متناسب سازی حقوق با تورم از جمله وعده هایی است که طی سال های گذشته از سوی مسوولان به دفعات بیان شده، اما شهروندان در عمل شاهد تغییر عمده ای در وضعیت اقتصادی و سبد زندگی شان نبوده اند و همین امر علاوه بر سرخوردگی افراد، موجب کاسته شدن عزت و حرمت پدران و مادرانی شده که نان آوران خانواده هستند.

تورم لجام گسیخته سالیانه طی این سال ها هیچگاه فرصتی برای عملیاتی شدن وعده های دولتمردان نداد و در عمل ریزش خانواده ها به شاخص خط فقر بیشتر شد که همین امر نیز سبب بسیاری از ناهنجاری های اجتماعی و فرهنگی شد که بارزترین مثال آن در حدیث معروف رسول اکرم(صلی الله علیه وآله)  که در کتاب کافی آمده است می خوانیم: «کادَ الْفَقْرُ أنْ یَکُونَ کُفْراً، نزدیک است که فقر انسان را به مرحله کفر برساند» {۱}

اینک رییس جمهوری در همان ابتدای تشکیل دولت عزم خویش را در این راستا اعلام کرده که سبب بارقه ای از امید دل شهروندان حقوق بگیر ادارات، سازمان ها و نهادهای دولتی و غیردولتی شده است به گونه ای که حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی با بیان اینکه متناسب‌سازی حقوق با تورم ضروری است و صرفا به یک قشر تعلق ندارد، گفت: “اختلاف موجود در نرخ تورم اعلام شده توسط بانک مرکزی و مرکز آمار، موجب تضییع حقوق مردم می‌شود. ” {۲}

گفتنی است بر اساس گزارش مرکز آمار، نرخ تورم سالانه خرداد ماه ۱۴۰۰ برای خانوارهای کشور به ۴۳ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، ۲ واحد درصد افزایش نشان می‌دهد. {۳}

نپرداختن یارانه برای دلار

«مسعود دانشمند»، اقتصاددان و عضو هیات مدیره انجمن ملی بازرگانی ایران در همین زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: ساده ترین راه برای مقابله با تورم، افزایش دستمزد هاست اما این اقدام در نهایت منجر به تورم بیشتر می شود که آن هم در نهایت سبب تشکیل تکرار دایره ای افزایش حقوق و سپس تورم خواهیم بود.

وی افزود: بر همین اساس بهترین راه حل معضل و مشکل ذکر شده افزایش دستمزد نیست بلکه باید تورم را کنترل کرد چرا که این تورم لجام گسیخته که الان بر اساس آمار بانک مرکزی ۵۵ درصد اعلام شده قطعا با افزایش دستمزدها مجددا جهش بیشتری پیدا خواهد کرد.

این اقتصاددان اظهار داشت: برای دستیابی به یک ثبات اقتصادی و گذار از وضعیت موجود باید از تدابیر دیگری همچون ارایه یارانه ها به کالاهای مصرفی بهره برد البته منظور از این امر ارایه یارانه به مصرف کننده نیست.

وی ادامه داد: منظور از ارایه یارانه ها به کالاهای مصرفی، شیوه ای نیست که در گذشته مورد استفاده قرار می گرفت به طور مثال هم یارانه روی نرخ دلار ارایه می شود اما این دلار ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی اثری روی قیمت تمام شده کالاهای مصرفی ندارد و عملا هم طی این سال ها شد تاثیر نداشتن این سیاست پولی و ارزی بوده ایم.

دانشمند  پیشنهاد کرد: دولت به جای ارایه ارز دولتی برای تهیه نهاده های دامی مرغداری ها و گاوداری ها و دامپروری ها به آنان ارز نیمایی جهت واردات ارایه شود اما کالاهای تولیدی را دولت از آنان خریداری کند و با یارانه در بازار مصرف کننده توزیع کند.

وی تصریح کرد: به عنوان نمونه اگر یارانه های نهاده های دامی حذف شود؛ شاید قیمت مرغ مثلا به ۶۰۰ هزار ریال برسد ولی اگر دولت همین رقم را از مرغداران خریداری کند و در توزیع آن از یارانه بهره بگیرد؛ این مرغ به طور مثال با نرخ ۲۰۰ هزار ریالی به دست مصرف کننده می رسد.

این عضو هیات مدیره انجمن ملی بازرگانی ایران اظهار داشت: در حقیقت دولت پرداخت یارانه را بر روی نرخ دلار اعمال نکند بلکه آنرا در توزیع کالاهای مصرفی مثل گوشت، مرغ، لبنیات، برنج و چای و غیره بپردازد.

وی گفت: دولت برای کاهش هزینه ها، افزایش درآمدها و انضباط مالی باید اهتمام ویژه ای داشته باشد و یکی از راهکارهای موجود و سهل الوصول در این زمینه توجه جدی به امر اشتغالزایی است چرا که با توسعه اشتغال سطح درآمد خانوارها هم افزایش می یابند.

دانشمند افزود: دولت تا زمانی که اقداماتی جهادی همچون موارد ذکر شده را انجام ندهد و سیاست و رویه گذشتگان را اجرایی کند؛ کاری جدی پیش نخواهد رفت و انگار یک مسکن برای بیمار سرطانی تجویز کرده است.

وی یادآور شد: بنابراین به طور حتم صرفا افزایش دستمزد راهکار مناسب و مطلوبی نیست و سبب افزایش قیمت تمام شده کالاها شده و در نهایت به صادرات کشور هم آسیب و صدمه وارد می سازد.

این اقتصاددان اظهار داشت: هم اکنون بیکاری جوانان و معطل ماندن تولید در واحدهای تولیدی از جمله مشکلات اساسی کشور است و اگر بخواهیم در یک پروسه کوتاه مدت در پی یافتن راهکاری در این زمینه باشیم بایستی مشکلاتمان را با نظام بانکی جهانی برطرف سازیم تا بتوانیم علاوه بر واردات قانونی کالاهای مورد نیاز، توسعه صادرات کشور را هم افزایش دهیم.

وی گفت: هم اکنون تجار خارجی آنچنان که شایسته است از تولیدکنندگان ایرانی جنسی خریداری نمی کنند و همین امر سبب تعطیلی واحدهای تولیدی می شود که آن هم در نهایت منجر به تعدیل نیروهای انسانی و کارگران می شود.

دانشمند افزود: همچنین انحصار و حمایت خاص دولت از بخش یا افرادی خاص می تواند این مشکلات را افزایش دهد که امیدواریم در دولت سیزدهم شاهد قطع ریشه اینگونه سیاست های انحصاری باشیم.

وی ادامه داد: یکی دیگر از ملزومات سیاستی برای متناسب سازی حقوق با تورم تغییر شیوه نظام بانکی کشور است چرا که نظام بانکی کنونی که از دوران قجری باقی مانده، نه تنها هیچ کمکی به تولید نمی کند؛ بلکه مانعی نیز در این راستا بشمار می رود.

وی با تاکید بر اینکه نیازمند تحولی جدی برای رسیدن به نظام بانکی مدرن هستیم، اظهار داشت: هم اکنون نقش بانک به عنوان بازوی اجرایی بازار پولی بسیار بی ارزش شده و پول ها را به مراکزی می دهند تا با نرخ بهره بالا از آنان بازپس گیرند.

این عضو هیات مدیره انجمن ملی بازرگانی ایران خاطرنشان کرد: بانک ها، صاحب و مالک انواع و اقسام مستقلات همچون خانه، ساختمان، کارخانه، خودرو و غیره شده اند و این روند برای اقتصاد کشور به طور حتم مضرر است چرا که بانکداری کشور نه تنها به تولید کمکی نمی کند بلکه برای حفظ و حراست از سرمایه و منابع مالی خویش مانعی در روند و جریان تولید نیز می شود.

رنگین شدن سفره کارگران با تعاونی ها 

«اولیاء علی بیگی»، رییس هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار کشور نیز در همین زمینه به ایرنا گفت: موضوعی که رییس جمهوری بدان اشاره داشتند در واقع بحثی است که در قانون هم پیش بینی شده است به گونه ای که در ماده ۴۱ قانون کار  صراحتا دو شاخصه برای تعیین دستمزد کارگران پیش بینی کرده است.

وی با بیان اینکه حداقل مزد متناسب با تورم و سبد معیشت خانوار کارگری دو شاخصه مورد نظر است، یادآور شد: در ماده ۴۱ قانون کار آمده است که شورای عالی کار همه ساله موظف است، میزان حداقل مزد کارگران را برای نقاط مختلف کشور و یا صنایع مختلف با توجه به معیارهای حداقل مزد کارگران با توجه به درصد تورمی که از طرف مرکز آمار اعلام می‌شود و نیز  حداقل مزد بدون آن که مشخصات جسمی و روحی کارگران و ویژگی‌های کار محول شده را مورد توجه قرار دهد باید به اندازه‌ای باشد تازندگی یک خانواده، که تعداد متوسط آن توسط مراجع رسمی اعلام می‌شود را تامین کند.

رییس هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار کشور افزود: همچنین در تبصره این قانون نیز آمده است که کارفرمایان موظفند که در ازای انجام کار در ساعات تعیین شده قانونی به هیچ کارگری کمتر از حداقل مزد تعیین شده جدید پرداخت ننمایند و در صورت تخلف ضامن تادیه مابه‌التفاوت مزد پرداخت شده و حداقل مزد جدید می‌باشد.

وی افزود: بنابراین مطلب رییس جمهوری موضوع جدیدی نبوده و در قانون پیش بینی شده اما در اجرا و عمل در بسیاری از سالها مغفول واقع شده است و لذا امیدواریم این امر در دولت سیزدهم اهتمام جدی مسوولان را در پی داشته باشد.

علی بیگی با بیان اینکه طی سال‌های گذشته بی‌ثباتی در نرخ تورم و عدم شفافیت اقتصادی مانع از اجرای صحیح این قانون بوده است،  ادامه داد: امیدوارم این اهتمام ریاست جمهوری، که بسیار امر مبارکی بشمار می رود؛ زمانی که قرار است در خصوص میزان مزد کارگران تصمیم گیری شود، فراموش نشود.

وی اظهار داشت: امیدوارم امسال در شورای عالی کار که متشکل از نمایندگان کارگران، کارفرمایان و دولت است با رعایت قانون بتوانیم فاصله دستمزد کارگران با نرخ تورم را به حداقل برسد

وی گفت: اگر شورای عالی کار از سال ۱۳۶۹ که به تصویب رسیده تاکنون به وظیفه خودش عمل می کرد ؛ هم اکنون شاهد چنین خلاهایی در مورد حداقل مزد و یا معیشت خانواده های کارگری مواجه نبودیم.

رییس هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار کشور با بیان اینکه قانون مغفول مانده است ، افزود: این فاصله ایجاد شده به دلیل عدم انجام وظایف قانونی دولت های گذشته است ؛ چرا که همواره مزد کارگران را پایین تر از نرخ تورم تصویب کرده اند.

وی خاطرنشان کرد: البته یک اصل اساسی را نباید فراموش کرد که صرفا با افزایش نرخ مزد ، کمکی به سفره کارگر و حقوق بگیر نمی شود ؛ بلکه ارزش پول ملی نیز کاهش می یابد.

علی بیگی تصریح کرد: سیاست اصلی در این راستا باید به گونه ای باشد که به جای افزایش میزان مزد ، تثبیت قیمت ها و ثبات اقتصادی در جامعه حاکم شود تا  ارزش واقعی و حقیقی حقوق مشخص شود و گر نه حتی ۲۰ درصد حقوق کارگران را افزایش داده شود ولی از سویی دیگر  ۴۰ درصد اجناس گران شود ؛ نه تنها کمکی به سفره کارگر نشده بلکه ارزش پول ملی هم کاسته می شود.

وی اظهار داشت: بر همین اساس بر این باورم که مهمترین وظیفه و مسئولیت حجت الاسلام والمسلمین دکتر ابراهیم رییسی در این موضوع این است که دولت سیزدهم در وهله نخست برای ثبیت قیمت ها و ثبات اقتصادی گام های ارزشمندی بردارد که به طور حتم تحقق آن می تواند نخستین کمک به جامعه حقوق بگیر کشور به شمار  رود.

وی در ادامه با بیان اینکه نیازمند قطع دست دلالان در بازار کشور هستیم ، گفت: در وهله نخست بایستی تثبیت قیمت ها ، نظارت بر بازار و اجازه ندادن به دلالان برای افزایش نرخ ها در دستور کار قرار گیرد و در مرحله دوم باید روند توسعه تعاونی ها را افزایش داد.

علی بیگی با بیان اینکه با توسعه و تقویت تعاونی هایی که به صورت مستقیم کالا را عرضه کنند ، واسطه ها حذف می شوند ، یادآور شد: در این تعاونی های اقلام مصرفی خانوارهای کارگری عرضه مستقیم  می شود که قطعا کمک ارزشمند برای سفره آنان به شمار می رود.

رییس هیات مدیره کانون شوراهای اسلامی کار کشور گفت: اگر دولت بتواند تعاونی هایی کارگری را فعال کنند البته منظور شبه دولتی و وابسته نیست که به همراهش رانت هم وجود دارد ؛ قطعا می تواند به اهداف خویش دست یابند.

در سال ۱۳۴۰ در شهر مشهد به دنیا آمد. پدرش از کسبه مشهدی بود. اصلیتشان از دهستان بیهود از توابع شهرستان قاینات بود. او از کسانی بود که در دوره پهلوی مقلد امام خمینی بود و با مقام معظم رهبری و سید عبدالکریم هاشمی نژاد در ارتباط بود. شهید کاوه بعد از اتمام دوره راهنمایی، به کسب علوم دینی در حوزه علمیه پرداخت. مدتی بعد با رهبر انقلاب به این نتیجه رسید که اگر با اخذ مدرک پایان دبیرستان وارد حوزه شود، موفق تر خواهد بود. او در کلاس‌های درسی مسجد جواد و امام حسن مجتبی، به خصوص کلاس‌های رهبر انقلاب که در آن دوره با عنوان حاج سید علی آقا شناخته می‌شد شرکت می‌کرد. صدای خوب شهید کاوه و خواندن قرآن با صوت باعث شد تا کتابی را به عنوان اولین هدیه از مقام معظم رهبری در آن دوره دریافت کند. او روزهای بحبوحه انقلاب در پخش اعلامیه‌های امام خمینی چه داخل دبیرستان و چه در بیرون از آن تلاش می‌کرد و همراه پدرش در تظاهرات‌ها شرکت می‌کرد. مقام معظم رهبری از جمله کسانی بود که با سخنرانی‌های خود در آن دوره تاثیر بسیار زیادی روی او گذاشت.

این طور که از زبان خواهر شهید کاوه گفته شده است او در زمینه عکاسی از وقایع انقلاب فعالیت داشته و عکس اولین شهید انقلاب در مشهد، به وسیله شهید کاوه گرفته شده است.

دوره آموزشی

شهید کاوه در سال ۱۳۵۸ یک دوره آموزش عمومی و نیز آموزش جنگ‌های نامنظم را به مدت چهار ماه به همراه سه نفر دیگر از کادر سپاه پاسداران خراسان در پادگان امام علی سپری کرد. او یکی از جوان‌ترین فرماندهانی بوده که از روزی که جنگ آغاز شد، در میدان رزم حضور داشته است و سه سال بعد فرماندهی تیپ ویژه شهدا را بر عهده می‌گیرد و موفقیت‌ها و انجام عملیات خارق‌العاده توسط این تیپ با فرماندهی او باعث می‌شود که این تیپ به لشکر ارتقا پیدا کند.

عملیات‌ها

آزادسازی سد بوکان و جاده ۴۷ کیلومتری آن، آزادسازی جاده صائین دژ به تکاب، آزاد سازی محور استراتژیک پیرانشهر به سردشت که به عنوان مرکزیت و نقطه ثقل عناصر منافقین به شمار می‌آمد و منجر به انهدام مرکز رادیویی آنها و فتح ارتفاعات مهم مرزی منطقه آلواتان و آزا سازی زندان دوله تو و کشته شدن بیش از ۷۵۰ نفر از این عناصر شد، از جمله نبردهای تهاجمی بود که به وسیله شهید محمود کاوه و همرزمانش در تیپ ویژه شهدا طرح‌ریزی و به اجرا گذاشته شد. تعداد عملیاتی که به وسیله کاوه علیه متخاصمین در کردستان فرماندهی شده آنقدر زیاد است که ذکر تمامی آنها میسر نیست.

جراحات

او بارها در طول حضور خود در میدان رزم مجروح شد. از عملیات پاکسازی در روستای محمدشاه از توابع مهاباد در اسفند ۱۳۶۱ تا اصابت ۱۲ ترکش نارنجک به ناحیه سر در اردیبهشت ۱۳۶۵ در منطقه عمومی حاج عمران عراق موسوم به تک حاج عمران.

از نگاه شهید آبشناسان

شهید آبشناسان در معرفی او این طور می‌گوید: اگر در دنیا یک چریک پاکباخته و دلباخته به اسلام و روح الله خمینی وجود داشته باشد، محمود کاوه است و هر رزمنده‌ای که بخواهد خوب و پخته و آبدیده شود باید تیپ ویژه شهدا پیش او برود. او دارای فضایل روحی و اخلاقی ویژه‌ای بود و انجام کار خالصانه و بی ریا را سرلوحه زندگی خود قرار داده بود. عموماً کم سخن می‌گفت و بیشتر عمل می‌کرد و همواره سعی می‌کرد وحدت ارتش و سپاه حفظ شود.

شهید کاوه مرد بزرگی بود. نظامی بزرگی هم بود، با سن کمش کارهای بزرگی کرد. در انتها به چند تک خاطره از این فرمانده شهید را از کتاب کاوه به قلم کوروش علیانی را مرور می‌کنیم:

رزمندگانی که در اسراییل آموزش دیده بودند

اولین حضور یگان ویژه شهدا در کردستان همان راهپیمایی در سنندج بود. قبل از راهپیمایی محمود هی می‌آمد و رفت و هی تای آستین‌ها و گترها و بند پوتین‌ها و فانسقه ها را چک کرد؛ چندبار. تا از همه مطمئن نشد نرفتیم داخل شهر. وارد شهر شدیم و تا مقر رفتیم. خبر رسید که همان شب رادیوهای محلی ضدانقلاب اعلام کرده‌اند یک واحد ویژه به کردستان آمده که لااقل شش ماه در اسراییل آموزش دیده است. ما را گفته بودند. گفته بود در اسراییل آموزش دیده‌ایم. خیلی ترسیده بودند.

و بالاخره محمود کاوه در ۱۰ شهریور ۱۳۶۵ در منطقه عمومی حاج عمران بر روی قله ۲۵۱۹ حاج عمران بر اثر اصابت ترکش خمپاره در سن ۲۵ سالگی به شهادت رسید.

یکی از همرزمانش از خبر شهادت او در میان مردم مهاباد این طور یاد می‌کند: برای مردم امنیت آورده بود… وقتی محمود شهید شد، فکر کردیم مهاباد جشن بگیرند. رسیدیم به مهاباد. همه جا عزا بود و ختم و فاتحه. می‌گفتند برای ما امنیت و آسایش آورده بود.

خلاصه و روش بررسی
در این گزارش ابتدا اشاره‌ای به میزان واردات واکسن و مبادی آنها شده و سپس با استناد به سخنان و مواضع رئیس هلال احمر، رئیس اتاق بازرگانی، صنعت بیمه، علی لاریجانی، علیرضا مرندی، علیرضا زالی و محمدجواد ظریف به این پرسش پاسخ داده شده که «آیا در ورود واکسن تعلل و با واردات آن مقابله شده است؟»

در ادامه نقش سیاست در مخالفت با ورود واکسن خارجی، واکاوی شده و با استفاده از سخنان مسئول مذاکرات واکسن در وزارت امور خارجه و مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت، نقش تحریم‌ها تبیین شده است.

سوژه بعدی، ورود ایران در کارآزمایی بالینی واکسن خارجی بوده که از لابلای سخنان مسئولان مختلف وزارت بهداشت، دلایل و منشا مخالفت با این امر بررسی شده و در پایان به نقش «امید به واکسن تولید داخل» در تاخیر واردات پرداخته شده است.

در مجموع تلاش شده فقط سخنان مستند چهره‌های شناخته شده ارائه و براساس آن نتیجه‌گیری شود و منبع اظهارات نیز در انتهای مطلب قابل دستیابی است.

فاجعه ملی تلفات کرونا
طبق اعلام وزارت بهداشت، هر روز ۵۰۰ تا ۷۰۰ هموطن به دلیل ابتلا به کرونا جان خود را از دست می‌دهند و خانواده‌های زیادی را عزادار می‌کنند؛ آماری که با توجه به فرمول ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت(۱) در عمل چهار رقمی و کل فوت شدگان بالای ۱۰۰ هزار است.
با وجود سرعت گرفتن واکسیناسیون در هفته‌های اخیر، تازه تعداد افراد ایمن با تزریق دو دُز واکسن به ۱۰ درصد جامعه رسیده و از همین رو تلفات کرونا در کشور همچنان بالاست.

چقدر واکسن از کجاها وارد شده است؟
طبق اعلام وزارت بهداشت تا هشتم شهریور در مجموع ۲۸ میلیون دُز واکسن تزریق شده و براساس توئیت حجت نیکی‌ملکی مدیر روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) ۴.۲ میلیون واکسن برکت تحویل شده است.

با این حساب تا کنون بیش از ۲۳ میلیون دُز واکسن وارد کشور شده که بخش زیادی از آنها را هلال احمر وارد کرده و به گفته رئیس این جمعیت، تا ۴ شهریور ۲۰ میلیون دُز بوده است. (۲)

۳۰ مردادماه امسال «مهرداد جمال ارونقی» معاون فنی گمرک گفت: کل واکسن‌های وارداتی از ۱۵ بهمن گذشته تا کنون به ۲۵.۵ میلیون رسیده و ۳۸ محموله واکسن وارداتی، به تعداد ۲۵.۵ میلیون دُز از چین، ژاپن، روسیه، ایتالیا، کره‌جنوبی و هند وارد شده و در اختیار وزارت بهداشت قرار گرفته است.(۳)

طبق آمار ۸ شهریور وزارت بهداشت، در مجموع حدود ۸۰۰ هزار واکسن اسپوتنیک، ۲.۵ میلیون برکت، ۴.۵ میلیون آسترازنکا و ۱۹ میلیون واکسن سینوفارم تزریق شده و با این حساب، چین با حدود ۲۰ میلیون واکسن، بیشترین سهم را داشته و واکسن‌های آسترازنکا بیش از ۵ میلیون و اسپوتنیک روسیه (با وجود قول ۶۰ میلیونی) فقط حدود یک میلیون بوده است.

از نظر زمانی، واردات واکسن از ۱۵ بهمن با ۲۰ هزار واکسن اسپوتنیک آغاز شده اما تا ۱۲ اردیبهشت که نخستین محموله یک میلیونی از چین وارد می‌شود، در مجموع ۲.۲ میلیون دُز است و از اواخر خرداد نیز این روند سرعت بیشتری می‌گیرد.

آیا در ورود واکسن تعلل و با واردات آن مقابله شده است؟
گرچه افکار عمومی امروز تردیدی درباره تعلل در واردات واکسن ندارند، اما منابع رسمی و مسئولان نیز مخالفت با واردات واکسن را در زمان‌هایی تائید کرده‌اند.

کریم همتی رئیس هلال‌احمر (ارگانی که بیشترین واردات را تا کنون انجام داده) ۱۷ مردادماه گفت، این سازمان از میانه سال ۹۹ برای واردات واکسن اعلام آمادگی کرده بود اما وزارت بهداشت ۱۴ فروردین ۱۴۰۰ با درخواست این سازمان موافقت کرده و نخستین محموله، چند روز بعد وارد کشور شده است. (۴)

مسعود خوانساری رئیس اتاق بازرگانی نیز در توئیتی مدعی شده، فروردین امسال همه مقدمات واردات ۶ میلیون دُز واکسن با موافقت رئیس‌جمهوری و ستاد کرونای تهران طی شده، اما به دلایل نامشخص، وزارت بهداشت مانع از انجام کار شد.(۵)

طبق بررسی خبرنگار ایرنا، بخش‌های دیگری نیز به دنبال واردات واکسن برای کارکنان خود بوده‌اند اما به در بسته وزارت بهداشت خورده‌اند. به عنوان نمونه، صنعت بیمه در اردیبهشت آماده واردات یک میلیون دُز واکسن برای کارکنانش بود و به علت اعتبار بین‌المللی، بابت تامین مالی آن هم مشکلی نداشت و با وجود اعلام به وزارت بهداشت، به آن پاسخی داده نشد.

همچنین علی لاریجانی مسئول توافق راهبردی با چین تاکید کرد بود، مردادماه ۹۹ در مذاکره با چین قرار شد ۱۸ میلیون واکسن با قیمت ارزان بفرستند که با تعلل مسئولان وزارت بهداشت انجام نشد. (۶)

حتی دکتر علیرضا مرندی پزشک معتمد رهبری، ۲۱ مردادماه امسال در نامه‌ای به ظریف گفته که چین از شهریور سال گذشته برای ارسال رایگان واکسن کرونا به ایران اعلام آمادگی کرده بود، اما تلاش وزیر امور خارجه برای واردات این واکسن‌ها در زمان خود موثر واقع نشد. (۷)

علیرضا زالی رئیس ستاد مقابله با کرونای تهران هم ۲۰ مردادماه امسال در سخنانی افشاگرانه گفت: اجازه خرید واکسن ندادند چون فکر می‌کردند گران است. (۸)

سخنان زالی، سکوت وزیر وقت خارجه را شکست و ظریف با طرح پرسش‌هایی، به افشای برخی فرایندها پرداخت. او پرسید: «کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ .. کدام دستگاه به مهمترین تامین‌کننده خارجی واکسن کشور هر روز حمله می‌کند؟.. چرا این قدر زمان تلف شد؟ کدام دستگاه پروفورمای ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟»(۹)

البته سازمان غذا و دارو از اواخر فروردین‌ماه امسال، مجوزهای محدودی برای واردات واکسن به بخش خصوصی داد. (۱۰)
با این حال مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت گفت: خروجی صدور ۳۸ مجوز برای واردات توسط بخش خصوصی، ۳۱۴ هزار دُز واکسن آسترازنکا از روسیه آن هم توسط یک شرکت دارویی باسابقه بوده است.

از مجموع این شواهد بر می‌آید که از شهریور ۹۹ با وجود امکان ورود واکسن از برخی کشورها (چین و مواردی از اروپا) با واردات واکسن مخالفت شده و مجوزی داده نشده یا با تاخیر داده شده و این امر، واکسیناسیون را با تاخیر ۶ ماهه روبرو کرده است.

سیاست چقدر در مخالفت با ورود واکسن خارجی موثر بوده است؟
واردات واکسن در ایران دیر انجام شده اما آیا مخالفت با ورود واکسن خارجی جنبه سیاسی داشته است؟
گرچه سخنان رهبر معظم انقلاب درباره ممنوعیت واکسن آمریکایی و انگلیسی بازتاب زیادی در فضای مجازی داشته، اما ایشان با اصل واردات واکسن مخالفت نکردند.

ایشان ۱۹ دی‌ماه ۹۹ با تاکید بر «ممنوعیت ورود واکسن آمریکایی و انگلیسی به کشور»، اظهار کردند: «اگر آمریکایی‌ها توانسته بودند واکسن تولید کنند، این افتضاح کرونایی در کشور خودشان پیش نمی‌آمد… اگر کارخانه‌ فایزرشان می‌تواند واکسن درست کند، چرا می‌خواهند به ما بدهند؟» در عین حال ایشان همان زمان گفتند واردات از جاهای مطمئن دیگر اشکالی ندارد. (۱۱)

با بالا رفتن تلفات کرونا، ۲۰ مردادماه امسال رهبر معظم انقلاب در پیامی تلویزیونی تاکید کردند: «هم برای واردات، هم برای تولید داخلی، باید تلاش مضاعف بشود و بتوانند واکسن را هر جور که ممکن است، برای همه‌ مردم برسانند.»

بعد از این سخنان، مجوز واردات واکسن فایزر و مدرنا هم اعلام شد و  ۲۵ مردادماه رئیس سازمان غذا و دارو با بیان اینکه مطابق فرمایشات رهبری درباره واردات واکسن حرکت می‌کنیم، گفت: اجازه واردات فایزر و مدرنا را از منابع مجاز آن‌ها داده‌ایم و خواهیم داد. (۱۲)

یک هفته بعد، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو از گشایش‌های جدید در واردات واکسن خبر داد و اعلام کرد علاوه بر ۳۰ میلیون آسترازنکا، ۲۰ میلیون دُز فایزر در راه ایران است. (۱۳)

البته خبرگزاری فارس به نقل از منبعی آگاه اعلام کرد: «واردات واکسن‌ با برند انگلیسی، آمریکایی و فرانسوی که در کشور دیگری تولید شده باشد، هیچ‌گاه ممنوع نبوده و این موضوع طی نامه رسمی از سوی رهبری به مسئولان دولت اعلام شده بود.»(۱۴)

مخالفت برخی مقام‌ها همچون فرمانده سپاه هم فقط با واکسن آمریکایی و انگلیسی بود. سردار سلامی در این رابطه گفت: به‌دلیل بی‌اعتمادی مطلق نمی‌توانیم به دشمنان اجازه دهیم محلول واکسن را در بدن مردم ما تزریق کنند چون فلج‌سازی مردم ایران استراتژی دشمن است. او تاکید کرد: از کشورهایی واکسن آوریم که از سلامت آنها اطلاع داریم. (۱۵)

۲۳ دی‌ماه سال گذشته نیز «نامه ۲۵۰۰ پزشک، استاد و هیات علمی پزشکی» به رئیس‌جمهوری وقت نگاشته شد که در آن با اعلام نگرانی از عوارض ناشناخته و جبران‌ناپذیر واکسن‌های نسل جدید (مانند فایزر و  مدرنا)، از روحانی خواسته شده بود، علاوه بر ممنوعیت ورود واکسن‌ از آمریکا، انگلیس و فرانسه، واکسن تولیدشده از مراکز غیرقابل اعتماد، به واسطه‌گری کشور ثالث نیز وارد کشور نشود. آنها برخی واکسن‌های کوواکس را هم مشکوک دانسته و درباره خریدشان هشدار دادند. علیرضا مرندی، علیرضا زاکانی، حسینعلی شهریاری و بهرام عین‌اللهی از جمله امضاکنندگان سرشناس این نامه بودند. (۱۶)

تنها افرادی همچون سردار نقدی، معاون هماهنگ‌کننده سپاه، کلا با واکسن خارجی اعلام مخالفت کردند. او چهارم دی‌ماه ۹۹ به پرسنل سپاه و بسیج توصیه کرد از واکسن خارجی استفاده نکنند و تاکید کرد که سپاه در واکسیناسیون واکسن‌های وارداتی مشارکت نخواهد کرد. (۱۷)
نقدی بعدا در توضیح دلیل مخالفتش گفت، صاحبان شرکت‌های تولیدکننده واکسن معتقدند جمعیت مردم دنیا زیاد است و باید ۲۰ درصد آن کاسته شود و «براساس اسناد، خود ویروس را دست‌کاری و آلوده کرده‌اند.»(۱۸)

به نظر می‌رسد رویکرد سیاسی و بی‌اعتمادی به آمریکا و انگلیس، در شیوه واردات بی‌تاثیر نبوده اما بعید است نقش اساسی را در تاخیر واردات واکسن داشته باشد.

تحریم‌ها چقدر واردات واکسن را دچار مشکل کرد؟
تحریم‌های بی‌سابقه آمریکا که بسیاری روندهای معمول را با مشکل مواجه کرده، طبعا در واردات واکسن نیز موثر بوده است؛ امری که برخی دست اندرکاران واردات واکسن بر آن تاکید دارند.

غلامرضا انصاری مشاور دیپلماسی اقتصادی وزیر امور خارجه که به گفته خود، «در تمام مذاکرات برای خرید واکسن حضور و مسئولیت داشته و طرف مذاکره چینی‌ها، سوئیسی‌ها، ژاپنی‌ها و کره‌ای‌ها بوده» می‌گوید: جزو نخستین کشورهایی بودیم که درخواست خرید از کوواکس داشتیم، اما زمانی که اقدام به خرید کردیم، متوجه شدیم کشورهایی مانند کره و ژاپن قادر به انتقال پول ما نیستند.

انصاری در مصاحبه با همشهری افزود: آمریکا به آن کشورها مجوز جنرال داده اما زمانی که به مرحله پرداخت پول می‌رسیدیم، می‌گفتند نمی‌توانید.
به گفته او، ادعای مقام‌های آمریکایی که «ایران برای واکسن، تحریم نشده» دروغ است: «آنها کاغذی دارند به اسم جنرال لایسنس و … به محض پرداخت پول، اگر برای ایران باشد، .. می‌گویند در دست بررسی است. با همین شیوه ۸‌ ماه ژاپن ما را سردرگم کرد.»
او تاکید دارد که اگر تحریم‌ها نبود، جزو نخستین کشورهایی بودیم که واکسن خریده بودیم و حتی تولید داخل هم زودتر به نتیجه می‌رسید. (۱۹)

کیانوش جهانپور مدیر روابط عمومی وزارت بهداشت نیز در وبینار ایرنا گفت: تحریم‌ها بیش از آنچه ما می‌گفتیم در کارشکنی در ورود واکسن دخیل بوده و بدون این‌که روی کاغذ در مورد واکسن تصریح شده باشد، با محدودیت‌ تراکنش‌های مالی و تهدید شرکت‌ها رخ می‌داد و حتی برخی شفافیت‌های نسبی در هفته‌های گذشته، تاخیر سه، چهار هفته‌ای برای واردات واکسن ایجاد کرد.
به گفته او، ایران در مسیر کوواکس یک روز هم تاخیر نداشته و تاخیر سه ماهه واریز پول هم تاثیری در تحویل نداشت. اما از ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دُز، تا آخر تیر ۱۴۰۰، ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار دُز تحویل داده‌اند. (۲۰)

چرا ایران زیر بار کارآزمایی بالینی واکسن خارجی نرفت؟
یکی از چالش‌ها در واردات واکسن، کمبود آن در کل دنیا و اولویت دادن هر کشور به مردم خود بود که مثلا باعث شد دادستانی هند با وجود قرارداد با ایران، مانع ارسال واکسن به کشورمان شود. روس‌ها نیز با وجود وعده ارسال ۶۰ میلیونی، بعد از هفت ماه، تنها یک میلیون اسپوتنیک تحویل ایران داده‌اند.
با این حال برخی کشورهای منطقه همچون بحرین، ترکیه و امارات در فاز سوم کارآزمایی بالینی واکسن های چینی سینوفارم و سینوواک مشارکت کردند و طبعا چین نیز آنها را در اولویت تحویل انبوه واکسن قرار داد، اما ایران به چنین روشی تن نداد.

وزیر بهداشت هفتم آبان ۹۹ در واکنش به مطالبات برای ورود به این شیوه گفت: مدت‌هاست به ما می گویند واکسنی که در چین یا فلان کشور ساخته شده روی مردم ایران نیز تست شود که گفتیم ما موش آزمایشگاهی نیستیم. اگر چین و سایر کشورهای سازنده واکسن با ایران قرارداد بستند که این فاز را مقدمه فاز تولید بعدی قبول داریم، اما غرور ملی ما اجازه چنین کاری را نمی‌دهد و امکان ندارد تا زمانی که در وزارت بهداشت هستم، اجازه چنین حقارتی به ملت ایران بدهم.(۲۱)

تعبیر «موش آزمایشگاهی» دفعات دیگری هم از سوی نمکی مطرح شد و عده‌ای هم با آن مخالفت کردند. جهانپور هم در گفت‌وگو با ایرنا گفت که همه ارکان حاکمیت، شوراهای بالادستی و قوای مختلف با این کار مخالف بودند.
او در اختیار قرار ندادن مستندات تکنیکی کامل واکسن‌های چینی را دلیل این امر دانست.

علی تاجرنیا معاون وقت نظام پزشکی نیز در واکنش به این دلیل، به عدم گذراندن همین مراحل توسط واکسن برکت اشاره کرد، اما جهانپور تاکید کرد که همه اطلاعات فنی برکت را از موش اول تامیمون آخر و انسان امروز داریم و  نمی‌توان آن را با سایر واکسن‌ها مقایسه کرد. (۲۲)

مرحله سوم کارآزمایی بالینی واکسن مشترک ایران و کوبا (پاستو کوک) نیز روی ایرانیانی که «موش آزمایشگاهی نیستند» انجام شد و طبعا علت موافقت با آن، مشارکت ایران در روند تولید این واکسن بوده است. (۲۳)

علیرضا رئیسی سخنگوی ستاد کرونا هم در نشستی گفت: «بزرگان گفتند حاضر نیستیم موش آزمایشگاهی کشورهای دیگر باشیم.» در همین جلسه، محمدرضا هاشمیان پزشک بیمارستان مسیح دانشوری گفت کلمه موش آزمایشگاهی ابتدا از سوی یکی از اعضای کمیته کرونا درآمد و بعد آقای وزیر گفتند. (۲۴)
رئیس سازمان غذا و دارو نیز اظهار کرده که « نظر سیاستمداران، عموم مردم و نمایندگان مجلس این بود که کشور ما در فاز سه مطالعات بالینی واکسن کرونا مشارکت نداشته باشد.»(۲۵)

ادعای مخالفت همه ارکان کشور با این روش در حالی بود که متن نوشتار ظریف نشان می‌دهد وزارت امور خارجه پیگیر این روش بوده، اما با مخالفت وزارت بهداشت مواجه شده است.
وزیر وقت خارجه نوشته بود: « کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ دقیقا همان کاری که بعد از آن تاریخ امارات (برای سینوفارم) و ترکیه (برای سینوواک) انجام دادند؟ چه کسانی گفتند مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند؟»(۲۶)

این رویکرد حتی با پشتیبانی افرادی چون دکتر مرندی وزیر اسبق بهداشت و پزشک معتمد رهبری همراه بود که در نامه به ظریف آن را علنی کرد: «تمهیدات جنابعالی …در تامین واکسن کشور از یکسال پیش … که چین آمادگی داشت فاز سوم تست بالینی را در ایران انجام دهد و واکسن رایگان در مقیاس وسیع هم ارائه می‌داد، قابل تقدیر است… در حالی که کشورهای ترکیه و امارات از همین مسیر مردم خود را واکسینه کردند.»(۲۷)

امید به واکسن تولید داخل چقدر در تاخیر واردات موثر بوده است؟
تا به اینجا هم به مخالفت با واردات و هم نقش تحریم‌ها در تاخیر ورود واکسن اشاره شد. اما آیا امید به تولید واکسن در داخل هم در تاخیر واردات واکسن موثر بوده است؟

برخی شواهد این فرضیه را تائید می‌کند و نشان می‌دهد وعده‌های برخی مسئولان درخصوص تولید انبوه، ارزان و بی‌دغدغه واکسن در داخل، با توجه به شرایط کشور، تاحدی خیال مقام‌های کشور را راحت کرده و در عمل باعث شده واردات واکسن خارجی با جدیت کمتری انجام شود.

به عنوان نمونه، نیمه بهمن‌ماه ۹۹، رئیس سازمان غذا و دارو با اذعان به این امر گفته بود: نگاه اصلی ما به تامین واکسن از تولیدکنندگان داخلی است، زیرا مقدار نیاز زیادی واکسن باید برای هموطنان تامین کنیم. (۲۸)
اما در عمل این وعده‌ها به اندازه امیدی که به آنها بسته بودند، محقق نشد. صرف‌نظر از وعده رئیس ستاد اجرایی درباره تولید ماهانه ۱.۵ میلیون دُز در آغاز بهمن، وعده‌های بعدی او هم محقق نشد. او ۵ اردیبهشت ۱۴۰۰ وعده تحویل ۳۰ میلیون واکسن برکت به وزارت بهداشت تا آخر مرداد را داد.
سرانجام ۲۷ خرداد واکسن برکت مجوز گرفت و  رئیس ستاد ۱۶ تیرماه امسال گفت: تا شهریور امسال حداقل ۵۰ میلیون دُز واکسن تولید خواهیم کرد. (۲۹)
با این حال طبق اعلام مدیرعامل گروه دارویی برکت در دوم شهریورماه، بیش از ۳ میلیون دُز واکسن کووبرکت به وزارت بهداشت تحویل شده که تنها یک دهم وعده اعلامی است. (۳۰)

نمی‌دانستند که دروغ می‌گویند
حسینعلی شهریاری رئیس کمیسیون بهداشت مجلس ۲۷ مردادماه در پاسخ به پرسش مجری رادیو جوان که: «آیا ما به هوای اینکه در داخل واکسن تولید کنیم در خرید واکسن خارجی تاخیر داشتیم؟» جواب مثبت داد و البته تاکید کرد مدیران پروژه برکت خودشان نمی‌دانستند نمی‌توانند به ‌قول ۲۰ میلیون واکسن تا پایان مرداد و ۵۰ میلیون تا پایان شهریور عمل کنند.
او تاکید کرد: نمی‌دانستند که دروغ می‌گویند؛ فکر می‌کردند می‌توانند؛ برای اینکه اکثرا تجربه اولشان بود به جز دوتا شرکت. یکی انستیتو پاستور و یکی رازی که این‌ها قبلا تجربه داشتند. (۳۱)

نکته جالب اینکه با محور شدن ستاد اجرایی و مجموعه برکت، انستیتو پاستور و رازی که دو مجموعه باسابقه در واکسن‌سازی بودند، در سایه «برکت» قرار گرفتند. به‌تازگی علیرضا عباسی نماینده کرج در مجلس در نماز جمعه بخش آسارا به عدم حمایت کافی از موسسه رازی اشاره کرد و مدعی شد: «کارشکنی‌ها، دعواهای بین دستگاهی و نداشتن اجازه برای تولید واکسن سبب عدم توفیق بزرگترین مجموعه واکسن و سرم‌سازی کشور شد. اگر آذرماه گذشته به آنها اجازه داده می‌شد، می‌توانستند درصد قابل توجهی واکسن تولید کنند».(۳۲)

بزرگنمایی غیرواقعی تولید داخلی واکسن، یک بازوی رسانه‌ای هم داشت. در آغاز فرایند واکسیناسیون، صداوسیما و برخی رسانه‌های همسو، رویکرد دوقطبی‌سازی بین واکسن داخلی و خارجی را در پیش گرفتند و در ادامه نیز ادامه دادند؛ هم با انتشار مکرر گزارش‌های معتبر و نامعتبر از آثار منفی تزریق واکسن خارجی و هم مصاحبه با مردمی که استفاده از واکسن خارجی را تقبیح می‌کردند؛ امری که دست‌کم از نظر ذهنی، از تعلل در واردات واکسن حمایت می‌کرد و این تعلل را برای افکار عمومی توجیه می‌کرد و علاوه بر خاموش کردن نسبی آتش پویش‌های فضای مجازی با شعار #واکسن_بخرید، برای مسئولانی که در واردات واکسن تاخیر کرده بودند، حاشیه امن درست می‌کرد.

جمع‌بندی
آنچه در این گزارش آمده، تنها بخشی از حقیقت است که از لابلای اظهارات افراد ذی‌ربط، بخشی از حقیقت موضوع را عیان کرده و طبعا همه حقیقت ماجرا نیست؛ اما همین‌ها دست‌کم قصور و تعلل را نشان می‌دهد و به نظر می‌رسد آنچه در واقعیت رخ داده، بیش از اینها و نیازمند بررسی دقیق‌تر است؛ به ویژه که زمینه‌ساز از دست رفتن جان ده‌ها هزار انسان شده است.

دکتر “محمدکاظم شاه کرمی” متخصص ویروس شناسی پزشکی روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه دانشگاه و آموزش ایرنا افزود: بهبودیافتگان حداقل ۶ هفته بعد از رفع شدن تمام علایم بیماری، برای تزریق واکسن اقدام کنند.

وی افزود: کسانی که تاکنون واکسن نزده اند و کسانی که در فاصله تزریق دوز اول و دوم واکسن، مبتلا شده اند، باید واکسن کرونا را دریافت کنند.

شاه کرمی افزود: افرادی که پیش از تزریق واکسن بیمار شده اند، باید ۶ هفته بعد از بر طرف شدن تمام علائم، نسبت به شروع واکسیناسیون اقدام کنند.

متخصص ویروس شناسی پزشکی ادامه داد: افرادی که در فاصله بین دوز اول و دوز دوم مبتلا شده اند هم باید به همین شیوه عمل کنند و ۶ هفته پس از برطرف شدن تمام علایم بیماری کرونا برای تزریق دوز دوم واکسن اقدام کنند.

وی گفت: ابتلای طبیعی الزاما مانع ابتلای مجدد نمی شود و شاهدیم برخی افراد از زمان شیوع بیماری تاکنون ۲ یا ۳ بار به بیماری مبتلا شده اند و به همین دلیل افرادی که قبلا مبتلا شده اند هم باید واکسن بزنند.

آیا تاخیر در زمان تزریق دوز دوم از اثرات آن می کاهد؟

شاه کرمی در پاسخ به این سوال که آیا تاخیر در زمان تزریق دوز دوم، از اثربخشی واکسن می کاهد، گفت: با توجه به شیوع و گردش بالای ویروس در جامعه، توصیه می شود دستورالعمل سازنده واکسن رعایت شود و دز دوم در موعد مقرر تزریق شود، مگر اینکه در فاصله بین دوز اول و دوم، فرد بیمار شده باشد.

وی افزود: برای قضاوت در رابطه با اثرات احتمالی تاخیر در تزریق دز دوم بر کارایی واکسن، داده های علمی مورد نیاز است. در کشورهای مختلف تحقیقاتی در حال انجام است که مشخص شود اگر فاصله بین دو دز واکسن افزایش یابد، کارایی واکسن چه تغییری می کند؛ ولی در حال حاضر چنین داده هایی در مورد تمام واکسن های موجود در ایران وجود ندارد.

عضو شبکه راهبردی تحقیقات بیماری‌های ویروسی کشور خاطرنشان کرد: فقط در مورد واکسن آسترازنکا که دز دوم پس از هشت تا ۱۲ هفته از دوز اول تزریق می شود، طبق اطلاعاتی که منتشر شده، حتی اگر دز دوم تا ۴۵ هفته بعد از دز اول تزریق شود، هیچ تاثیر منفی بر اثربخشی واکسن ندارد و حتی ممکن است ایمنی قوی تر و پایدارتری هم ایجاد کند.

متخصص ویروس شناسی ادامه داد: در مورد سایر واکسن ها فعلا اطلاعاتی از این دست وجود ندارد، اما قطعا اینطور نیست که در اثر یک تاخیر چند روزه در تزریق دز دوم، کارایی واکسن از بین برود، هرچند ممکن است قدری کمتر شود.

به گزارش ایرنا، علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی چندی پیش با بیان مطالب بالا تاکید کرد: برخی علایم و عوارضی که بعداز تزریق واکسن کرونا دیده می شود جزو عارضه‌های شایع پس از تلقیح واکسن هستند و بروز آنها طبیعی است و معمولاً عوارض ناشی از آن گذراست و با درمان‌های نگهدارنده بهبود پیدا می‌کند.

وی افزود: اگر در پاندمی کرونا قرار نداشتیم، به‌ط ور طبیعی و در شرایط غیربحرانی، بین پنج تا هفت سال طول می‌کشید تا یک واکسن، به‌طور کامل مراحل مطالعاتی و بررسی عوارض جانبی را طی کند اما به‌دلیل بحران کرونا زمان مطالعه واکسن‌ها کاهش یافته  تا از تلفات بیشتر کرونا جلوگیری شود،  عوارض ناشی از واکسیناسیون در نگاه کلی، به‌مراتب کمتر از خود بیماری کروناست،  بنابراین منطق اقتضا می‌کند که واکسیناسیون کرونا در افراد انجام شود.

در حال حاضر میزان مرگ و میر ناشی از کرونا روزانه از مرز ۷۰۰ نفر گذشت و واکسینه شدن تنها راه مصونیت در مقابل این بیماری است تا شرایط زندگی به حالت عادی برگردد، اما ممکن است برخی از افراد واکسینه شده دچار عوارضی شوند که کوتاه مدت بوده و جای نگرانی نیست.

به گزارش خبرنگار بهداشت و سلامت ایرنا، تا کنون تا کنون ۱۸ میلیون و ۷۸۹ هزار و ۶۱۶ نفر دُز اول واکسن کرونا و ۸ میلیون و ۷۱۱ هزار و ۹۷۰ نفر نیز دُز دوم را تزریق کرده اند و مجموع واکسن های تزریق شده در کشور به ۲۷ میلیون و ۵۰۱ هزار و ۵۸۶ دُز رسید.

همچنین علیرضا رییسی معاون بهداشت وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز گفته بود که اثربخشی همه  ۲۷ میلیون دز واکسن‌ تزریقی شامل اسپوتنیک، سینوفارم، آسترازنکا، برکت و حتی بهارات مناسب بوده است.

در حال حاضر واکسینه شدن تنها راه مصونیت در مقابل کرونا است و جوامعی که واکسیناسیون را در اولویت قرار داده‌اند در حال حاضر به شرایط عادی برگشته اند که همین مسئله نشان می‌دهد واکسن کرونا موثر است.

شایع ترین عوارض جانبی پس از دریافت واکسن کرونا درد، قرمزی و تورم در محل تزریق، سردرد، درد بدن، لرز، تب گذرا و یا علائمی شبیه آنفولانزای خفیف است که طی یک الی دو روز بهبود می یابد، توجه داشته باشید اگر این عوارض بیش از ۳ الی ۴ روز ادامه داشت، حتما به پزشک مراجعه کنید.

بر اساس گزارش وزارت بهداشت، اگر بعد از تزریق واکسن، علایم شدیدی مثل سردرد شدید، درد شکم، علایم عصبی، درد قفسه سینه، مشکل در تنفس و یا هر علامت ناتوان کننده دیگر، داشتید، حتما به پزشک مراجعه،  بعد از تزریق واکسن برای کاهش درد و تب می توانید از کمپرس سرد و قرص استامینوفن استفاده کنید.

پس از تزریق واکسن کرونا، با ورود به سایت « https://salamat.gov.ir » در سامانه خوداظهاری عوارض احتمالی واکسن کرونا،  عوارضی که بعد از تزریق واکسن داشته اید را وارد کنید  تا از طریق مراکز خدمات جامع سلامت پیگیری های الزم برای شما انجام شود.

علی  گنجی متخصص بیماری های عفونی در این زمینه می گوید: عوارض ناشی از واکسن را می توان به دو دسته کلی تقسیم بندی کرد و در دسته اول عوارض ابتدایی، طبیعی و نرمال شامل درد، قرمزی، تورم در محل تزریق، تب، بی حالی، سرگیجه، ضعف، درد عضلانی و تهوع است که این عوارض ناشی از پاسخ سیستم ایمنی نسبت به واکسن بوده و زمانی که واکسن به خوبی کار کند به تبع آن عوارضی نیز به دنبال دارد و معمولاً دو تا سه روز پس از دریافت واکسن از بین می‌رود، اما در صورتی که چند روز پس از دریافت واکسن علائمی چون تاری دید و سردردهای طولانی مدت به صورت عوارض ثانویه ایجاد شود حتماً باید به پزشک مراجعه کرده و تحت نظر باشند.

وی اظهار می دارد: افراد مبتلا به بیماری های دیابت، فشار خون، بیماری قلبی عروقی، التهابی، خودایمن و در گروه های پرخطر قرار دارند و عملکرد واکسیناسیون در این گروه ها بسیار موثر بوده و می‌تواند فواید بیشتری از ضررهای آن داشته باشد و عوارض ناشی از بیماری و مرگ و میر حاصل از آن به مراتب بیشتر از عوارض نادری است که پس از تزریق واکسن می‌تواند اتفاق بیفتد،  اما توصیه می‌شود که این افراد بر اساس توصیه های پزشک مربوطه واکسن خود را دریافت کنند.

گنجی تصریح می کند:  افرادی که سابقه شوک آنافیلاکسی دارند حتما قبل از تزریق واکسن این موضوع مهم را با همکاران مربوطه در مراکز تجمیعی در میان بگذارند و همچنین پس از تزریق واکسن، در صورت وجود سابقه واکنش های آلرژیک از جمله آلرژی غذایی، دارویی و نظایر آن فرد ۱۵ تا ۳۰ دقیقه پس از تزریق واکسن باید در محل واکسیناسیون بماند.

این پزشک می افزاید: ممکن است مصرف داروهای مسکن پیش از دریافت واکسن پاسخ ایمنی بدن را کاهش دهد از این رو از دریافت آن ها دوری کرده و از ورزش‌ها و کارهای سنگین روزانه نیز پس از دریافت واکسن پرهیز شود.

عوارض واکسن‌های کرونا در سامانه وزارت بهداشت ثبت می‌شود

علیرضا زالی رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی نیز در این زمینه می گوید: تمام عوارض واکسن کرونا توسط واحدهای واکسیناسیون به ثبت می‌رسد، در صورتی که عارضه‌ای بروز کند ابتدا مراکز بهداشتی آن را در سامانه خود ثبت می‌کنند؛ وزارت بهداشت نیز یک سامانه داخلی راه‌اندازی کرده که تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور موظف هستند قبل از پایان ساعت اداری هرروز، عوارض مرتبط با واکسن کرونا را در آن سامانه ثبت و گزارش کنند.

وی اظهار می دارد: یک تیم کارشناسی مستقر است و این عوارض را تحلیل می‌کند، بنابراین تمام عوارض گزارش‌شده، در سامانه متمرکزی در وزارت بهداشت ثبت و بررسی می‌شود.

فرمانده عملیات ستاد مقابله با کرونا در تهران افزود: تاکنون عارضه‌ای جدی و قابل توجه از واکسن‌های کرونای تزریق‌شده گزارش نشده،  اما باید توجه داشت که میزان بروز عارضه در افراد، در تناسب با میزان واکسیناسیون است.

به گزارش ایرنا،  ۶۴۳ بیمار کرونایی روز گذشته جان خود را از دست دادند و تعداد تلفات این بیماری طی ۱۹ ماه گذشته در کشور به ۱۰۷ هزار و ۷۹۴ نفر رسیده است.

ایران اکنون در خیز پنجم کرونا که از ابتدای تیر ماه از جنوب آغاز شد و به مرکز کشور رسید، به سر می برد.

تلفات کرونا در کشور ۲۸ مرداد ماه از مرز یکصد هزار نفر عبور کرد و روز سه شنبه دوم شهریور ماه با ۷۰۹ مورد مرگ، رکورد تلفات روزانه طی ۱۹ ماه گدشته شکست.

کرونا اوایل اسفند ۹۸ در ایران شیوع یافت.

هر چند مذاکرات صلح افغانستان سرعت بیشتری گرفت، اما مشخص بود که پیشروی های طالبان از یک سو با همراهی یا حداقل بی تفاوتی نیرو های آمریکایی و غربی صورت می گیرد و از سوی دیگر طالبان به دنبال آن است تا با گرفتن نقاط بیشتری در خاک آن کشور برگ برنده بیشتری در مذاکرات صلح حضور یابد. ضمن اینکه طالبان در صدد بود تا با گرفتن ایالت های مرزی افغانستان به نوعی ارتباط زمینی دولت مرکزی افغانستان را با همسایگانش قطع کند و کابل را در نوعی محاصره ژئوپلیتیکی قرار دهد. صحنه فعلی افغانستان با نوعی عدم قطعیت مواجه است و نگرانی های گسترده ای در داخل و خارج آن کشور برانگیخته است. تنها نکته ای که کاملا قطعی است خروج کامل نیروهای نظامی غربی از آن کشور است که دلیل اصلی آن پایان دادن به هزینه های حضور نظامی مستقیم در منطقه به منظور تمرکز بیشتر بر منطقه خاور دور است. روند تغییر نگاه آمریکا از خاورمیانه و غرب آسیا به شرق دور از دوره اوباما شروع و در دوره ترامپ هم مد نظر آمریکا بود اما در دوره بایدن وجه غالب نگاه امنیتی و استراتژیکی ایالات متحده شد. مهار چین هدف اصلی آمریکاست تا مانع پیشی گرفتن آن کشور از آمریکا شود. به این دلیل آمریکا به دنبال آن است که هر چه سریعتر خود را از تمام پرونده های باز آن کشور در منطقه آسیای غربی و جنوب غربی نجات دهد. در این میان موضوع افغانستان از پیچیدگی های خاصی برخوردار بود که دو دهه آن کشور را درگیر خود ساخت. اوباما و ترامپ هم قصد داشتند تا از افغانستان خارج شوند و به همین دلیل فرآیند مذاکره با طالبان و دولت افغانستان آغاز شد تا شاید با مشارکت دادن همه گروه ها در آن کشور با ایجاد صلح و ثبات نسبی امکان خروج از افغانستان فراهم شود. لیکن روند مذاکرات صلح و طولانی شدن آن مانع از تصمیم آمریکا برای خروج از افغانستان نشد. البته بایدن در سفر اروپایی اش به لندن و بروکسل و در دیدارهایش با مقامات انگلیسی و اتحادیه اروپا و در نشست های سران گروه هفت ، ناتو و شورای اتحادیه اروپا سعی کرد تا دیگران را نیز برای ضرورت این خروج قانع نماید.

دغدغه های غرب

در حال حاضر سه دغدغه اصلی در مجموعه غرب وجود دارد و سران گروه هفت در اجلاس اخیرشان سعی کردند در این زمینه ها به راهکارهای مشخص و مشترک برسند. اول؛ بحث تکمیل خروج نیروها. در این خصوص نگرانی از آن است که آمریکا نتواند تا موعد مقرر یعنی ۳۱ اوت این عملیات را پایان دهد. کشور های اروپایی گروه هفت از آمریکا خواستند که زمان مقرر را تمدید نماید. در مقابل طالبان اعلام کرد که به هیچ وجه با تمدید موعد خروج موافقت نخواهد کرد. دغدغه دوم؛ کشور های گروه هفت به ویژه اروپایی ها، نگرانی از موج مهاجران و پناهجویان افغانستانی است که درصدد رساندن خود به اروپا هستند. اروپایی ها نمی خواهند همچون سال های ۲۰۱۵ و ۲۰۲۰ با بحران جدید پناهجویان مواجه شوند. قصد اروپا آن است که ضمن پذیرش تعداد محدودی پناهجو مابقی را در کشور های همسایه افغانستان اسکان دهد.  سومین دغدغه؛  نحوه مدیریت موضوع تسلط طالبان بر افغانستان است. کشورهای غربی نگران آینده افغانستان به ویژه حقوق زنان و فعالان مدنی و تبعات این موضوع بر خارج از افغانستان از یک سو و نیز تشدید فعالیت گروه های تروریستی همچون داعش و القاعده با پیوند خوردن با طالبان درکشورهای غربی از سوی دیگر هستند. موضوعی که با انفجارهای نزدیک فرودگاه کابل و کشته شدن تعدادی از جمله چند نظامی آمریکایی محقق شد.

با توجه به موارد فوق سران گروه هفت اعلام کردند که نقشه راهی برای تعامل با طالبان را ترسیم کردند. از این منظر مشروعیت دولت آینده افغانستان بستگی به تعهدات بین المللی آن کشور دارد و اینکه طالبان با اقداماتش قضاوت خواهد شد.در خصوص تمدید موعد خروج، اعضا نتوانستند بایدن را قانع کنند و تصمیم گرفته شد که از طالبان تضمین خروج امن برای کسانی که می خواهند پس از ۳۱ اوت از افغانستان خارج شوند گرفته شود.

پیشینه تحولات فعلی

نگاهی به سیر حوادث در چند ماه اخیر امکان تبیین بهتر موضوع را به دست می دهد. در ۷ مارس ۲۰۲۱(۱۷ اسفند ۱۳۹۹) بلینکن وزیر خارجه آمریکا در نامه ای به اشرف غنی موارد بسیار مهمی را گوشزد کرد. همزمان با فشار آمریکا به طالبان برای تسریع در مذاکرات صلح و ورود به فرآیند سیاسی، بلینکن خواستار برگزاری اجلاسی تحت نظارت سازمان ملل با حضور نمایندگان کشورهای درگیر از جمله ایران جهت حل و فصل موضوع افغانستان شد. وزیر خارجه آمریکا در این نامه ضمن تاکید بر خروج کامل نیروهای آمریکایی از افغانستان در زمان مقرر به نوعی اشرف غنی را تهدید کرد که اگر تا آن زمان صلح پایدار در افغانستان شکل نگیرد و خلع سلاح کامل صورت نگیرد طالبان مناطق بیشتری را تصرف خواهد کرد. همچنین بلینکن خواستار برگزارای نتخابات زودرس و تشکیل دولت موقت ملی شد. مقامات افغان و اشرف غنی چندان به نامه بلینکن روی خوش نشان ندادند و به نوعی آن را توهین آمیز تلقی کردند. بایدن در ۱۴ آوریل ۲۰۲۱(۲۵ فروردین ۱۴۰۰) در سخنانی رسما اعلام کرد که نیروهای نظامی آمریکا تا ۱۱ سپتامبر(۲۰ شهریور) به طور کامل از افغانستان خارج خواهند شد. به دنبال آن ناتو نیز رسما خروج نیروهایش از افغانستان را اعلام کرد. در ژوئن ۲۰۲۱ بایدن به اروپا سفر کرد و با مقامات انگلستان و اتحادیه اروپا دیدار نمود و در اجلاس سران گروه هفت، اجلاس سران ناتو و نشست شورای اتحادیه اروپا شرکت کرد. فصل مشترک همه این دیدارها بحث خروج نیروها از افغانستان و فرآیند صلح در آن کشور و نیز مبارزه با تروریسم بود. به عبارتی بایدن در اروپا تلاش کرد تا ضمن متقاعد کردن سایر همپیمانان آمریکا، هماهنگی های لازم درخصوص اقدامات در افغانستان را انجام دهد. در اواخر ژوئن اشرف غنی و عبدالله عبدالله همزمان به آمریکا سفر و با بایدن دیدار و گفتگو کردند. هدف مقامات افغان منصرف کردن بایدن از تصمیم خروج نیروهای آمریکا از آن کشور و یا به تعویق انداختن آن و نیز جلوگیری آمریکا از پیشروی های سریع طالبان بود که از ماه آوریل صورت گرفته بود. بایدن با تعویق خروج رسما مخالفت کرد و در مقابل از مقامات افغانستان خواست تا هر چه سریعتر مذاکرات صلح در دوحه را به نتیجه برسانند. همزمان نیرو های طالبان که به توافقاتی با آمریکا دست یافته بودند به پیشروی های خود در خاک افغانستان سرعت بخشیده و مناطق مختلفی را در پرتو بی تفاوتی و همراهی آمریکا و غرب و عدم توان، تمایل و انگیزه نیروهای نظامی افغانستان برای مقاومت و مقابله با آنها تصرف کردند. هدف طالبان آن بود که هم به دولت مرکزی فشار بیاورند و هم با گرفتن زمین های بیشتری در مذاکرات صلح قدرت چانه زنی بیشتری کسب کنند. مسئله ای که فراتر از انتظار همگان پیش رفت و در ۲۴ مرداد با سقوط کابل و فرار اشرف غنی کل افغانستان به دست طالبان افتاد.

آینده افغانستان

در حالی که عملیات خروج کماکان با سرعت ادامه دارد و عملیات انتحاری در نزدیکی فرودگاه کابل به وسیله داعش(خراسان) رخ داد که با پاسخ آمریکا مواجه شد، کماکان ابهامات مختلفی در مورد آینده افغانستان وجود دارد. به نظر می رسد خروج کامل نیروهای غربی انجام خواهد شد. اما اینکه مذاکرات صلح ادامه یابد و طالبان بتواند کشور افغانستان را با آرامش اداره نماید و حمایت بین المللی و جهانی را هم کسب نماید بسیار بعید به نظر می رسد. در واقع می توان گفت مشکلات افغانستان و طالبان از این پس تازه شروع خواهد شد و به طور قطع طالبان برخلاف زمانی که بر کل سرزمین سیطره یافت،  قادر به حکومت بر کل کشور نخواهد شد. افغانستان به عنوان یک نمونه کامل از جوامع دچار بحران و منازعه یکی از مهم‌ترین موضوع های امنیتی را طی بیست سال گذشته پیش روی جامعه جهانی قرار داده که قطعا در آینده نیز همین روند ادامه خواهد یافت.

به گزارش ایرنا از خبرگزاری رویترز؛ این سازمان افزود که بر تغییر و تحول و جهش های این گونه از ویروس کرونا، نظارت می کند.

مارگارت هریس در یک نشست سازمان ملل گفت که ظاهرا این سویه که سی.۱.۲. (.C.۱.۲) نامگذاری شده در هنگام چرخش در میان جوامع منتشر نمی شود و بنابراین موجب نگرانی این نهاد وابسته به سازمان ملل متحد نیست.

در همین حال، سازمان جهانی بهداشت و یک مقام ارشد بهداشتی آمریکا نسبت به جهش شمار قربانیان کرونایی در اروپا و آمریکا هشدار دادند.

آنتونی فائوچی (رئیس موسسه آلرژی و بیماری های عفونی و عضو کارگروه مقابله با کرونای کاخ سفید) گفت که آمریکا ممکن است با ۱۰۰ هزار مرگ‌ومیر ناشی از ابتلا به کرونا در چارچوب زمانی مشابه روبرو شود که بیشتر در میان افرادی خواهد بود که همچنان از زدن واکسن امتناع می‌ورزند.

هانس کلاگ مدیر بخش اروپای سازمان جهانی بهداشت تصریح کرد: هفته گذشته شاهد افزایش ۱۱ درصدی شمار مرگ و میر ناشی از ابتلا به کرونا در این منطقه بودیم و انتظار مرگ و میر حدود ۲۳۶ هزار نفر دیگر را در اروپا تا اول دسامبر خواهیم داشت.

تاکنون حدود ۱.۳ میلیون نفر در اروپا به دلیل ابتلا به ویروس کرونا جان خود از دست داده اند.

این مقام سازمان بهداشت جهانی خاطر نشان کرد، میزان سرایت بالای ویروس کرونا در سراسر اروپا به شدت نگران کننده است به ویژه اینکه واکسیناسیون در برخی کشورهای این منطقه از جمله در حوزه بالکان پایین است.

فائوچی نیز در مصاحبه با شبکه سی ان ان به شدت نسبت به ارزیابی اخیر مبنی بر قربانیان کرونایی جدید در آمریکا هشدار داد که به گفته وی هم می توانست این مسئله قابل پیش‌بینی باشد و هم قابل پیشگیری.

وی همچنین از کسانی که تاکنون واکسن کرونا نزده اند، خواست واکسن بزنند و اظهار کرد: حدود ۸۰ میلیون نفر در آمریکا واجد شرایط واکسیناسیون هستند که هنوز واکسن نزده‌اند.

این مقام بهداشتی آمریکا در ادامه از واکسیناسیون کودکانی که به مدرسه می روند، حمایت کرد و گفت: معتقدم که دادن مجوز برای واکسیناسیون این کودکان ایده خوبی باشد.

براساس آمارهای اعلام شده از زمان آغاز شیوع کرونا تاکنون نزدیک به ۲۱۸ میلیون نفر در سراسر جهان به این ویروس مبتلا شده اند که بیش از ۴ میلیون و ۵۰۰ هزار فوتی داشته است.

روند واکسیناسیون در جهان در حالی ادامه دارد که شیوع گونه های جدید کرونا، کشورها را نگران کرده است.