به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز خراسان جنوبی، این استان از جمله اسـتان هـایی اسـت کـه در اقلیم خشک قـرار دارد و کمبود آب در ایـن استان به عنوان اساسی تـرین معضـل کشـاورزان مطرح است.
کـاهش شـدید بارندگی های ۲۰ ساله و  منـابع آب ناشی از بهره برداری های غیر مجاز و بی رویـه از آنهـا، از یـک طــرف و رشـــد جمعیــت و افــزایش تقاضـــا در بخشهای مختلف بخصوص بخش کشاورزی از طرف دیگر، کمبود آب را به یک بحران در خراسان جنوبی تبدیل کرده است.
افزایش تقاضای آب در بخش کشاورزی خراسان جنوبی به علت اشتغال زیاد این بخش در شهرستانهایی است که هنوز منبع در آمد بیشتر افراد آن، کشاورزی است، مانند درمیان، بشرویه، سربیشه، زیرکوه، قاین، خوسف، نهبندان ، سرایان و فردوس.
مصرف ۷۵ درصد منابع آب استان در بخش کشاورزی
هم اکنون  ۷۵ درصد  آب های زیرزمینی خراسان جنوبی و  ۲۵ درصد  آب های باران و چشمه ها صرف بخش کشاورزی می شود که در مجموع، بخش کشاورزی استان نزدیک ۷۵ درصد آب مصرفی استان را به خود اختصاص داده است.
بنابراین امروزه در خراسان جنوبی هر گونه سیاستگذاری در کاهش مصــرف آب در بخــش کشــاورزی و افــزایش رانــدمان آن، نقش بسزایی در پایداری منـابع آبـی و مقابلـه بـا کمبـود آب ایفا می کند.
سیســتمهــای آبیــاری نوین لوله گذاری، آبیــاری بــارانی و قطره ای  یکی از راهکارهای اساسی برای مقابله با کـم آبـی و مدیریت عرضه آب  در این استان کویری است.
افزایش ۶۰ تا ۸۵ درصدی راندمان آبیاری با روشهای نوین
بر اساس تحقیقات علمی، راندمان آبیاری در روشهای کم فشار مانند لوله گذاری مسیر آبیاری، راندمان را در این بخش ۶۰ تا ۶۵ درصد افزایش می دهد.
همچنین در روشهای آبیاری تحت فشار مانند قطره ای، راندمان آبیاری ۸۰ تا ۸۵ درصد در مقایسه با سیستم های آبیاری سنتی افزایش می یابد.

بنا به گفته کارشناسان کشاورزی با اجرای سیستم های نوین آبیاری تحت فشار در هر هکتار در سال ۴ هزار و ۴۰۰ متر مکعب و در روش کم فشار ۲ هزار و ۵۰۰ تا ۳ هزار متر مکعب، صرفه جویی آب داریم.
آقای مهرجو از کشاورزان روستای کماچی شهرستان  مرزی درمیان می گوید:  قبل از اجرای سیستم های آبیاری نوین جوی های ما خاکی بود و آب خیلی هدر می رفت اما اکنون که این سامانه ها اجرا شده است، آب در سریعترین زمان به مزرعه می رسد.

آقای حاجی زاده دیگر کشاورز درمیانی و اهل روستای بابریک این شهرستان است که به افت شدید آب پیش از اجرای سیستم نوین آبیاری اشاره می کند و می گوید: اگرچه آب امروز با خشکسالی ها خیلی کم شده اما می توانیم با شیوه های جدید آبیاری، مقدار آب لازم برای مزارع مان را تا حد ممکن تأمین کنیم.
با روشهای نوین آبیاری، سطح زیر کشت را افزایش داده ام
آقای رضایی از کشاورزان روستای منصورآباد شهرستان درمیان می گوید: در گذشته نزدیک به یک هکتار باغ داشتم و به سختی آب آن را تأمین می کردم اما هم اکنون با بهره گیری از سامانه های نوین کشاورزی و قطره ای کردن روش آبیاری،  سطح زیر کشت محصولاتم را توانسته ام به ۱۸ هکتار افزایش دهم و به راحتی آب آنها را تأمین کنم.

وی می افزاید: در گذشته علاوه براینکه نیم ساعت طول می کشید تا آب به مزرعه برسد، ۳۰ درصد آن هم  در جوی های خاکی هدر می رفت اما هم اکنون آب در یک دقیقه، بدون هدر رفت آب در پای درختان جاری می شود.
روشهای نوین آبیاری، هزینه آبیاری را نیز کاهش داده است
آقای غفاری کشاورز اهل سربیشه می گوید: درختان باغم با اجرای سیستم های نوین آبیاری سرسبزتر و محصولاتش چند برابر شده است.
او افزود: در گذشته ۳ نفر کارگر برای آبیاری باغم به کار می گرفتم که ۲۴ ساعت قبل جوی ها را آماده  کنند و آبیاری را انجام دهند ولی با اجرای سیستم های نوین آبیاری، اکنون دیگر خود به تنهایی قادر به آبیاری باغم هستم و نیازی نیست برای کارگر، هزینه ای در نظر بگیرم.

دیگر از خستگی های گذشته خبری نیست
آقای مصطفی زاده کشاورز سرایانی هم از تجربه کشاورزی ۵۰ ساله خود می گوید و یادآور می شود  که کشاورزان هم اکنون خیلی راحت کشاورزی می کنند و دیگر از خستگی های گذشته که به روش سنتی، آبیاری می کردند خبری نیست و راحت شیر آب را سر زمین خود باز می کنند و آب را پای درختان خود می برند.

آموزش و تسهیلات بیشتر، پذیرش کشاورزان بیشتر
حال باید دید با توجه به این نتایج در راندمان روشهای نوین، میزان پذیرش کشاورزان برای تغییر روشهای آبیاری از سنتی به نوین چقدر است؟
نتایج بدست آمده توسط برخی از محققان کشاورزی نشان می دهد که هر چقدر تسهیلات بانکی راحت تر در اختیار کشاورزان قرار گیرد نرخ پذیرش کشاورزان از تکنولوژی آبیاری نوین بیشتر خواهد شد.
همچنین می توان با آموزش مستمر به کشاورزان و آگاهی دادن در خصوص مزایای طرح، زمینه افزایش نرخ پذیرش روش آبیاری نوین توسط کشاورزان را فراهم کرد.

کارشناسان  کشاورزی و محققان بر این عقیده اند که برای جبران کم آبی و کاهش اتلاف آب در بخش کشاورزی در استانهای کویری و خشک، تغییر الگوی کشت، بهبود راندمان آبیاری و افزایش بهره وری امری ضروری است .

۸۰ درصد زمینهای کشاورزی استان قابلیت اجرای سیستمهای آبیاری نوین را دارد
هم اکنون  ۱۳۵ هزار  هکتار باغ و زمین کشاورزی در خراسان جنوبی وجود دارد که به گفته مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی  استان، ۸۰ درصد یعنی ۱۰۸ هزار هکتار آن، قابلیت اجرای سیستم های نوین آبیاری را داراست.
محمدحسن غلامی افزود: تاکنون ۱۸ هزار و ۳۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی خراسان جنوبی به روش های نوین آبیاری مجهز شده است که از این نظر این استان رتبه ۲۶ را در کشور دارد.
وی گفت: ۱۲ هزار هکتار دیگر نیز از زمینهای کشاورزی استان در حال مجهز شدن به سیستم های نوین آبیاری است.
در ۲ سال اخیر تمایل کشاورزان برای اجرای روشهای نوین بیشتر شده
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی  استان به افزایش آگاهی کشاورزان خراسان جنوبی در خصوص استفاده از سیستم های نوین آبیاری اشاره کرد و گفت : خوشبختانه در دو سال اخیر کشاورزان استان برای اجرای روشهای نوین آبیاری ترغیب شده اند، بطوری که از فرودین تا پایان دی امسال، خراسان جنوبی بـا اجرای سیستم های نوین آبیاری در ۷ هزار هکتار، رتبه چهارم کشور را کسب کرد.
تنها ۲۸ درصد زمینهای استان تا کنون مجهز به روشهای نوین شده است
گرچه این استان در دو سال اخیر در اجرای روشهای آبیاری نوین، موفق عمل کرده است اما با مقایسـه سطح زیر کشت در آبیاری تحت فشار و کل سـطح زیـر کشـت در خراسـان جنوبی، مشاهده می شود که هم اکنون تنها ۲۸ درصد زمینهایی که در این استان قابلیت اجرای سیستمهای نوین را دارد، به این سیستمها مجهز شده است .
پس میتوان گفـت کـه توسـعه این سیستمها در استان هنوز هم در سطح بسیار پـایینی قـرار دارد و باید برای توسعه آن تلاش کرد.
خرده مالکی، از جمله دلایل روند کند اجرای سیستمهای نوین آبیاری
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی استان گفت: کشاورزان شهرستانهای قاین و سربیشه به علت وجود شرکتهای سهامی زراعی  و یک دست بودن مزارع شان، در مقایسه با سایر شهرستانها که اراضی کشاورزی به صورت خرده مالکی است، استقبال بیشتری از روشهای نوین آبیاری می کنند.
آماده کردن زمین و رساندن برق به مزرعه نیز هزینه بالا دارد
هزینه اجرای روش آبیاری تحت فشار در هر هکتار، ۲۲ میلیون تومان و در روش کم فشار ۸ تا ۹ میلیون تومان است که ۸۵ درصد هزینه آبیاری نوین را سازمان جهاد کشاورزی و ۱۵ درصد هزینه را کشاورز باید پرداخت کند .
محمدحسن غلامی افزود: جهاد کشاورزی برای تجهیز هر هکتار سیستم نوین آبیاری تحت فشار ۱۳ میلیون تومان و کم فشار ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان کمک فنی و اعتباری پرداخت می کند، اما تأمین زیرساختها مانند آماده کردن زمین و رساندن انشعاب برق تا مزرعه با خود کشاورز است که به علت بالابودن این هزینه ها در آبیاری نوع تحت فشار، کشاورزان استقبال کمتری از آبیاری تحت فشار می کنند و بیشتر آنها متمایل به اجرای آبیاری نوع کم فشارند.
اعتبار امسال خوب است، اما افزایش قیمتها کشاورزان را نگران کرده است
غلامی اعتبار مصوب امسال استان  برای سیستم های آبیاری نوین را ۳۵ میلیارد تومان اعلام کرد و گفت: از این رقم تاکنون ۲۷ میلیارد تومان به استان تخصیص یافته است.
وی افزود: این اعتبار با توجه به تعداد درخواستهای امسال از سوی کشاورزان کافی است اما افزایش روز افزون قیمت مصالح مورد نیاز برای روشهای نوین آبیاری، کشاورزان را دچار تردید و نگرانی در مورد اجرای آن می کند چرا که نگهداری تجهیزات آبیاری نوین نیز در طول سال هزینه دارد و اگر قرار باشد هزینه مصالح و تجهیزات این روشها روز به روز افزایش یابد، اجرای طرح های نوین آبیاری در برخی مناطق دیگر مقرون به صرفه نخواهد بود.

گرد آورنده : زهرا فلاحی نسب