کارشناسان و مشاوران حوزه خانواده و جامعه شناسی معتقدند،یکی از عوامل موثر در بروز لغزش ها و انحرافات اجتماعی در نوجوانان و جوانان را باید در کیفیت و نوع تعاملات آنها با گروه های هم سن و سال جستجو کرد.
به واقع تبعات و تاثیرات این روابط،نقش بسیار تعیین کننده ای در مسیر انتخابی جوانان در آینده خواهد داشت و بعضا بخش قابل توجهی از سقوط یا صعود و ترقی آینده جوانان و نوجوانان به نوع ارتباطات و گزینش افرادی معطوف می شود که در قالب و قامت دوست از سوی آنها برگزیده می شود.
مریم فضلی،جامعه شناس و آسیب شناس مسائل اجتماعی جوان اظهار داشت:خانواده و جامعه دو عرصه و بستری به شمار می روند که در قالب آن نوجوانان و جوانان با تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از آن مسیر رشد،تعالی،ترقی و احیانا سقوط و اضمحلال سرنوشت خویش را ترسیم می کنند.
بدون تردید نقش گروه های هم سن و سال در تکوین شخصیتی فرزندان بسیار برجسته،نافذ و حائز اهمیت است و بسیاری از موفقیت های نوجوانان و جوانان در فرآیند چنین ارتباطاتی زمینه سازی می شود،آنچنان که بسیاری از انحرافات،ناهنجاری های و بعضا بزه های اجتماعی نیز به بازخورد روابط ناسالم و مخربی معطوف می شود که تحت عنوان گرینش دوستان ناباب حاصل می شود.
فضلی در پاسخ به سئوال در خصوص رویکرد و نحوه رفتار والدین در برابر روابط مساله دار نوجوانان و جوانان با گروه ها و طیف های هم سن و سال عنوان کرد:نظارت والدین و پدر و مادرها در رصد و ارزیابی صحیح از کیفیت ارتباطات فرزندان خویش با دوستان و حلقه اطرافیان و آشنایان از موارد حائز اهمیتی است که هرگونه سستی و کم توجهی در این امر خطیر می تواند به نتایج بسیار مخربی ختم شود.
نخستین مولفه در اعمال نظارت صحیح برکیفیت دوست یابی و گزینش حلقه اطرافیان جوانان و نوجوانان ، به ارتباط صمیمی و سازنده پدر و مادر و اعضای خانواده با فرزندان باز می گردد.
به واقع در صورت جاری و ساری بودن ارتباطات صمیمی و عاطفی بین خانواده اعضای خانواده با نوجوانان و جوانان، اثرپذیری و نفوذ توصیه ها از سوی والدین با موفقیت و عمق و بُرِش هر چه بیشتری همراه خواهد شد،در غیر اینصورت گوش شنوایی برای پذیرش توصیه های دلسوزانه وجود نخواهد داشت.
برخی از والدین با رویکردی ضربتی و عجولانه،سریعا خواستار قطع ارتباط فرزندان با دوستان مساله دار می شوند که از منظر کارشناسی و روانشناسی این نحوه رفتار،ضرورتا به نتایج مثبت و دلخواه منتهی نخواهد شد.
در چنین شرایطی باید با اتخاذ تدابیر و رفتارهای هوشمندانه ابتدا به ساکن، زمینه و بستر لازم را برای قطع و مسدود کردن چنین ارتباطاتی فراهم شود،امری که باید با سعه صدر و بصورت گام به گام پیش رود و تنها در شرایط تعجیل و اقدامات ضربتی ضرورت پیدا می کند که خطری جدی در پشت پرده ارتباطات جوانان نهفته باشد و هر گونه تاخیر احتمال بروز مخاطرات جدی و عمیق را تقویت کند.
موثرترین راهکار برای قطع ارتباط فرزندان با دوستان و آشنایان ناباب،بهره گیری از شخص ثالث است،به نحوی که فردی با نزدیک تر شدن به فرد جوان یا نوجوان او را نسبت به خطرات و آسیب های این ارتباط مطلع و آگاه سازد.
در گزینش شخص ثالث باید توجه داشت فردی انتخاب شود که نفوذ کلام او در جوان یا نوجوان اثرگذار باشد و حالت دفعی ایجاد نکند.
*لزوم حصول ارتباطات و تعاملات گسترده با دوستان و آشنایان
کریم شوریابی،کارشناس و مشاور خانواده در گفت و گوبا خبرنگار گروه اجتماعی باشگاه خبرنگاران جوان،با اشاره به لزوم برقراری ارتباط والدین با دوستان و آشنایان فرزندان عنوان کرد:اصلی ترین لازمه حصول شناخت نسبت به اطرافیان فرزندان به برقراری ارتباط و داشتن تعامل با آنها معطوف می شود.
نباید از نظر دور داشت که با عنایت به شرایط خاص سنی نوجوانان و جوانان،نمی توان بصورت مستقیم درخواست شناساسیی اطرافیان آنها را مطرح کرد زیرا این تقاضا باعث می شود تا فرد،تصور کند والدین او برای درک و تشخیص وی اهمیت و احترامی قائل نیست و باید این موضوع با ترتیب دادن رفت و آمدهای خانوادگی،میهمانی های کنترل شده در منزل و مشارکت در همنشینی با جوانان و نوجوانان در مقاطعی که با دوستان و اطرافیان آنها سپری می شود محقق و میسر شود.
از سوی دیگر باید زمینه و بستری فراهم شود تا فرزندان از سپری کردن اوقات خویش با والدین ،احساس لذت و شادمانی کنند و در چنین شرایطی،بخش قابل توجهی از اوقات فرزندان در کنار خانواده سپری می شود و به واقع از سوی فرزند جوان یا نوجوان،ضرورت چندانی برای ارتباطات خارج از خانه احساس نخواهد شد.
البته این به معنای بستن یا مسدود کردن روابط خارج از خانه نوجوانان و جوانان نیست زیرا به هر حال در فرآیند اجتماعی پذیریِ آنها،ارتباطات با حلقه اطرافیان و تعاملات خارج از منزل از ضروریاتی است که فقدان آن می تواند تبعات ناخوشایندی را در رشد و تکوین شخصیتی آنها در پی داشته باشد.
به واقع داشتن روابط سالم و کنترل شده در سایه فضایی دوستانه و تعامل مثبت و سازنده با والدین نقش بسزایی در موفقیت آینده و سرنوشت فرزندِ جوانِ خانواده ایفا می کند که باید برای حصول آن از سوی بزرگان خانواده،تدابیر لازم مد نظر قرار گیرد.