احیا و بازسازی ارگ بهارستان ، باغ شوکتیه و عمارت حسام الدوله در صورت همکاری متولیان / سایه کوتاهی متولیان بر سر آثار تاریخی بیرجند

امروز خراسان جنوبی – حمیدی hamidi@birjandtoday.ir / ارگ بهارستان، باغ و عمارت شوکت آباد و عمارت حسام الدوله سه اثر تاریخی و هویتی شهر بیرجند که به ترتیب در مالکیت بنیاد مستضعفان، اداره کل اوقاف و امور خیریه و بنیاد شهید از سالها قبل قرار دارد این روزها حال و روز خوشی ندارند و عملا از آنها بهره برداری چندانی نمی شود. آثار تاریخی ای که می توانسته طی سنوات گذشته گردشگران زیادی را به خود جذب کند و مردم شهرمان هم از آن بهره مند شوند. روز گذشته شورای شهر بیرجند با دعوت از این سه مجموعه خواستار تعیین تکلیف وضعیت بازسازی این آثار تاریخی شد، جلسه ای که امید می رود نتایج خوبی درپی داشته باشد. رئیس شورای شهر بیرجند در ابتدای جلسه به تشریح اختصاری وضعیت این سه اثر تاریخی پرداخت و از صرف اعتبار۵۰۰ میلیون تومانی شهرداری در باغ شوکت آباد خبر داد و گفت: کاربری این باغ باید تعیین تکلیف شود که تبدیل آن به موزه شهر می تواند یکی از این کاربری ها باشد.
ارگ بهارستان در حال تخریب
دکتر تقی زاده با انتقاد از وضعیت ارگ بهارستان و با بیان اینکه این بنا در حال تخریب است، افزود: روند تخریب هم چنان ادامه دارد و ۴ دیواری که باقی مانده هم درصورت عدم رسیدگی یکی دو سال آینده فرو خواهد ریخت. وی از آمادگی شهرداری بیرجند برای بازسازی این بنا خبر داد وبا بیان اینکه در بودجه سال آینده می توانیم پیش بینی اعتبار ۵ میلیاردی برای این پروژه را داشته باشیم، ادامه داد: اگر بنیاد می تواند خودش ارگ را بازسازی و مرمت کند در غیر این صورت به سایر مجموعه ها مانند شهرداری واگذار کند.
تفکیک باغ زرشکی از ارگ بهارستان و دست کاری
در بنای اصلی عمارت
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان هم با قدردانی از احیای عمارت شوکت الملک توسط شهرداری به بهترین وجه به بیان وضعیت مالکیت ارگ بهارستان پرداخت و گفت : این بنا بعد از انقلاب به بنیاد مستضعفان واگذار شد که متأسفانه باغ زرشکی از عمارت ارگ جدا شد و در اختیار بیمارستان امام رضا(ع) قرار گرفت و علاوه بر ارگ، بنایی بنام کوشک هم در این عمارت قرار داشته که کلا تخریب شده است. وی از این وضعیت ارگ بهارستان با عنوان بنای دم بریده یاد کرد و افزود: احیای ارگ بهارستان ردیف متمرکز ۵۰تا ۱۰۰میلیون تومانی در هر سال دارد که جمع آوری نخاله های سنگین از بنا و در آوردن پی ساختمان و آماده سازی آن برای مرمت و بازسازی از همین اعتبار انجام شده است.
ارگ بهارستان وضعیت اسفباری دارد
وی با تأکید بر اینکه با این اعتبارات نمی توان ارگ را احیا کرد و در حال حاضر این بنا وضعیت اسفباری دارد، بیان کرد: این عمارت مقر حکومت صفویه بوده که الان در آن کله پاچه تمیز می کنند و یا محل تجمع ضایعات شده و کسانی که در ارگ مستقرند بشدت به بنا آسیب وارد می کنند. وی با اشاره به اینکه میراث نمی تواند به حوزه خرید آثار تاریخی ورود پیدا کند و سایر مجموعه ها هم تمایلی به خرید ارگ ندارند، گفت: در این شرایط شهرداری می تواند بهترین گزینه باشد تا پیشینه تاریخی شهرمان بیشتر آسیب نبیند.
آخرین تصمیم گیری در مورد ارگ بهارستان
توسط رئیس سازمان بنیاد مستضعفان کشور
مدیرکل بنیاد مستضعفان استان هم در ادامه با بیان اینکه بنیاد هم دغدغه حفظ آثار تاریخی را دارد، به اخذ مجوز طی سه مرحله برای واگذار ی ارگ به شهر داری، میراث و اداره کل راه اشاره کرد و گفت: هیچ کدام از این مجموعه ها برای خرید ورود پیدا نکردند که در آخرین اطلاعات مقرر شده واگذاری ارگ به آب منطقه ای در سطح کشور بررسی و مجوز آن صادر شود. طالقانی افزود: واگذاری ارگ از طریق شورای راهبردی سازمان پیگیری و توسط رئیس سازمان تعیین تکلیف خواهد شد که واگذاری رایگان آن هم نیازمند مکاتبه است.
بنیاد مستضعفان قانونا مسئول حفظ و بازسازی ارگ بهارستان است
در ادامه جلسه اعضای شورای شهر به بیان نقطه نظراتشان پرداختند‌. دکتر محمودی راد منشی و از اعضای شورای شهر با طرح این سؤال از مدیر کل بنیاد مستضعفان استان گفت: اگر مجموعه ای برای خرید ارگ بهارستان ورود پیدا نکند بنیاد برای حفظ و بازسازی آن چه برنامه ای دارد؟ که طالقانی پاسخ داد: بازسازی ارگ جزو اولویت های ما نیست ولی در برنامه سازمان قرار دارد!
طاهری عضو حقوق دان شورا هم با بیان اینکه قانونا بنیاد مسئول حفظ و بازسازی ارگ بهارستان به عنوان مالک است، گفت: اگر قرار است ارگ بهارستان هم چنان در اختیاربنیاد بماند باید آن راحفظ کند نه اینکه آن را به مخروبه تبدیل کرده و به عنوان زمین به مزایده بگذارد. وی خواستار انتقال این وضعیت به رئیس سازمان بنیاد مستضعفان کشور شد و افزود: همه ما در قبال وضعیت ارگ بهارستان مسئولیم .
بنیاد در انتظار تخریب ارگ بهارستان
میری از دیگر اعضای شورا هم در ادامه با بیان اینکه بیایید کمی صریح تر صحبت کنیم در ادامه افزود : ما نگران این وضعیت هستیم و گویی بنیاد منتظر تخریب ارگ بهارستان است چرا که در طول سنوات گذشته هیچ اقدامی برای حفظ آن انجام نداده است .
وی با اشاره به اقدامات گسترده بنیاد در سایر استان ها مانند کرمان برای حفظ بناهای تاریخی، ادامه داد: در اینجا بنیاد برای حفظ آثار تاریخی در عمل کاری نکرده و ما هم چنین از مزایده های بنیاد که باعث گرانی زمین در بیرجند شده هم نگرانیم.
محبوس کردن آثار تاریخی در شهر بیرجند
توسط میراث ، بنیاد و اوقاف
دکتر حسنی صفت دیگر عضو شورا هم با اشاره به خشکسالی های متوالی در منطقه، گردشگری را یکی از گزینه های درآمد زایی و تولید ثروت عنوان کرد و گفت: میراث، بنیاد و اوقاف سه دستگاهی هستند که کم و زیاد دارایی و ثروت معنوی و مادی شهر را در قفس گذاشته اند و با محبوس کردن این آثار آهسته آهسته آن را تخریب می کنند. وی با اشاره به خشکاندن درختان تنومند در باغ شوکت آباد و رحیم آباد افزود: برخی آثار تاریخی مانند سرکنسولگری انگلیس در منظریه بیرجند در اختیار یک مالک خصوصی قرار دارد و میراث به اینگونه آثار ورود پیدا نکرده و یا اصلا اطلاعی از آن ندارد . وی از درب بسته آثار تاریخی به روی گردشگران در طول سال انتقاد کرد و ادامه داد : ما مسئولان حق نداریم اموال مردم را در صندوقچه بگذار یم. نماینده بنیاد شهید و امور ایثارگران استان هم به عنوان مالک عمارت حسام الدوله که بعنوان کانون پرورش فکری مورد بهره برداری قرار می گیرد، گفت: این بنا با محافظت بنیاد شهید تا حدود زیادی سالم مانده است . حسینی از آمادگی این مجموعه برای اینکه عمارت بیشتر مورد استفاده عموم و گردشگران قرار گیرد خبر داد.
عمارت شوکت آباد به هتل تبدیل می شود
مدیر کل اوقاف و امور خیریه خراسان جنوبی هم در ادامه از تبدیل شدن عمارت شوکت آباد به هتل با حضور سرمایه گذار متمول و مدیری که ورود پیدا کرده خبر داد و گفت: من کشاورز زاده ام و می گویم درختان این باغ بدلیل خشکسالی و تغییر آب و هوا خشک شده اند. حجت الاسلام والمسلمین بخشی از واگذاری برخی آثار تاریخی مانند حسینیه دخترآخوند به مدت ۱۰ سال به میراث برای بازسازی و بهره برداری خبر داد و افزود: برای عمارت حسام الدوله سند شش دانگ داریم که موقوفه است و طی سنوات گذشته به مجموعه هایی مانند بنیاد شهید واگذار شده و آنها هم سند شش دانگ دارند و این موضوع در دست بررسی است. وی ادامه داد: قناتی در زیرکوه وجود دارد که در دست احیا است و در ۶ متری به آب می خورد و ۲ هزار هکتار زمین هم دارد و عواید آن بطور کامل به عمارت حسام الدوله تعلق دارد.
ارگ بهارستان در شرایط فعلی ریالی هم نمی ارزد
شهردار بیرجند هم در ادامه با بیان اینکه به لحاظ قانونی شهرداری هیچ وظیفه ای برای بازسازی آثار تاریخی ندارد، گفت: ارگ بهارستان در شرایط فعلی ریالی هم نمی ارزد ولی به لحاظ تاریخی کم بنایی هم نیست که براحتی بتوان از کنار آن گذشت. جاوید با بیان اینکه شورا و شهرداری بیرجند بدون اینکه قصد متهم کردن مجموعه ای را داشته باشند به بازسازی این ۳ اثر تاریخی فراموش شده ورود پیدا کرده اند، افزود: این سه اثر تاریخی می توانند محور ورودی به سایر آثار تاریخی شهر باشند.
دستگاه های نظارتی چه نقشی ایفا کرده اند
وی با اشاره به ثبت تاریخی ارگ بهارستان در سال ۷۹ ادامه داد : باید عنوان شود که طی این سنوات متولیان بنا چه اقداماتی برای حفظ آن انجام داده اند و نقش دستگاه های نظارتی، میراث و شهرداری در این بین چه بوده که در حال حاضر ارگ بهارستان به خرابه تبدیل شده است.
فروش بند دره توسط بنیاد و مالکی که سند شش دانگ دارد
وی با انتقاد از فروش آثار تاریخی و گردشگری توسط بنیاد در بیرجند، بیان کرد: بنیاد بند دره را هم فروخته و مالک سند شش دانگ دارد و به شهرداری اجازه ورود هم نمی دهد. جاوید افزود: خرید ارگ توسط بخش خصوصی و شهرداری منتفی است چرا که این بنا به تلی خاک تبدیل شده و بازسازی آن بسیار هزینه بر است. وی خواستار واگذاری رایگان ارگ به شهرداری شد و با بیان اینکه هزار تومان هم بابت خرید آن نمی دهیم، گفت : دل آدم به حال و روز ارگ می سوزد که هر روز تیکه تیکه دیوارهایش فرو می ریزد و از آن انتفاع خاصی برده نمی شود. شهردار بیرجند خواستار انتقال این وضعیت به مرکز کشور شد و با تأکید بر اینکه دست روی دست گذاشتن نتیجه مطلوبی نخواهد داشت، ادامه داد: میراث و سایر دستگاه ها هم باید در کنار شهرداری باشند.
بنیاد را متهم نکنید
مدیرکل بنیاد مستضعفان استان در ادامه از اینکه بنیاد به عنوان متهم در تخریب ارگ بهارستان معرفی شده انتقاد کرد و خواستار عدم انعکاس آن در رسانه ها شد و گفت: برگزاری چندین نوبت مزایده برای واگذاری ارگ نشان از تلاش بنیاد برای حفظ این بنا دارد و ما قصد نداریم آن را تخریب کنیم تا در قالب زمین بفروشیم .
طالقانی هم چنین از طرح این موضوع که بنیاد عامل گرانی زمین در بیرجند است انتقاد کرد و افزود : قیمت زمین ها با نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین می شود و بنیاد هیچ دخلی در آن ندارد و موقع مزایده عده ای هستند که با چندین برابر قیمت پایه اقدام به خرید این اراضی می کنند. وی بیان کرد : بنیاد منسوب به مقام معظم رهبری است بنابراین نباید آن را زیر سوال برد و رسانه ای کردن برخی مسائل به صلاح نیست .
رئیس شورای شهر بیرجند هم در انتها خواستار واگذاری بلاعوض ارگ بهارستان به شهرداری شد و یا اینکه اگر بنیاد توان دارد خودش در بازسازی ارگ ورود پیدا کند.
تقی زاده افزود : نگاه اعضای شورا به این موضوع شخصی نیست بلکه آنها نمایندگان مردمند که خواسته های آنها را عنوان می کنند. در این جلسه مقرر شد موضوع واگذاری ارگ بهارستان به شهرداری به صورت رایگان به رئیس بنیاد مستضعفان کشور منتقل و تعیین تکلیف و نتیجه در حداقل زمان اعلام شود.