طی سالهای گذشته کتاب ها متاثر از عوامل متعددی از جمله وضعیت اقتصادی نشر از نظر کیفی دچار افت شدیدی شده اند، هر چند روند تهیه تا عرضه کتاب به بازار سرعت گرفته است.

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، تهیه و تدوین کتاب مستلزم طی کردن پروسه ای مشخص و برنامه ریزی است. با این حال آن چیزی که در ساحت عمل مشاهده می شود، این است که برخی از آثار بدون سپری کردن چنین رویه ای به بازار نشر عرضه می شوند. ارائه آثاری بدون عمق و محتوا نشانگر آن است که گویی پدیده فست فودی شدن را در عرصه کتاب نیز شاهدیم.
در این زمینه به ذکر چند نکته می پردازیم؛
۱- از اصلی ترین مسائلی که در تهیه و تدوین کتاب باید در نظر گرفته شود، انتخاب موضوع و هدف گذاری است. این که تنها یک اثری منتشر شود و به نوعی راه به بازار کتاب پیدا کند را نمی توان رسالت نشر کتاب دانست.
بررسی ها گویای آن است که برخی آثار در کنار همپوشانی موضوعی محتوای تازه ای را به مخاطب عرضه نمی کنند بلکه تنها تکرار مکررات را شاهد هستیم. این امر موجب می شود مخاطب نتواند دست به انتخاب اثر بزند چرا که با گستره فراوانی از یک موضوع روبرو است که از کیفیت چندانی برخوردار نیستند.

۲- نیازسنجی نکردن از دیگر معضلاتی است که در زمینه انتشار آثار با آن مواجه هستیم. به این معنی که آثار بدون هدفگذاری یا نیاز مخاطبان تهیه می شود و جامعه هدف و مخاطبان را در نظر نمی گیرد. این رویه در بلند مدت باعث می شود که شاهد نوعی بی تفاوتی به کتاب ها باشیم، زیرا آثار منتشر شده زمینه و بافت اجتماعی که متن در آن منتشر شده را در نظر نمی گیرند.

۳- محتوای برخی آثار منتشر شده از ضعف های ساختاری در متن، ترجمه و ویراستاری رنج می برند. نکته جالب این که کتابی با چند ترجمه، دارای تفاوت های فاحشی در متن هستند. این نشانگر آن است که ترجمه ها استاندارد نبوده و از کیفیت خوبی برخوردار نیستند.
ویراستاری آثار اگر اهمیت شان بیشتر از تالیف یا ترجمه نباشد، دستکم کمتر نیست. این مساله کمتر مورد توجه قرار می گیرد. هر چند انتشاراتی هستند که ویراستارهای حرفه ای را به خدمت گرفته اند تا آثاری با کیفیت را عرضه کنند اما از نظر کمی نسبت به میزان آثاری که منتشر می شود کافی نیست. شاید یکی از دلایل آن نیز به کاهش هزینه های تولید کتاب بازگردد.

۴-مهمترین دلیل فست فودی شدن ارائه آثار به بازار را شاید بتوان ریشه در وضعیت اقتصادی نشر دانست. زیرا گردش مالی انتشار و عرضه کتاب به بازار از وضعیت رضایت بخشی برخوردار نیست. شاید علاقه به این حوزه باعث شده تا ناشران و نویسندگان همچنان در عرصه کتاب فعالیت کنند چرا که سود اقتصادی چندانی در این حرفه وجود ندارد.
از این رو کاستن از هزینه های نشر، در کنار از دست ندادن مخاطبان و ماندن در چرخه نشر منجر به آن شده که از فرم تا محتوا، آثار از نقیصه های برخوردار باشند. شاید اگر تیراژ کتاب ها مناسب بود و چرخه اقتصادی صنعت نشر خوب می چرخید، کیفیت فدای کمیت نمی شد و آثار وزین تری به بازار ارائه می شد.

۵- درواقع نمی توان به صورت تک عاملی پدیده فست فودی شدن ارائه آثار به بازار نشر را مورد بررسی قرار داد. باید این مساله را متاثر از زمینه ها و دلایل مختلف دانست. شاید بخشی از مساله نیز به مخاطبان باز گردد که کمتر سراغ کتاب و کتابخوانی می روند و استقبال نکردن از آثار منتشر شده که از لحاظ کیفی از وضعیت خوبی برخوردار است اما هزینه های تولید آن بالا بوده، ناشران را بر آن می دارد که از هزینه ها بکاهند تا حداقل همین وضعیت نیم بند اقتصاد نشر نیز دچار لطمه نشود.