در این جلسه که به ریاست استاندار و با حضور معاون، مدیران و کارشناسان معاونت هماهنگی امور عمرانی استانداری همراه بود، وضعیت پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها مورد نقد و بررسی قرار گرفت.

دبیرخانه پیگیری مصوبات سفر که در معاونت عمرانی استانداری فعال است، ضمن ارائه گزارشی از وضعیت موجود به این نکته اشاره داشت که از مجموع ۵۸۶ مصوبه منعقده در ۱۴ سفر رسمی استاندار به مناطق مختلف استان تاکنون ۹۰ درصد وارد فاز عملیاتی شده‌اند.

براساس این گزارش ۱۴۵ مصوبه به صورت صد درصدی اجرا شده و به بهره‌برداری رسیده است و اجرای سایر پروژه‌ها همچنان ادامه دارد.

همچنین در این جلسه مقرر شد، اولویت تحقق مصوبات بر مواردی باشد که مشکلات مردم بسرعت رفع شود و ضمن پیش بینی اعتبارات مورد نیاز تحقق مصوبات، در جلسات شورای برنامه ریزی تخصیص اعتبار در اولویت قرار گیرد.

علاوه بر این اولویت دستگاه‌های اجرایی در سال ۹۹ پیگیری تحقق مصوبات سفر بوده و با تشکیل جلسات و پیگیری‌های مستمر، مشکلات و موانع فراروی تحقق مصوبات رفع شود.

این است حال جامعه امروز عجله بفرمایید و قبل از آنکه به واسطه مرگ یا مرض یا ضعف پیری دیگر نتوانیم این‌گونه کارها را بکنیم، ریشه‌ای برای احیای ادبیات ایرانی غرس کنید تا پس از نمو آن اگر هم ما بمیریم دیگران از سایه و میوه آن بهره‌مند شوند. والله و بالله و تالله که باز صیغه قسم است پس از ده، بیست سال سی‌سال دیگر شاید در سراسر ایران اگر بگردید دیگر هیچ ‌کس را پیدا نکنید که ذره‌المثقالی به این چیزها علاقه داشته باشد و اسم رودکی را که سهل است، اسم سعدی و حافظ و فردوسی را هم شنیده باشد.»

سیّدمحمد فرزان

«بنده بر فضایل مرحوم فرزان به دو واسطه واقف شدم، یکی به توسط مقالات انتقادی ایشان که در مجلات منتشر گردیده و اکثر بلکه عموم آنها را به دقت خوانده‌ام و دیگر به توسط آنچه از دوستان خود و از آنها که مستقیما از مرحوم فرزان برخوردار گشته‌ بودند، می‌شنیدم و آنچه خود می‌دیدم.

بی‌پروائی مرحوم فرزان در بیان آنچه در چشم و ذهن او صحیح می‌آمد، و در نوشتن نقد سخت بر آنچه آن را نادرست و غلط می‌شمرد منتج این نتیجه شد که از اوایل زندگانی در قبالش مدعیان سرسختی برخاستند و در مورد کارهای اجتماعی و فعالیتهای علمی و ادبی آن آزادمردِ بزرگ سنگهایی سترگ در سر راهش انداختند تا حدی که دوستان و هواخواهان فرزان از عهده برنیامدند که آن سنگها را از سر راه پیشرفت او بردارند و فیض انعام او را عام‌تر نمایند.

فرزان و امثال او محصول و فرزند نوع خاصی تعلیم و تربیت هستند که در ایران، دورانِ آن رو به زوال است. در آن روزگار کسانی دنبال آموختن می‌رفتند که واقعا استعداد فراگرفتن و مهذب شدن داشتند و دانش را برای دانش و، فرهنگ را برای فرهنگ می‌خواستند نه از برای گرفتن تصدیق و رسیدن به مرتبه و مواجب.

کتابی سراغ ندارم که مرحوم فرزان نوشته و منتشر کرده باشد. کثرت وسواس او در صحیح بودن نوشته‌ها مانع از این شده‌است که تألیف و تصنیفی بکند. ولی در نوشتن بسیاری از کتابها که مولفین و مصححین آنها از آن مرحوم استشاره کرده‌اند دخیل و سهیم بوده است.

کسانی که از علم و اطلاع او بهره‌ور شده‌اند و تلمیذوار در خدمت او زانو زده‌اند بسیارند.»

اینها را روانشاد مجتبی مینَوی طهرانی نوشته است، و سال‌ها پس از او، در شماره ۱۳ مجله کلک به تاریخ فروردین ۱۳۷۰ نشر یافته است، درباره «سیّدمحمد فرزان». و دیروز، درست پنجاهمین سال درگذشت آن ادب‌پژوهِ برجسته‌نام و قرآن‌شناسِ خجسته‌یاد بود، و جز این، او یک منقّد ادبی درجه یک هم بود، چنان‌که «در میان اهل علم به عنوان بنیانگذار نقد عالمانه با روشی مبتنی بر اصول اخلاق پژوهش شهرت یافت.» یحیی آرین‌پور در «از صبا تا نیما» درباره این وجه او نوشته است: «آنچه اعجاب همگان را برمی‌انگیزد این پرسش است که مگر می‌شود کسی دشمن‌تراش‌ترین پیشه را برگزیند و نقدهای قاطع و صریحی بنویسد، اما نه‌تنها به محّاجه با او برنخاسته که ازسوی ارباب نظر ملقّب به «پژوهشگر ستیهنده» گردید.»

با این همه، او در عرصه تعلیم و تربیت، قدم‌هایی برداشت که بیش از هر اثر ننوشته‎ای، اثر بر جای نهاده است. این فرزندِ خلفِ بیرجند، در مدرسه شوکتیه این شهر درس خواند. جایی که شوکت‌الملک بیرجندی (پدر امیراسدالله علم) پایه گذاشته بود، و البته در مشهد، محضرمیرزامهدی آیت‌الله‌زاده خراسانی (فرزند آخوند خراسانی) و حاج‌آقا حسین قمی و میرزاعبدالجواد ادیب ‌نیشابوری را درک کرد. برادرش، حسن اما، راهی دیگر رفت تا به درجه اجتهاد رسید و بعدها با نام آیت‌الله سیدحسن تهامی معروف شد.

فرزان در سال ۱۲۹۶ یعنی وقتی بیست‌وسه سال داشت، به استخدام وزارت معارف درآمد و یک سال بعد، به سیستان رفت. محصول حضور ده‌ساله‌اش در آن دیار، تاسیس چندین مدرسه به‌ویژه در زاهدان و زابل، به سیاق مدرسه شوکتیه، بود و چنان منشا خیر شد که میان سیستانی‌ها، «سیدمحمد مدیر» لقب یافت. محبوبیتش، او را تا آستانه وکالت مردم آن‌جا در مجلس هفتم شورای ملی پیش برد، اما کارشکنی‌ها مانع از آن شد. گویی او مرد سیاست نبود و سروکارش تنها باید با فرهنگ می‌گذشت. به بیرجند بازگشت و به خواست ریاست اداره فرهنگ بیرجند، مدیر همان مدرسه‌ای شد که در آن الفبا را آموخته بود.

او در سال ۱۳۰۹ ازسوی علی‌اصغر حکمت که وزیر معارف بود، به ریاست اداره معارف بنادر جنوب منصوب شد. او در این پنج‌سال، از بوشهر تا بندرعباس و دیگر جزایر و بنادر خلیج فارس را درنوردید مدارس آن سامان را از نظر گذراند و مدارسی هم البته احداث کرد. افزون بر این، تدریس در مدرسه سعادت بوشهر – که مانند مدرسه شوکتیه، از نخستین مدارس مدرن ایرانِ آن زمان بود – را هم تجربه کرد. اما این ماموریت، ابتلا به مالاریا را برایش به ارمغان آورد، چنان‌که تا پایان عمر از عوارش ناشی از آن شکایت داشت.

ماموریت دیگر او، ریاست اداره معارف شاهرود بود که چندماه پس از بازگشت از جنوب، به او محول شد. او یک سالی در شاهرود ماند تا به بازهم به بیرجند اعزام شد. پس از یک سال، در سال ۱۳۱۷، که وزارت معارف به وزارت فرهنگ تغییر نام داد، درهمان جایگاهی که می‌پسندید، یعنی معلمی، سه‌سال را در دبیرستان‌های مشهد گذراند.

ده‌سال نخست پهلوی دوم، او مامور به ریاست اداره فرهنگ بیرجند و قائنات بود که نتیجه آن، ایجاد تعداد زیادی دبستان و دبیرستان در بیرجند و دیگر شهرهای منطقه شد. همچنین چون، مدارس سیستان یعنی زاهدان و زابل هم زیرنظر او اداره می‌شد، منطقه‌ای وسیع را هدایت می‌کرد.

نادره جلالی در مقاله «فرزانِ فرهنگ‌ساز» (روزنامه اعتماد، سوم آذر ۱۳۹۸، صفحه ۱۵)، به سه نامه اشاره می‌کند که نشان از بینش او در امر تعلیم و تربیت داشت و به جهت اهمیت، عینا می‌آید: «از آنجا که دانش‌آموزان پس از فراغت از تحصیل شش‌ساله ابتدایی و خواندن یک دوره حساب و هندسه کامل، از تنظیم و ترتیب یک دفتر حساب مختصر یا تعیین اندازه و قیمت یک تخته قالی عاجز بوده و نمی‌توانستند هیچ‌گونه استفاده عملی از تحصیلات خود ببرند، فرزان از آموزگاران می‌خواهد طرز خط‌کشی دفاتر مختصر و حسابداری مربوط به آن را به آنان تعلیم و به قدر کافی تمرین دهند؛ به‌طوری که کاملا بر معاملات روزانه بازار منطبق باشد. مخصوصا مشق نگهداری حساب و جمع و خرج ماهیانه خانوادگی و تجاری را از نظر دور ندارند و به‌طور خلاصه نوآموزان را طوری آموزش و پرورش دهند که پس از خروج از دبستان بتوانند به سهولت این قبیل کارهای ساده و عادی شخصی و تجاری را عهده‌دار شوند. (نامه روسای محترم دبستان‌های بیرجند، تاریخ: ۲۹/۷/۱۳۲۱ شماره: ۲۰۷۱)

همچنین از مدیر، ناظم و آموزگاران دبستان شوکتی بیرجند به عنوان یک وظیفه می‌خواهد از عادت ناپسند و زشت دیوارنویسی دانش‌آموزان دبستانی که در اصل ناشی از غریزه خودنمایی آنان است، جلوگیری کنند و آنها را با تکرار و تلقین عادت دهند و قانع سازند که قلم مقدس است و سرانگشتان نویسنده از آن مقدس‌تر و نباید دست و قلم نوآموز جز در نوشتن وظایف نوشتنی و پند و اندرز و رفع حاجت و اظهار و احقاق حق و نشر علم و ادب به کار افتد و به ‌هیچ‌وجه نشاید کلمه و عبارتی با قلم نوآموز و دانش‌آموز در غیر محل نوشته شود، چراکه اگر به آن عادت کنند دچار فساد اخلاقی می‌شوند و در بزرگسالی اشخاص را وادار به جعل و اتلاف مال و جان همشهریان و هم‌کیشان خود می‌کنند. (نامه مورخ ۱۰/۱۲/۱۳۲۰، شماره: ۱۷۸۲۷)

فرزان توجه خاصی نسبت به پرشدن بهینه اوقات فراغت دبیران از طریق مطالعه شاهنامه و بهره‌گیری از آموزه‌های تاریخی آن داشت و همواره توصیه می‌کرد، دقیقه‌ای از مطالعه و تکرار شاهنامه و بحث و فحص درباره آن و حفظ قسمت‌های مهم و مناسب آن غفلت نورزند و مطمئن باشند که با پذیرفتن این توصیه، قدم بلندی در زندگانی ادبی و اجتماعی خود خواهند برداشت. همچنین معتقد بود خواندن شاهنامه نه‌تنها سبب توانمندی افراد در نویسندگی و گویندگی و تسلط به زبان فارسی می‌شود، بلکه عشق به ایران را در جان هر فارسی‌دان و فارسی‌زبان رسوخ می‌دهد و غرور ملی و افتخارات قومی و نژادی را چنانکه باید و شایسته است در خواننده ایرانی ایجاد می‌کند و مراتب راستی، رادی و جوانمردی و باور به حقایق و از همه بالاتر ایمان به خدا را با حس جمال‌دوستی، انصاف، عدالت، احسان، صبر، استقامت، خودشناسی، نوع‌پروری و سایر صفات پسندیده و اخلاق فاضله که هر یک از آنها در محیط آموزش و پرورش عالی جهان متمدن، هدفی خاص و غرضی مخصوص هستند، چنان با قدرت و مهارت با جان خواننده عجین می‌کند که تا زنده است از تاثیر صفات نامبرده خارج نشده و بهره‌ای را که باید و شاید از آن می‌برد. (نامه‌ مورخ ۲۹/۱/۱۳۲۴، شماره: ۱۲۵۹)»

وقتی این وظیفه‌ را نیز وانهاد، مردی پنجاه‌وهشت ساله بود. حالا باید دیگر در دانشگاه درس می‌داد. دون شان او بود ریاست اداره فرهنگ این شهر و آن شهر و تعلیم در این دبستان و آن دبیرستان. پس هفت‌سال، یعنی تا سال ۱۳۳۸ که بازنشسته شد، مدتی در دانشکده معقول و منقول و بعد، دانشکده ادبیات تهران دانشگاه تهران، دانشجویان را بهره‌یاب از فیض حضور خود کرد، که باید محمدحسن گنجی، محمداسماعیل رضوانی، جمال رضایی و احمد احمدی بیرجندی را شاگردان بلافضل او دانست. همچنین نام‌هایی چون مهدی ماحوزی، آذرتاش آذرنوش، سیدمحمد دامادی، امیرحسین یزدگردی و بهرام فره‌وشی نیز خوشه‌چینش شدند. همه آنها قدرشناس استاد خود بوده‌اند و درباره‌اش نوشته‌اند، ازجمله آذرنوش، وقتی دانشجوی رشته ادبیات عرب در دانشکده معقول و منقول (الهیات) دانشگاه تهران بود، چه شیرین توصیف کرده است: «آن روزها، در آسمان دانشکده کهکشانی از چهره‌های تابناک ادب و فرهنگ گرد آمده بود… اما من بیش از همه، شیفته مردی علامه و فرزانه شده بود که سیدمحمد فرزان بود. چه دل‌انگیز سخن می‌گفت. کلمات را چون مروارید از لبانش برمی‌چیدیم تا از او تقلید کنیم  به خود ببالیم که در خدمتش شاگردی کرده‌ایم.»

این استاد جلیل‌القدر، در همان سال ۱۳۳۱، در کمیسیونی عضویت یافت که هدفش تصحیح و انتخاب کتاب‌های درسی بود و دیگر اعضای آن، سیدمحمد محیط طباطبایی و مجتبی مینوی بودند و همین، نشان از اِشرافِ همه‌گون او در حوزه آموزش و پرورش دارد. در این عرصه، فعالیت او در سال ۱۳۴۰، وقتی وزارت فرهنگ او را به حضور در کمیسیون ادبیات فارسی، به همراه سیدمحمد محیط طباطبایی، مجتبی مینوی، علی‌محمد عامری و مصطفی مقربی و تحت نظارت عالیه محمدامین ریاحی گمارد، اصلاحِ اساسیِ کتب درسی بود که دوسال ادامه داشت. این حضور چنان موثر بود که به دعوت ایرج افشار، در انتشارات دانشگاه تهران، مورد مشورت قرار گرفت و احسان یارشاطر نیز، در بنگاه ترجمه و نشر کتاب از تجاربش محظوظ می‌شد.

اما نکته جالب توجه دیگر زندگی او، حضور در محافل و مجالس فرهنگی و ادبی در تهران بود؛ یکی از آنها، حضور در دفتر مجله «یغما» در عصرهای شنبه بود. جایی‌که هم‌عنانانِ او، ازقبیل حبیب یغمایی، علی‌محمد عامری، محمدعلی اسلامی ندوشن، محمدابراهیم باستانی پاریزی، پژمان بختیاری، سیدمحمد محیط طباطبایی، ایرج افشار، سیدجعفر شهیدی، حسین نواب، اللهیار صالح، و… بودند. در کتاب «سیدمحمد فرزان» نوشته فرهاد طاهری (انتشارات سوره مهر، چاپ اول، ۱۳۹۵)، نقل یکی از حاضران، این حضور را چنین نوشته‌ است: «… برای من و سایر کسانی که در آن مجلس بودند، حضور سیدمحمد فرزان بسیار مغتنم بود. این مرد که عنوان استاد و مرد آزاده به تمام معنی شایسته اوست با بزرگواری، لطف محضر، ظرافت طبع و اطلاعات بسیار وسیعی که در معارف اسلامی و ادب ایران دارد، هر جا که باشد به مجلس گرمی و غنای خاصی می‌بخشد… هر شنونده‌ای که در برابر فرزان قرار بگیرد، با دقت و احترام به سخنان او گوش فرا می‌دهد، حتی اگر درباره مطالب خیلی عادی هم صحبت بکند، معنا و عمقی در کلامش دیده می‌شود. این، ناشی از طنین خوش صدا و طرز تکلم و وقاری است که با شخصیت او همراه است. چندین بار اتفاق افتاد که فرزان مطلبی را که مثلا در روزنامه اطلاعات نوشته شده بود و ما همه خوانده بودیم برایمان بازگو کند و این بازگفتن او چنان با لطف همراه بود که گویی ما مطلب مهمی را برای نخستین‌ بار می‌شنیدیم. مهم‌تر از معلومات، جاذبه شخصی و گشادگی سینه و استعداد جلب اعتماد است در فرزان. ولو شنونده در مواردی با نظر فرزان مخالف باشد نمی‌تواند از احساس تکریم نسبت به او خودداری کند، چه، یقین دارد که جهان‌بینی و تفکر او بر معارف محکم و عقل‌پذیر و بشردوستانه متکی است…»

دیگر، دورهمی‌های چهارشنبه‌ها در مدرسه عالی سپهسالار بود که حاضران و ناظرانش، محمد معین، مجتبی مینوی، غلامحسین یوسفی، محمدعلی حکیم شیرازی، حسین خدیوجم، احمد راد، حسینعلی راشد، سیدمحمد سبزواری، علی‌اکبر شریف کاشانی، علی‌محمد عامری، مرتضی برازجانی، احمد مهدوی دامغانی، عبدالله نورانی، مرتضی مطهری و حبیب یغمایی بودند و آنان نیز، به همین سبب، «اصحاب چهارشنبه» لقب داشتند. مهدی محقق درباره آن جلسات گفته است: «ما دراین مجلس از دانش علمی مرحوم سیدمحمد فرزان بسیار استفاده می‌کردیم و دراین جلسات بود که ایشان، بیشتر اندیشه‌های علمی خود را به گفت‌وگو می‌گذاشتند و البته از نوشته‌های این استاد فقید در مجله «یغما» هم بسیار استفاده می‌کردیم.»

همچنین، جوان‌ترهایی چون بهرام فره‌وشی، امیرحسین یزدگردی، محمداسماعیل رضوانی و اقبال یغمایی، در جایی دیگر، به دور علامه فرزان جمع می‌شدند تا درباره دقایق و ظرایف متون فارسی به مباحثه و شاید مجادله بپردازند.

و این هم، جز نشست‌وبرخاست‌هایی بود که پیشتر در بیرجند داشت و سبب اینها، جز وسیع‌المشرب‌ و حمیده‌خصال بودن و البته نکته‌یاب و تیزبین بودنش نبود. خستگی‌ناپذیری‌اش تحسین‌برانگیز بود و با این همه، خضوع و خشوعی مثال‌زدنی داشت و حتی دیگران را نیز به دوری از غرور توصیه می‌کرد: «مدعیان فضل و دانش را نسزد که به وسعت دایره اطلاعات، نکته‌سنجی‌ها و باریک‌بینی‌های خود غرّه شوند». او به قول مهدی ماحوزی، به واقع شخصیتی «نقادی تیزنگر و سخن‌سنجی پاک‌گهر» بود.

این علامه جلیل‌القدر، ساعت ده شبِ یکشنبه ۲۳ فروردین ۱۳۴۹ دار فانی را وداع گفت و در حرم حضرت عبدالعظیم، در جوار بزرگانی چون علامه محمد قزوینی و عباس اقبال آشتیانی به خاک سپرده شد.

در زمان حیات، در فروردین ۱۳۴۵، مجلس بزرگداشتی برای او برگزار شد و کسانی مانند جلال‌الدین همایی، حبیب یغمایی، سیدمحمود فرخ، محمدرضا جلالی نائینی، محمدعلی اسلامی ندوشن، غلامحسین یوسفی و سیمین بهبهانی به ایراد سخن پرداختند. پس از او هم، ۲۹ آبان ۱۳۹۸، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، آیین یادبود او را برپا کرد. او بسیار نقد نوشت که احمد اداره‌چی گیلانی، نوشته‌های او را در سال ۱۳۵۶، ذیل عنوان «مقالات فرزان» گرد آورد.

* تعبیر جلال‌الدین همایی درباره سیدمحمد فرزان، در قطعه‌ای که به مناسبت مجلس بزرگداشت او در سل ۱۳۴۵ سرود

زندگی‌نامه[ویرایش]

سید محمد فرزان در سال ۱۳۱۲ قمری (۱۲۷۳ شمسی) در روستای سندادان واقع در ۸ فرسخی بیرجند متولد شد. نام پدرش سید علی‌اکبر و مادرش بی‌بی بزرگ بود. محمد فرزند ارشد خانواده بود و یک برادر به نام سید حسن و یک خواهر به نام بی‌بی فاطمه داشت. محمد ۱۰ سال بیشتر نداشت که پدرش در سفر کربلا درگذشت. محمد برای کمک به معاش خانواده در کنار تحصیل در مکتب نزد مادر قالی‌بافی می‌کرد. محمد چهارده ساله بود که دروس دورهٔ مکتب در قریهٔ سندادان را به پایان رساند و به همراه خانواده برای ادامهٔ تحصیل به بیرجند نقل مکان کرد که مصادف شد با تأسیس مدرسهٔ نوبنیاد شوکتیه توسط امیر شوکت‌الملک در بیرجند. بی‌بی‌بزرگ به توصیهٔ روحانیان و علمای شهر، محمد را برای فراگیری علوم جدید در مدرسهٔ شوکتیه و حسن را برای فراگیری علوم قدیم در مدرسهٔ معصومیه ثبت‌نام کرد. حسن نیز در فقه و اصول به اجتهاد رسید و بعداً به نام «آیت‌الله تهامی» مشهور شد. محمد ۱۸ سال داشت که دورهٔ مدرسهٔ شوکتیه را تمام کرد و همراه مادر به زیارت مکه و مدینه رفت. مادرش در همین سفر که ۱۳ ماه طول کشید در حلب درگذشت. محمد پس از بازگشت به ایران با دختر سید علی‌آقا که با او همسفر مکه بود ازدواج کرد و ازو صاحب دختری به نام رخشنده‌خانم شد.^[۲]

جلالی نائینی مدعی است فرزان خود به او گفته بود که بر اثر مطالعهٔ فرضیه‌های علمای طبیعی در نحوهٔ پیداش عالم و عالمیان نسبت به اسلام دچار شک و تردید گشته بود لذا ۵ سال شب و روز به تحصیل زبان و ادب عربی پرداخت و تفاسیر مختلف و احادیت و اخبار نبوی را پژوهید تا شکش را به یقین مبدل کند و به تعبیری مسلمانی را به ارث نبرد بلکه از راه تحقیق و مجاهده کسب کرد. فرزان مدتی را در مشهد به حضور در حلقهٔ ادیب نیشابوری گذراند، البته به گفتهٔ خود نه برای کسب علم که تنها برای یادگیری شیوهٔ سخنوری و طرز بیان.^[۳]

در سال ۱۲۹۷ امیر شوکت‌الملک، امیر قائنات و سیستان و بلوچستان، فرزان را مأمور کرد تا مدارس جدیدی به سبک شوکتیه در زابل و زاهدان تأسیس کند. فرزان در میان مردمان آن دیار به محبوبیتی دست یافت چندانکه در سال ۱۳۰۷ تا یک قدمی نمایندگی مردم زابل در مجلس شورای ملی رفت اما درست سر بزنگاه با تلاش شماری از عالمان و سرداران متعصب، از زابل به مشهد تبعید شد. در سال ۱۳۰۹ از سوی وزارت معارف و اوقاف به ریاست ادارهٔ معارف بنادر جنوب منصوب شد و مأمور شد مدارس جدیدی در آن دیار تأسیس کند. در حین همین مأموریت بود که به بیماری مالاریا مبتلا شد و تا آخر عمر از آن رنج کشید. او در سال ۱۳۱۴ به ریاست فرهنگ شاهرود و یک سال بعد به معاونت فرهنگ بیرجند و سیستان و بلوچستان برگزیده شد. در سال ۱۳۱۷ به تدریس در دبیرستان‌های مشهد مشغول شد و از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۱ در سمت ریاست فرهنگ بیرجند خدمت کرد و تقریباً ۳۰ دبستان را در نقاط مختلف قائنات بنیان گذاشت. در همین زمان بود که وزارت فرهنگ طی بخش‌نامه‌ای از همهٔ آموزگاران خواست تا نظرهایشان دربارهٔ کتب درسی را بنویسند و حسن تقی‌زاده که مأمور بررسی آن نظریات بود کلیهٔ پیشنهادهای فرزان را مفید و ضروری دانست به گونه‌ای که گفت: «همان‌طور که کریستف کلمب کاشف آمریکاست، من هم کاشف جهان علم و ادب سید محمد فرزان هستم». فرزان در سال ۱۳۳۱ به دعوت دانشگاه تهران به تدریس در دانشکدهٔ الهیات و سپس ادبیات مشغول شد. فرزان ساعت ۱۰ یکشنه‌شب ۲۳ فروردین ۱۳۴۹ شمسی درگذشت.

جسدش را در رواق ابوالفتح رازی در کنار حرم شاه عبدالعظیم به خاک سپردند.^[۴] فرزان بهترین دوران زندگی خود را زمانی می‌داند که همراه محمد محیط طباطبایی و مجتبی مینوی، مأمور تهیهٔ کتب درسی به صورت موقت شده بودند.^[۵]

علی اصغر آسمانی‌مقدم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: از سال ۸۴ تاکنون بالغ بر ۳۹ هزار و ۵۰۰ فقره تسهیلات ارزان قیمت طرح ویژه بهسازی و نوسازی مسکن روستایی در خراسان‌جنوبی به واجدین شرایط پرداخت شده است.

مدیرکل بنیاد مسکن خراسان‌جنوبی بیان‌کرد: در سال ۹۸ نیز تعداد هشت هزار و ۶۲۵ فقره تسهیلات ۴۰۰ میلیون ریالی طرح ویژه مسکن روستایی در روستاها و شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت به استان اختصاص یافت که در مجموع تا پایان سال ۹۸ تعداد ۶ هزار و ۷۴۰ فقره به استان ابلاغ شد.

آسمانی مقدم ادامه‌داد: از کل سهمیه ابلاغی سال ۹۸، تعداد پنج هزار واحد جهت احداث مسکن محرومین در قالب تفاهم نامه با سازمان برنامه و بودجه اختصاص یافت که تا پایان سال ۹۸ کل سهمیه پنج هزار واحد منجر به عقد قرارداد با بانک‌های عامل شد.

وی افزود: در حال حاضر بیش از سه هزار و ۵۰۰ واحد در مرحله اتمام سفت‌کاری و عملیات اجرایی قریب به سه هزار واحد نیز به اتمام رسیده است.

مدیرکل بنیاد مسکن خراسان جنوبی گفت: در طرح مسکن محرومین واگذاری زمین و کارشناسی صدور پروانه برای متقاضیان تحت پوشش بهزیستی و کمک امداد به صورت رایگان انجام شده که بسیار ارزشمند است.

آسمانی مقدم اظهار کرد: با عنایت به اینکه بر اساس تفاهم نامه سازمان برنامه و بودجه در سال ۹۸ به تنهایی تعداد ۶ هزار و ۷۴۰ فقره تسهیلات مسکن روستایی به استان ابلاغ شده است این آمار نسبت به سال‌های گذشته با افزایش ۱۷۰ درصدی داشته است.

وی بیان‌کرد: همچنین از سال ۸۴ تاکنون چهار و ۳۷۹ واحد آسیب‌دیده در حوادث طبیعی خراسان‌جنوبی با اعتباری بالغ بر ۴۶ میلیارد تومان بازسازی شده است که از آمار فوق تعداد ۱۵۸ واحد احداثی با اعتبار ۶ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان مربوط به سال ۹۸ است.

مدیرکل بنیاد مسکن خراسان‌جنوبی گفت: با هدف تکمیل واحدهای نیمه تمام سنوات قبل که از تسهیلات ساخت بنیاد مسکن استفاده نموده اما به هر دلیلی تاکنون تکمیل نشده است نیز برنامه‌ریزی‌هایی در سال گذشته صورت گرفت.

آسمانی مقدم اظهار کرد: برای تکمیل این واحدها به ازا هر متقاضی تا سقف ۴۰ میلیون ریال و در شرایط خاص با تأیید دفتر مرکزی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تا سقف ۸۰ میلیون ریال کمک بلاعوض پرداخت می‌شود.

وی بیان‌کرد: در مجموع تاکنون تعداد هزار و ۶۰ واحد با اعتبار مورد نیاز پنج میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان در این طرح شناسایی و در مرحله تکمیل بنا است.

محسن احتشام روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: فعالان اقتصادی بخش خصوصی در خراسان جنوبی همواره با سیاست‌های دولت در راستای اهداف کلان کشور همسو بوده‌اند و سال گذشته نیز برای رونق تولید تمام تلاش خود را به کار گرفتند.

وی با بیان اینکه اواخر سال ۹۸ با شیوع ویروس کرونا بخشی‌های مهمی از اقتصاد استان دچار رکود شد اظهار داشت: مهمترین این بخش‌ها صنعت گردشگری بود که علیرغم نوپا بودن اما فعالان این بخش نوروز را فرصت بسیار مناسبی برای رشد اقتصادی خود می‌دانستند.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند با اشاره به مشکلات بخش گردشگری در استان و خسارت‌هایی که بعد از شیوع ویروس کرونا متحمل شده‌اند گفت: در واقع بخش گردشگری به طور کامل تعطیل شده و علیرغم وجود برخی هزینه‌های ثابت و جاری این بخش هیچ درآمدی در ماه‌های اخیر نداشته است.

وی به مصوبه وزرات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر تعطیلی تمامی واحدهای گردشگری و اقامتی اشاره کرد و افزود:  کنسل شدن رزرو هتل‌ها در عید نوروز مشکلات زیادی به همراه داشت زیرا هتلداران بخش عمده‌ای از این نقدینگی را تبدیل به مواد غذایی برای یک ماه فروردین کرده‌اند و امکان برگشت نقدینگی آنها بسیار دشوار شده است.

احتشام، تخصیص سبدهای حمایتی، بخشودگی مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی، تعدیل نرخ حامل‌های انرژی، مساعدت و همراهی بانک‌های عامل همکاری شرکت‌های هواپیمایی برای استرداد وجود مسافران را از جمله راهکارهای پیشنهادی برای این بخش مطرح کرد.

وی با تاکید بر اینکه شیوع ویروس کرونا بر بخش صادرات و واردات نیز تاثیر مشهود داشته است گفت: به دلیل شیوع ویروس کرونا شاهد برخی محدودیت‌ها از طرف دولت افغانستان و سایر کشورها مبنی بر خریدن نکردن کالا و یا توقف کالا در فرودگاه‌ها و بنادر بودیم.

رییس شورای ملی زعفران افزود: این در حالی است که تجار و صادرکنندگان روی صادرات در روزهای منتهی به سال جدید حساب ویژه‌ای باز کرده و خریدهای اعتباری انجام داده‌اند.

وی اظهار داشت: برخی فعالان اقتصادی از سیستم بانکی اعتبارات بلند مدت و یا کوتاه مدت دریافت کرده‌اند که با توجه به اوضاع پیش آمده از عهده پرداخت وام‌ها بر نمی‌آیند و همچنین نوسان نرخ دلار در این ایام ضرر و زیان‌های هنگفتی بر صادرکنندگان و واردکنندگان تحمیل می‌کند.

احتشام بر تدوین بسته حمایتی ویژه صادرکنندگان، پیله‌وران و بخصوص فعالان اقتصادی مرتبط با کشور افغانستان در شرایط فعلی تاکید کرد و گفت: استمهال مواردی شامل بدهی‌های بانکی، مالیات‌های سررسید شده فعالان اقتصادی، بدهی‌های احتمالی تامین اجتماعی، هزینه‌های جاری آب وبرق و گاز واحدهای تولیدی صادراتی و نیز اعطای وام‌های بلندمدت و کوتاه مدت با نرخ بهره پایین و اعطای یارانه و بسته حمایتی به فعالان اقتصادی برای پرداخت حقوق و مزایای پرسنل، عیدی و پاداش پایان سال در قالب تسهیلات از دیگر پیشنهادات برای این بخش است.

وی همچنین به توقف فعالیت برخی واحدهای تولید و خدماتی به دلیل شیوع ویروس کرونا اشاره کرد و یادآور شد: از آنجایی که اصل هزینه‌های پرسنلی در زمان توقف فعالیت پرداخت می‌شود انتظار می‌رود برای کاهش خسارت به این واحدها، مطالبات حقوق دولتی با نگاه ویژه در دستور کار باشد.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای بخش کشاورزی پس از شیوع ویروس کرونا افزود: سطح تقاضا در بازارهای مصرف به شدت پایین آمده لذا در خصوص بازار محصولاتی از جمله زرشک، عناب و پسته با مشکلاتی مواجه هستیم.

وی ادامه داد: ریزش روزانه قیمت این محصولات منجر به زیان هنگفت فعالان این بخش شده به طوری که از پرداخت وجوه کشاورزان و تولید کنندگان عاجز هستند.

احتشام گفت: علاوه بر این معضلات شیوع ویروس کرونا در بخش صادرات محصولات کشاورزی نیز اثرگذار بوده و در شرایط فعلی باعث از دست رفتن بازارهای خارجی و داخلی شده است.

وی وام کم‌بهره به عنوان سرمایه در گردش و استمهال وام‌های مأخوذه توسط افرادی که درگیر این موضوع هستند برای مدت ۶ ماه را از جمله راهکارهایی دانست که در کاهش خسارت‌ها اثرگذار خواهد بود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۹، سال جدید را «جهش تولید» نامگذاری و خطاب به دست‌اندرکاران تأکید کردند: جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به‌وجود آید.

حضرت آیت الله خامنه‌ای افزودند: البته لازمه تحقق این هدف برنامه‌ریزی است و بخش‌های مختلف مانند سازمان برنامه، مجلس و مرکز تحقیقات آن، قوه‌ قضائیه، مجموعه‌های دانش‌بنیان و گروههای پرشمار جوان، مبتکر و فعال باید در این برنامه‌ریزی‌ها شرکت کنند.

رعد و برق بلند، ندای بارندگی رگباری و سیل‌آسا را در روزهای گذشته به گوش مردم بیرجند رساند مردمی که باورشان سال‌ها بر این بود که باران‌های این شهر  فقط در حد نم‌بار است اما ظاهرا رعد و برق‌های برق‌آسا و پر سر و صدا سکانسی برعکس را می‌خواهد بنویسد و اجرا کند.

شب‌هایی ناآرام از صدای رعد و برق و مردمی که پشت پنجره‌ها نظاره‌گر بارانی متفاوت بودند اما در این میان عده‌ای هم نگرانند که این حجم از باران آیا مدیریت خواهد شد یا نه، آیا مدیریت شهری قبل از این بارندگی‌ها تدابیری اندیشیده یا نه و آیا فردا رسانه‌ها چه اخباری را مخابره خواهند کرد.

خبر از بیخ گوش مردم این شهر گذشت و در حال حاضر بارندگی‌هایی که سبب سیلاب و روان آب شده بود به سختی و با سرریز شدن به سطح خیابان از شهر خارج شد اما یک سوال اگر این حجم از باران فقط ۲ برابر می‌شد آیا زیرساخت‌های شهری گنجایش عبور سیلاب را داشت یا اینکه در یک سکانس کاملا غیر قابل باور باید شاهد عبور قایق‌ها در سطح شهر می‌بودیم.

سال‌هاست که ضعف زیرساخت‌های شهری در مقابله با سیلاب توسط کارشناسان مطرح می‌شود اما سوال اینجا است که به کجا رسید.

خشکسالی‌های پیاپی به حدی نفوذپذیری سطح خاک را کاهش داده که کوچکترین بارندگی‌های رگباری هم سبب وقوع روان آب در این استان می‌شود اما این وضعیت با توجه به موقعیت شهر بیرجند و قرار گرفتن در گودی رشته کوه باقران اهمیت این مهم را دوچندان کرده است.

استاندار خراسان‌ جنوبی روز سه‌شنبه همزمان با بارندگی که منجر به جاری شدن روان آب در برخی معابر شد، به همراه شهردار بیرجند از وضعیت سطح شهر بازدید منطقه‌ای انجام داد.

محمدصادق معتمدیان ضمن بررسی وضعیت معابر و کانال‌ها از نزدیک، دستورات لازم مبنی بر رفع مشکلات موجود و لزوم فراهم کردن تمهیدات کافی مبنی بر هدایت و مهار روان آب‌ها را صادر کرد.

تکلیف دستگاه‌های اجرایی بر ایمن‌سازی شهر بیرجند 

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی هم همزمان با بارش‌های اخیر از مسیل‌ها، رودخانه‌های فصلی و نقاط سیل‌خیز شهر بیرجند بازدید و بر سرعت بخشیدن به پروژه ایمن‌سازی این شهر تاکید کرد.

سید کمال‌الدین میرجعفریان در این بازدید میدانی وضعیت ورودی‌های شهر بیرجند، نقاط سیل‌خیز محدوده شهرک صنعتی و محورهای مواصلاتی منطقه به ویژه روستاهای مجاور از جمله امیرآباد و بند امیرشاه را بررسی و کنترل کرد.

وی بعد از ارزیابی شرایط موجود، دستورات لازم برای اتخاذ تدابیر پیشگیرانه و اجرای طرح‌های کارشناسی شده برای ایمن‌سازی محدوده شهرک صنعتی بیرجند، روستاهای مجاور شهر و منطقه بند امیرشاه را صادر کرد.

معاون استاندار خراسان جنوبی، شرکت آب‌ منطقه‌ای را به تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر سیلاب منطقه مکلف و بر اجرای طرح‌های مصوب با همکاری فرمانداری و شرکت شهرک‌های صنعتی تاکید کرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب، سرپرست شرکت آب منطقه‌ای و مدیرعامل شرکت شهرک‌های صنعتی خراسان جنوبی در این بازدید همراه معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار بودند.

ضرورت اصلاح برخی معابر و کانال‌های شهر بیرجند

معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند هم با تاکید بر لزوم اصلاح برخی معابر و کانال‌ها برای جلوگیری از آسیب‌های ناشی از روان آب گفت: شهرداری بیرجند از سال‌های قبل با کمک مشاوره به دنبال تدوین طرح اصلاح معابر و جمع‌آوری آب‌های سطحی است.

محمد محمدزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: این طرح در ۲ فاز توسط مشاوره تدوین و ارایه شده اما از آنجایی که هزینه‌های زیادی برای اجرای آن لازم است باید دستگاه‌های دیگر از جمله فرمانداری و شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی همکاری کنند.

وی با بیان اینکه ستاد مدیریت بحران فرمانداری در خصوص تامین اعتبار مورد نیاز این طرح مصوبه‌ای سال گذشته صادر کرده است تصریح کرد: امیدواریم با همکاری فرمانداری و سازمان حفاظت از آب بتوانیم این طرح را سریعتر اجرایی کنیم تا شاهد مشکل ناشی از بارندگی‌های شدید در سطح شهر نباشیم.

وی گفت: رقم پیشنهاد شده از سوی مشاوره بالا بوده و حدود ۲ میلیارد تومان برآورد شده که تامین چنین اعتباری از عهده شهرداری به تنهایی خارج است و باید سایر دستگاه‌های متولی نیز پای کار باشند.

طرح جامع مدیریت سیلاب بیرجند تکمیل شود

فرماندار بیرجند گفت: با توجه به بارندگی‌های رگباری و کاهش سطح نفوذپذیری خاک ضمن اقدامات صورت گرفته باید در تکمیل و اجرای طرح جامع مدیریت سیلاب بیرجند تسریع شود.

علی ناصری افزود: شهرداری بیرجند باید هرچه سریعتر با توجه به مشاوری که در اختیار دارد نقاط قابل اصلاح را شناسایی و برای نقاط سیل‌خیز بدون زیرساخت راهکارهایی برای زهکشی جدید ارایه دهند.

وی گفت: شهر بیرجند از نظر موقعیت توپوگرافی و ساختاری مشکل دارد زیرا این شهر در خط‌القعر رشته کوه باقران قرار گرفته و ایرادی فنی است که راهی برای جبران آن وجود ندارد.

فرماندار بیرجند اظهار داشت: بسیاری از خیابان‌های کنونی شهر بیرجند در سالیان دور رودخانه‌های فصلی بودند که از رشته کوه باقران نشات می‌گرفته‌اند که از همان زمان ساخت و سازها به صورت کاملا غیر فنی به سمت رشته‌کوه و در خط‌القعر انجام شده است.

وی با بیان اینکه با شدت بارندگی‌ها از سال گذشته با توجه به کاهش سطح نفوذپذیری برخی از رودخانه‌های فصلی اطراف بیرجند از مسیر قبلی منحرف شده است افزود: این اقدام تاکنون درباره رودخانه بند دره و شکراب انجام شده است.

ناصری گفت: در ارتباط با حوزه رودخانه‌های اسفهرود هم آب منطقه‌ای وارد عمل شده که امیدواریم با ساماندهی و انحراف رودخانه‌های اطراف که قبلا وارد مرکز شهر می‌شدند بتوانیم بارش‌ها را مهار و از خسارت سیلاب در امان باشیم.

وی تاکید کرد: افزایش توان فنی در این شرایط یکی از ضروریات است که اگر شرایط حادی پیش آمد تا تکمیل زیرساخت‌ها بتوانیم نسبت به تخلیه آنی اقدام کنیم.

فرماندار بیرجند تصریح کرد: شاید اقدامات با توجه به وضعیت توپوگرافی و ساختاری شهر مشکل باشد اما با مدیریت صحیح و شناسایی نقاط ضعف و قوت در حوزه سیلاب خواهیم توانست دغدغه به وجود آمده را مرتفع کنیم.

سامانه بارشی جدید که از روز جمعه در خراسان جنوبی فعال شد به صورت بارش باران، رگبار و رعد و برق از روز دوشنبه هفته جاری در سراسر استان شدت گرفت و باعث جاری شدن روان آب و آبگرفتگی در اغلب شهرستان‌های این استان شد.

بارش‌ها از بامداد سه‌شنبه در مرکز استان شدت بیشتری داشت به طوری که سبب آبگرفتگی برخی معابر عمومی شده است و خروج آب از آبراهه‌ها و کانال‌های آب شهر بیرجند همچنان ادامه دارد.

بنابر اعلام اداره کل هواشناسی خراسان جنوبی این سامانه بارشی تا عصر دیروز (سه‌شنبه) فعال بود و موج جدید بارشی از روز پنجشنبه وارد استان می‌شود.

بارندگی اخیر به بخش کشاورزی و راه استان نیز خساراتی را وارد کرده است.

 حسن اکبری روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: آبگیری تالاب کجی نمکزار باعث فرود دسته‌هایی از پرندگان آبزی و کنار آبزی در مسیر برگشت این پرندگان زیبا از مناطق جنوبی به سمت شمال شده است که هرساله میزبان گونه‌های مختلف این پرندگان در تالاب هستیم.

وی بیان کرد: پرندگانی نظیر خوتکا، فلامینگو، پلیکان و کاکایی از مهمترین پرندگان مهاجر هستند و هوبره، زاغ بور، باقرقره، خرگوش، روباه، گربه شنی، شغال، گرگ و انواع جونده و خزنده از دیگر حیواناتی هستند که در این منطقه زیست می‌کنند.

اکبری تصریح کرد: تالاب کجی نمکزار در ادوار دور یکی از تالاب‌های دایمی ایران بوده است و پرندگان مهاجر در تمام فصول در این منطقه حضور داشته‌اند اما با گذر زمان و خشکسالی‌های به وجود آمده این تالاب به صورت فصلی آبگیری می‌شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان جنوبی گفت: خشکسالی‌های پیاپی و خشک شدن تالاب تهدیدی بزرگ برای پرندگان مهاجر و دیگر حیوانات بومی این منطقه است زیرا حجم عظیمی از انواع حیوانات در این منطقه زیست می‌کنند.

وی ادامه داد: تالاب کجی نمکزار نهبندان یک تالاب نمکی و فصلی است که معمولا اواسط پاییز تا اواسط بهار آبگیری می‌شود که مهمترین منبع تامین کننده آب تالاب کجی ریزش باران و جاری شدن سیلاب‌های حوزه آبریز نهبندان و چشمه‌های کرانه تالاب است.

اکبری اظهار داشت: با توجه به موقعیت مناسب تالاب کجی نمکزار میزبان جشنواره های مختلف مجسمه‌های نمکی بوده است زیرا این تالاب شوره‌زار وسیع بوده و با توجه به شوری زیاد خاک آن به دریاچه‌ای پوشیده از نمک و به رنگ سفید تبدیل شده است.

پناهگاه حیات وحش تالاب کجی نمکزار با ۲۲ هزار هکتار شامل تالاب و محدوده جنگلی است که در ۷۵ کیلومتری شهر نهبندان و در حاشیه جاده ارتباطی بیرجند – زاهدان قرار دارد.

نهبندان در ۲۰۰ کیلومتری جنوب بیرجند مرکز خراسان جنوبی قرار دارد.

محسن احتشام روز چهارشنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: فعالان اقتصادی بخش خصوصی در خراسان جنوبی همواره با سیاست‌های دولت در راستای اهداف کلان کشور همسو بوده‌اند و سال گذشته نیز برای رونق تولید تمام تلاش خود را به کار گرفتند.

وی با بیان اینکه اواخر سال ۹۸ با شیوع ویروس کرونا بخشی‌های مهمی از اقتصاد استان دچار رکود شد اظهار داشت: مهمترین این بخش‌ها صنعت گردشگری بود که علیرغم نوپا بودن اما فعالان این بخش نوروز را فرصت بسیار مناسبی برای رشد اقتصادی خود می‌دانستند.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند با اشاره به مشکلات بخش گردشگری در استان و خسارت‌هایی که بعد از شیوع ویروس کرونا متحمل شده‌اند گفت: در واقع بخش گردشگری به طور کامل تعطیل شده و علیرغم وجود برخی هزینه‌های ثابت و جاری این بخش هیچ درآمدی در ماه‌های اخیر نداشته است.

وی به مصوبه وزرات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مبنی بر تعطیلی تمامی واحدهای گردشگری و اقامتی اشاره کرد و افزود:  کنسل شدن رزرو هتل‌ها در عید نوروز مشکلات زیادی به همراه داشت زیرا هتلداران بخش عمده‌ای از این نقدینگی را تبدیل به مواد غذایی برای یک ماه فروردین کرده‌اند و امکان برگشت نقدینگی آنها بسیار دشوار شده است.

احتشام، تخصیص سبدهای حمایتی، بخشودگی مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی، تعدیل نرخ حامل‌های انرژی، مساعدت و همراهی بانک‌های عامل همکاری شرکت‌های هواپیمایی برای استرداد وجود مسافران را از جمله راهکارهای پیشنهادی برای این بخش مطرح کرد.

وی با تاکید بر اینکه شیوع ویروس کرونا بر بخش صادرات و واردات نیز تاثیر مشهود داشته است گفت: به دلیل شیوع ویروس کرونا شاهد برخی محدودیت‌ها از طرف دولت افغانستان و سایر کشورها مبنی بر خریدن نکردن کالا و یا توقف کالا در فرودگاه‌ها و بنادر بودیم.

رییس شورای ملی زعفران افزود: این در حالی است که تجار و صادرکنندگان روی صادرات در روزهای منتهی به سال جدید حساب ویژه‌ای باز کرده و خریدهای اعتباری انجام داده‌اند.

وی اظهار داشت: برخی فعالان اقتصادی از سیستم بانکی اعتبارات بلند مدت و یا کوتاه مدت دریافت کرده‌اند که با توجه به اوضاع پیش آمده از عهده پرداخت وام‌ها بر نمی‌آیند و همچنین نوسان نرخ دلار در این ایام ضرر و زیان‌های هنگفتی بر صادرکنندگان و واردکنندگان تحمیل می‌کند.

احتشام بر تدوین بسته حمایتی ویژه صادرکنندگان، پیله‌وران و بخصوص فعالان اقتصادی مرتبط با کشور افغانستان در شرایط فعلی تاکید کرد و گفت: استمهال مواردی شامل بدهی‌های بانکی، مالیات‌های سررسید شده فعالان اقتصادی، بدهی‌های احتمالی تامین اجتماعی، هزینه‌های جاری آب وبرق و گاز واحدهای تولیدی صادراتی و نیز اعطای وام‌های بلندمدت و کوتاه مدت با نرخ بهره پایین و اعطای یارانه و بسته حمایتی به فعالان اقتصادی برای پرداخت حقوق و مزایای پرسنل، عیدی و پاداش پایان سال در قالب تسهیلات از دیگر پیشنهادات برای این بخش است.

وی همچنین به توقف فعالیت برخی واحدهای تولید و خدماتی به دلیل شیوع ویروس کرونا اشاره کرد و یادآور شد: از آنجایی که اصل هزینه‌های پرسنلی در زمان توقف فعالیت پرداخت می‌شود انتظار می‌رود برای کاهش خسارت به این واحدها، مطالبات حقوق دولتی با نگاه ویژه در دستور کار باشد.

رییس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی بیرجند با اشاره به مشکلات ایجاد شده برای بخش کشاورزی پس از شیوع ویروس کرونا افزود: سطح تقاضا در بازارهای مصرف به شدت پایین آمده لذا در خصوص بازار محصولاتی از جمله زرشک، عناب و پسته با مشکلاتی مواجه هستیم.

وی ادامه داد: ریزش روزانه قیمت این محصولات منجر به زیان هنگفت فعالان این بخش شده به طوری که از پرداخت وجوه کشاورزان و تولید کنندگان عاجز هستند.

احتشام گفت: علاوه بر این معضلات شیوع ویروس کرونا در بخش صادرات محصولات کشاورزی نیز اثرگذار بوده و در شرایط فعلی باعث از دست رفتن بازارهای خارجی و داخلی شده است.

وی وام کم‌بهره به عنوان سرمایه در گردش و استمهال وام‌های مأخوذه توسط افرادی که درگیر این موضوع هستند برای مدت ۶ ماه را از جمله راهکارهایی دانست که در کاهش خسارت‌ها اثرگذار خواهد بود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز سال ۱۳۹۹، سال جدید را «جهش تولید» نامگذاری و خطاب به دست‌اندرکاران تأکید کردند: جوری عمل کنید که با جهش تولید، تغییری محسوس در زندگی مردم به‌وجود آید.

حضرت آیت الله خامنه‌ای افزودند: البته لازمه تحقق این هدف برنامه‌ریزی است و بخش‌های مختلف مانند سازمان برنامه، مجلس و مرکز تحقیقات آن، قوه‌ قضائیه، مجموعه‌های دانش‌بنیان و گروههای پرشمار جوان، مبتکر و فعال باید در این برنامه‌ریزی‌ها شرکت کنند.

رییس مرکز اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی روز گذشته (سه‌شنبه) اعلام کرد: تاکنون ۷۴ هزار و ۸۷۷ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۹۸ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۴ هزار و ۶۸۳ نفر رسیده است.

کیانوش جهانپور افزود: خبر خوش امروز این است که بعد از مدت‌ها تعداد درگذشتگان بیماری کووید- ۱۹ در ۲۴ ساعت دو رقمی شده است و امیدواریم با کاهش ترددهای غیر ضروری مردم، رعایت اصول فاصله گذاری اجتماعی و در خانه ماندن مردم در روزها و هفته‌های آینده نیز این روند را داشته باشیم و به مدد الهی بتوانیم اپیدمی کرونا را در کشور شکست دهیم.