یکسال و چهار ماه بعد از اعلام رسمی همه گیری کرونا در ایران بنا به آمارهای رسمی تاکون حدود سه میلیون و  ۲۰۰ هزار نفر به این ویروس مبتلا شده و حدود ۸۴ هزار نفر جان باخته اند. سه پیک یا اوج بیماری در اسفند ۹۸ و فروردین ۹۹، تابستان ۹۹، پاییز ۹۹ و بهار ۱۴۰۰ پشت سر گذاشته شده است. حدود دو ماه از اعلام شیب نزولی کرونا در ایران گذشته است که باز هم شیب صعودی و افزایش قرمزی رنگ شهرها این بار از جنوب کشور رخ می نماید، رنگ هشداری که رو به شمال گذارده و به دروازه های تهران و استانهای مرکزی رسیده است.

علیرضا زالی، فرمانده ستاد عملیات مقابله با کرونا استان تهران می گوید: شیوع ویروس کرونا نسبت به هفته گذشته در سطح استان تهران افزایش یافته و برخی شهرستان ها از جمله دماوند و فیروزکوه در وضعیت قرمز قرار گرفته است. اکنون با افزایش موج مراجعه کنندگان به مراکز درمانی مواجه ایم و اگر این روند افزایش یابد، میزان بیماران بستری و در نهایت مرگ و میر بیشتر می شود.

انوشیروان محسنی بندپی، استاندار تهران می گوید: در خیز جدید کرونا ابتدا دو شهرستان فیروزکوه و دماوند در شرایط قرمز کرونا قرار گرفتند و به تدریج بقیه مناطق استان نیز به رنگ قرمز در آمدند. باید در سایر شهرستان‌ها نیز تدابیر و مولفه‌های تاثیرگذار را در دستورکار قرار دهیم. در شهرهایی که در وضعیت قرمز قرار گرفته اند، محدودیت های جدید اعمال می شود و به فرمانداران ابلاغ شده که نظارت ها را تشدید کنند. گزارش های وزارت بهداشت نشان می دهد بیماران مبتلا به کرونا اعم از سرپایی، بستری عادی و بستری در بخش ویژه در استان تهران رو به افزایش است و در مجموع این وضعیت هشدار را می دهد که به تدریج وارد خیز پنجم می‌شویم.

در هفته های گذشته یکی از نگرانی های کارشناسان حوزه سلامت این بود که برگزاری انتخابات مانع توجه به برنامه های بهداشتی و پیشگیرانه از کرونا نشود، موضوعی که استاندار تهران درباره آن می گوید: در انتخابات ۲۸ خرداد بر اساس بررسی‌های کارشناسانه ۷۷.۷ درصد پروتکل‌های بهداشتی در شعب اخذ رای رعایت شده است.

آخرین وضعیت کرونا در ایران

آخرین نقشه وضعیت رنگ بندی شهرهای کشور در اپلیکیشن ماسک وزارت بهداشت نشان می دهد، نقطه های کوچک قرمزی که هفته پیش در برخی شهرهای استان سیستان و بلوچستان و هرمزگان بود، هر روز بیشتر می شود و اکنون به لکه های بزرگی تبدیل شده، بخش عمده استان سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، جنوب کرمان و استان یزد را در برگرفته، به سمت شهرهای شمالی پیش می رود. اکنون کل استان تهران و  بخشی از مازندران نیز قرمز شده، لکه های قرمزی نیز در استان گلستان، ایلام و شمال خوزستان شکل گرفته و بررسی روزانه این نقشه حاکی از افزایش شهرهای قرمز و گسترش این وضعیت در استانهای مختلف است.

شاخص تعیین رنگ بندی کرونایی شهرها بر اساس تعداد مبتلایان به بیماری کووید۱۹ در هر ۱۰۰ هزار نفر است. بر اساس اعلام وزارت بهداشت، وضعیت قرمز یا «خیلی پرخطر» به شرایطی اطلاق می‌شود که در یک شهر از هر ۱۰۰ هزار نفر، دست‌کم ۱۰ نفر و در وضعیت نارنجی یا «پرخطر» از هر صدهزار نفر، دست‌کم شش نفر به دلیل ابتلا به کرونا بستری شده باشند. در وضعیت زرد یا «خطر متوسط» این رقم به حداقل سه نفر مبتلا از ۱۰۰ هزار نفر و در وضعیت آبی یا «کم‌خطر» این رقم به دو نفر از صدهزار نفر می‌رسد.

سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می گوید: شهرستان های مهران در استان ایلام، تنگستان، دشتستان، دشتی، دیر، عسلویه و کنگان در استان بوشهر، دماوند و فیروزکوه استان تهران، ایرانشهر، خاش، زابل و زاهدان از سیستان و بلوچستان، گراش، لارستان و لامرد در استان فارس در وضعیت قرمز از لحاظ بیماری کرونا قرار دارند. در استان کرمان شهرهای بم، رودبار جنوب، قلعه گنج، کرمان و منوجان، در استان هرمزگان شهرهای بستک، بندر لنگه، بندرعباس، پارسیان، جاسک، حاجی آباد، خمیر، رودان، قشم و میناب و یزد نیز در وضعیت قرمز کرونایی قرار دارند.

او می افزاید: آخرین وضعیت نقشه رنگ بندی کرونا در ایران نشان می دهد، تهران و ۹۱ شهرستان دیگر در وضعیت قرمز کرونا: ۱۸۳ شهرستان در وضعیت نارنجی و ۱۷۳ شهرستان در وضعیت زرد کرونا قرار دارند. هیچ شهری نیز در وضعیت آبی کرونا قرار ندارد. شیوع سویه‌های جدید ویروس و کاهش سطح مراقبت‌های بهداشتی باعث آغاز خیز پنجم کرونا در کشور شده‌ است و تعداد شهرهای قرمز و نارنجی رو به افزایش است.

خیز پنجم کرونا در ایران شروع شده است و در روزهای آینده و احتمالا تا دو هفته آینده تقریبا کل ایران در وضعیت قرمز کرونا قرار می گیرد. دوباره با حجم انبوه بیماران بستری و کمبود تختهای بیمارستانی مواجه می شویم با این تفاوت که خطرات ویروس کرونای دلتا از موارد قبلی به مراتب بیشتر است و ممکن است اثربخشی واکسن های موجود در مقابل این ویروس کمتر باشدآخرین وضعیت نقشه کرونا در ایران نشان می دهد: اردستان در استان اصفهان؛ مهران در استان ایلام؛ تنگستان، جم، دشتی، دیلم، عسلویه، گناوه در استان بوشهر؛ اسلامشهر، بهارستان، پاکدشت، پردیس، تهران، دماوند، ری، شمیرانات، فیروزکوه، قرچک، ورامین در استان تهران؛ نهبندان در استان خراسان جنوبی؛اسفراین، بجنورد در استان خراسان شمالی؛ امیدیه، اندیمشک در استان خوزستان؛ ایرانشهر، بمپور، خاش، زابل، زاهدان، زهک، سراوان، سرباز، میرجاوه، نیک شهر در استان سیستان و بلوچستان؛
و جهرم، خنج، داراب، زرین دشت، قیر و کارزین، کازرون، کوار، گراش، لارستان، لامرد در استان فارس در وضعیت قرمز کرونا قرار گرفته اند.

همچنین، دهگلان در استان کردستان؛ ارزوئیه، بم، جیرفت، رابر، رفسنجان، رودبار جنوب، ریگان، سیرجان، عنبرآباد، فاریاب، فهرج، قلعه گنج، کرمان، کهنوج، منوجان، نرماشیر در استان کرمان؛ گیلانغرب در استان کرمانشاه؛ گچساران در استان کهگیلویه و بویر احمد؛ آزادشهر، علی آباد، گنبد کاووس، مینودشت در استان گلستان؛ آستارا در استان گیلان؛ پلدختر، خرم آباد استان لرستان؛ آمل، چالوس، قائم شهر، محمودآباد در استان مازندران؛ خمین در استان مرکزی؛ بستک، بندر لنگه، بندرعباس و پارسیان حاجی آباد، خمیر، رودان، سیریک، قشم، کیش، میناب در استان هرمزگان و  اردکان، تفت، خاتم، مهریز، میبد، یزد در استان یزد در ضعیت قرمز کرونا قرار گرفته اند.

بر اساس اعلام وزارت بهداشت در اپلیکیشن ماسک، خیر پنجم کرونا در ایران شروع شده است. روند بستری مبتلایان به کووید ۱۹ در کل کشور برای پنجمین بار افزایشی شده است. حدود نیمی از استان‌ها با افزایش موارد بستری روبرو هستند و از امروز ( ۱۲ تیر) به مرور شهرستانهای بیشتری وارد وضعیت قرمز کرونا می شوند.

داود یادگاری، فوق تخصص بیماری های عفونی به پژوهشگر ایرنا می گوید: ویروسی که اکنون در کشور در حال چرخش است و به تدریح به نوع غالب کشور تبدیل می شود، ویروس دلتا یا همان فرم جهش یافته هندی کروناست که به بیش از ۹۰ کشور دنیا گسترش یافته و نوع غالب شده است. این ویروس از انواع قبلی ویروس کرونا خطرناکتر است. هم میزان سرایت و انتشار آن بیشتر است و هم مرگ آوری بیشتری دارد. سرعت انتشار و سرایت ویروس کرونای دلتا حدود ۵۰ درصد بیش از ویروس آلفا یا همان کرونای انگلیسی است و سرعت انتشار و انتقال ویروس جهش یافته آلفا نیز حدود ۵۰ درصد بیش از ویروس ووهان است بنابراین با ویروسی مواجه هستیم که ۱۰۰ درصد بیشتر از ویروس اولیه کرونا قابلیت انتشار و واگیر دارد.

وی می افزاید: افزایش موارد ابتلا به معنای افزایش موارد بستری در بیمارستانها و به دنبال آن افزایش موارد مرگ و میر کروناست، ضمن اینکه نوع خطرناک تر این ویروس که ویروس دلتاپلاس نامگذاری شده نیز در ایران دیده شده که میزان سرایت و خطر آن از نوع دلتا بسیار بیشتر است.

فوق تخصص بیماری های واگیر ادامه می دهد: ویروس کرونای دلتا به علت مراوداتی که در مناطق جنوبی و شرقی ایران با هند و پاکستان وجود دارد وارد کشور شده و از این مناطق به کل کشور در حال سرایت و گسترش است. اکنون تقریبا در کل کشور گسترش پیدا کرده و نوع غالب ویروس کرونا در ایران است. نگرانی دیگر این است که هنوز درباره میزان اثربخشی واکسن های کرونا بر روی این ویروس اطلاعات دقیق نداریم اما اگر میزان ایمنی زایی و اثربخشی واکسن های موجود کرونا بر روی ویروس ووهان یا انگلیسی در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد باشد، این میزان بر روی ویروس دلتا کمتر و در حدود ۵۰ درصد برآورد می شود.

دو هفته آینده کل ایران قرمز کرونایی می شود

یادگاری می گوید: با این اوصاف می توان گفت پیک یا خیز پنجم کرونا در ایران شروع شده است و در روزهای آینده و احتمالا تا دو هفته آینده تقریبا کل ایران در وضعیت قرمز کرونا قرار می گیرد و دوباره با حجم انبوه بیماران بستری و کمبود تختهای بیمارستانی مواجه می شویم با این تفاوت که خطرات نوع جدید ویروس کرونا از موارد قبلی به مراتب بیشتر است و ممکن است اثربخشی واکسن های موجود در مقابل این ویروس کمتر باشد.

وی می افزاید: مهمترین اقدامی که دولت و وزارت بهداشت برای کنترل این وضعیت باید انجام دهد این است که باید دوباره الزام رعایت پروتکل های بهداشتی در سراسر کشور اجرا شود، سختگیری در اجرای پروتکل ها باید به مراتب بیشتر، زدن ماسک باید در همه اماکن عمومی اجباری و رعایت فاصله گذاری اجتماعی جدی گرفته شود. اگر این سختگیری ها اعمال نشود و همچنان با سهل انگاری و عادی انگاری با خیر جدید کرونا مواجه شویم و مسافرت های داخلی و خارجی و ترددهای شهری به صورت عادی ادامه داشته باشد، وضعیت بسیار نگران کننده ای در پیش خواهیم داشت و خطر پیک پنجم کرونا به مراتب بیشتر از پیک های قبلی است.

فوق تخصص بیماری های عفونی می گوید: مسئولان باید از همین امروز هشدارهای لازم را به مردم بدهند، آموزش عمومی باید گسترش پیدا کند. دستگاههای اجرایی باید دستورالعمل های جدی تری برای فاصله گذاری فیزیکی اجرا کنند و همزمان باید روند واکسیناسیون شتاب بگیرد. در روزهای اخیر شاهد افزایش مراجعات بیماران مبتلا به کرونا به مراکز درمانی هستیم و متاسفانه بخش مهمی از ابتلاها به صورت خانوادگی است. خطر گسترش این وضعیت بسیار نگران کننده است.

وی ادامه می دهد: علامت مهم کرونا با ویروس دلتا که در بین جوانان و افراد کم سن تر نیز بیشتر دیده می شود، تب و آبریزش بینی است. علایمی شبیه آنفلوانزا و سرماخوردگی دارد.در تابستان انتظار افزایش سرماخوردگی را نداریم بنابراین هر فردی که چنین علایم داشت باید اصل را بر ابتلا به کرونای جدید بگذارد و به سرعت برای درمان مراجعه و اقدام کند. اگر مردم و مسئولان این خطر را جدی نگیرند، غافلگیر می شویم. مراجعه دیر هنگام، درمان این مبتلایان را سخت می کند به خصوص اینکه شواهد نشان می دهد بر خلاف انواع قبلی ویروس کرونا که پس از یک هفته ریه را درگیر می کرد این ویروس پس از سه روز می تواند کل ریه را درگیر کند و هر گونه تاخیر در شروع درمان ممکن است خطر مرگ افراد را بالا ببرد.

وی می گوید: شرایط کرونا در کشور بحرانی است و خطر افزایش مرگ و قرمز شدن کل کشور بسیار زیاد است. احتمالا دو تا سه هفته آینده بخش عمده کشور در وضعیت قرمز قرار می گیرد و هر گونه سهل انگاری و عادی انگاری، عواقب جبران ناپذیری خواهد داشت.

خبرگزاری مهر_گروه جامعه: از سال تحصیلی ۹۵_۹۴ هدایت تحصیلی فعلی شکل گرفت و بخش عمده‌ای از آن منوط به مواردی خارج از نمراتی بود که بچه‌ها در آزمون پایه نهم کسب می‌کنند. حالا این روزها در دومین روزهای سال کرونایی که همه چیز مجازی شده است، بیش از گذشته هدایت تحصیلی و خلاءهای آن خود را نشان می‌دهد. دستورالعمل هدایت تحصیلی عملاً در این سال‌ها نتوانسته‌اند به شکلی فرایندی به مدارس و انتخاب رشته دانش آموزان در متوسطه دوم بر حسب استعداد، شایستگی‌ها و نیاز جامعه تبدیل نشده و تنها محتوایی روی کاغذ باقی مانده است. شاهد این ادعا را می‌توان عدم توان آموزش و پرورش برای معرفی رشته‌های فنی و حرفه‌ای به دانش آموزان، بی سرانجامی طرح شهاب که قرار بود خروجی استعدادیابی دانش آموزان در دوره دبستان باشد و به هدایت تحصیلی بیانجامد و کمبود حدود ۴۰ هزار مشاور مدرسه که از الزامات اجرای این طرح است و در نهایت نمره سالاری در این طرح ذکر کرد.

حدود ۶۰ درصد داوطلبان کنکور رشته تجربی را انتخاب می‌کنند و این یعنی شکست هدایت تحصیلی که اگر حتی به زور هم دانش آموزان را در متوسطه دوم به سمتی غیر از رشته تجربی هدایت کرده باشیم در کنکور باز هم همان آش و همان کاسه است!بزرگترین سوال در بحث هدایت تحصیلی این است که چگونه شد که همچنان متقاضیان ورود به رشته‌های تجربی اینقدر زیاد هستند؟ چرا گفته می‌شود در مدارس غیردولتی کسب شروط ورود به رشته‌های مورد دلخواه عموماً والدین دانش آموزان برای رشته‌های نظری آسان‌تر از مدارس دولتی است؟

همچنان حدود ۶۰ درصد داوطلبان کنکور رشته تجربی را انتخاب می‌کنند و این یعنی شکست هدایت تحصیلی که اگر حتی به زور هم دانش آموزان را در متوسطه دوم به سمتی غیر از رشته تجربی هدایت کرده باشیم (چون صندلی کافی در مدارس برای این رشته نیست) در کنکور باز هم همان آش و همان کاسه است!

مسئولان طرح هدایت تحصیلی همه تقصیرها را گردن این می‌اندازند که آگاهی بخشی جامعه پایین است که چنین اتفاقی رخ می‌دهد اما هیچ چیز درباره کیفیت آموزش‌ها در هنرستان‌ها، عدم اجرای درست استعدادیابی تا پیش از متوسطه دوم، عدم ترغیب و تشویق دانش آموزان به سمت رشته‌های مورد نیاز جامعه و کمتر شناخته شده و کمبود مشاوران، ارتباط ضعیف میان مدارس و اولیا در طول تحصیل برای ایجاد یک گفتمان در محور بالا رفتن آگاهی والدین برای تغییر نگرش به دیدگاهشان نسبت به تحصیل فرزندان و استعداد آنها، نمی‌گویند.

چرا وزارت علوم اجازه شرکت در رشته‌های دانشگاهی با هر دیپلمی را می‌دهد!

مسعود شکوهی مدیر کل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت می‌گوید: تمام تلاش ما در آموزش و پرورش این است که بر اساس تأمین نیاز جامعه و نیروی کار مورد نیاز کارها را پیش ببریم. ما می‌خواهیم بچه‌ها را به سمت رشته‌های نظری هدایت کنیم اما چند نکته وجود دارد. یکی اینکه ما نه و پدر و مادر چگونه باید برای فرزندش آینده شغلی یک رشته نظری یا انسانی را تبیین کند و بعد اگر نتوانست فرد وارد شغلی متناسب با رشته‌اش شود، خودش را سرزنش نکند. اینها در ذهن اولیا می‌چرخد و درآمدهای یک تعداد شغل تضمین شده است. باید این بخش را درست کنیم. تحقیقات در دنیا نشان داده که بالغ بر ۴۶ درصد دلایل انتخاب رشته تحت تأثیر خانواده‌ها است. در وزارت علوم باید پاسخ بدهند که مثلاً چرا شما در هر گروه آموزشی که متقاضی شرکت در کنکور باشید به رشته دیپلم شما نگاه نمی‌شود. یعنی اگر ما همه را در متوسطه دوم رشته ریاضی بفرستیم باز هم متقاضی رشته تجربی در کنکور بیشتر است.

البته هیچ گاه چنین تحقیقاتی در هیچ جا منتشر نمی‌شود و اسنادش عیان نمی‌شود تا راستی آزمایی شود. حالا هم که آموزش و پرورش حرفش در شورای عالی انقلاب فرهنگی دارد پیش می‌رود و تأثیر قطعی معدل آن هم به اندازه ۶۰ درصد قرار است به نمرات نهایی اختصاص یابد (در صورت تصویب) و لابد فکر بعدی حل مشکل هدایت تحصیلی نزد مسئولان آموزش و پرورش محدود کردن حق انتخاب دانش آموزان در کنکور بر اساس نوع دیپلمشان است!

ناتوانی آموزش و پرورش در اجرای استعدادیابی و توپی که همیشه در زمین دیگران است

باز هم اصل ماجرا که ناتوانی آموزش و پرورش در اجرای طرح هدایت تحصیلی، عدم ابزارهای کافی این وزارتخانه در ایجاد انگیزه و علاقه در دانش آموزان به سمتی غیر از کسب دانش و حفظیات و سیستم تعلیم و تربیت که از پایه اول بد نهاده می‌شود نادیده گرفته می‌شود.

اصل حرف همه اولیا به فرزندان کلاس اولی شأن این روزها این است که بروند مدرسه خواندن و نوشتن یاد بگیرند. سیطره دانش آنقدر بر آموزش و پرورش سایه انداخته که به فکر کمتر اولیایی می‌رسد فرزندش را برای کسب مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های فردی و بودن در فضایی پر نشاط و اجتماعی و مملو از تنوع یادگیری به مدرسه بفرستد. در طول ۱۲ سال تحصیلی همین سواد خواندن و نوشتن است که دایره اش وسیع‌تر می‌شود.

سیطره دانش آنقدر بر آموزش و پرورش سایه انداخته که به فکر کمتر اولیایی می‌رسد فرزندش را برای کسب مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های فردی و بودن در فضایی پر نشاط و اجتماعی و مملو از تنوع یادگیری به مدرسه بفرستدعلیرضا کاظمی معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش سال گذشته در نشستی درباره فرایند هدایت تحصیلی گفت: حدود یک میلیون دانش آموز امسال هدایت تحصیلی می‌شوند.(همین حدود دانش‌آموز را برای سال تحصیلی که رو به اتمام است باید در نظر گرفت)

وی ادامه داد: بررسی‌های مشاوره‌ای در قالب آزمون رغبت است که در قالب فرم شماره ۶ به دانش آموزان و اولیا داده می‌شود و توصیه و مشاوره می‌کنیم که دانش آموزان برای چه رشته‌ای مناسب‌تر هستند و در کدام شغل‌ها و مهارت‌ها توانمندتر هستند. اما دو متغیر دیگر هم داریم که یکی ظرفیت و گنجایشی است که برای رشته‌ها داریم و دیگری عملکرد دانش آموزان در دروس است. نتایج امتحانات در حال ثبت است و امیدواریم نیمه تیر به پایان برسد. ما آمادگی داریم که بعد از دو روز از ثبت نمره‌ها نمونه برگ‌های هدایت تحصیلی را در اختیار مناطق بگذاریم. نمونه برگ‌های هدایت تحصیلی هم از طریق فضای مجاری و هم حقیقی به مدیر مبدا و مقصد ارسال شود. فرایند هدایت تحصیلی از ۲۷ آذر سال گذشته آغاز شده است. آزمون‌های رغبت سنج و آزمون‌های توانایی ۳۰ امتیاز در فرایند هدایت تحصیلی دارد اما اجباری نیست.

سال گذشته یکی از مهمترین تغییرات هدایت تحصیلی، تغییر حدنصاب نمره در رشته علوم و معارف بود که به نمره ۱۴ در دروس دینی و عربی تغییر کرد.

وی گفت: در سال جدید نمونه برگ‌های هدایت تحصیلی از طریق کد کاربری و فضای مجازی در اختیار دانش‌آموز و مدیر مبدأ و مقصد قرار می‌گیرد و دانش آموزان می‌توانند ظرفیت شاخه‌ها و رشته‌ها را در سایت هدایت تحصیلی مشاهده کنند.

سال گذشته از ۲۳ تیرماه بود که دانش آموزان از طریق پرتال همگام کاربرگ ها را می‌توانستند دریافت کنند.

کاربرگ هایی که ارزش زیادی ندارند!

واقعیت این است که همه این آزمون‌های رغبت سنج و کاربرگ ها در عمل آن هم در سال‌های کرونایی ارزش چندانی ندارند و در نهایت همان حد نصاب نمره تعیین کننده است و در این میان هیچ مسئولی حتی توضیح هم نداده است که در این دو سال پر استرس لااقل که آموزش‌ها نیز مجازی بوده چگونه قرار است نمرات ملاک خوبی برای هدایت تحصیلی باشند!

دیر یا زود فرایند هدایت تحصیلی دوباره آغاز می‌شود و در پایان روزهای دولت دوازدهم که مدتهاست خبری از پاسخگویی مسئولان در نشست‌های خبری نیز نیست، انتظار نمی‌رود در بحث هدایت تحصیلی نیز پاسخی شفاف به دغدغه‌های مردم در این حوزه داده شود

در هر صورت دیر یا زود فرایند هدایت تحصیلی دوباره آغاز می‌شود و در پایان روزهای دولت دوازدهم که مدتهاست خبری از پاسخگویی مسئولان در نشست‌های خبری نیز نیست، انتظار نمی‌رود در بحث هدایت تحصیلی نیز پاسخی شفاف به دغدغه‌های مردم در این حوزه داده شود اما ملاک‌های هدایت تحصیلی دانش‌آموزان، در خصوص ۳ عامل مهم در هدایت تحصیلی است. بررسی‌های مشاوره‌ای (نمون‌برگ شماره ۶) فقط در حد توصیه به دانش‌آموز؛ عملکرد تحصیلی (نمون‌برگ شماره ۷) حد نصاب نمره لازم برای دروس تخصصی رشته‌های: شاخه نظری (علوم تجربی، ریاضی فیزیک، ادبیات و علوم انسانی، معارف اسلامی) شاخه فنی و حرفه‌ای (صنعت، خدمات، کشاورزی، هنر) شاخه کار دانش (صنعت، خدمات، کشاورزی، هنر)؛ و ظرفیت رشته‌ها، امکانات و تجهیزات منطقه، ۳ عامل مهم در هدایت تحصیلی دانش آموزان!

نمون‌برگ شماره ۶ تنها در راستای راهنمایی و مشاوره بدون تأثیرگذاری بر عملکرد انتخاب رشته، بر اساس ملاک‌هایی تکمیل می‌شود؛ نتایج آزمون‌های رغبت و توانایی (هرکدام ۱۵ نمره کسب می‌کنند). (۳۰ امتیاز) نظر خواهی تمامی معلمان (۱۰ امتیاز) نظرخواهی والدین (۵ امتیاز) نظرخواهی دانش‌آموز (۱۰ امتیاز) عملکرد تحصیلی (۳۵ امتیاز)؛ نظر خواهی مشاور (۱۰ امتیاز) و در نمون‌برگ شماره ۷ علاوه بر کسب نمره کف به عنوان شرط لازم، هدایت تحصیلی صرفاً بر اساس عملکرد تحصیلی و با لحاظ کردن ظرفیت منطقه و در نهایت رتبه بندی عملکرد تحصیلی انجام می‌شود.

مدیرکل مشاوره، امور تربیتی و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی می‌گوید: دانش‌آموزان فقط بر اساس ظرفیت منطقه و رتبه‌ای که در عملکرد تحصیلی دارند، طبقه بندی شده و ثبت نام آنان صورت می‌گیرد.

وی درباره چگونگی اولویت بندی شاخه‌ها و رشته‌ها در نمون‌برگ شماره ۷ هدایت تحصیلی اظهار کرد: نمون‌برگ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در شاخه کاردانش، رشته‌های ریاضی فیزیک، علوم و معارف اسلامی بر اساس اولویت (الف) صادر می‌شود. یعنی به عبارتی اگر دانش‌آموزی کف نمره برای ورود به رشته مورد نظر را کسب کند بدون اعمال ظرفیت منطقه، در رشته دلخواه ثبت نام می‌شود.

شکوهی با اعلام اینکه نمون‌برگ هدایت تحصیلی دانش‌آموزان در شاخه فنی و حرفه‌ای و رشته‌های علوم تجربی و ادبیات و علوم انسانی بر اساس اولویت‌های (الف –ب) صادر می‌شود، اظهار کرد: علاوه بر کسب کف نمره هر رشته، دانش‌آموزان بر اساس رتبه و ظرفیت منطقه به گروه الف و ب تقسیم می‌شوند و این بدین معنا است که گروه (الف) که دارای رتبه‌های بالاتر است برابر ظرفیت ثبت نام می‌شوند و گروه (ب) در صورت عدم ثبت نام گروه (الف)، مجاز به ثبت نام در رشته مورد نظر هستند.

مدیرکل مشاوره، امور تربیتی و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی بیان کرد: در فرآیند هدایت تحصیلی برای ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره تحصیلی و آگاهی بخشی دانش‌آموزان اقدامات مختلفی صورت گرفته است، که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد؛ تهیه و تدوین اطلاعیه‌ها و مطالب مربوط به فرایند هدایت تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم در سال ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در سایت اداره کل، سایت هدایت تحصیلی (www.ht.medu.ir)، کانال‌ها و گروه‌های ملی و منطقه‌ای شبکه شاد، (کانال پیام مشاور، بانک اطلاعات تحصیلی و شغلی)، رسانه‌ها و برگزاری نشست در این خصوص؛ تولید و ارائه محتوای آموزشی برای اطلاع رسانی هدایت تحصیلی به دانش‌آموزان و اولیای آنان در شبکه شاد در قالب (کلیپ، اسلاید پوستر، بروشور و …)، بانک اطلاعات تحصیلی و شغلی و سایت هدایت تحصیلی (www.ht.medu.ir).

نمون‌برگ‌های هدایت تحصیلی پس از صدور کارنامه و رفع اعتراضات و پس از ثبت نمرات دانش‌آموزان (۲ هفته بعد از آخرین امتحان) از سوی مدیران مدارس و انتقال به سامانه همگام و تأیید از سوی مدیر منطقه، ظرف مدت ۳ روز در تیرماه صادر خواهد شد. صدور نمون‌برگ به صورت منطقه‌ای انجام می‌شود و هر منطقه‌ای که نمرات دانش‌آموزان را ارسال کند، برای دانش آموزان آن منطقه نمون‌برگ صادر خواهد شد. مشاهده و پرینت نمون‌برگ شماره ۶ و ۷ (اولویت انتخاب رشته دانش‌آموز پایه نهم) از سوی مدیر در مدرسه مبدا (متوسطه اول) و مقصد (متوسطه دوم) از طریق سامانه همگام امکان پذیر است.

اجبار برای رشد ۱۰ درصدی هدایت به سمت رشته‌های فنی و حرفه‌ای با دستورالعمل!

در این سال‌های به کرات مشاوران مدارس از بی اثر بودن برگه‌های رغبت سنجی و در نظر نگرفتن علایق دانش آموز و خلاصه شدن هدایت تحصیلی در همان نمره‌ها که به عنوان عملکرد تحصیلی مطرح می‌شود، گفته‌اند.

هدف گذاری نرخ پوشش تحصیل در دوره فنی و حرفه‌ای و کاردانش در قانون برنامه ششم توسعه، ۵۰ درصد است. اکنون این نرخ ۳۶ درصد است و هدفگذاری امسال ما برای ورودی پایه دهم حدود ۴۴.۷۶ درصد است و امیدواریم این درصد محقق شود

مصطفی آذرکیش مدیرکل دفتر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش ضمن اعلام اینکه مهرماه امسال بیش از ۶۰۰۰ هنرآموز جدید برای تدریس در هنرستان‌ها جذب خواهند شد، گفته است: با برنامه ریزی های صورت گرفته، رشته‌های جدیدی در هنرستان‌ها ایجاد کرده‌ایم که با رویکرد توجه به رفع نیازهای ملی، کاهش نرخ بیکاری و همسو با نیازهای بازار کار صورت گرفته و در هدایت تحصیلی مؤثر است. هدف گذاری نرخ پوشش تحصیل در دوره فنی و حرفه‌ای و کاردانش در قانون برنامه ششم توسعه، ۵۰ درصد است. اکنون این نرخ ۳۶ درصد است و هدفگذاری امسال ما برای ورودی پایه دهم حدود ۴۴.۷۶ درصد است و امیدواریم این درصد محقق شود.

این سخن معنایی جز اجبار بیشتر دانش آموزان برای ورود به رشته‌های فنی و حرفه‌ای بدون توجه به علاقه و خواستشان ندارد آن هم در روزهایی که عملاً دانش آموزان فنی و حرفه‌ای بیشترین آسیب را از آموزش‌های مجازی دیده‌اند و راهکار جدی برای دروس عملی و کارگاهی آنها تدارک دیده نشد و حتی در همین روزها که قرار بود کارگاه‌ها حضوری و محدود برگزار شود شاهد هستیم عموماً در فضای مجازی کارگاه‌ها برگزار می‌شود و معلمان تنها به گرفتن تکالیف هر روزه عملی از دانش آموزان اکتفا می‌کنند!

محسن حاجی میرزایی وزیر آموزش و پرورش مرداد سال گذشته بود که در مراسم امضای تفاهم نامه میان وزارتخانه‌های تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت آموزش و پرورش در هفته مهارت گفت: به نظر می‌رسد آگاهی‌های مهارتی تأثیر زیادی بر شکل‌گیری شخصیت و هویت افراد و تبدیل شدن آنها به یک فرد کارآمد و با اعتماد به نفس دارد. هدف ما در آموزش و پرورش تنها انتقال دانش نیست. هرچند این سال‌ها این هدف غالب بوده است اما داریم از حافظه محوری به سمت مهارت محوری حرکت می‌کنیم. یک اصل پذیرفته شده است که دانش آموزان بیش از کسب دانش، نیازمند کسب توانایی‌هایی برای زندگی و ایفای نقش‌ها و مسئولیت‌های اجتماعی هستند.

حاجی میرزایی گفت: مأموریت داریم ۵۰ درصد دانش آموزان را در دوره دوم متوسطه را به سمت هنرستان هدایت کنیم که اکنون این آمار ۳۵ درصد است. از سوی دیگر مأموریت داریم دانش آموزانی که وارد آموزش‌های فنی نمی‌شوند و دوره آموزش نظری را طی می‌کنند هم حتماً مهارتی را کسب کنند. تاکید بر اینکه هردانش آموزی که دیپلم می‌گیرد، اعم از اینکه در رشته‌های نظری تحصیل کرده باشد یا فنی، یک مهارت را آموخته باشد بسیار مهم است.

حالا باید از این وزارتخانه در روزهای پایانی دولت دوازدهم درباره خروجی این تفاهم نامه پرسید!

برای انتخاب رشته دلخواه به مدارس غیردولتی بروید!

واقعیت این است که در روزهای پیش رو می‌توان پیش بینی کرد بسیاری از پایه نهمی هایی که برای ورود به پایه دهم آماده می‌شوند حال خوبی ندارند! عدم تناسب آنچه به دنبال آن هستند و آنچه به سمت آن به اجبار هدایت می‌شود گاه آنقدر زیاد است که افراد بعد از سال دهم دوباره تغییر رشته می‌دهند و این برای نظام تعلیم و تربیت دور از تصور است که طی ۹ سال نتوانسته باشد دانش آموزش و والدینش را در مسیر هدایتی درست و با پذیرش قرار داده باشد.

نکته این است که همین دانش آموزان اگر مدارس غیردولتی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند با اجبارهای بسیار کمتری رو به رو خواهند بود و اینجا مساله عدالت آموزشی مورد سوال قرار می‌گیرد

نکته این است که همین دانش آموزان اگر مدارس غیردولتی را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند با اجبارهای بسیار کمتری رو به رو خواهند بود و اینجا مساله عدالت آموزشی مورد سوال قرار می‌گیرد.

عباس بیات کارشناس رسمی آموزش و پرورش در رشته‌های فنی و حرفه‌ای در پاسخ به این پرسش که در شرایط کرونا، چگونه می‌توان دانش‌آموزان را به سمت رشته‌های فنی و حرفه‌ای در بحث هدایت تحصیلی سوق داد؟ گفت: اگر فضا، تجهیزات و مربی خوب در رشته‌های فنی و حرفه‌ای وجود داشته باشد، رغبت دانش‌آموزان نسبت به این رشته‌ها افزایش پیدا خواهد کرد و صِرف اجبار ۵۰ درصد و بدون آنکه دانش‌آموزان از دوره ابتدایی با مسئله کار ملموس باشند، نمی‌توان به نقطه مطلوب رسید و این رقم را تحقق ببخشد.

مجتبی همتی فر کارشناس مسائل آموزش و پرورش و دارای دکترای فلسفه‌ی تعلیم و تربیت نیز در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه در این بخش هیچ تحولی را شاهد نیستیم. نظام جامعه مشاوره اجرا نشده و همین موضوع از کلیدی‌ترین بخش‌هایی است که می‌توانست رخ دهد. ‏‬یکی از بحث‌هایی که به کیفیت مرتبط است این است که ما باید خیلی قبل از اینکه بچه‌ها به پایه دهم برسند استعدادها را شناسایی می‌کردیم و این اتفاق هم رخ نداده است. برای همین سعی می‌کنیم با تغییرات جزئی الگویی را مصوب کنیم که حتی زیرساخت‌هایش مهیا نیست. مثل همین طرح هدایت تحصیلی که یکی از زیرساخت‌های مهمش داشتن مشاوران کافی در مدارس است و ما در این حوزه با کمبود جدی رو به رو هستیم. در واقع هدایت تحصیلی به شکل تعارفی دارد رخ می‌دهد. مثلاً بین مدارس دولتی و غیردولتی ما تفاوت وجود دارد در حالی که قرار بود این بحث هدایت استعداد یکسان باشد و عدالتی هم باشد چون در نهایت همه در کنکور باید به شکل عادلانه شرکت کنند. الان مدارس دولتی در اجرای آن اجبار دارند ولی این اجبار در مدارس غیردولتی نیست.

محمد صلواتی از مشاوران با سابقه تهران نیز در گفتگو با خبرنگار مهر در خصوص اینکه در خصوص اینکه چقدر به عنوان مشاور این روزها فعال هستید نیز بیان کرد: در این مدت بیشتر والدین برای پیگیری افت تحصیلی دانش آموزان بودند و از آموزش‌های مجازی هم دانش آموزان و هم والدین به سطوح آمده‌اند و این مساله آسیب‌های زیادی خصوصاً در دوره متوسطه اول و دوم را به همراه داشته است. البته به خاطر بحث هدایت تحصیلی مراجعه‌ها بیشتر شده است ولی عملاً کار زیادی از دست ما مشاوران بر نمی‌آید. نمرات هم که باشد فقط باید بتوانیم دانش آموزان را راضی کنیم. عملاً در بحث هدایت تحصیلی نظر مشاوران جای زیادی ندار. حتی نظر اولیا و دانش آموزان هم همینطور است.

وی ادامه داد: من دانش آموزانی داشتم بعد از دادن امتحانات در دروسی که برایشان مهم بود و به دلایل متعدد از جمله استرس خراب کرده بودند دچار مشکلات جدی روحی شدند و مراجعه می‌کردند برای اینکه زودتر بدانند چه کار کنند. تنها راه ترمیم نمرات در امتحانات شهریور است اما در آن زمان دردسر ثبت نام در مدارس دولتی بیشتر است.

وی اظهار کرد: ببینید اصل مشکل این است که اصلاً در دوره ابتدایی مشاوران حضوری ندارند. در بحث هدایت تحصیلی هم نمره ملاک اصلی است و ما مشاوران یا باید به کمک آسیب‌های حوزه دانش آموزی برسیم یا در بحث کنکور برای انتخاب رشته. کار زیادی از دست ما هم که استخدام شده‌ایم تا در بحث هدایت تحصیلی مؤثر باشیم بر نمی‌آید. آن هم در این روزهای کرونا!

برپایه مصوبه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۰ تیر به عنوان روز صنعت و معدن نامگذاری شده است؛ روزی که می تواند فرصت مناسبی باشد تا به مهم‌ترین موتور محرکه‌ اقتصاد یعنی بخش صنعت و معدن، نگاهی اندیشمندانه شود زیرا این بخش با دارا بودن بیشترین سهم اقتصادی کشور، دارای تعامل گسترده‌ای با دیگر بخش‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه است و می‌تواند یکی از موثر ترین پیشران‌های اقتصادی کشور باشد.

صنعت و معدن در ایران

ایران با در اختیار داشتن منابع و ذخایر سوختی و هم‌چنین دیگر مواد معدنی مورد نیاز صنایع مختلف از کشورهای غنی دنیا در این حوزه به شمار می‌آید. استخراج معادن و معدن‌کاری و توسعه‌ صنعت در زمینه‌های گوناگون صنعتی، از دیرباز در کشور متداول بوده است. آنچنانکه تاریخ‌نگاران، نوشته‌اند که مردم ایران، از نخستین افرادی بودند که مس را استخراج و ذوب می کردند. بنابراین بخش صنعت و معدن از دیرباز مورد توجه بوده و امروز هم به عنوان یکی از بخش های مهم و تاثیرگذار محسوب می شود که نیازمند برنامه ریزی و توجه هر چه بیشتر است زیرا این بخش نه تنها می‌تواند سهم بالایی در ساماندهی معیشت جامعه داشته باشد، بلکه می‌تواند اقتدار و کارآمدی کشور را برای دستیابی به امنیت، عدالت، رفاه، آزادی، استقلال و عزت ملی تقویت کند.

مهمترین توانمندی‌های ایران در بخش صنعت و معدن، وجود معادن متنوع و غنی فلزی و غیرفلزی در کشور، وجود امکانات و زیرساخت‌های لازم برای جذب سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، برخورداری از نیروی انسانی تحصیلکرده و ماهر، برخورداری از مزیت نسبی و رقابتی در منطقه در تولید محصولات پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی، محصولات معدنی و خدمات فنی مهندسی در جهت صادرات و وجود زیرساخت‌های مناسب تجارت الکترونیکی در مبادلات تجارت داخلی است که نیازمند برنامه ریزی و توجه بیشتر است تا در سایه آن مشکلات اقتصادی کشور حل شود. البته ناگفته نماند که این بخش در سال های گذشته با مشکلاتی مواجه بوده که مهمترین آن تحریم های ظالمانه آمریکا بوده است.

مواجه بخش صنعت و معدن با تحریم‌ها

طی سال های گذشته بخش صنعت و معدن کشور با چالش ها و موانعی مواجه بوده است. یکی از مهمترین این چالش ها تحریم های ناعادلانه ای بود که بر کشور تحمیل شد؛ تحریم هایی که به افزایش هزینه های تولید، تلاطم بازار، افت صادرات و از دست رفتن بخشی از بازارهای صادراتی، ایجاد رانت، رونق واسطه گری و بروز مشکلات متعدد در زمینه تأمین نقدینگی و سرمایه در گردش واحدهای معدن و صنایع معدنی کشور منجر شد. آمارها و بررسی ها نشان می‌دهد که تأثیر عمده تحریم ها در افزایش هزینه های تولید بوده و بیشتر تولیدکنندگان محصولات معدنی و فلزی موفق شده اند تا با روش های مختلف بر موانع و محدودیت های حاصل از تحریم ها فائق آیند و نیازمند حمایت های بیشتر دولت هستند.

بنابراین با توجه به اینکه تحریم ها به عنوان یکی از موانع مهم در بخش صنعت و معدن کشور مهم و تاثیرگذار بودند اما می بینیم که تحریم‌ها به سوق یافتن نگاه مسوولان دولتی به رفع مشکلات معادن و توسعه سرمایه‌گذاری در آنها انجامید و چشم‌انداز مطلوبی را برای این بخش رقم زد. در چنین شرایطی است که می بینیم، بخش صنعت و معدن کشور با آنکه با تحریم ها روبرو بود اما در طول ۱۳۹۹ خورشیدی براساس اعلام بانک مرکزی شاخص رشد صنعتی در رشد اقتصاد ایران، ۷ درصد بوده است.

مشکلات و موانع بخش صنعت و معدن

درحال حاضر بخش صنعت و معدن کشور با مشکلاتی مواجه است. مشکل نقدینگی، دشواری بر سر راه نوسازی واحدهای تولیدی، هزینه بالای تولید، نداشتن بازار صادراتی مطمئن، عوارض گوناگون، اجبار به مراجعه مکرر به سازمان های دولتی برای گرفتن مجوزهای مختلف از جمله مشکلات این بخش محسوب می شود که صاحبان صنایع را مجبور می کند تا دست تقاضا به طرف دولت بلند کنند، در حالیکه ایده آل آن است که صنایع بخش خصوصی بدون نیاز به مراجعات مکرر به دستگاه های دولتی، به کار و فعالیت خود مشغول باشند و دولت نظارتی غیرمزاحم بر صحت کار و عملکرد سالم آنها داشته باشد.

همچنین صاحبنظران معتقدند ارایه تسهیلات با سود بالا، دریافت مالیات‌های سنگین و معضلات بیمه‌ای، مشکل تأمین مواد اولیه و نبود بسترهای امن سرمایه گذاری از جمله مشکلات بخش صنعت و معدن کشور است که باید مسوولان امر با تغییر نگرش برای رفع این چالش اقدام کنند. بنابراین توجه و حل این مشکلات در شرایط کنونی نیازمند همکاری بخش های مختلف کشور از جمله مجلس و دولت است که اصلاح و بازنگری قوانین در بخش واردات و صادرات توسط این نهادها می تواند بسیار تاثیرگذار باشد زیرا قوانین موجود نیازمند تدوین و تصویب، براساس شرایط و نیاز روز جامعه است.

وضعیت کنونی بخش صنعت و معدن کشور

نگاهی به آمار و ارقام و سخنان مسوولان بخش صنعت و معدن کشور نشان می دهد که در حوزه معدن، از حدود ۱۱ هزار پروانه بهره‌برداری معدن که تا پایان ۱۳۹۹ خورشیدی در کشور صادر شده بود، ۶ هزار پروانه فعال است اما ۴ هزار و ۷۰۰ پروانه به دلایل مختلف فعال نشده‌اند. به همین دلیل هم برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال جدید فعال‌سازی حدود یک هزار معدن از ۴ هزار و ۷۰۰ معدن غیرفعال در کشور است تا مشکلات آنها برطرف شده و به چرخه فعالیت بازگردند. برهمین اساس در وهله نخست مشکلات معادن تعطیل شده در کشور در حال احصا است و سازمان نظام مهندسی معدن نیز به عنوان مشاور با وزارت صنعت، معدن و تجارت همکاری می‌کند تا بتوان مشکلات را حل کرد.

البته باید گفت که بزرگترین مشکلات معادن راکد ناشی از عوامل محلی یا دستگاه‌های مختلف دولتی که معارض سرمایه‌گذاری در بخش معدن بودند، کمبود نقدینگی برای سرمایه‌گذاری، فرسودگی ماشین‌آلات و نبود صنایع معدنی متناسب با ذخایر معدنی است.

همچنین۲۰ درصد از معادن راکد در کشور در انحصار افرادی است که تمایل به راه‌اندازی معدن ندارند و آن را به‌عنوان سرمایه‌ای برای آینده خود نگه داشته‌اند. البته دولت به بهره‌برداران این معادن مهلت داده تا آنها را دوباره فعال کنند، این مهلت به زودی به پایان می‌رسد و در صورت عدم فعالیت آنها، معادن از طریق مزایده به افراد متقاضی واگذار می‌شوند.

تاکنون بخشی از اهداف فعال‌سازی معادن راکد در کشور محقق شده و امید است تا پایان سال هدف غایی مبنی بر فعال‌سازی هزار معدن راکد در کشور به سرانجام برسد زیرا بسیاری از صاحبنظران حوزه معدن و حتی حوزه‌های اقتصادی معتقدند اگر بخش معدن فعال و وارد اقتصاد شود، به چند برابر کارشناسان و مهندسان معدنی فعلی و دانش آموختگان دانشگاهی در این حوزه نیاز پیدا می‌کنیم و این خود می تواند بسیاری از مشکلات پیش روی کشور را حل کند.

به گزارش مهر یک دهه از هشدار کارشناسان جمعیت در خصوص تغییر ناگهانی ساختار سنی سپری شده‌است. ماحصل کنش سیاست‌گذاران این حوزه نیز، تدوین طرحی موسوم به «جوانی جمعیت و حمایت از خانواده» در مجلس یازدهم است. البته این طرح بر اساس فوریت زمانی با رأی نمایندگان جهت استفاده از ظرفیت کمیسیون‌های خاص برای تسریع در فرآیند قانون‌گذاری با استناد به اصل ۸۵ قانون اساسی به کمیسیون مشترک واگذار شد.

بر اساس اصل هشتاد و پنجم قانون اساسی در موارد ضروری مجلس می‌تواند اختیار وضع بعضی از قوانین را با رعایت اصل هفتاد و دوم به کمیسیون‌های داخلی خود واگذار کند، در این صورت این قوانین در مدتی که مجلس تعیین می‌کند، به‌صورت آزمایشی اجرا می‌شود و تصویب نهایی آنها با مجلس خواهد بود. در همین راستا، اسفند ماه سال ۹۹، با رأی نمایندگان مجلس مدت زمان اجرای آزمایشی این طرح ۷ سال تعیین شد.

اما حال به نظر می‌رسد شورای نگهبان نسبت به برخی رویکردهای طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، نظر مساعدی ندارد. بسیاری از فعالان حوزه جمعیت نیز چشم انتظار روی کار آمدن دولت سیزدهم هستند تا دولت جدید، تدوین لایحه‌ای با پشتوانه نظرات کارشناسان را از ابتدا مدنظر قرار دهد.

سرگذشت پر پیچ و خم طرحی برای جوانی جمعیت

فرآیند قانونگذاری در مسئله جمعیت پیش از این در مجلس نهم و دهم با شکست روبه‌رو شده است؛ چراکه طرح «افزایش نرخ باروری و پیشگیری از کاهش جمعیت کشور» در مجلس نهم پس از چندین مرتبه رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان، به دلیل عدم تطابق با سیاست‌های کلی جمعیت کنار گذاشته شد. طرح «تعالی جمعیت و خانواده» نیز با وجود تصویب در کمیسیون فرهنگی مجلس دهم به دلیل نبود وحدت رویه و فهم نادرست از موضوع جمعیت، به سرانجام نرسید.

حالا طرح جوانی جمعیت و خانواده نیز با وجود دغدغه نمایندگان در مجلس یازدهم، به زعم اکثر کارشناسان به سرانجام طرح مجلس نهم، یعنی همان اختلاف‌نظر بین شورای نگهبان و مجلس دچار شده استاما حالا این طرح جوانی جمعیت و خانواده نیز با وجود دغدغه نمایندگان در مجلس یازدهم، به زعم اکثر کارشناسان به سرانجام طرح مجلس نهم دچار شده است. یعنی همان اختلاف‌نظر بین شورای نگهبان و مجلس. در همین زمینه اردیبهشت امسال شورای نگهبان پس از بررسی طرح مزبور با بیان ایرادات و ابهامات فراوان، طرح را به مجلس اعاده کرد.

در همین راستا، برخی از کارشناسان و فعالان حوزه جمعیت بر این باورند، این طرح به دلیل جنجال‌آفرینی و گنجاندن برخی مواد غیرکارشناسی نقض غرض است و شورای نگهبان به استناد نظرات کارشناسان دلسوز، اجازه تصویب چنین طرحی را نمی‌دهد. بنابراین با وجود اینکه فرسایشی شدن سیاستگذاری در این حوزه به صلاح مسئله جمعیت نیست، اکثر فعالان این حوزه منتظرند دولت سیزدهم پس از روی کارآمدن، برای تدوین لایحه‌ای مبتنی بر نظرات کارشناسان اقدام کند.

ایرادات عمده شورای نگهبان به طرح جوانی جمعیت

چندی پیش مجمع مشورتی و حقوقی پژوهشکده شورای نگهبان در گزارشی ۱۳۳ صفحه‌ای، نسبت به ایرادات و نواقص طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده اعلام‌نظر کرد.

در ابتدای این گزارش آمده است: «اینکه آیا طرح حاضر [جوانی جمعیت و حمایت از خانواده] علی رغم هدف مطلوب خود توانسته ساز و کارهای لازم را در این خصوص پیش بینی نماید یا خیر باید گفت به نظر می‌رسد که طرح پیش رو حاوی برخی مسائل و چالش‌هایی است که بدون در نظر گرفتن این موارد و حل آنها، تحقق هدف مورد نظر را مشکل می‌نماید و از طرف دیگر می‌تواند منجر به فضای بی اعتمادی در جامعه نسبت به وعده‌های مقرر در قوانین شود. از این رو در این رابطه چند نکته کلی و تخصصی حائز اهمیت است که تحقق اهداف این مصوبه را با چالش مواجه می‌نماید».

در ادامه این گزارش ضمن اشاره به اهمیت مسئله جمعیت، در ۴ بخش ایرادات کلی طرح تشریح شده است. در قسمت اول ذیل عنوان «مسئله جمعیت و ضرورت پرداختن به آن» به موانع پیش‌رو خانواده‌ها در موضوع فرزندآوری اشاره شده است.

ایراد شورای نگهبان به ابهام در منبع مالی طرح جوانی جمعیت

همچنین در این بخش با تاکید بر ضرورت رفع دغدغه‌های اقتصادی و فرهنگی خانواده‌ها، آمده است: «طرح حاضر تلاش نموده ارائه برخی خدمات اقتصادی و کمک‌های مالی مناسبی را پیش بینی نماید، اما با بررسی منابع پیش‌بینی شده، امکان اجرایی شدن این موارد محل تردید جدی است. لذا با عنایت به عدم ورود دولت جهت رفع مشکل در قالب پذیرش بار مالی طرح و یا ارائه لایحه بهتر بود با کاهش حجم مواد طرح و ارائه نوعی اولویت بندی، سازوکارهای مناسبی جهت تحقق بار مالی آن مدنظر قرار می‌گرفت».

موضوعی که تحقق اهداف این قانون را با چالش جدی مواجه می‌نماید، بار مالی ایجاد شده توسط مصوبه از یکسو و از طرف دیگر عدم پیش بینی منابع لازم جهت تحقق اعتبارات مورد نیاز است

در بخش دوم این گزارش ضمن اشاره به جزئیات بار مالی طرح، این نکته به عنوان یکی از چالش‌های اساسی این سند عنوان شده است. در ابتدای این قسمت آمده است: «نکته مهمی که ناظر به مصوبه حاضر وجود داشته و تحقق اهداف این قانون را با چالش جدی مواجه می‌نماید، بار مالی ایجاد شده توسط مصوبه از یکسو و از طرف دیگر عدم پیش بینی منابع لازم جهت تحقق اعتبارات مورد نیاز می‌باشد. در این رابطه لازم است به بار مالی ایجاد شده توسط طرح پرداخته شود. گفتنی است ارائه تخمین قابل قبول از هزینه‌های این طرح مستلزم در اختیار داشتن برآوردی از ابعاد گروه‌های مختلف مخاطب طرح بر اساس مطالعات جمعیتی می‌باشد که متأسفانه در این زمینه برآورد دقیقی صورت نگرفته است».

ماجرای جنجالی غربالگری و دو قطبی کردن مسئله جمعیت

در ادامه این بخش ضمن اشاره به مواد جنجالی طرح جوانی جمعیت، تحت عنوان «پرداختن به مسائل پرچالش و در عین حال کم اثر در افزایش جمعیت» آمده است: «از جمله مسائلی که طرح آن در مصوبه حاضر باعث ایجاد نوعی فضای دو قطبی شده است، موضوعات مربوط به سقط جنین، غربالگری و پیش‌گیری از بارداری می‌باشد که ادله موافقین و مخالفین در خصوص این موضوعات در گزارشات قبلی ارائه گردیده است. این در حالی است که علی رغم ایرادات و اشکالات اساسی فرآیند موجود، طرح حاضر نتوانسته نسبت به رفع این ایرادات و عدم ایجاد ایرادات جدید گام جدی بردارد. اما در مقابل باعث شده تا اندازه زیادی اهداف اصلی طرح حاضر با پرداختن ناقص به این امور به حاشیه رانده شود. موضوعاتی که اساساً پرداختن به آن در قوانین آزمایشی که علی‌الاصول به دلیل عدم طرح در صحن علنی و در حقیقت خالی دیدن میدان از مخالفین و صاحب نظران منجر به نتیجه مطلوبی نخواهد شد و مناسب بود این موضوعات در طرح‌هایی مجزا مورد توجه قرار می‌گرفت».

موضوعات مربوط به سقط جنین، غربالگری و پیش‌گیری از بارداری باعث ایجاد نوعی فضای دو قطبی در این طرح شده است و طرح حاضر نتوانسته نسبت به رفع این ایرادات و عدم ایجاد ایرادات جدید گام جدی بردارد

پژوهشکده شورای نگهبان در انتهای این قسمت از گزارش مغایرت طرح جوانی جمعیت با سیاست‌های کلی سلامت و قانون‌گذاری سخن گفته و در این بخش آورده است: «ازجمله نکات کلی دیگری که ناظر به طرح حاضر وجود دارد نادیده انگاشتن نقش وزارت بهداشت به عنوان متولی سلامت در بسیاری از حوزه‌های مربوط به بهداشت می‌باشد. این در حالی است که مطابق بند «۱-۷» سیاست‌های کلی سلامت بر «تولیت نظام سلامت شامل سیاستگذاری‌های اجرایی، برنامه‌ریزی‌های راهبردی، ارزشیابی و نظارت توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی» تاکید شده است. اگرچه این نادیده گرفتن می‌تواند ناشی از وضعیت فعلی یا متداول حاکم بر وزارتخانه مزبور باشد، لکن به طور قطع چنین امری نمی‌تواند توجیه‌گر ایجاد سازوکارها و دخیل نمودن مراجع نامرتبط باشد. از سوی دیگر همانگونه که در بررسی جزئیات این طرح به وضوح مشخص گردید، مفاد طرح حاضر از حیث ادبیات تقنینی و عبارت پردازی‌های صورت گرفته واجد ابهامات و موجد کج فهمی‌های متعددی است که باعث شده کمتر ماده و یا حکمی با ابهام روبرو نشود و این حجم از اشکال باعث شده تا به صراحت بتوان گفت طرح حاضر نسبت به اصول قانونگذاری و قانون‌نویسی صحیح که مورد تأکید سیاست‌های کلی قانون‌گذاری قرار گرفته است کاملاً بیگانه است».

به نظر می‌رسد شورای نگهبان نسبت به برخی رویکردهای طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده، نظر مساعدی ندارد. از سوی دیگر با توجه به اذعان اکثر جمعیت شناسان، فرصت سیاستگذاری برای جلوگیری از بحران پیری جمعیت محدود است. بنابراین انتظار برای تصویب این طرح غیرکارشناسی به مصلحت مسئله جمعیت نیست.

در همین راستا بسیاری از فعالان حوزه جمعیت، چشم انتظار روی کار آمدن دولت سیزدهم هستند تا دولت جدید تدوین لایحه‌ای با پشتوانه نظرات کارشناسان و اجتناب از رویکرد پلیسی را از ابتدا مدنظر قرار دهد.