در هفته‌­ای که گذشت بازار رمز ارزها با ریزش و نوسانات جدی مواجه شد؛ به­‌گونه­ ای که رمز ارز «بیت­‌کوین» از سقف تاریخی خود بیش از ۵۰ درصد افت قیمت را تجربه کرد و قیمت «اتریوم» یکی دیگر از رمز ارز های مهم بازار، از سقف تاریخی ۴۳۰۰ دلار تا محدوده‌ ۱۹۰۰ دلار کاهش پیدا کرد. برخی کارشناسان اظهارات و اقدامات «ایلان ماسک» سرمایه‌دار آمریکایی و رییس شرکت «تسلا» را در این ریزش موثر می‌دانند و برخی دیگر معتقدند که تصمیمات مهم بانک‌ های مرکزی کشور های آمریکا و چین بر کاهش قیمت رمز ارزها تاثیری چشمگیر داشته‌اند. در عین حال، هم زمان از یک سو مجلس شورای اسلامی در حال تدوین طرح‌ هایی برای مدیریت بازار رمز ارزها در کشور است و از سوی دیگر برخی فعالان این بازار با اتهام اخلال در نظام اقتصادی کشور بازداشت شده‌اند. امری که پرسش‌های بسیاری را در ارتباط با نحوه فعالیت در بازار رمز ارزها ایجاد می‌کند.

منطقی بودن یا نبودن سرمایه گذاری در بازار رمز ارزها

نوسانات جدی در ارزش رمز ارزها در یک بازه زمانی یک هفته‌ای و حتی کوتاه ­تر هر معامله­‌ گر و سرمایه­‌گذاری را به این فکر می‌اندازد که آیا فعالیت در بازار ارزهای دیجیتال با این میزان نوسانات قیمتی و ریسک بالا، کاری منطقی است یا خیر و اگر پاسخ این سوال مثبت است چه ملاحظات و نکاتی را برای سرمایه­ گذاری در این بازار باید مد نظر قرار داد.

«پویا بهمنی» کارشناس بازار سرمایه و رمز ارزها در این ارتباط به پژوهشگر ایرنا گفت: «بازار رمزارزها که قدمتی کمتر از ۱۳ سال دارد به عنوان یکی از نوپاترین بازار های مالی شناخته می‌شود. از ابتدای ظهور این بازار، بسیاری از دولت‌ ها، نهاد های مالی و همچنین اقتصاددانان و سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی انتقادهای بسیاری به ماهیت این بازار داشته‌اند و این انتقادات و مخالفت‌ها هنوز هم ادامه دارد. از دلایل این مخالفت‌ ها باید به کاربرد ارزهای دیجیتال برای تراکنش­‌ های مالی در فعالیت ­های غیرقانونی، تلاش طراحان این شبکه‌ها برای تضعیف نهادهای مالی بخصوص بانک ­ها، عدم درک ساز وکار ایجاد و انتشار رمزارزها از سوی سرمایه‌گذاران خرد و کلان و همچنین عدم توانایی نهادهای ناظر برای نظارت دقیق روی فرآیند بکارگیری و معامله آن­ها اشاره کرد».

وی در ادامه افزود: «طی چند هفته اخیر صحبت‌های بسیار زیادی حول ایجاد محدودیت و یا ممنوعیت برای معاملات ارزهای دیجیتال در صرافی­‌های داخلی از زبان مسوولین دولتی و تصمیم سازان اقتصادی در مجلس و سایر سازمان ها شنیده شده و حتی طرحی برای سامان­دهی و قانون­­مند کردن معاملات ارزهای دیجیتال در مجلس در دست تدوین است. باید گفت رفتارهای قهری و سلبی در مورد ارزهای دیجیتال همواره در کشورهای دیگر هم به عنوان برخورد اولیه لحاظ شده است؛ ولی به مرور زمان برخوردها در جهت وضع قوانین مشخص و تلاش در جهت نظارت بیشتر پیش رفته است. بنابراین به نظر می­‌رسد استفاده از تجربه جهانی برای برخورد متناسب با این پدیده جدید می‌تواند راهگشا باشد تا منافع سرمایه‌­گذاران در کنار منافع ملی ناشی از بهره‌مندی از مزایای استفاده از رمزارزها حفظ شود. البته بدون شک این روند زمان‌بر بوده و با فراز و فرود­ های بسیار همراه خواهد بود و سرمایه­‌گذاران داخلی باید این موضوع را به عنوان یکی از ریسک‌های مهم این بازار در نظر داشته باشند».

بازار رمز ارزها  مهم تر از آن است که آن را نادیده گرفت

بهمنی در ادامه ضمن اشاره به دلایل مخالفت با رمز ارزها، گفت: «علی‌رغم تمامی مخالفت­‌ها در سطح داخلی و جهانی دیگر نمی­‌توان بازار رمزارزها را نادیده گرفت. دلایل بسیار زیادی برای اهمیت رمز ارزها وجود دارد. اولین مورد رویکرد غیر نهادی و غیر متمرکزی است که این بازار نسبت به پدیده پول در دنیا ایجاد کرده که با وجود انتقادات بسیار، توسط بسیاری از دولت­‌ها به رسمیت شناخته شده و از آن به عنوان یک واقعیت انکار ناپذیر یاد می‌شود. مورد دیگر بازدهی خیره­ کننده این بازار از ابتدای تشکیل آن تاکنون است که همواره سرمایه­‌گذاران ریسک پذیر را به سرمایه­‌گذاری در آن تشویق می­‌کند؛ زیرا بازدهی­‌ها رمز ارزها مانند هر بازار دیگری قابلیت تکرار را در آینده نیز خواهند داشت. همچنین همزمان با آشنایی بیشتر متخصصین امر با اصول تکنیکی و فنی رمزارزها، مقبولیت عمومی این بازار نیز بیشتر می‌شود، در نتیجه این امر، سرازیر شدن میلیاردها دلار به این بازار را شاهد خواهیم بود. همانطور که از سال ۲۰۱۰ تا کنون حجم بازار “کریپتوکارنسی” یا رمز ارز بیش از ده­‌ ها هزار برابر شده و اکنون به بیش از ۱.۶ تریلیون دلار رسیده است. با لحاظ کردن تمامی این موارد ادامه روند رو به رشد این بازار حتی با سرعتی بیشتر کاملا محتمل به نظر می­‌آید».

شناخت ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک­ های حاکم بر این بازار

ریزش روزهای اخیر باعث شده است تا بسیاری از سرمایه‌گذاران از سرمایه‌گذاری در بازار رمز ارزها نا امید شوند و این پرسش در ذهن بسیاری شکل بگیرد که آیا این بازار، بازار مناسبی برای سرمایه‌گذاری است؟ این کارشناس بازار سرمایه، در پاسخ به سوال مذکور گفت: «برای سرمایه گذاری در بازار رمزارزها باید ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک­ های حاکم بر آن را بیشتر شناخت. این بازار در دسته بازارهای «بسیار پرریسک» با «نوسان قیمتی بسیار زیاد» دسته‌­بندی می‌شود. عوامل ایجاد کننده این میزان ریسک را می­‌توان در دو گروه عوامل ذاتی و عوامل بیرونی طبقه بندی کرد.

برای سرمایه گذاری در بازار رمزارزها باید ماهیت رفتاری-روانشناختی و ریسک­ های حاکم بر آن را بیشتر شناخت. این بازار در دسته بازارهای “بسیار پرریسک” با “نوسان قیمتی بسیار زیاد” دسته‌­بندی می‌شود.وابستگی شدید نحوه و هزینه معاملات در آن به قوانین و سیاست‌های محدود کننده دولت­ ها و متاثر بودن قیمت ­ها از متغیرها و اخبار اجتماعی و سیاسی در سطح جهان از جمله عوامل بیرونی موثر بر ارزش رمز ارزها هستند.
همچنین در رابطه با عوامل ذاتی نیز می‌توان به پیچیدگی­ های تکنیکی و فنی، انتزاعی و غیرفیزیکی بودن که منجر به ابهامات بسیار زیاد در ارزش­‌گذاری این دارایی نوین می‌­شود، در کنار اثر پذیری زیاد از ورود و خروج سرمایه­­‌ های بزرگ افراد حقیقی و نهادها به دلیل حجم کوچک بازار اشاره کرد. به طور مثال در یک سال اخیر بیت کوین ۳ ریزش قیمتی با بیش از ۳۵ تا ۵۰ درصد اصلاح قیمتی را تجربه کرده است و هر بار توانسته خود را بازیابی و به روند صعودی خود ادامه دهد. بنابراین ریزش اخیر اتفاقی غیر طبیعی در این بازار محسوب نمی‌شود. همزمان بررسی های روانشناختی با استفاده از داده های حجمی و قیمتی نشان دهنده آن است که میزان ترس در بازار به بالاترین حد خود در یک سال اخیر رسیده که با عبور از این قله ترس می توان به سمت معاملاتی متعادل ­‌تر و با هیجان کمتر حرکت کرد. با در نظرگرفتن تمامی موارد ذکر شده می­‌توان ادعا کرد که ریسک بالای این بازار اگر به درستی مدیریت شود قطعا می­‌تواند سودسازی خوبی را برای سرمایه گذار به همراه داشته باشد. مدیریت ریسک به این معنا است که همواره باید بخش کوچکی از کل سرمایه را در این بازار قرار داد که همین نکته تا حد زیادی قادر است نوسانات کل سرمایه متاثر از نوسانات قیمتی در این بازار را کاهش دهد و این دقیقا به معنی کاهش ریسک است».

«علی ربیعی» سخنگوی دولت چند روز پیش اظهار داشت: به همه مراکز روابط عمومی دستگاه‌های اجرایی بخشنامه کردیم تا از هر گونه فعالیتی که شائبه حمایت و سوگیری انتخاباتی داشته باشد پرهیز کنند. همه ارکان و رسانه‌هایی که مستقیم و غیرمستقیم از پول بیت‌المال استفاده می‌کنند و همچنین سازمان‌ها و تریبون‌های عمومی باید اصل بی‌طرفی را رعایت کنند. متاسفانه سابقه خوبی در این زمینه در ذهن وجود ندارد.

آیا جامعه نسبت به عملکرد رسانه‌هایی که از بودجه عمومی استفاده می‌کنند، در ایام انتخابات نظر مساعدی دارد یا شهروندان معتقدند که این رسانه‌ها در شرایط خاص از جریانی خاص حمایت می‌کنند؟ از دید بسیاری باید این موضوع مورد نظرسنجی قرار گیرد تا ابعاد قضیه روشن‌تر شود.

«پروانه مافی» نماینده مجلس دهم در همین ارتباط معتقد است وقتی قرار است انتخاباتی سالم برگزار شود، طبیعتا منابع اعتباری، درآمدها و بودجه ای که صرف می شود و نگاه دستگاه های متولی اطلاع رسانی به نامزدها و جناح های سیاسی، بسیار مهم است.

وی در گفت و گو با پژوهشگر ایرنا اظهار داشت: اگر رسانه های با بودجه عمومی، بخواهند جناح یا نامزد خاص را مورد توجه قرار دهد، از مصادیق خلاف شرع است.

مافی افزود: اینکه برخی رسانه ها اکنون این نکات را رعایت نمی کنند، متاسفانه مربوط به  بی تقوایی مسوولان آن بخش ها است، نخستین چیزی که می توان در این مورد ذکر کرد این است که تقوای سیاسی، دینی و اجتماعی را مراعات نمی کنند. به همین جهت دستگاه های نظارتی باید بر فعالیت این بخش ها نظارت کنند.

وی تاکید کرد: نباید یک دستگاه خاص که جنبه عمومی دارد و منابع اعتباری آن از بیت المال تامین می شود به گونه ای عمل کند که تنها یک نامزد و یا یک گروه خاص را مورد توجه قرار دهد.

مشاور شهردار تهران در امور مجلس ادامه داد: این موارد، مصادیقی است که دستگاه های ناظر بر انتخابات باید این مسایل را رصد کنند و در صورت لزوم تذکر دهند و آنچه که در قانون انتخابات به عنوان مجازات تعیین شده آن را اعمال کنند. در غیر این صورت چنین عملکردی، نه شرعی، نه قانونی، نه اخلاقی و نه عرفی است.

مافی تصریح کرد: مهمترین آسیب چنین عملکردی در برخی دستگاه ها و بخش هایی که موضوع انتخابات را دنبال می کنند، ایجاد یک جریان تک قطبی در جامعه است و اتفاقا به نظر من اینگونه اقدامات در میان رای دهندگان تاثیر معکوس دارد و برای فرد یا گروهی که آنها به طور مشخص و علنی تبلیغ می شود، رای منفی به دنبال دارد.

به گفته نماینده مجلس دهم، مردم ایران بسیار سیاسی و دقیق هستند و این مسایل را می دانند، به گونه ای که حتی افراد در مشاغل خرد، اطلاعات سیاسی و نقطه نظرات  خوبی دارند و به مسایل مختلف سیاسی کشور آگاه هستند. این موضوع حاکی از آن است که بلوغ جدی سیاسی در مردم ما ایجاد شده و به درستی تشخیص می دهند.

مافی اظهار داشت: برخی رسانه ها اگر موافق گروه یا کاندیدای خاصی نیز باشند نباید دست به اقدامات جانبدارانه بزنند چرا که به زیان آن جناح یا جریان و کاندیدایی است که اینگونه رانتی برخورد و به طور ویژه در این دستگاه ها تبلیغ می شود. این موضوع باعث می شود که مردم به آنها رای ندهند.

به گفته وی، این مسایل در انتخابات گذشته نیز به خوبی تجربه شده است، کسانی که در دستگاه های نظارتی و دستگاه های خاص طرفداری و حمایت علنی یا ضمنی می کنند، مورد اقبال مردم قرار نمی گیرند.

وی افزود: امیداریم در این دوره انتخابات، این تجربه ارزشمندی که در سال های گذشته هم وجود داشت، سرفصل نگاه عادلانه و منطقی این نوع رسانه ها قرار گیرد و از جانبداری که برای خود نامزدها و جریان نامزدها هم می تواند بسیار منفی باشد، پرهیز شود.