به گزارش خبرنگار سیاسی ایرنا، فاصله بین نخستین مناظره انتخاباتی (شنبه ۱۶ خرداد) تا مناظره دوم که امروز ۱۸ خرداد برگزار خواهد شد؛ هفت نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری به تبلیغات خود درباره برنامه ها و دیدگاه های خود ادامه دادند. مواردو موضوعات مطرح شده در مناظره نخست همچنان در رسانه ها و شبکه های مجازی بازتاب دارد و مورد تحلیل قرار می گیرد. نامزد پوششی هم ترکیب و عبارتی است که سوژه تحلیل ها و گمانه زنی های تحلیلگران سیاسی است.

از وعده های تازه نامزدها چه خبر؟

هفت نامزد انتخابات ریاست جمهوری در حالی روزهای تبلیغاتی خود را سپری می کنند که هر روز وعده، برنامه و طرح تازه ای از ستادهای آن ها منتشر می شود.

رییسی: برای رفع مشکلات مردم سر از پا نمی‌شناسم

حجت الاسلام «ابراهیم رییسی» مردم را گرفتار فقر توصیف و دلیل حضور خود در انتخابات را خواست مکرر مردم اعلام کرده است. این نامزد انتخابات ریاست جمهوری خواستار اصلاح نظام بانکی،  مالیاتی،  واردات و صادرات شده و افزایش اشراف دولت بر کالا و ارز و ارتباطات و را زمینه کاهش تولید پرونده فساد عنوان کرده است.

این نامزد انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: اگر مردم مسئولیت دولت را به این طلبه و خادم خود سپردند، برای رفع مشکلات مردم سر از پا نمی‌شناسم و شبانه روز با همه امکانات و با کمک متخصصان و صاحبان اندیشه و با یاری جوانان برای تغییر وضع موجود تلاش می‌کنم.

حجت الاسلام رییسی در نامه‌ای به کمیسیون تبلیغات صدا وسیما خواستار اختصاص زمان برای پاسخگویی به برخی اظهارات مطرح شده از سوی دو نامزد دیگر ریاست جمهوری شد که صدا وسیما هم فرصتی پنج دقیقه ای برای پاسخگویی در اختیار وی قرار داد.

مهرعلیزاده: باید جمهوریت نظام را حفظ کنیم

«محسن مهرعلیزاده»، در نشست خبری خبرگزاری ایرنا به مدت دو ساعت پاسخگوی پرسش های رسانه های مختلف بود. وی درباره جنجال ایجاد شده درباره میزان تحصیلات حجت الاسلام رییسی که در مناظره نخست از سوی وی اعلام شد، گفت: آقای رییسی شش کلاس سواد کلاسیک دارند و دیگر مدارک تحصیلی ایشان حوزوی است. الگوی «حکمرانی اقتصادی اجتماعی»، عدم تنش در رابطه با همسایگان، ضرورت مشارکت بالای مردم در انتخابات، بی تاثیر بودن برخوردهای قهری با گرانی ها و تورم از مهم ترین محورهای سخنان مهرعلیزاده در ایرنا بود.

همتی:باید حکمرانی را اصلاح کنیم

رواج دلالی ناشی از ساختار اقتصادی است و ما باید این حکمرانی را اصلاح کنیم؛ این تازه ترین اظهارات عبدالناصر همتی، نامزد انتخابات ریاست جمهوری است. همتی در برنامه های تبلیغاتی خود وعده رشد اقتصادی سالانه پنج درصد داده و تاکید کرده است که دولت باید فقط در زیرساخت‌ها سرمایه گذاری کرده و با بهبود فضای کسب و کار، مشارکت بخش خصوصی را تشویق و تسهیل کند.

وی ارز ۴ هزار و۲۰۰ را باعث رانت دانسته و از مشخص شدن اسامی دریافت کنندگان این ارز خبر داده است. این نامزد انتخابات ریاست جمهوری خاطرنشان کرده است که دولت به جای دخالت در بازار، اقداماتی انجام دهد تا بازار درست عمل کند با قیمت گذاری دستوری نمی توان بازار را کنترل کرد.

جلیلی: باید در فضای مجازی هم از استقلال کشور پاسداری کنیم

سعید جلیلی معتقد است کشور  نباید معطل FATF و تحریم ها باشد. به گفته این نامزد انتخابات، وی و همراهانش در دولت سایه تلاش کردند تا  برنامه واقعی و مبتنی بر واقعیت ها و ظرفیت های کشور تدوین کنند. جلیلی از تعامل سازنده و گسترده با جهان سخن گفته و خواستار افزایش سهم مبادلات تجاری با کشورهای منطقه شده است. جلیلی به مذاکره نگاه مثبت داشته و درباره فضای مجازی هم گفته است: «در فضای مجازی هم باید از استقلال و آزادی کشور و شهروندان مان پاسداری کنیم.

جلیلی همچنین تاکید دارد که نباید کشور را حداقلی اداره کرد و از این رو منتقدان خود را به مناظره دعوت کرده است. این نامزد انتخابات کارهای نمایشی را آفت اداره کشور دانسته و تصریح کرده است که نمایش نمی‌تواند جای کار واقعی را بگیرد و با نمایش نمی‌شود کشور را اداره کرد چه برسد که بتوان جهش داد.

زاکانی: خودم را در راس اصلاح طلبان می‌دانم

«علیرضا زاکانی» نامزد اصولگرای انتخابات ریاست جمهوری در تازه ترین اظهارات، خود را  بنده در راس اصلاح طلبان دانسته و دلیل آن را دنبال کردن تحول اصلاح طلبی اعلام کرده است.

زاکانی ایجاد دو میلیون شغل را با ظرفیت‌های خالی پتروشیمی شدنی دانسته و گفته است: بنده مدعی  هستم که آنقدر ظرفیت داخلی در کشور وجود دارد که اگر عرضه فعال کردن توانمندی‌ها را داشته باشیم نیازمند نیروی کار از خارج کشور هستیم نه اینکه جوان ما بخواهد گردن خم کند. زاکانی وعده ایجاد حداقل ۵۰۰ هزار شغل در ۶ ماه اول و۱.۵ میلیون شغل در سال بعد دو میلیون شغل از سال های بعد را داده است.

رضایی: صداوسیما محدودیت مناظره ها را بردارد

«محسن رضایی» دیگر نامزد انتخابات هم کاهش هزینه‌ها و ایجاد جذابیت در تولید را مانع سرازیر شدن پول و نقدینگی به سمت رانت و دلالی دانسته است.

وی همچنین عدم جذب نقدینگی در تولید را منجر به ایجاد حباب بزرگ در بورس اعلام کرده و مشکل دولتمردان کشور را نفهمیدن پول عنوان کرده است. رضایی همچنین از صداوسیما خواسته مناظرات را از محدودیت‌ها خارج کند و اجازه دهد مناظرات ادامه پیدا کند چون بسیاری از بحث‌ها نیمه تمام می‌ماند.

وی گفته که یارانه وعده داده شده ۴۵۰ هزار تومانی را در وهله اول به ۴۰ میلیون ایرانی پرداخت خواهد کرد و در مراحل بعد هر دو سال ۱۰ میلیون نفر به این جمعیت خواهد افزود. برنامه مسکن رضایی هم به این شرح است: «هر زوج جوان با ۱۰ درصد آورده و ۹۰ درصد وام بانکی با اقساط ۴۰ تا ۵۰ ساله می‌توانند صاحب خانه شوند.

زمین این طرح هم ارزان قیمت یا رایگان در اختیار این زوج‌ها در طرح نهضت خانه‌سازی ایرانیان قرار می‌گیرد و با اجرای این سه طرح، بخش عظیمی از معیشت از روی دوش مردم برداشته می شود. »

قاضی زاده هاشمی: آماده ترین فرد برای انتخابات هستم

«امیرحسین قاضی زاده هاشمی» هم وعده هوشمندسازی یارانه ها را داده و تصریح کرده است: «ما نظام جامعی طراحی کرده‌ایم به عنوان سامانه جامع بیمه، مالیات و درآمد که بر مبنای آن مردم به سه گروه بر اساس نسبت درآمدها به هزینه‌هایشان تقسیم شده و تا سال ۱۴۰۳ یارانه به صورت هوشمند به مردم پرداخت می‌شود.» هاشمی پرداخت هوشمند یارانه‌ها را «نقطه زنی» خوانده که لازمه آن ایجاد نظام جامع اطلاعاتی است. این نامزد انتخابات خود را مرد قانون و آماده ترین فرد در عرصه انتخابات می داند و معتقد است می تواند اعتماد را به بازار سرمایه بازگرداند.

تبعات و پیامدهای مناظره نخست

تحلیل ها و توییت های عمدتا منفی درباره مناظره نخست همچنان ادامه دارد.بخشی از این تحلیل ها در انتقاد از عدم پراختن به موضوعات مهم کشور است.

در همین زمینه «معصومه ابتکار» معاون رییس جمهوری نوشته است: «برای بسیاری از مردم این سؤال مطرح شده که درمحور اقتصادی مناظره چرا حتی یک سؤال درموردمهمترین چالشهای اقتصاد ایران مطرح نشد؟ اثر سالها تحریم، اثر برجام بر اقتصاد، اثر سالها جنگ روانی خارجی و داخلی براقتصاد، اثر پاندمی کرونا براقتصاد، اثر دولت سایه و زورمند بر اقتصاد.»

«رضا نصری» حقوقدان هم در توییتی نوشت: «سیاست فشار حداکثری و جنگ اقتصادی ترامپ در ۳ سال اخیر حداقل منجر به ضرر ۲۰۰ میلیارد دلاری به درآمد ایران شد. ابعاد فاجعه در اقتصاد کوچک ایران قابل محاسبه نیست. چرا در ۳ ساعت مناظره با موضوع «اقتصاد» در مورد خشن‌ترین و بی‌سابقه‌ترین جنگ اقتصادی تاریخ معاصر هیچ پرسشی مطرح نشد؟»

«عبدالله رمضان زاده» سخنگوی دولت اصلاحات هم خاطرنشان کرده است: «خیلی ها پرسیدن، من هم می پرسم: چرا در مناظره درباره اثر این مسائل بر اقتصاد ملی و معیشت و زندگی مردم سوال نشد: تحریم ها، پاندمی کرونا، نقش سیاست منطقه ای، نقش نظامیان در اقتصاد؟»

علیرضا معزی معاون ارتباطات دفتر رییس جمهوری هم در این زمینه نوشت: «در مناظره‌ اقتصادی،نقش اعداد پررنگ‌تر است،عجیب است که هر چند دقیقه، نمودارهای پرینت شده رو به دوربین گرفته می‌شداما هیچ کدام از مخالفان برجام و دولت و مذاکره،از ده‌ها وصدها میلیارد دلار خسارت تحریم بر اقتصاد ایران چیزی نگفت. از معلول‌ها گفته می‌شد اما علت‌ها را سانسور می‌کردند.»

بخش دیگری از انتقادات هم به عدم رعایت مسائل اخلاقی در مناظره ها مربوط بود. «محمدجواد آذری جهرمی» وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در واکنش به برخی کنایه ها و بی حرمتی های سیاسی به ویژه علیه دولت نوشت: «وقتی دارید مناظره می‌کنید، وقتی دارید مبارزه انتخاباتی می‌کنید؛ حواستون باشه که برا این بچه‌ها می‌خواید کار کنید. قراره الگوشون باشید.»

«محمدرضا عارف» رییس بنیاد امید ایرانیان درباره مناظره نخست دیدگاه منفی داشته و تصریح کرده است: آنچه بیش از هر چیز در مناظرات اخیر، اذهان را به خود مشغول کرده، سقوط اخلاق سیاسی است. وقتی جمهوریت تحت الشعاع قرائت‌های سلیقه‌ای قرار می‌گیرد و قرائت ضد حقوق مردم میدان داری می‌کند، اسلام اخلاقی و انسانی در حاشیه قرار می‌گیرد.»

گمانه زنی ها درباره نامزد پوششی

شایعات و گمانه ها درباره نامزد پوششی پس از مناظره ها افزایش یافته و این میان نام های مختلفی مطرح می شود؛ از زاکانی تا جلیلی و از مهرعلیزاده تا قاضی زاده هاشمی.

پس از تاکید همتی در مناظره بر پوششی بودن حضور زاکانی، وی این موضوع را تکذیب و تصریح کرد: اینکه من به نفع حجت الاسلام رییسی کنار بروم گمانه زنی‌هایی است که هم توهین به رئیسی و هم توهین به تک تک نامزدها است.  جریان انقلاب به عقلانیتی رسیده که به اقتضای اقبال مردم برای کنار رفتن یکی به نفع دیگری کنار خواهد رفت و ایده‌ها و برنامه‌های من حتما اقبال مردم را ایجاد خواهد کرد.»

مهرعلیزاده هم از دیگر نامهایی است که احتمالی انصرافش به نفع دیگر نامزد اعتدالی در گمانه زنی ها مطرح می شود. فائزه هاشمی عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران با اشاره به اینکه نامه مهرعلیزاده به رییس جبهه اصلاحات بیشتر کار رسانه ای بوده، گفته است: مهرعلیزاده کاندیدا می‌شود نه برای اینکه رییس جمهور باشد، کاندیدا شده تا بعدا بتوانند در دولت‌های بعدی مطرح باشند و پُستی به وی داده شود.»

۱۱ روز بیشتر تا برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری باقی نمانده و با مشخص شدن اسامی نامزدهای قطعی این دوره از انتخابات، عرصه رقابت این افراد مهیا شده است تا با ارایه برنامه های خود، ضمن تشویق مردم به حضور گسترده در پای صندوق های رای، امکان انتخابی شایسته را نیز فراهم کنند. گفتنی است انتخابات سیزدهمین دوره ریاست جمهوری به همراه ششمین دوره شوراهای اسلامی شهر و روستا، میان دوره ای مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری ۲۸ خردادماه به صورت همزمان برگزار می شود.

از این رو با توجه به تاثیر ترکیب، تعدد و چینش نامزدهای انتخاباتی در مسایلی چون راهبردها و تاکتیک‌های انتخاباتی جریان‌های سیاسی، کیفیت برگزاری انتخابات، میزان مشارکت و… رصد موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرهای نامزدهای انتخابات، مورد توجه ناظران است. در ادامه به مهمترین اظهارنظرهای نامزدهای انتخابی در ۲۴ ساعت گذشته پرداخته شده است.

در دولت مردمی خط قرمزی برای مبارزه با فساد نداریم

حجت الاسلام سید ابراهیم رییسی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: در دو سالی که به دستگاه قضایی آمدم شاهد پرونده‌ها و موضوعاتی هستم که نشان می‌دهد دغدغه‌های مردم نسبت به فساد و تبعیض کاملاً به حق است و در دولت مردمی در این راه خط قرمزی نداریم. با همه وجود وارد این میدان شدم و برای رضای خدا و انجام وظیفه و گره گشایی از کار مردم و نجات آنها، تیرهای تهمت و ناسزا را تحمل می‌کنم.

حجت الاسلام رییسی اظهار داشت: امروز شرایط کشور به نحوی است که مردم گرفتار سختی‌ها شده‌اند و زندگی آنها و وضعیت تولید و بازار ما به هیچ عنوان قابل پیش بینی نیست. امروز سفره مردم وضعیتی پیدا کرده که برخی کالاهای اساسی به ویژه برای خانواده‌های کم درآمد و ضعیف جامعه به کالای لوکس تبدیل شده و حتی دستیابی به گوشت هم برای بسیاری دشوار است. کسب و کار مردم دچار آسیب شده و وضعیت بازاری، کاسب و تولیدکننده نابسامان و نگران کننده است. قرار بود فساد و تبعیض نداشته باشیم و فقر را در جامعه ریشه کن کنیم اما برخی مسوولان خلاف آنچه امام و رهبری فرمودند، عمل کردند و امروز مردم می‌پرسند چرا با وجود امکانات فراوانی که کشور دارد، مشکلات حل نمی‌شوند و کشور دچار سیاسی بازی شده و زد و بند بر مسایل حاکم است؟

پرداخت یارانه را هوشمند می‌کنم

سید امیرحسین قاضی‌زاده هاشمی نامزد انتخابات ریاست جمهوری در گفت وگویی رسانه ای اظهار داشت: پرداخت یارانه را هوشمند می‌کنم. یارانه وقتی مورد نیاز است که شکاف طبقاتی ایجاد شده و اکنون نسبت درآمد بالاترین درآمد به پائین ترین درآمد ۱۵.۵ برابر باشد. نحوه توزیع یارانه بر مبنای تعدیل قیمت‌ها و خلق گرانی و بالا بردن هزینه‌های عمومی ایجاد درآمد کرده و بین مردم توزیع می‌کند. ما نظام جامعی طراحی کرده‌ایم به عنوان سامانه جامع بیمه، مالیات و درآمد که بر مبنای آن مردم به سه گروه بر اساس نسبت درآمدها به هزینه‌هایشان تقسیم شده و تا سال ۱۴۰۳ یارانه به صورت هوشمند به مردم پرداخت می‌شود.

هاشمی پرداخت هوشمند یارانه‌ها را «نقطه زنی» خواند و گفت که لازمه آن ایجاد نظام جامع اطلاعاتی است. باید مالیات اشخاص حقوقی را کاهش داده و اخذ مالیات از اشخاص حقیقی را افزایش دهیم. با تشکیل نظام جامع مالیاتی مردم یکبار و به صورت تجمیع شده مالیات ها را پرداخت می کنند.  سیاست ما ارز تک نرخی و واقعی برای جلوگیری از قاچاق کالا در کنار سامان دادن به شبکه توزیع کشور است و تمامی کالاها باید در بورس کالا عرضه شوند. از سوی دیگر در صورت تغییر قیمت ها، دارایی های دولت نیز افزایش می یابد که باید از آن در جهت حمایت از مصرف کنندگان نهایی بهره برداری کند. چهار میلیون شغل جدید ایجاد خواهیم کرد و نرخ بیکاری را از ۱۳-۱۲ درصد به ۶ درصد – به خصوص در حوزه های فن آورانه – می رسانیم.

برای ایجاد هماهنگی بین بازار پولی، سرمایه و بیمه برنامه داریم

سعید جلیلی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: یکی از هنرهای رییس جمهوری این است که بین بازار پولی، سرمایه و بیمه هماهنگی ایجاد کند و ما برای این کار برنامه داریم. دوران نوجوانی و جوانی من با ایام دوران دفاع مقدس و جنگ همراه بود و امروز خوشحالم که جوانان ما می‌توانند نقشی مهم در آینده ایران داشته باشند. همانطور که ما در عرصه‌های مختلف چون دفاع مقدس و انقلاب، جوانان را داشتیم و دشمنان دوست داشتند که دهه شصت تکرار نشود، اما امروز و در دهه ۹۰ جوانانی داریم که در عرصه‌های مختلف نقش آفرینی کردند و شهید حججی‌ها را دیدیم و در عرصه‌های علمی هم موفقیت‌های بزرگ داشتیم. بازار سرمایه، بازاری است که باید به تولید کشور اضافه کند و در بازار سرمایه باید پول بیشتر از کالا تولید شود. متاسفانه پول کشور در ۴۷ سال گذشته نزدیک ۴۲ هزار برابر شده اما کالا ۱.۷ برابر شده و این فاصله زیادی است.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ادامه داد: زمانی که پول تا این حد افزایش پیدا کرده و تولید جا بماند، مشکلاتی ایجاد می‌شود و راه حل آن به تولید و افزایش آن باز می‌گردد. نباید اجازه داد تا بازار سرمایه به بازار سفته و سوداگری تبدیل شود چرا که آرامش را بر هم می‌زند.  متاسفانه امروز فاصله چشمگیری را شاهد هستیم که در برخی از شاخص‌ها خود را نشان می دهد.

بازار با قیمت گذاری دستوری کنترل نمی شود

عبدالناصر همتی نامزد سیزدهمین دوره ریاست جمهوری اظهار داشت: دولت به جای دخالت در بازار، اقداماتی انجام دهد تا بازار درست عمل کند با قیمت گذاری دستوری نمی توان بازار را کنترل کرد. قیمت گذاری باید به بازار واگذار شود. قیمت گذاری دستوری نتیجه اش اتفاقاتی  است که رخ می‌دهد، ورود به قیمت‌گذاری دستوری یعنی وارد شدن به توزیع رانت که قابل کنترل نیست.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری اضافه کرد: باید اقتصاد را به بازار واگذار و نظارت کنیم که بازار درست عمل کند یعنی؛ دولت به جای اینکه در بازار دخالت کند باید اقداماتی را انجام دهد که بازار درست عمل کند این مهمترین سیاست و برنامه من برای کنترل بازار است. همین‌جا از رقیب اصلی خودم، آقای رییسی دعوت می‌کنم در اینستاگرام به‌شکل زنده مناظره کنیم و بعد خدمت آقای جلیلی هستم.  در جریان مناظره، نامزدهای پوششی به همراه نامزد اصلی، ۲۹ بار با بردن اسم بنده به تهمت زدند.

گزینش‌های خاص را کنار خواهم گذاشت

محسن رضایی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در گفت وگویی با تشریح برنامه‌های تبلیغاتی خود گفت: در دولت اقدام و تحول گزینش‌های خاص را کنار خواهیم گذاشت و از همه شایستگان در ایران استفاده خواهیم کرد. در دولت اقدام و تحول؛ دولت شایستگان از مرد و زن، ایرانیان داخل و خارج از کشور، اقوام مختلف، اقلیت‌ها، اصلاح طلب، اصولگرا و مستقل‌ها و هر انسان شایسته‌ای که بتواند کاری انجام دهد، استفاده خواهیم کرد.

رضایی تصریح کرد: در دولت اقدام و تحول از همه شایستگان در ایران حتی در همین دولت و دولت‌های گذشته استفاده خواهیم کرد جز افرادی که فسادهای بزرگ انجام دادند و مشکلاتی داشتند. تقاضا دارم دوستان صداوسیما مناظرات را از محدودیت‌ها خارج کنند و اجازه دهند مناظرات ادامه پیدا کند چون بسیاری از بحث‌ها نیمه تمام می‌ماند. این سه بخش اصلی برای حل مشکلات مردم اجرا می‌شود و با این سه فعالیت، مشکل معیشت مردم و به خصوص دهک‌های پایین جامعه برطرف می‌شود.

ایجاد دو میلیون شغل با ظرفیت‌های خالی پتروشیمی شدنی است
علیرضا زاکانی نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری گفت: ۸.۱ میلیون تن ظرفیت خالی در بخش پلیمری کشور وجود دارد که استفاده از آن سبب ایجاد دو میلیون شغل در مدت دو سال می‌شود. ما می‌توانیم در اقتصاد مسیری را برویم که وابستگی به نفت نداشته باشیم و از طرفی شاید نفت ما به طور اسمی در تحریم باشد، اما رسما بالغ بر یک میلیون بشکه نفت و میعانات گازی می‌فروشیم. ما باید تحریم را با بی اثر کردن آن در داخل و با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی برداریم. اما اینکه چه میزان زمان نیاز است تا این موضوع محقق شود. باید گفت که ۸.۱ میلیون تن ظرفیت خالی در بخش پلیمری وجود دارد که کارخانه آن مستقر است ولی به دلیل فرسودگی نیازمند بازسازی تجهیزات و فناوری است. ۸.۱ میلیون تن، ظرفیتی برای ما ایجاد می‌کند که مثلا ارزش افزوده ۱۰۰ تا ۱۶۰ دلار مواد خام را به ۴۶۰ دلار تبدیل و  از فروش نفت بی نیاز شویم.

نامزد سیزدهمین دوره ریاست جمهوری با بیان اینکه ظرفیت و قابلیت‌های کشور بالا است، عنوان کرد: دلیل رخ ندادن این موضوع به دلیل تعارض منافع و فساد است. زیرا در بخش بالادستی پتروشیمی شاهدیم که بخشی از آدم‌هایی که خارج کشور سرمایه گذاری کردند، آن جنس را به بورس عرضه نمی‌کنند یا به سختی یا کم عرضه می‌کنند و به خارج کشور صادر می کنند. ما ۹ پیشران برای اقتصاد معرفی کردیم  و فقط یکی از آن‌ها نفت و گاز و پتروشیمی و معادن است.

باید از هر امکانی برای حفظ جمهوریت نظام استفاده کنیم

محسن مهرعلیزاده نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری تاکید کرد: باید از هر امکانی برای حفظ جمهوریت نظام جمهوری اسلامی بهره‌برداری کنیم تا رای مردم به عنوان تعیین کننده محوری برای خود مردم و کشور باشد. همه می‌دانیم حضور و نقش مردم برای تعیین سرنوشت می‌تواند وجهه جمهوریت نظام را بیش از پیش نشان داده و تثبیت کند. همه مردم می‌آیند تا سرنوشت خود را به دست فردی بدهند که با انتخاب همکاران مناسب براساس یک طرح نامه مدون و علمی فراخور آنچه که خواست مردم هست، آینده کشور را بسازند.

نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری ضمن ابراز تاسف از اینکه فضای سردی برای حضور مردم در انتخابات رقم خورد، اظهار کرد: آن هم دلایل متعددی که در چندین سال گذشته داشت، رد صلاحیت‌های نامزدهای یک جناح و از طرف دیگر چیدمانی که از طرف نامزدهای جناح دیگر صورت گرفت بر سرمای انتخابات افزود، عده زیادی از این مطلب نگران نشدند و مردم بیش از پیش درخصوص اینکه بخواهند موجودیت خود را نشان دهند، تردید بیشتری برای آنها ایجاد شد. ما باید از هر امکانی برای حفظ جمهوریت نظام جمهوری اسلامی بهره‌برداری کنیم تا رای مردم به عنوان تعیین کننده محوری برای خود مردم و کشور باشد.

این روزها برخی کاربران فضای مجازی، صحنه هایی از میتینگ های پرهیجان انتخابات ۹۶ را پخش کردند که دختران و پسران جوان، با شور و حال سرودی را همخوانی می کنند و با چهره های بانشاط، پرچم های رنگی و تصویر نامزد مورد علاقه خود را تکان می دهند. حالا اما در خرداد کرونایی ۱۴۰۰ از این خبرها نیست؛ نه از میتینگ، نه گردهمایی و جمع شدن هواداران نامزدها. حتی نصب پوسترها و بنرهای تبلیغاتی در خیابان ها و روی دیوارها برای انتخابات ریاست جمهوری بسیار کمتر از قبل اتفاق می افتد.

روش دیگری که در روزها و شب های پایانی مهلت تبلیغاتی به کار گرفته می شد، حضور هواداران نامزدها در میدانها و مناطق پرجمعیت شهرها برای تبلیغ رو در روی حضور در انتخابات و رای به نامزد مورد علاقه‌شان بود؛ موضوعی که ظاهرا کرونا آن را هم منتفی کرده است. اما به موازات کمرنگ شدن فضای حقیقی تبلیغات، صداوسیما و فضای مجازی سهم خود را در در اطلاع رسانی و شناساندن نامزد ها و رقابت های آنها افزایش داده اند.

روزهای پرکار صداوسیما برای شناساندن نامزدها

از شواهد این گونه بر می‌آید که این روزها، ۷ نامزد تاییدشده، بیشتر زمان خود را به حضور در شبکه های مختلف رادیویی و تلویزیونی اختصاص داده‌اند تا از تریبون های مختلفی که رسانه ملی در اختیارشان قرار داده، صدا و تصویر خود را به مخاطبان برسانند. علاوه بر برنامه های انفرادی، در چند انتخابات گذشته ریاست جمهوری، یکی از عوامل اصلی همراه شدن جامعه با انتخابات که تاثیر جدی در شناخته شدن نامزدها و عیارسنجی کاندیداهای برتر داشته، مناظرات زنده انتخاباتی بوده است؛ به ویژه که در این مناظرات نامزدها به نقد و پاسخ نقد یکدیگر و بعضا جدال لفظی پرداخته اند و دیدن مناظرات باعث شناخت تسلط نامزدها بر موضوعات، مقایسه آنها با هم و ارتقا یا افت محبوبیت آنها شده است.

امسال البته بر خلاف دوره گذشته که مناظرات از سه هفته قبل انتخابات در سه جمعه متوالی پخش می شد، مناظرات از ۱۵ خرداد، (۱۳ روز قبل از انتخابات) آغاز و به جای جمعه، در دیگر روزهای هفته پخش می شود؛ موضوعی که بر میزان بیننده مناظرات احتمالا تاثیر بگذارد.

فضای مجازی، یار و رقیب قدر رسانه ملی

تفاوت دیگر تبلیغات این دوره نسبت به گذشته، نقش‌آفرینی جدی فضای مجازی است؛ موضوعی که متاثر از افزایش استفاده از گوشی های هوشمند و رشد استفاده از اینترنت همراه حتی در شهرهای کوچک و روستاهاست. طبق اعلام سازمان تنظیم مقررات،  تا پایان خرداد ماه ۹۹ بالغ بر ۷۸ میلیون نفر در ایران مشترک اینترنت شده اند. به نظر می رسد این عامل در کنار رشد جدی محبوبیت شبکه های اجتماعی از یک سو و  گسترش نفوذ این شبکه ها در میان مردم، باعث شده صدا و سیما دیگر رسانه بی‌رقیب انتخابات این دوره  نباشد؛ بلکه رقیبی جدی به نام فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی را پیش روی خود دارد که به دلیل یکطرفه نبودن و امکان تعامل، به ویژه در قشر جوان و نخبه، محبوبیت بیشتری پیدا کرده است. در شرایطی که برخی مردم کمتر از تلویزیون استفاده می کنند، از تولیدات تلویزیون هم، مواردی پربیننده می شود که در شبکه های اجتماعی بازنشر شده و مورد توجه مخاطبان قرار می گیرد.

ماجرای مستندهای تلویزیونی نامزدها

این موضوع درباره نخستین مستند تلویزیونی پخش شده این دوره رخ داد؛ مستند قاضی زاده هاشمی در شبکه های اجتماعی بین مردم دست به دست چرخید و دیده شد. اما وقتی فیلم همتی، نامزد بعدی اجازه پخش از سیما نگرفت، او اعلام کرد مستندش را از شبکه های اجتماعی منتشر می‌کند. انتقاد از عدم پخش مستند نامزدها به همتی محدود نماند و محسن رضایی هم روز چهارشنبه گفت که  به دلیل تنگ‌نظری و اینکه درخواست حذف مصاحبه‌ها با مردم را نپذیرفته‌اند، اجازه پخش مستند انتخاباتی او داده نشده و در عوض فیلمش را ساعت ۲۰ در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کند. البته ساعت ۲۰ چهارشنبه، فیلم رضایی پخش شد.

بالا رفتن سرعت اینترنت باعث شده حتی تلویزیون‌های اینترنتی دیگری نیز به عرصه بیایند. به عنوان نمونه، اخیرا اعلام شد سعید جلیلی، کاندیدای سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری تلویزیون اینترنتی خود با عنوان «جهاد و جهش» را افتتاح کرده است. علاوه بر این تلویزیون اختصاصی، اکنون تلویزیون‌های اینترنتی و سایتهای دیگری هستند که نامزدها می توانند از بستر آنها به صورت زنده با مردم و مخاطبان رسانه ها صحبت کنند.

از سایت‌های اینترنتی تا شبکه های اجتماعی

سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها که ۲۰ سال قبل هم فعال بودند، اکنون ابزاری سنتی به شمار می روند که البته همچنان در تولید محتوا فعال هستند و نقشی جدی دارند. اما شبکه های اجتماعی با توجه به سهولت کارکرد و همچنین دو طرفه بودن آن، اکنون گوی سبقت از اکثر رسانه های قدیمی را ربوده و میلیون ها مخاطب را به خود جذب کرده است.

حاضران و غایبان توییتر و کلاب هاوس

در شبکه های اجتماعی، ۴ پلتفرم اینستاگرام، تلگرام، توییتر و کلاب هاوس، جدی‌ترین ابزارهای تعامل کاندیداها با دیگران به شمار می رود. از میان ۷ کاندیدای این دوره، محسن رضایی، سعید جلیلی، علیرضا زاکانی، امیرحسین قاضی زاده هاشمی و محسن مهرعلیزاده، از گذشته در توییتر حضور داشتند و کمابیش فعال بودند. اما عبدالناصر همتی در روزهای اخیر و بعد از آغاز تبلیغات انتخاباتی حساب توییتر باز کرد. یکی دو روز بعد از همتی، ابراهیم رئیسی هم به توییتر پیوست و با این توییت همتی روبرو شد: «‏حال که آیت الله رئیسی بالاخره بعد از مدت ها در شبکه‌های اجتماعی اکانت رسمی ایجاد کردند، برای رفع تبعیض در دسترسی و رفع ظلم فیلترینگ، از ایشان در خواست می‌کنم از فردا صبح دستور رفع فیلتر توییتر را صادر کنند تا همه مردم از مطالب ایشان بهره‌مند شوند.» البته توصیه به رفع فیلتر توییتر را، قبل از همتی سعید جلیلی هم مطرح کرده بود.

بازگشایی کانال حجت الاسلام رئیسی در تلگرام (بعد از چند سال توقف فعالیت بابت فیلتر شدن تلگرام) نیز خبرساز و باعث طرح مطالبه رفع فیلتر تلگرام شد. حالا قریب به اتفاق کاندیداها دارای کانال تلگرامی هستند و  بعضا چندین کانال رسمی یا مربوط به هواداران دارند؛ موضوعی که درباره اینستاگرام نیز صادق است.

اما کلاب هاوس که از اوایل سال جدید در میان کاربران ایرانی شناخته شده و بتدریج مورد اقبال واقع شده، این ویژگی را دارد که مخاطبان می توانند با صراحت و به صورت زنده، نظر و پرسش خود را مطرح کنند و از شخصیتها پاسخ و واکنش بخواهند. پیش از اعلام نتایج احراز صلاحیت‌ها، برخی کاندیداها همچون جهانگیری، لاریجانی، احمدی نژاد، آخوندی، دهقان و.. با حضور در این نرم افزار به پرسش مخاطبان پاسخ گفتند و جلسات آنان بعضا با حضور چند ده هزار شنونده، بسیار خبرساز شد.

اما از میان کاندیداهای تاییدشده، تنها عبدالناصر همتی و محسن مهرعلیزاده در این نرم افزار فعال شده و با مردم گفت‌وگو کرده اند. سعید جلیلی هم یک حساب کاربری در کلاب هاوس دارد اما در توضیح آن نوشته شده که توسط ادمین اداره می شود. همتی اولین بار قبل از جدی شدن فضای انتخابات با فعالان اقتصادی گفت وگوی داغی در این اپلیکیشن انجام داد و در روزهای اخیر نیز گفت وگوی دیگری داشت. مهرعلیزاده نیز چند شب قبل گفت وگویی در کلاب هاوس داشت اما دیگر نامزدها تاکنون از حضور در این فضا خودداری کرده اند.

شبکه های اجتماعی؛ گول زننده یا عامل پیروزی؟

برخی کارشناسان با توجه به این که تعداد فعالان شبکه های اجتماعی مثل توییتر و کلاب هاوس نسبت به کل جامعه زیاد نیست، تاثیر آنها را در رویدادهایی چون انتخابات ریاست جمهوری با ۵۹ میلیون حائز شرایط رای، ناچیز می‌دانند. واقعیت آن است که اثر شبکه های اجتماعی نخبگانی در همان فضاها نمی ماند و در دیگر فضاها هم بازنشر می شود. به عنوان نمونه، اکنون یکی از منابع ثابت اخبار خبرگزاری ها و سایت های خبری، تویتر نامزدهاست که از طریق آن مواضع خود را بیان کرده و گاه به ادعاها و مواضع رقبا نیز واکنش نشان می دهند.

چندی پیش ابوالفضل حاجی‌زادگان، پژوهشگر اجتماعی که پژوهش های متعددی درباره کارکرد و تاثیرات شبکه‌های اجتماعی  داشته، در وبینار ایرنا با بیان اینکه «در انتخابات پیش رو رسانه‌های جدید، دست بالا را دارند و جریان سازترند»، تصریح کرد: البته معنای حرفم این نیست که الزاماً نقش تعیین کننده دارند و این طور هم نیست که رسانه‌های رسمی نتوانند مداخله ای انجام دهند.

این دانشجوی دکتری جامعه شناسی دانشگاه تهران توضیح داد: نباید تصور کنیم پلتفرم‌های مختلف الزاما باید تاثیر مستقیم بر کاربران بگذارند. بخش زیادی از اثرگذاری، تاثیر واسطه‌مند است. ما با یک سازواره از بازیگران مختلف مواجهیم که با هم تاثیر و تاثر دارند. نمی‌شود گفت چون تنها ۲ درصد از مردم ایران در توییتر عضوند، تاثیر آن تنها بر دو درصد مردم است. توییتر بر بخش نخبه جامعه اثر گذاشته و باعث جریان سازی می‌شود و بعد به اینستاگرام و تلگرام سرازیر می‌شود. کلاب‌هاوس هم همین طور است و مشابه توییتر، نوع دیگری از جریان سازی در آن رخ می‌دهد. یعنی می‌توان گفت مبداء جریان سازی در توییتر و کلاب‌هاوس است و بعد، تاثیر خود را در اینستاگرام و تلگرام و حتی رسانه‌های رسمی می‌گذارد و البته رسانه‌های رسمی می‌توانند خودشان هم به موازات این مسیر شبکه‌های آنلاین اجتماعی، جریان ساز باشند.

با این حال، آنچه می تواند زمینه سوء برداشت شود، یکی دانستن شرایط فضای واقعی جامعه با جو فضای مجازی است. این موضوع، پاسخ این سوال را هم در خود دارد که چرا برخلاف فضای توئیتر و کلاب‌هاوس، مشارکت قطعی در انتخابات ریاست‌جمهوری همچنان نزولی است؟

بر اساس آخرین نظرسنجی ایسپا، مشارکت قطعی در انتخابات به ۳۴.۱ درصد رسیده است و این برخلاف مشاهدات برخی کاربران فضای مجازی در توئیتر و کلاب‌هاوس است که در روزهای اخیر فضای مشارکت در انتخابات به نفع یکی از نامزدها تقویت شده است.

به گفته محمد رهبری، پژوهشگر شبکه‌های اجتماعی، این کاربران در اتاق پژواک خود گرفتار هستند و به اشتباه، مشاهدات محدود خود از تایم‌لاین توییتر و اتاق‌های کوچک کلاب‌هاوسی را به کل جامعه ایران تعمیم می‌دهند. البته اگر بخواهیم فضای آن مناطق را از روی شبکه‌های اجتماعی ارزیابی کنیم، شاید تحلیل بیگ‌دیتای اینستاگرام معیار مناسب‌تری باشد که داده‌های اولیه از این شبکه اجتماعی نشان می‌دهد که فضای آنجا هنوز انتخاباتی نشده است.

در مجموع هرچه فضای تبلیغات انتخاباتی، چه در صداو سیما و چه شبکه های اجتماعی، دوسویه و تعاملی تر باشد، بهتر می توان مردم را به حضور در انتخابات و حمایت از نامزدها اقناع کرد؛ امری که به نظر می‌رسد نامزدها، همراهان و مشاوران‌شان و فعالان رسانه ای باید آن را تقویت کنند.