کِی در ایران «واردات ممنوع» اعلام شد؟
چه زمانی در ایران واردات کالاهای خارجی ممنوع بود؟ کی بازرگانان خارجی که به بازار ایران طمع کرده بودند، کنفت شدند؟ تاریخ روایتهای جالبی دارد از اعلام «واردات ممنوع» در دوره کریمخانی.
در کتاب «رستم التواریخ» درباره زیرکی کریمخان زند و دیدگاه اقتصادی وی روایت جالبی هست به این شرح: «در آن زمان ایلچی از جانب دولت… انگلیز [انگلیس] به دربار… آمد. آن والاجاه مدتی او را طلب ننمود و به نزد خود او را حاضر نساخت. وزراء به خدمتش عرض نمودند که ایلچی از جانب پادشاه انگلیز آمده، چرا او را به حضور خود طلب نمیفرمایی؟ [پس از پایان دیدار با نماینده دولت انگلیس و بازرگانان همراه وی]… به وزرای خود فرمود که آن چه شما از ایشان احساس نمودهاید مطلب و حاجت ایشان چیست؟ عرض نمودند که مطلب و حاجت ایشان آن است که با پادشاه ایران بنای دوستی و آمد و شد گذارند و از نفایس فرنگ و هندوستان ارمغانیها و هدیهها و تحفهها به حضرتش آورند… و بنای معامله گذارد و امتعه و اقمشه و ظروف و آلات و اسباب از فرنگ و هند به ایران آورند… و امور رواج یابد.
از شنیدن این سخنان بسیار خندید و گفت: دانستم مطلب ایشان را، میخواهند به ریشخند و لطایفالحیل پادشاهی ایران را مالک و متصرف گردند. چنان که ممالک هندوستان را به خدعه و مکر و تزویر و نیرنگ و حیله و… به چنگ آوردهاند.
مانند رستم دستان به دو زانو نشست و دست بر قبضه شمشیر خود گرفت و مانند نرّه شیر غرید و فرمود ما ریشخند فرنگی به ریش خود نمیپذیریم و اهل ایران را به هیچوجه منالوجوه احتیاجی به امتعه و اقمشه و اشیاء فرنگی نیست، زیرا که پنبه و پشم و کرک و ابریشم و کتان در ایران زیاده از حد و اندازه میباشد. اهل ایران هرچه میخواهند خود ببافند و بپوشند و اگر چنان چه شکر لاهوری نباشد شکر مازندرانی و عسل و شیره انگوری و شیره خرما اهل ایران را کافی است».
در تاریخ روایت دیگری هم هست درباره برخورد قاطع کریمخان با بازرگانان انگلیسی که میخواستند ظروف چینی به ایران وارد کنند و چنین است: «وقتی با او درباره واردات صحبت میکردند کریمخان بشقاب چینی را که به عنوان پیشکش تقدیمش داشته بودند به زمین زد و بشقاب ریز ریز شد. آنگاه بشقاب مسی کاشان را خواست و به زمین انداخت، بشقاب سالم ماند. کریمخان گفت: صلاح مردم ایران این است که از این ظروف مسین استفاده کنند. ظروفی که به این آسانی میشکند به درد مردم ایران نمیخورد، ظرف مسین همهوقت سالم میماند».
ایست قیمت در بازار خودرو/ رکود سنگین بر بازار حاکم است
با شروع سال جدید، قیمت ها در بازار خودرو به صورت هیجانی بالا رفت اما از اواسط اردیبهشت و انتشار اخبار نسبتا مثبت، ریرش قیمت ها آغاز شد. البته طی دو روز گذشته شاهد ایست قیمتی در بازار بودیم.
به گزارش خبرنگار مهر، با شروع سال جدید و انتشار اخباری مبنی بر ممنوعیت واردات خودرو، افزایش نرخ ارز و …، قیمتها در بازار خودرو که روند نزولی به خود گرفته بودند، به یکباره صعودی شدند و رکوردهای جدیدی در قیمت این محصول ثبت شد.
روند صعودی قیمتها تقریباً تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه داشت که با انتشار اخبار مربوط به آزادسازی واردات خودرو، ترمز افزایش قیمت کشیده شد و اگرچه نسبت به اسفند ۱۴۰۰ همچنان قیمتها بالاست اما نرخها از آن روند صعودی، عقب نشینی کرد و به طور میانگین ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان ریزش قیمت را شاهد بودیم.
البته طبق گفته فعالان بازار خودرو، طی دو ماه گذشته، قیمتها در بازار به صورت غیرواقعی و هیجانی افزایش یافته و بیشتر ارقام روی کاغذ بودند و با انتشار اخبار نسبتاً مثبت، روند هیجانی قیمتها متوقف شد و پس از یک کاهش چند روزه، طی دو روز گذشته، قیمتها باثبات ماندهاند.
آنطور که فعالان بازار خودرو میگویند، اگرچه طبق تجربه در این روزها میزان معاملات خودرو به دلیل نزدیک شدن به فصل تابستان باید افزایش یابد اما با توجه به اینکه خریداران منتظر گشایشهای بیشتر و ریزش قیمتها هستند، بازار دچار یک رکود سنگین شده است؛ در واقع فروشندگان خودرو به شدت به دنبال فروش محصولات خود هستند اما خریداری وجود ندارد.
قانونی ۹۰ ساله در حوزه میراث فرهنگی/مشکلات ثبت آثار میراثی
بررسیها نشان میدهد در موضوع ثبت آثار در فهرستهای ذیربط متأسفانه مسائل بسیار فنی و شرعی وجود دارد که موجب شده داشتههای حقوقی این حوزه از نظر کیفی کماثر و ناتوان شود.
به گزارش مهر بررسی موضوع حفاظت از میراث فرهنگی نیازمند نگاهی باز و کلنگر به ذینفعان این حوزه دارد. مبتنیبر تجربیات جهانی، ثبت آثار در فهرستهای ذیربط اقدامی مقدماتی و بسیار محدود، تنها برای کاهش سرعت فرسودگی و تخریب این آثار است و نمیتوان بهعنوان تنها گزینه روی آن تأکید داشت.
اما در شرایط فعلی کشور، بهترین گزینه برای حفاظت از میراث فرهنگی (و طبیعی) تمرکز بر اصلاح و بازبینی فرایندها و شاخصهای ثبت آثار ملی است، زیرا این اقدام زیرساختهای لازم برای فعالیتهای تکمیلی حمایتی و حفاظتی را فراهم خواهد ساخت و در نهایت میتواند زمینههای لازم برای فعالسازی و بهکارگیری مؤثر کنشگری مالکان و متصرفان قانونی این آثار شود.
بررسیها نشان میدهد در موضوع ثبت آثار در فهرستهای ذیربط متأسفانه مسائل بسیار فنی و شرعی وجود دارد که موجب شده داشتههای حقوقی این حوزه از نظر کیفی کماثر و ناتوان شود. قانون راجع به حفظ آثار ملی که در سال ۱۳۰۹ تصویب شده است یکی از قوانین قدیمی کشور است که بسیاری از مسائل مربوط به آثار ملی و فعالیتهای معطوف به آن را تشریح کرده است.
این قانون به جهت جامعیت و مرجعیتی که همچنان داراست میتواند محور تدوین قوانین تکمیلی قرار گیرد و موجب انسجام و یکپارچگی این حوزه شود.
باید فرایند ثبت آثار بهصورت شفاف و روشن تدوین و تشریح شود تا مشکلات جاری کشور در این حوزه برطرف شود
اکتفا کردن به معیارهای ساده و اولیه، تفسیری و ذهنی شدن ارزیابی آثار، نامشخص بودن فرایند ثبت اثر، توجه نکردن به مسائل شرعی (مثل مالکیت، بیتالمال مسلمین و حکومت دینی) و نحوه رسیدگی به شکایات مالکان ازجمله ایرادهای کلی است که به مواد قانونی وارد است.
بنابراین لازم است تا معیارهای جامع و کاملی گردآوری شود و در کنار آن مصادیق هر کدام بر مبنای آثار ثبتی برجسته شناسایی شود. همچنین باید فرایند ثبت آثار بهصورت شفاف و روشن تدوین و تشریح شود تا مشکلات جاری کشور در این حوزه برطرف شود.
قانون راجع به حفظ آثار ملی بهعنوان قانون مادر و ریشهای حوزه ثبت آثار ملی با ۲۰ ماده در آبانماه ۱۳۰۹ مصوب شده است. این قانون در شرایطی تدوین شد که پس از دوره قاجار همچنان دستاندازیهای فراقانونی به حوزه میراث فرهنگی وجود داشت. با تصویب این قانون عملاً ًبخشهای مهمی از مفاهیم حفاظتی میراث فرهنگی برای اولین بار در کشور مطرح شد و در قالب قانونی مدون و مشخصی مستند شد.
این قانون به موضوعات مختلفی مثل تعریف شاخصهای ثبت آثار ملی، فرایند انجام ثبت، حقوق مالکان و جرمانگاریهای مربوطه، احکامی در مورد اموال منقول و ثبت آن، حفاریهای تجاری و علمی، احکام و جرمانگاری در حوزه حفاری و اکتشاف، پرداخته است که در نوع خود قابل تأمل و توجه است.
نسخ نشدن بخشهای مهمی از این قانون تا به امروز و مطرح شدن مواد مرتبط با این قانون بهصورت پراکنده در قوانین دیگر، وارد شدن ایرادهای شرعی متعدد به موادی که تقابل بین حقوق عمومی و خصوصی را شامل شده است و بیپاسخ ماندن موضوع توسط نهادهای ذیربط، گذشت حدود ۹۰ سال از تاریخ تصویب این قانون و تغییر اقتضائات و لزوم توجه به آن باعث شده تا بررسی و تدوین اصلاحیه یا پیشنویسهای جدید برای موضوع ثبت و فرایندهای ذیربط دارای اولویت باشد.
یکی از کلیدیترین مسائل که دامنه نفوذ قانون راجع حفظ آثار ملی را کم کرده است، بحثهایی است که بهواسطه نامه شماره ۶۰۷۶ مورخ سال ۶۱ شورای نگهبان در پاسخ به سوال شورایعالی قضائی درباره این قانون بهجای مانده است. در این نامه فقهای شورای نگهبان شمول قانون مذکور نسبت به املاک شخصی را مغایر شرع دانستهاند.
آثار و پیامد این نامه را میتوان در مجموعه تلاشهای مالکان خصوصی برای خروج آثار ثبتی از فهرست آثار ملی و آرای صادر شده دیوان عدالت اداری در تأیید برخی از این درخواستها مشاهده کرد. از آن نظر که جایگاه شورای نگهبان بررسی انطباق یا عدم انطباق قوانین مصوب با قانون اساسی و موازین اسلامی است و اساساً مجلس شورای اسلامی است که مرجع قانونگذاری بهحساب میآید، نظر شورای نگهبان در این حوزه دارای ایراد است. همچنین تأیید قوانین مصوب بعدی، توسط شورای نگهبان را که همراستا با موضوعات قانون راجع به حفظ آثار ملی است میتوان بهمعنای عدول شورا از این نظریه دانست.
دیوان عدالت اداری در پروندههای بسیاری، با توجه به جایگاه قانونی که در اختیار دارد موجب شده تا آثار ثبتی بسیاری از فهرست آثار ملی خارج شود
بنابراین استناد به این نظر توسط سایر قضات فاقد وجاهت قانونی است. دیوان عدالت اداری در پروندههای بسیاری، با توجه به جایگاه قانونی که در اختیار دارد موجب شده تا آثار ثبتی بسیاری از فهرست آثار ملی خارج شود. دلیل این خروج از ثبت را میتوان در دو حوزه قوانین و مقررات دستهبندی کرد.
ناکارامدی حوزه قوانین و مشکلات موجود در فرایندهای اجرایی ثبت آثار ملی و در حوزه کسبوکار، تأثیرات دلالی اراضی بافتهای تاریخی و سوءاستفاده از مشکلات حوزه قوانین و مقررات برای مقاصد ساخت و ساز در این بافتها مطرح است.
به همین منظور مطالعات فرهنگ و آموزش گزارش تقنینی در مورد بخشی از قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ (شاخصها و فرایند ثبت آثار غیرمنقول) را تهیه کرده است در این گزارش با تأکید بر ۴ ماده اول قانون راجع به حفظ آثار ملی که به دو محور اساسی و پرمسئله معیارهای ثبت آثار ملی و فرایند اجرایی ثبت مربوط است، ایرادهای شرعی و فنی قانون بررسی میشود. به فراخور نیاز قوانین موضوعه و دستورالعملهای کاربردی که در این حوزه بهعنوان جایگزین مورد استفاده قرار گرفته است، مورد اشاره قرار خواهد گرفت تا نهایتاً موادی بهروزتر و مناسبتر پیشنهاد شود.
در متن ماده (۱) آمده: کلیه آثار صنعتی و ابنیه و اماکنی که تا اختتام دوره سلسله زندیه در مملکت ایران احداث شده اعم از منقول و غیر منقول با رعایت ماده (۳) این قانون میتوان جز آثار ملی ایران محسوب داشت و در تحت حفاظت و نظارت دولت است.
در گزارش مرکز پژوهشهای مجلس پس از بررسی چهار ماده و ایرادات فنی آن اعلام شده که بهنظر میرسد لازم است در پیشنویس جدید تعاریف مفاهیم کلیدی بهدرستی شرح داده شود، فهرستهای مجزا تعریف و تشریح شود، معیارها و مصداقهای ثبت آثار ملی (با تأکید بر قوانین موجود و همچنین خلأهای موجود) ارائه شود، فرایند ثبت و رسیدگی به اعتراضات بهصورت شفاف نگارش یابد. جای توجه دارد که مصداقهای مذکور نباید موجب شرایطی شود که عمل ثبت آثار دچار مضیقه یا حصر شود.
این مرکز همچنین پیش نویش و پیشنهادهایی را نیز ارائه کرده است از جمله پیشنویس اصلاح ماده (۱) تا (۴) قانون راجع به حفظ آثار ملی مصوب ۱۳۰۹ و در آن ضمن تعریف مفاهیم به اصلاح برخی از این مواد قانونی نیز اشاره کرده است.