گفته استنباط می‌شود که قانون دست‌اندازی به طبیعت را باز گذاشته و لذا صدور مجوز برای مزایده ۵ هزار معدن در ایران، همواره از پشتیبانی قانون هم برخوردار است.

معادن چه نقشی در چالش‌های محیط‌زیستی دارند؟

تامل بر این مصوبه با توجه به تعداد معادنی که اکنون در کشور فعال هستند، می‌تواند نکات مهمی را آشکار سازد. به گفته «تقی نبئی» رئیس وقت سازمان نظام مهندسی معدنی در سال ۱۳۹۹، پنج هزار و ۷۰۰ مورد از ۱۱ هزار واحد معدنی دارای پروانه در کشور فعال و بقیه به علت‌های مختلف غیرفعال است؛ آن هم در حالی که همین تعداد از معادن تاکنون خسارت‌های زیادی را به پیکره محیط‌زیست و منابع طبیعی کشور وارد کرده‌اند.

همچنین به گفته «محمدرضا آخوندی» مدیرکل وقت منابع طبیعی و آبخیزداری استان یزد، برآورد خسارت‌های وارده ناشی از فعالیت‌های معدن‌کاری در عرصه‌های طببیعی در این استان، حدود ۹۷۲ میلیارد تومان اعلام شده است.
به گفته وی، این میزان خسارت مربوط به وسعت تخریب بیش از ۷۵ هزار هکتار ناشی از فعالیت معادن در سال ۱۳۹۷ و در استان یزد بوده است.

تخریب اراضی، موجب فرسایش آبی – بادی شده و اثرات خشکسالی را تشدید می‌کند. از بین رفتن خاک سطحی موجب کاهش ظرفیت خاک برای جذب آب و فقدان امکان تغذیه آب‌های زیر زمینی و در نهایت منجر به بروز سیلاب خواهد شد. در ایران که سرزمین به‌نسبت خشکی است، سیل و خشکسالی همزاد یکدیگرند.
شرایط خشک فلات ایران و توزیع زمانی نامناسب بارش‌ها روی رودخانه‌های ایران که بیشتر فصلی هستند و میزان جریان در آن‌ها وابسته به میزان بارندگی است، نقش تخریبی معادن را در این زمینه بیش از پیش خودنمایی می‌کند. از این‌رو در مواقعی که بارندگی بیش از متوسط درازمدت باشد، منطقه مواجه با سیل می‌شود و در سال‌هایی که بارندگی کمتر از متوسط باشد با پدیده خشکسالی مواجه خواهیم بود.

آب یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین فاکتورهای بخش معدن و زنجیره معدنی در کشور است. اگر آب وجود نداشته باشد استحصال مواد معدنی هم صورت نخواهد گرفت و این موضوع ضربه زیادی را به بخش معدن و توسعه آن خواهد زدزیست‌بوم منطقه‌ای که معدن یا معادنی در آن‌ها فعالیت دارند به شدت تحت تاثیر کارکرد آن‌ها قرار می‌گیرد؛ علاوه بر این میزان منابع آبی منطقه نیز بر شیوه و میزان برداشت از معادن هم بسیار موثر است؛ چنانچه به گفته «بهرام شکوری» رئیس کمیسیون معادن و صنایع معدنی اتاق بازرگانی ایران، آب یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین فاکتورهای بخش معدن و زنجیره معدنی در کشور است. بدون آب استحصال مواد معدنی هم صورت نخواهد گرفت و این موضوع ضربه زیادی را به بخش معدن و توسعه آن خواهد زد.

به‌طور قطع، خشکسالی بر زنجیره مواد معدنی تاثیرگذار است. یکی از حیاتی‌ترین مسائل در زمینه بهره‌برداری معادن، موضوع آب است؛ چون در تولید کاتد، فولاد، کنسانتره، گندله و… به آب زیادی نیاز بوده و در حوزه معدن‌کاری نیز به همین صورت است.

چنانچه مشخص است، محیط‌زیست، معدن‌کاوی و زندگی اجتماعی انسان‌ها در یک رابطه کاملا پیچیده، درهم تنیده شده است. به استناد مطالعات مختلف؛ ایجاد هر شغل در بخش استخراج ،۱۷ شغل در بخش صنایع پایین‌دستی معدنی ایجاد می‌کند اما باید در نظر داشت، این میزان شغل تنها یک بُعد از مزایای معادن است زیرا با از دست رفتن منابع طبیعی و محیط‌زیست دیگر جایی برای زیستن وجود ندارد. به دست آوردن پول و ثروت تنها زمانی قابلیت توجیه دارد که در بلندمدت هم به رفاه بیانجامد.

توسعه به معنای مدرن و از نوع پایدار دقیقا بر همین امر تاکید دارد و این همان چیزی است که بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته جهان هم بر آن تاکید داشته‌اند. به عنوان مثال سوئد در شمال اروپا و در منطقه اسکاندیناوی که دارای زمستان‌های سرد و طولانی و فاقد منابع طبیعی مهمی مانند نفت و گاز هست، همه تلاش و توجه خود را بر نیروی انسانی و کارآمد متمرکز کرده و از این طریق به عنوان یکی از کشورهای توسعه‌یافته شناخته می‌شود که این روزها به رقیب جدی برای منطقه «سیلیکون ولی» در ایالات متحده تبدیل شده و بسیاری از کارشناسان بر این باورند تا چند سال آتی سرمایه‌های زیادی را به این کشور گسیل خواهد کرد که به‌دنبال آن، رفاه زیادی را برای جامعه سوئدی به همراه خواهد داشت.

با در نظر داشتن همه این شرایط برای سوئد، نکته دیگری که می‌تواند جالب توجه باشد اینکه این کشور با وجود داشتن بزرگ‌ترین معدن طلای اروپا(بولیدن) اما از سال ۱۹۶۷ به دلیل آثار سوء محیط‌زیستی تاکنون تعطیل کرده است.

مشابه چنین وضعیتی در شیلی و برای بزرگ‌ترین معدن طلای دنیا هم رخ داد و دادگاه به دلیل آثار مخرب این معدن بر محیط‌زیست، آن را تعطیل کرده و شرکت بهره‌بردار آن را به دلیل آسیب به محیط‌زیست، به پرداخت جریمه سنگین محکوم کرد.
مردم منطقه سال‌ها از آب آشامیدنی حاصل از ذوب‌شدن یخچال‌های طبیعی که به شکل رود از کوه‌های «آند» جاری می‌شد استفاده می‌کردند اما با آغاز پروژه معدن، آب منطقه به شدت آلوده شد. در سال‌های اخیر بسیاری از اهالی منطقه و نیز حیوانات به دلیل مصرف آب دارای مواد خطرناک و گاهی سرطان‌زا دچار بیماری‌های گوناگون شده‌ بودند.

در چنین شرایطی «مهدی حمیدی» سرپرست دفتر بهره‌برداری معادن وزارت صنعت، معدن و تجارت مهرماه امسال از آغاز ثبت‌نام متقاضیان شرکت در مزایده و محدوده پنج هزار و ۳۴۹ معدن از ۲۶ مهرماه خبر داد که مصوبه مجلس را هم در عقبه قانونی خود به همراه دارد. شاید مخالفت با تعطیلی معادن برای بسیاری از افراد به دلیل کاهش نرخ اشتغال و درآمد عمومی غیرقابل درک باشد اما همچنان این پرسش مطرح است که توسعه از این روش آیا منابع (آب، خاک و ..) و زیست محیط کشور را به مخاطره جدی می‌اندازد؟

گروه ایرنا زندگی – تحقیقات نشان می‌دهد که میانگین سن بلوغ در سراسر جهان کاهش‌یافته است و ازاین‌رو، هر کودکی می‌تواند به بلوغ زودرس مبتلا شود. در حال حاضر با بلوغ زودرس در دانش آموزان کلاس‌های چهارم، پنجم و ششم ابتدایی، تعداد نوجوانان نسبت به چند دهه گذشته افزایش قابل‌توجهی داشته است. مطالعات نشان می‌دهد که بلوغ زودرس در دختران بیشتر از پسران اتفاق می‌افتد؛ به‌گونه‌ای که از هر ۵۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ دختر، یک نفر دچار بلوغ زودرس می‌شود.

دلایل متعددی برای علت بلوغ زودرس مطرح‌شده است. افزایش آگاهی کودکان و دسترسی آسان آن‌ها به انبوه اطلاعات در اینترنت به‌عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار در بلوغ زودرس مطرح می‌شود اما هنوز این موضوع به‌صورت علمی ثابت نشده است. دکتر سپیده شبان، روان‌درمانگر کودک و نوجوان چاقی و مشکلات هورمونی را موجب شروع بلوغ زودرس می‌داند. این روانشناس کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا زندگی با اشاره به نقش والدین در خطرآفرینی بلوغ زودرس، به بررسی راه‌های شناسایی و نحوه برخورد آن‌ها با این مسئله می‌پردازد.

بلوغ زودرس چه زمانی اتفاق می‌افتد؟

بلوغ از زمانی شروع می‌شود که غده هیپوفیز، هورمون‌هایی را آزاد می‌کند که به بدن سیگنال می‌دهند تا تولید هورمون‌های جنسی استروژن و پروژسترون (در دختران) یا تستوسترون (در پسران) را افزایش دهد و باعث ایجاد ویژگی‌های جنسی ثانویه شود. دکتر شبان با اشاره به سن طبیعی بلوغ می‌گوید: «سن طبیعی بلوغ در دختران و پسران بین ۱۲ تا ۱۴ سالگی است که در این سن کم‌کم علائم بلوغ ظاهر می‌شود. بلوغ زودرس زمانی اتفاق می‌افتد که علائم قبل از سن ۸ یا ۹ سالگی شروع شود و کودک در سن ۱۰-۱۱ سالگی کاملاً به بلوغ برسد.»

این روانشناس کودک و نوجوان ادامه می‌دهد: «علائم بلوغ زودرس، هم در ظاهر و هم در رفتار اتفاق می‌افتد. علائم ظاهری عبارت از رشد غیرطبیعی استخوان و اندام‌های جنسی، رشد موهای زائد بدن و حالاتی از عدم تمرکز است و علائم رفتاری به‌صورت بی‌قراری، حساس شدن و برانگیخته شدن ظاهر می‌شود. مجموع این علائم (چه به‌صورت ظاهری و چه به‌صورت رفتاری) به والدین هشدار می‌دهد که کودک در معرض بلوغ زودرس قرار دارد.»

بلوغ ‌زودرس تصادفی نیست

شروع بلوغ معمولاً توسط هیپوتالاموس آغاز می‌شود. این ناحیه از مغز به غده هیپوفیز (غده‌ای به‌اندازه نخود در نزدیکی قاعده مغز) سیگنال می‌دهد تا هورمون‌هایی ترشح کند که تخمدان‌ها (در دختران) یا بیضه‌ها (در پسران) را تحریک می‌کند.

به‌طورمعمول، به‌خصوص در دختران، بلوغ زودرس به این دلیل است که مغز سیگنال‌ها را زودتر ازآنچه باید ارسال می‌کند؛ بنابراین، هیچ مشکل پزشکی یا محرک دیگری وجود ندارد؛ بااین‌وجود برخی معتقدند که بسیاری از عوامل اجتماعی که می‌توانند باعث مشکلات سلامت روان شوند، خود با شروع زودهنگام بلوغ مرتبط هستند؛ این عوامل عبارت‌اند از استرس، عدم حضور یکی از والدین در خانه، درگیری‌های خانوادگی زیاد و مشکلات اقتصادی. اگرچه دلایل این ارتباط مشخص نیست اما دانشمندان معتقدند که بلوغ، تصادفی اتفاق نمی‌افتد بلکه یک محیط ناپایدار می‌تواند به بدن سیگنال دهد که در سنین پایین‌تر بالغ شود.

فارغ از این مسائل، برخی سعی دارند برخی عوامل همچون رابطه صمیمی والدین با یکدیگر و طرز لباس پوشیدن آن‌ها در خانه، تک‌فرزندی، تماشای تلویزیون و استفاده مداوم از تلفن همراه را به بلوغ زودرس نسبت دهند؛ دکتر شبان در این خصوص معتقد است: «هیچ‌کدام از این عوامل باعث بلوغ زودرس نمی‌شوند اما زمانی که بچه‌ها دچار بلوغ زودرس می‌شوند، این عوامل و محیطی که کودک در آن قرار می‌گیرد بسیار در پذیرش بلوغ زودرس تأثیرگذار است.»

این روانشناس بابیان اینکه مشکلات هورمونی از عوامل اصلی ایجاد بلوغ زودرس است، می‌گوید: «دو نوع بلوغ زودرس وجود دارد؛ یک نوع بلوغ زودرس، به‌ندرت در اثر مشکلاتی در مغز، غدد یا تومور در بچه‌ها اتفاق می‌افتد و یک نوع دیگر از بلوغ زودرس که رایج است در اثر مشکلات هورمونی در بخش‌هایی مثل تخمدان، بیضه‌ها و غدد هیپوفیز رخ می‌دهد.»

راه‌های شناسایی بلوغ زودرس در کودکان

شبان در پاسخ به این سؤال که والدین از کجا می‌توانند متوجه شوند که فرزندشان به بلوغ جنسی زودرس رسیده است، می‌گوید: «چنانچه والدین علائمی همچون رشد سینه، رشد سریع قد، آکنه‌، قاعدگی و موهای زائد را در کودکشان مشاهده کردند، می‌توانند به پزشک متخصص غدد کودکان مراجعه کرده و با انجام آزمایش خون مطمئن شوند که بلوغ زودرس در فرزندشان اتفاق افتاده یا خیر.»

بلوغ زودرس در رشد جسمی تأثیرگذار است

شبان معتقد است که بلوغ زودرس جلوی رشد را می‌گیرد: «وقتی بلوغ به پایان می‌رسد، رشد قد متوقف می‌شود. کودکان مبتلا به بلوغ زودرس معمولاً به پتانسیل کامل قد بزرگسالان نمی‌رسند. درواقع، جهش رشد اولیه آن‌ها ممکن است در ابتدا آن‌ها را در مقایسه با همسالان خود قد بلند نشان دهد اما پس از رسیدن به بلوغ رشد آن‌ها خیلی زود متوقف می‌شود.»

این روانشناس بابیان اینکه بلوغ زودرس می‌تواند از نظر عاطفی و اجتماعی برای کودکان آسیب‌زا باشد، می‌گوید: «کودکانی که دچار بلوغ زودرس می‌شوند، گاهی به دلیل تفاوت ظاهری با گروه همسالان دچار مشکلاتی مثل افسردگی یا پایین آمدن اعتمادبه‌نفس می‌شوند. این کودکان گاهی از تفاوت با همسالان احساس خجالت می‌کنند و گاهی حتی دچار مشکلات عاطفی و برقراری ارتباط با دیگران می‌شوند اما در چنین شرایطی، مداخلات روان‌پزشکی می‌تواند کمک کند تا کودک با این مسئله کنار بیایید و تغییرات پیش‌آمده را بپذیرد.»

نقش والدین در خطرآفرینی بلوغ زودرس

برخی تصور می کنند که بلوغ زودرس می تواند منجر به  انحرافات جنسی و اخلاقی در کودکان شود و این مسئله باعث نگرانی مضاعف والدین نیز می شود؛ شبان دراین‌باره می‌گوید: «کودکان هنگامی‌که در سنین پایین به بلوغ می‌رسند، متوجه تغییرات بدن می‌شوند و طبیعتاً ترشح هورمون‌ها در بدن باعث می‌شود تا کنجکاوی و میل به دانستن در این بچه‌ها بیشتر شود.»

این روانشناس، بلوغ زودرس را زمانی خطرناک می‌داند که خانواده آگاهی لازم را در اختیار کودک قرار ندهد: «اگر اطلاعات درستی در اختیار کودک قرار داده نشود و محیط مناسبی برای کنار آمدن با این تغییرات وجود نداشته باشد، بلوغ زودرس ممکن است باعث بروز مشکلاتی شود؛ بنابراین، خانواده‌ها باید با آگاهی دادن و فراهم کردن شرایط مناسب برای نوجوانشان مانع از بروز انحرافات اخلاقی و جنسی در آن‌ها شوند.»

شبان با اشاره به اهمیت نظارت خانواده‌ها بر کودکان و نوجوانان می‌گوید: «والدین باید توجه داشته باشند که دادن تلفن همراه به کودک و نوجوان بدون هیچ‌گونه نظارتی، در کنار تمام ضررهایی که دارد، می‌تواند زمینه انحرافات جنسی و اخلاقی را در افرادی که دچار بلوغ زودرس شده‌اند نیز فراهم کند.»

والدین با آگاهی دادن، به کودک کمک کنند

این روانشناس آگاهی دادن و شرایط مناسب فراهم کردن برای کودکانی که دچار بلوغ زودرس شده‌اند را بهتر راه برای کمک به آن‌ها می‌داند: «والدین قبل از سن بلوغ یا در صورت مشاهده علائم در کودکشان باید توضیحات کاملی را در رابطه با تغییراتی که با بلوغ در بدن اتفاق می‌افتد، برای او توضیح دهند. این مسئله باید برای کودک جا انداخته شود که بزرگ شدن اندام جنسی یا تغییرات دیگر در بدن نشانه مشکل خاصی نیست.»

شبان در رابطه با نحوه توضیح بلوغ به کودک می‌گوید: «والدین هم‌جنس کودک، باید برای او توضیح دهد که بخشی از بدن که مربوط به تخمدان و پروستات است مثل قلب و مغز کارکردهایی دارد و از سن بلوغ فعالیت این بخش از بدن آغاز می‌شود. همچنین تغییرات ظاهری و رفتاری که با شروع سن بلوغ در بدن رخ می‌دهد، باید به کودک توضیح داده شود.»

این روانشناس با اشاره به تأثیر نحوه واکنش والدین بر میزان رفتار کودکان تأکید می‌کند: «والدین برای ترویج تصویر بدنی سالم و عزت‌نفس قوی در کودک سعی کنند از اظهارنظر در مورد ظاهر کودک خودداری کنند، برای موفقیت در درس و ورزش او را ستایش کنند و به علائق فرزندشان احترام بگذارند.»

راه‌های پیشگیری و درمان از بلوغ زودرس

شبان تناسب وزن را یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای پیشگیری از بلوغ زودرس می‌داند و می‌گوید: «معمولاً یکی از مواردی که منجر به بلوغ زودرس می شود، وزن بالا در کودکان است که با ایجاد تناسب در وزن می‌توان از بلوغ زودرس در کودک پیشگیری کرد.»

این روانشناس به‌منظور درمان بلوغ زودرس، مراجعه به پزشک را ضروری می‌داند و می‌گوید: «اگر کودک هیچ بیماری زمینه‌ای برای ابتلا به بلوغ زودرس نداشته باشد، بلوغ زودرس با دارو قابل‌کنترل و درمان خواهد بود که با توجه به میزان و سرعت رشد بلوغ، پزشک نحوه تعیین دارو را تعیین خواهد کرد اما اگر بیماری زمینه‌ای در کودک وجود دارد، ابتدا باید آن بیماری درمان شود و سپس در کنار آن به مسئله درمان و کنترل بلوغ زودرس پرداخته شود.»

شبان در پایان تأکید می کند:«والدین به منظور رشد طبیعی استخوان‌ها و عضلات و جلوگیری از مشکلات خلقی، حتماً در صورت مشاهده علائم بلوغ زودرس در کودک به پزشک مراجعه کنند و با توجه به نوع بلوغ زودرس درمان لازم را انجام دهند. همچنین در کنار مراجعه به پزشک لازم است تا به‌منظور جلوگیری از عوارض عاطفی، روحی و روانی بلوغ زودرس، به روانشناس و روان‌پزشک متخصص نیز مراجعه شود.»

به گزارش خبرنگار مهر، بسیاری از فعالان حوزه جمعیت، نگران هستند که مبادا این برنامه نیز به سرنوشت قانون تسهیل ازدواج، دچار شود. عده‌ای علت این مسئله را ضعف ساختاری و عملکردی ستاد ملی جمعیت می‌دانند. برخی نیز معتقدند این سازمان برنامه و بودجه است که هنوز اعتقادی به اهمیت قانون جوانی جمعیت ندارد.

یک سال از ابلاغ قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت، گذشت. قانونی که بر اساس مصوبه مجلس تنها به‌صورت آزمایشی قابلیت اجرا دارد. این در حالی است که بررسی‌ها نشان می‌دهد که طی یک سال اخیر تنها یک‌سوم این سند اجرا شده و بیش از دوسوم آن روی زمین مانده است.

در این بین بسیاری از فعالان حوزه جمعیت، نگران هستند که مبادا این برنامه نیز به سرنوشت قانون تسهیل ازدواج، دچار شود. از این رو تأکید دارند ستاد ملی جمعیت باید جدیت بیشتری برای نظارت و ارزیابی عملکرد دستگاه‌های مربوطه، نشان دهد.

ستاد ملی جمعیت توان کاراسازی قانون جوانی جمعیت را ندارد!

در همین راستا به اظهارات کارشناسان و فعالان حوزه جمعیت در روزهای اخیر، اشاره می‌شود. در ابتدا امیرحسین بانکی پور، نماینده مجلس و رئیس کمیسیون مشترک طرح حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در گفتگو با مهر با بیان اینکه نسبت به انتظاراتی که داریم و می‌خواهیم تمام قانون اجرا شود هنوز قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت به صورت کامل اجرا نشده است.

وی در همین خصوص، گفت: برای اجرای قانون نیاز به یک ستاد قوی داریم؛ اگر بخواهیم که ستاد با قوت اجرای مصوبات و آئین‌نامه‌ها را پیگیری کند؛ یک ستاد قوی نیاز است. البته خوشبختانه جلسات ستاد به خوبی هر سه ماه یک بار برگزار می‌شود اما برای پیگیری اجرای مصوبات نیازمند ساختار و ستاد قوی‌تری هستیم. این اظهارات نشان می‌دهد، ستاد ملی جمعیت توان کاراسازی قانون جوانی جمعیت را ندارد.

همچنین، فاطمه محمدبیگی، رئیس فراکسیون جوانی جمعیت مجلس شورای اسلامی در خصوص وضعیت اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت در سازمان‌ها و دستگاه‌های کشور، گفت: در قانون استخدام، مزایا هنوز اجرایی نشده است و در استخدام آموزش و پرورش و وزارتخانه‌ها، امتیاز فرزندآوری هنوز به صورت مشخص دیده نشده است. در حوزه ترویج و فرهنگ‌سازی نیز هنوز گزارش مشخصی از دستگاه‌های فرهنگی کشور برای ترویج و تشویق به فرزندآوری نداشته‌ایم. منتظر بسته‌های وزارت ارشاد و سازمان تبلیغات اسلامی هستیم که سازمان برنامه نیز باید بسته‌های بودجه‌ای را برای این سازمان‌ها در نظر بگیرد.

دوسوم قانون جوانی جمعیت، روی زمین مانده است!

او ضمن اشاره به اینکه قانون جوانی جمعیت یک بسته سیاستی و قانونی است؛ در خصوص افزود: گزارش‌های نظارتی مجلس نشان می‌دهد که تاکنون بین ۲۵ تا ۳۵ درصد مفاد قانون جوانی جمعیت قابلیت اجرا پیدا کرده است؛ مجلس به‌زودی در آذرماه گزارشی را در صحن علنی به محضر ملت شریف ایران در این زمینه ارائه خواهد کرد.

در همین راستا، صالح قاسمی فعال حوزه جمعیت، ضمن اشاره به تعلل‌ها در اجرای کامل قانون و بر زمین ماندن تکالیف دستگاه‌ها، گفت: تحت پوشش بردن خدمات درمان ناباروری و پرداخت هزینه‌ها تا ۹۰ درصد یکی از تکالیفی است که تأمین اجتماعی از آن تا حد ممکن شانه خالی می‌کند. همچنین بیمه مادران خانه‌دار تکلیفی است که اقدامی برای اجرایی شدنش انجام نداده است.

وی، از اجرای حداکثر ۳۰ درصدی قانون در یک سال گذشته صحبت می‌کند که به‌زعم او به پرداخت تسهیلات تولد فرزند، امتیاز دریافت خودرو بدون نوبت، اجرای مرخصی زایمان مادران شاغل و اولویت استخدام افراد صاحب فرزند محدود می‌شود.

ولی این‌که چرا قانون اشاره‌شده با وجود تبلیغات گسترده و انطباق با نیازهای جامعه، اکنون به چنین وضعی دچار شده و به کما رفته، پرسشی است که همه پاسخش را می‌طلبند. رئیس سازمان بازرسی کل کشور یک بار گره کار را این‌چنین توضیح داد: «ازجمله تکالیف ستاد ملی جمعیت، پیشنهاد اعتبار دستگاه‌های مرتبط با این قانون در بودجه سنواتی است که به‌رغم پیش‌بینی‌های اعتباری، تاکنون در مورد نحوه توزیع آن دستورالعملی تهیه نشده و بودجه دستگاه‌های اجرایی تخصیص نیافته که موجب به تعویق افتادن اجرای قانون می‌شود.»، اما صالح قاسمی در این خصوص معتقد است: «این سازمان برنامه و بودجه است که منابع پیش‌بینی شده را به دستگاه‌ها تخصیص نداده و چه بسا دستگاهی در اجرای قانون مصمم است، ولی امکان اجرا را ندارد.» البته این پژوهشگر حوزه جمعیت از دلیل دومی نیز نام می‌برد که به ستاد ملی جمعیت مرتبط است: «این ستاد مسئله جمعیت را در کشور تولیت می‌کند، اما برای این‌که بتواند به حوزه اجرا ورود کند نیازمند یک قرارگاه عملیاتی است که حکم بازوی ستاد ملی را دارد که به اعتقاد من یا باید در وزارت کشور، یا وزارت بهداشت یا در سازمان صداوسیما ایجاد شود».

با وجود این، انتظار می‌رود نمایندگانی که به‌عنوان عضو ناظر ستاد ملی جمعیت، انتخاب شده‌اند در اسرع وقت، با حضور در رسانه ملی دلیل ضعف اجرای قانون جوانی جمعیت را به‌درستی تشریح کنند؛ زیرا همین طور که بیان شد؛ عده‌ای علت این مسئله را ضعف ساختاری و عملکردی ستاد ملی جمعیت می‌دانند. برخی نیز معتقدند این سازمان برنامه و بودجه است که هنوز اعتقادی به اهمیت قانون جوانی جمعیت ندارد و از تخصیص کامل بودجه برای اجراسازی این قانون، استنکاف می‌کند.