سیستم‌های اجتماعی و اقتصادی پیوسته در حال تغییرند. جهانی شدن، رشد بی وقفه تکنولوژی، کسب و کارهای اینترنتی، افزایش روزافزون قدرت شرکت‌های بین المللی، تغییر الگوی بازار و انطباق هر چه بیشتر آن با جهان دیجیتال از جمله تغییراتی است که با سرعت بالا و در گستره جغرافیایی وسیع، زندگی روزمره ما را با تغییر مواجه می‌سازد.
بعد از انقلاب صنعتی و انقلاب اطلاعاتی، انقلاب‌های بعدی با سرعت و شدت بیشتری زندگی ما را دگرگون خواهد کرد. در جهان جدید نوآوری‌ها چندان پایبند محدودیت‌های زمان و مکان نیست، با سرعتی باورنکردنی مرزهای جغرافیایی را در می‌نوردد و در زندگی تک تک ما اثر می‌گذارد. زندگی نسل‌های بعدی بیش از ما از این تحولات متاثر خواهد شد.
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، برخی از صاحب نظران حوزه آموزش و پرورش با نگاهی بر این تغییرات، به روزرسانی نظام آموزشی در کشورها را ضروری می‌دانند. از این منظر نسل‌های بعدی برای مواجهه با این جهان و کسب موفقیت در زندگی شغلی و حرفه‌ای خود نیازمند کسب مهارت‌های جدیدی هستند که در حال حاضر کمتر در نظام‌های آموزشی مورد توجه قرار می‌گیرد.
«شاخص جهانی آموزش برای آینده» چنین دغدغه‌ای را دنبال می‌کند و با سنجش رتبه کشورها در این زمینه، جامعه جهانی را نسبت به آموزش مهارت‌های مورد نیاز برای آینده حساس می سازد.
این شاخص در سال ۲۰۱۷ از سوی بنیاد «جایزه ییدان» (Yidan Prize) عرضه شده‌ و مطالعات آن را یک شرکت انگلیسی به نام «هوش اقتصادی» (The Economist Intelligence Unit) انجام داد است.
متصدیان این پروژه معتقدند با توجه به روند رو به رشد تحولات جهانی، لازم است نظام آموزشی با تمرکز بر آموزش مهارت‌هایی مانند حل مساله، همکاری، خلاقیت و تفکر انتقادی، دانش‌آموزان را برای مواجهه با چالش‌های پیش‌رو آماده کند. همچنین لازم است برنامه درسی و شیوه‌های آموزشی تربیت شهروند آگاه و فعال _ در عرصه محلی، ملی و بین المللی _ را هدف قرار دهد.
آخرین گزارش شاخص جهانی آموزش برای آینده که در سال ۲۰۱۸ انجام شده‌ به مقایسه ۵۰ کشور از جمله ایران پرداخته است. رتبه یک تا پنج به ترتیب به فنلاند، سویس، نیوزلند، سوئد و کانادا اختصاص دارد. متاسفانه رتبه ایران در بین ۵۰ کشور، ۴۹ است و قبل از پاکستان در انتهای جدول قرار گرفته دارد که زنگ خطری جدی برای سیاست‌گذاران حوزه آموزش و پرورش است.
طبق نتایج پژوهش، وضعیت آموزشی ایران ارتباط معناداری با میزان تولید ناخالص داخلی دارد. در حالی که در برخی از کشورها از جمله غنا، کلمبیا و فیلیپین این ارتباط به حداقل می‌رسد. کاهش ارتباط بین تولید ناخالص داخلی و وضعیت آموزشی این نوید را به همراه دارد که برای بهبود وضعیت آموزشی لزوما نیازمند بهبود وضعیت اقتصادی نیستیم.
از دیگر یافته‌های قابل توجه این مطالعه می‌توان به ضرورت آموزش مداوم معلمان و تغییر نظام ارزیابی مدارس اشاره کرد. طبق یافته‌ها آموزش سخت‌گیرانه و امتحان محور تاثیرات نامطلوبی بر دانش‌آموز و خانواده‌اش دارد. از این جهت نیازمند همگام شدن با جریان جهانی به سمت نظام‌ آموزشی منعطف‌تری هستیم که از شیوه‌های دیگری برای سنجش دست‌آوردهای دانش‌آموزان استفاده می‌کند و در آموزش‌های خود، یادگیری مهارت‌های گفته شده را نیز مد نظر دارد. همچنین نتایج پژوهش حاکی از آن است که موفقیت در آینده در گرو یادگیری تنوع و تساهل فرهنگی است و مدارس باید به دانش‌آموزان پذیرش فرهنگ‌های متفاوت و کار کردن با آن‌ها را بیاموزند.
در حالی که نظام آموزشی منتظر اصلاح سند تحول بنیادین آموزش و پرورش ـ به عنوان سند مادر این حوزه ـ است، شایسته است دست اندرکاران و سیاست‌گذاران، مبانی آموزش برای آینده را نیز مد نظر قرار دهند و با تسهیل تغییر نظام آموزشی راه را برای تربیت نسلی که آماده زندگی در جهان جدید است باز کنند.
گزارش از سپیده اکبرپوران